Tíminn - 18.03.1951, Blaðsíða 5

65.JMafc.....
TÍMINN, sunnudaelnn 18. marz 1951.
S.
'ttnnm
Sunnud. 18. tnarz*
Það vantaði mynd-
ina af Hitler
ERLENT YFIRLIT:
Herbert
orrison
Skipun hans í utanríkisráðherracmbsetti
mælist yfirleitt vel fyrir
Þjóðviljinn birtir í gær á
forsíðu myndir af sex mönn-
um, sem fyrir tíu árum voru
dæmdir vegna svokallaðs
dreifibréfsmáls, en saga þess
var í stuttu máli sú, að það
var tilraun kommúnista til að
fá brezka hermenn til að
leggja niður vinnu í þágu
setuliðsst j órnarinnar. Sj ö-
undu , myndina vantar hins
vegar til þess að umrætt
myndasafn geti talizt full-
komið, en það er myndin af
þeim manninum, sem þessir
sex garpar voru 'einkum að
þjóna með þessu. Sennilega
á blaðið ekki tvídálka mynd
af Hitler sáluga og hefir ekki
kunnað við það smekkleysi
að birta eindálka mynd af
honum eins og þjónunum sex.
Húsbóndanum bar þó meiri
virðing.
Það var 1941, sem þessir at-
burðir gerðust. Það var á
þeirri tíð, sem Bretar börð-
ust einir gegn nazismanum,
þó að landflótta sveitir nokk-
urra hertekinna þjóða ve'ttu
þeim drengilegt fulltingi. —
Frakkland var sigrað. Banda
ríkin voru enn hlutlaus. Stal-
in og Ribbentrop drukku hvor
öðrum til og sögðu að vin-
átta ríkja sinna væri innsigl-
uð með blóði, — blóði Pól-
verja. Og þá sagði Þjóðviljinn
okkar:
„Hagnýting vinnuaflsins
hefir verið framkvæmd á
glæpsamlegan hátt. Út um
allt land gaufa verkamenn
okkar við að klöngra upp kof-
um, sér og öllum heiðarleg-
um mönnum til ömunar. —
Ekkert handtak, sem unnið
er fyrir hinn brezka innrás-
arher, er þjóðinni í hag. Ef
slík hagnýting vinnuaflsins
er ekki glæpsamleg, þá er al
veg óþarfi að vera að burðast
með það orð í ísl. orðabók-
uin.“
í þessum anda unnu komm
únistar, þegar þeir fóru af
stað með dreifibréfið. Á þeim
grundvelli unnu þeir til síns
'sektardóms. Það var þegar
þeir kröfðust þess, að íslend-
ingar litu á hið brezka her-
vald „á saöia hátt og danska
og norska þjóðin lítur á þýzka
h$rinn þar.“
Það liðu ekki tvö ár frá því,
að dreifibréfsmálið var dæmt,
þar til Þjóðviljinn sjálfur
kvað upp dóm yfir þeim, sem
talið höfðu setuliðsvinnur.a
glæpsamlega. Strax 19. maí,
1942 sagði blaðið:
„Þeir, sem hamast nú gegn
landvarnarvinnunni á íslandi
eru að vinna í þágu Quisl-
ings og Hitlers."
Þá var Þjóðviljinn ekki
myrkur í máli um það, fyrir
hverja hinir- sex dreifibréfs-
menn hefðu unnið.
Síðar á sama ári sagði svo
blaðið enn, að þegar „allt hið
siðaða mannkyn lýsir hatri
sínu og fyrirlitningu á þess-
um níðingum“ og Sósíalista-
flokkurinn sýndi fram á
„hver nauðsyn íslendingum
sé á þvi, að skera upp úr um
með hvorum samúð þeirra sé
í frelsisstríðinu gegn fasism-
anum, þá eru slík úrþvætti
hér á íslandi, sem beint eða
óbeint taka upp hanzkann
fyrir Hitler“.
Því hafði verið spáð af ýms-
gm, að Attlee myndi láta ein-
hvern af yngri mönnum Verka-
hiannaflokksins taka við utan-
ríkisráðherraembættinu af Be-
vin, en það hefir alllengi verið
fyrirsjáanlegt, að hann yrði að
láta af embættinu vegna veik-
inda. Með því að fela ungum
manni embættið, var flokknum
skapað tækifæri til aö eignast
nýtt foringjaefni, en fyrir það
hefir hann mikla þörf, þar sem
flestir-núverandi leiðtogar hans
eru orðnir aldraðir menn.
Attlee hefir hins vegar talið
það of áhættusama tilraun að
fela ungum manni utanríkisráð
herraembættið á þessum tíma.
Hann taldi þar þörf á reyndum
og traustum manni. Þegar valið
var eftý^því sjónarmiði, kom
enginn fýrr til greina en Her-
bert Morrison. Hann hlaut lika
embættið.
