Tíminn - 12.05.1951, Síða 3

104. blaS.
TÍMINN, laugardaginn 12. mai 1951.
3,
Málfrelsi eða ofbeldi
Vegna mjög villanfii frá-
sagna í Vísi 9. maí og Morgun
blaðinu 10. maí af fundi, sem
haldinn var í Kvenréttinda-
félagi íslands 7. maí síðast-
iiðinn, þykir mér rétt að
bregöa upp skyndimyndum af
viðburðum þessa kvölds i stutt
um en sönnum dráttum.
Óvenjuvel hafði verið til
þessa fundar vandað og hann
auglýstur með góðum fyrir-
vara. Þekktur norskur rit-
stjóri og íslandsvinur Henrik
Aubert ætlaði áð tala um
norsku skáldkonuna Camillu
Collet og sýna kvikmyndir frá
Noregi og var fundurinn skilj
anlega af þessu tilefni fjöl-
mennur. Frú Katrín Pálsdótt
ir hafði óskað þess við for-
mann að fá orðið í hléi því
er varð milli ræðu Auberts
og kvikmyndanna frá Noregi
til að tala fyrir tillögu sem
hún ætlaði að leggja fram,
þar sem skorað væri á barna-
verndarnefnd og barnavernd
arfélag Reykjavikur, að gera
ráðstafanir til að vernda æsku
larídsins gegn hættum þeim
sem stafar af hersetunni
bæði siðferðislega og þjóð-
ernislega.
Formaður Sigríður J. Magii
ússon synjaði henni um orðið
á þeim forsendum að of fram
orðið væri og ekki væri hægt
að bera upp tillögu sem ekki
væri hægt að ræða, og var
þetta persónulegt viðtal þeirra
Katrínar Pálsdóttur og Sigríð
ar J. Magnússon. Þegar kvik*-
myndasýningunni var lokiö
sagði formaður: Þar sem er
ekki fleira til umræðu segi ég
fundi slitið. En fjöldi kvenna
heyrði ekki þessi orð for-
manns. Kvaddi sér þá hljóðs
Þórunn Elfa skáldkona, kom
þá augnabliks hik á formann,
en hún sagði svo: Frú Þórunn
Elfa Magnúsdóttir hefir orð-
ið. Og mótmælti því engin svo
heyrðist, enda fékk Þ. E. í upp
hafi ræðu sinnar svo gott
hljóð, að það hefði mátt heyra
saumnál detta. Kom þá mál
hennar að því, er hún sagði:
,,að ánægjulegt hefði verið
að sjá þessa fögru kvikmynd
sem sýnt hefði okkur frjálsa
og glaða æsku í frjálsu landi,
en hvernig hefði okkur orðið
við, ef allt í einu hefðu þramm
að þar um hertygjaðar sveit-
ir og loftið sortnað af púður-
reik? Þegar hér var komið
hófst mikill gauragangur und
ir forustu þeirra frú Guðrún-
ar Pétursdóttur, sem er al-
kunn að því að virða ekki fund
ar Pétursdóttur, og Guðrúnar
Guðlaugsdóttur.
.Formaður reyndi að stilla
til friöar og í örstuttu hléi
sem varð, sagði frú Þórunn
Elía: „Sá atburður hefir gerzt
á þessum degi, sem gerir það
nauðsynlegt, að konur styrki
samtök sín til verndar æsku-
]ýðnum.“
Enn harðnaði leikurinn og
stapp og klapp og hrópsyrði,
svo sem rússaáróður, komm-
únistaáróður og niður með
kommúnistana, kvaö við aðal
lega þó frá þessum tveim
konum. Frú Sigríður Eiríks,
sem sérstaklega hefir í Morg
unblaðinu og Vísi veriö getiö
til óspekta á fundinum, sat
sem venja hennar er, stillt
og prúð og lagði ekki til mála
og var þó óspart vegið með
s'tóryrðum. Þegar hér var
komið, reyndi ég, með því að
mig fýsti aö ræðukona fengj.
að njóta málfrelsis, að kve&a
henni hljóðs og hrópaöi ég
.þá: „Ég heimta hljóð“ og
barði tvö högg í borðið til á-
réttingar þessari sjálfsögðu
kröfu. En ekki varð við neitt
ráðið, enda þótt formaður
gerði enn tilraun til að miðla
málum og talaði um að ræðu
kona fengi 3 mmútur til að
ljúka máli sinu. Sagði Þór-
unn þá að lokum: „Ég þarf
ekki að segja meira, ég veit,
að konur munu hugsa um
þessi mál.“ Gekk þá Sigriður
Eiríks til ritara og kvaðst
segja sig úr félaginu. Hélzt
gauragangurinn allan tím-
ann, sem konur voru að týgja
sig til ferðar og féllu þá æru-
meiðandi orð, svo sem áskor-
anir til frú Þórunnar Elfu um
að tala á þeim stað, þar sem
hún fengi betri aostöðu til að
tilnefna þá, sem hún vildi
láta drepa og var þá sér-
staklega tilnefnt barnaskóla-'
portið. En frú Sigríði Eiríks
var borið það á brýn, að hún
væri islenzkri hjúkrunar-
kvennastétt til skammar bæði
utan lands og innan. Þær
voru víst búnar að gleyma því,
að frú Sigriður Eiríks er eina
íslenzlca konan. sem hlotið
hefir sérstaka viðurkenningu
fyrir störf sín frá Albjóða
Rauðakrossinum eftir ábend-
ingu Rauðakross íslands, og
að hún hefir verið formaður
hjúkrunarkver.nafélags ís-
lands óslitið í 30 ár. En slepp-!
um öllu þessu, allir, sem
kynnst hafa málflutningi frú
Sigriðar Eiríks og Þórunr.ar
Elfu, vita hversu mikáð reg-
indjúp er staðfest milli hátt-
prýði þeirra og Guðrúnanna
og getu þeirrg til að flytja og
sækja mál.