Disraeli hélt hina annáluðu jóm
frúræðu sína, en hún hefir
stundum verið sögð lélegasta
jómfrúræðan, sem flutt var í
þinginu á allri 19. öldinni. En
stjórnarferill Disraeli fór ekki
eftir ræðunni, því að hann varð
annar merkasti stjórnmálamað
ur Breta á sínum tíma.
Morrison var ekki lengi þing-
maður að þessu sinni. Hann féll
í þingkosningum á næsta ári.
En 1929 var hann aftur kosinn
á þing. Hann missti þingsæti
sitt í kosningunum 1931, er svik
MacDonalds sviptu Verkamanna
flokkinn flestum þingsætum
sínum. Árið 1935 náði hann kosn
ingu á ný og hefir setið á þingi
síðan.
Deilur Morrisons og Bevins.
Á árunum 1929—31 var Morri-
son samgöngumálaráðherra í
stjórn MacDonalds. Á þeim ár-
um kom hann þvi til leiðar, að
MORRiSON.
Það verk, sem sennilega held
ur borgarstjórn Morrisons lengst
á lofti, er hin nýja, glæsilega
Waterloobrú yfir Themsfljótið.
Morrison taldi gömlu brúna ó-
fullnægjandi. Þingið neitaði
hins vegar um fjárveitingu til
brúarbyggingar. Morrison hækk
aði þá útsvörin og lét hækkun-
ina renna í sérstakan brúarsjóð.
Hin nýja Waterloobrú er nú
virki Londonarborgar.
hann heyrði það m. a. að skipu | kvæðin. En framkvæmdin
leggja loftvarnir og heimavarn hefir> þyI miður> orðið f 6_
samræmi við þetta. Yður hlýt
neðanjarðarbrautir og strætis- ..
____T„._________ Raðherraferill Mornsons.
vagnar Londonar voru settir: __ , ... .
undir stiórn sérstaks borear-! Þe§ar Churchill myndaði
fyrirtækis, og hefir þetta gefizt i stríðsstjórn sína í maí 1940 fékk að til þeirra sé stofnaö í tekju
svo vel, að rekstur slíkra sam-1Mornson strax sæti i henni, skyxn fynr veitingahusið.“
göngutækja hefir óvíða gengið Yw™! I Þannig _eru reglugerðará-
betur en í London. Sú þjóðnýt-
ing, sem stjórn Attlees hefir
ráðizt í, hefir mjög verið sniðin
eftir því fyrirkomulagi, sem
Morrison kom á samgöngumál
Londonar.
Það var á þessum árum, sem
fundum þeirra Morrisons og
Bevins bar fyrst saman að ráði.
Bevin var þá forsvarsmaður
sambands þess, er flutninga-
verkamenn voru í. Hann gerði
sér vonir um, að Morrison yrði
sér ráðþægari en fyrirrennarar
hans. En Morrison hafði það
einnig í huga, að fyrirtækin
yrðu að bera sig. Þeim Bevin
samdi því. heldur illa og greri
ekki um heilt milli þeirra fyrr
en þeir voru orðnir ráðherrar í
stríðsstjórn Churcliills.
Kom'nn af skozkum ættum.
Herbert Morrison er 63 ára
gamall. Hann er fæddur og upp
alinn í einu úthverfi Londonar
og hefir verið Londonarbúi alla
sína ævi. Faðir hans var lög-
regluþjónn, skozkur að ættum
og hefir oft verið um Morrison
sagt, að hann væri gæddur mörg
um beztu eiginleikum Skota.
Foreldrar Morrisons voru fá
tækir og hann byrjaði því að
vinna fyrir sér á unga aldri.
Hann varð fyrst sendisveinn og
varð í einni sendiferð sinni fyrir
þvi slysi að missa annað augað.
Síðar varð hann simaþjónn.
Tómstundum sínum varði hann
til að aflá sér menntunar og er
hann ságður vel menntaður,
þótt hann hafi ekki gengið á
annan skóla en barnaskóla.
Morrison gerðist jafnaðar-
maður strax á unga aldri. Árið
1912 var hánn ráðinn útbreiðslu
stjóri dagblaðs, er jafnaðar-
menn hleýptu þá af stokkunum.
Útgáfa þess féll fljótlega niður,
þrátt fyrir atorku Morrisons.
Þremur áruin síðar var Morri-
son ráðihn ritari Londonardeild
ar Verkáihannaflokksins. Því
starfi geghdi hann i aldarfjórð-
ung eöa frá 1915—1940, er hann
varð ráðherra í stríðsstjórn
Churchills.
í fótspor Disraeli.
Morrison sýndi það fljótt í
þessu ritarastarfi sínu, að hann
var sérstaklega slyngur skipu-
leggjari. Það var ekki sízt hans
verk, að í fyrstu þingkosning
unum eftir heimsstyrjöldina
vann Verkamannaflokkurinn 22
þingsæti af 60 þingsætum Stór-
Londonar.
Árið 1923 var Morrison fyrst
kosinn á þing. Hann var sérlega
óheppinn með fyrstu ræðu sína son kaus heldur borgarráðsfor-
á þinginu. Það þykir miklu mennskuna, þótt hún væri illa
skipta, hvernig þingmönnum íaunuð.
tekst jómfrúræðan, og því þótti i Borgar&tjórn Morrisons reynd
þetta mikið áfall fyrir Morrison: ist með miklum ágætum og átti
f sérstökum þingannál frá þess hm góða stjórn Verkamanna-
um tíma er svo að orði komizt, fiokksins á borgarmálefnum
að ræða Morrison hafi verið lé- Londonar sennilega einna drýgst
legasta jómfrúræðan, sem flutt an þátt í því að vinna honum
hefði verið 5 þinginu, síðan tiltrú og fylgi á ný.
Orösending
til lögreglustjórans í Reykja-
vík, Sigurjóns Sigurðssonar.
Herra lögreglustjóri.
Mér þykir rétt að senda yð-
ur nokkrar línur, viðkomandi
framkvæmd áfengislaganna
í umdæmi yðar.
Þér kannist sjálfsagt við
reglugerðina um söíu og veit-
ingar áfengis, sem hann Pét-
ur heitinn Magnússon, þáver-
andi fjármálaráðherra, gaf
út 7. ágúst 1945. Sú reglu-
gerð er enn í gildi. Þar segir
svo í 16. grein:
„Lögreglustjórar geta ekki
neytt heimildar þeirrar til að
leyfa, að áfengi sé um hönd
haft í félagsskap, sem ræð-
ir um í 17. grein 2. mgr. á-
fengislaganna, nema í veizl-
um, samsætum og öðrum slík-
um samkvæmum, þar sem
sýnt er, að félagsskapurinn
í heild eða einstakir þátttak-
endur í honum hafa ekki fjár
hagslegan hagnað af. Slík
leyfi má ekki veita skemmti-
félögum.
Ekki má heldur veita slík
leyfi til vínnautnar í sam-
kvæmum, sem haldin eru á
veitingastöðum, ef ætla má
arliðið. Hinar miklu skipulags-
gáfur hans nutu sín hér vel. . * , ,
Jafnfranít því, sem Morrison ur að vera Það kunnugt, aö
leysti ráðherraembætti sitt vel|m°rg vínveitingaleyfi, sem
af hendi, hélt hann áfram að! Þér hafið veitt félögum, hafa
sinna flokksstarfinu. Kosninga-j verið notuð til fjárhagslegs
sigur jafnaðarmanna 1945 er hagnaðar fyrir viðkomandi fé
þakkaður honum meira en lög eða veitingahús. Og haf-
Borgarstjórn Morrisons.
Eftir að Morrison lét af ráð-
herrastörfum 1931, sneri hann
sér alfarið að því að efla og
treysta samtök Verkamanna-
flokksins í London. Þetta starf
hans bar glæsilegan árangur.
Fyrir borgarráðskosningarnar
1934 hafði Verkamannafl. 22
af 124 fulltrúum alls. Eftir kosn
ingarnar hafði hann 69 fulltrúa
og var nú í fyrsta sinni í meiri-
hluta í borgarráðinu. Morrison
varð formaður borgarráðsins,
eða nánast sagt yfirborgarstjóri.
Þess má geta, að á sama tíma
bauð auðhringur einn honum
forstjórastöðu með 250 þús. kr.
árslaunum, og sést á því, að
andstæðingarnir hafa kunnað
að meta hæfileika hans. Morri
nokkrum öðrum manni. Bevin
og Attlee vildu þá fallast á til-
mæli Churchills um að halda
samsteypustjórninni áfram um
nokkurt skeið enn, en Morrison
neitaði því. Hann tók síðan að
sér að hafa yfirstjórn kosninga
baráttunar á hendi. Hann yfir-
gaf m. a. kjördæmi sitt og bauð
sig fram í kjördæmi, sem alltaf
hafði kosið íhaldsmann. Hann
vann þar sigur.
1 stjórn Attlees varð Morrison
varaforsætisráðherra og leið-
togi stjórnarinnar í þinginu.
Það féll í hans hlut að koma
fram öllum hinum marghátt-
(Framhald á 6. síðu.)
Forsvarsmenn fasismans á
íslandi gera nú allt, sem þeir
geta, til þess að fá islenzku
þjóðina til þess að láta sem
frelsisstríðið gegn fasisman-
um komi henni ekkert við.“
Já. Ljótt er að heyra þetta.
En satt er‘ það. Til voru
þeir, sem á tímabili gerðu
það sem þeir gátu til þess, að
íslenzka þjóðin léti eins og
stríðið væri henni óviðkom-
andi.
Þjóðviljinn kallar þá menn
nú „forsvarsmenn fasism-
ans.“
íslendingar muna hverjir
Og enn sagði Þjóðviljinn: jþeir voru, sem sögðu, að ís
lendingar gætu hvorugum að
ilanum óskað sigurs.
Og Þjóðviljinn kallaði þá
úrþvætti, sem beint eða ó
beint tækju upp hanzkann
fyrir Hitler. Það var jólaboð-
skapur hans 1942. En núna
birtir hann myndir af „úr-
þvættunum,“ Einari Olgeirs
syni, Sigfúsi Sigurhjartar-
syni og svo framvegis, rétt
eins og það væru einhverjar
frelsishetjur.
Það er margt skrítið í kýr
hausnum.
Furðulegt er það, að Þjóð-
viljinn skuli ótilneyddur fara
að rifja þetta upp.
Athugasemd
frá formanni útvarpsráðs.
Vegna erindis frú Sigríðar
Eiríksdóttur, er birtist í Tím-
anum í fyrrad., þykir mér rétt
að taka eftirfarandi fram:
Er erindið var upphaflega
lagt fyrir útvarpsráð, var upp
haf þess nokkuð öðruvísi en
nú. Þá var ætlast til að er-
indið yrði flutt 8. marz s. 1.
og upphaflega sem liður í dag
skrá, sem hin hérlenda deild
Alþjóðabandalags lýðræðis-
sinnaðra kvenna stæði að, en
eðli þeirra samtaka var nokk-
uð lýst i leiðara Tímans í
fyradag. Þá greiddi ég at-
kvæði gegn erindinu.
Þegar frúin lagði erindið
aftur fyrir útvarpsráð og ósk
aði eftir, að flytja það í al-
mennri dagskrá útvarpsins,
hafði hún breytt því 1 þá
mynd, er það birtist í í Tím
anum. Þótti mér þá erindið
skaðlaust og greiddi atkvæði
með því, enda efast ég ekki
um einlægni frúarinnar og
góðan vilja í þessum efnum.
Erindið var samt fellt með
tveimur atkvæðum gegn einu,
en þá mættu aðeins þrír út-
varpsráðsmenn á fundi. Af
því að frúin er að tala um að
„bera þetta undir dóm“ les
enda, þá þykir mér rétt að
þetta komi fram.
Ólafur Jóhannesson.
ið þér ekki veitt skemmtifé-
lagi vínveitingaleyfi, þrátt
fyrir bann reglugerðarinnar?
Nokkuð var rætt um þetta
mál á Alþingi í vetur, og þá
skildist mönnum á honum
Bjarna dómsmálaráðherra,
að hann ætlaði ekki að finna
að því við yður, þó að þér
fylgduð hér eftir sömu regl-
um og áður við útgáfu vín-
veitingaleyfa. En ég vil benda
yður á þaö, að fleira getur
haft þýðingu fyrir yður í
þessu máli heldur en það,
hvað ráðherra gerir eða læt-
ur ógert.
Þér eigið, sem embættis-
maður, að halda uppi lögum
og reglu í sjálfri höfuðborg-
inni. Yður hlýtur að vera
ljóst, að það er ákaflega þýð-
inga,rmikiö að fólkið í yðar
umdæmi og annars staðar sé
löghlýðið. Það léttir mjög
starf ykkar löggæzlumanna,
ef landsmenn telja sér skylt
að fylgja settum .lögum og
reglum. En hafið þér leitt hug
ann að því, að virðing al-
mennings fyrir lögunum get-
ur beðið nokkurn hnekki við
það, ef sú skoðun kynni að
festa rætur, að þeir embætt-
ismenn, sem til þess eru sett-
ir að gæta laganna, gangi
sjálfir á snið við lögin í störf
um sínum?
Mér þykir líklegt, að þér
hafið tekið þetta vlnveitinga
mál til umhugsunar, þvi að
allmikið hefir verið rætt og
ritað um það síðustu mánuð-
ina. Og ég vil leyfa mér að
spyrja:
Finnst yður ekki, að athug
uðu máli, ástæða til að breyta
um vinnuaðferðir við útgáfu
vinveitingaleyfanna?
Yður er ekki skylt að veita
félögum vínveitingaleyfi, en
þér hafið heimild til þess, ef
vissum skilyrðum er full-
nægt. Hlýtur það ekki að
vera yður áhugamál að halda
svo á þessari heimild að tví-
mælalaust sé að þar sé farið
eftir gildandi lögum?
(Framhald á 6. siðu.)