Sigriöur Eiriks hafði að lok
um tal af formanni og stað-
festi fyrri úrsögn sína, með
þvi að hún áliti að grundvöll-
ur til samstarfs hlyti fyrst
og fremst að byggjast á mál-
frelsi, en svo liti út, að sá
andi fengi ekki að njóta sín
í félaginu eins og stæði.
Eins og ég gat um í upp-
hafi, vildi ég að hið sanna
kæmi fram og veit ég, að ó-
hlutdrægir sjónarvottar munu
staðfesta frásögn mína. — En
með ugg hugsa ég til þess,
hvernig fer um starf félags-
ins, ef'það verður látið hald-
ast uppi að konum sé meinað
máls með ofstopa og ólátum
og færustu starfskraftar þess
hraktir burt með ofbeldi. Og
sú spurning hlýtur að vakna
meðal félagskvenna, hvernig
tryggja megi konum innan
félagsins málfrelsi ef slíku á
fram aö fara ómótmælt. Mál-
frelsi hefir þó hingað til ver-
ið talið undirstaða almenns
lýðfrelsis.
Knattspyrnu:
KR vann
Víking 3:1
Mallclór Sl<*fá nsson:
Brunatjón — Eldvarnir
Mestii varðar að koma í veaí fyrir eldsvofia
Ragnheiður E. Möller.
Forðizt eldinn og
eignatjón
Framleiðum og seljum
flestar tegundir handslökkvi
tækja. Önnumst endurhleðslu
á slökkvitækj um. Leltið upp-
lýslnga.
Kolsýruhleðslan s.f. Siml 3381
Tiyggvagötu 10
jMinningarspjöld
Krabbameinsfélags
Reykjavíkur
fást í Verzluninni Remedia,
Austurstræti 7 og í skrifstofu
Elli- og hjúkrunarheimilis-
ins Grund.
Annar leikurinn í vormóti
Reykjavíkurfélaganna fór
fram á fimmtudaginn milli
KR og Víkings og lauk þann-
ig að KR bar sigur úr býtum
með þremur mörkum gegn
einu. Þrátt fyrir að völlurinn
var mjög þungur vegna rign-
ingarinnar sýndu bæði liðin
allsæmilegan leik, sérstaklega
var lið KR heilsteypt og
j hvergi veikur hlekkur í því.
j Framlína liðsins var virk, stöð
j ugar skiptingar hennar komu
! nokkrum rugling á vörn /ík-
1 ings. Framverðirnir voru dug
i legir og hægri framvörðurinn
vav sérstaklega virkur og
fylgdi upphlaupunum vel eft-
ir. Um vörnina er það að
segja að staðsetningar voru
sæmílegar, en allt of mikið
sást af hugsunarlausum kýl-
ingum út i bláinn. Bergur
Bergsson stóð sig mjög vel í
markinu. Lið Víkings var ekki
heilsteypt og lítii stoð í báð-
um ýthefjufn þess og öðrum
innherja. Þess.ber að geta,
að tvo af tilvonandi Þýzkn-
landsförum félagsins vatnaði,
þá Gunnlaug Lárusson og
Reyni Þórðarson, og skapaði
þar náttúrlega þau göt i fram
linu, sem voru svo áberandi í
þessum leik. En að öllu at-
huguðu finnst mér að Víking-
ar geti verið ánægðir með
þennan leik. þvi margt kom
fram í honum, sem sýndi að
lið Vikings er i framför.
Bjarni Guðnason átti ágætan
leik og var mjög hættulegur,
og gaman verður að sjá
Bjarna leika í sumar með góð
um innherjar og útherjum.
Framverðirnir voru allir
mjög athafnasamir og í stöðu
hægri bakvarðar lék nýliði,
sem átti ágætan leik.
Fyrri hálfleikur endaði 0:0
og var nokkuð jafn og tæki-
færi t^l að skora álíka. í
byrjun seinni hálfleiks náði
KR til að byrja með nokkrum
yíirburðum og skorðu þá tvö
mörk, bæði á glæsilegan hátt.
Það fyrra skoraði Sverrir
Kjærnesteð með fastri-spyrnu
frá vítateig, og það siðara
Hörður Óskarsson eftir á-
gæta sendingu frá Gunnari.
En eftir það náðu Vikingar
sér á strik og lán um hríð tals
svert á KR. Víkingum tókst
þá að skora og var það Ingv-
ar Pálsson, eftir að Bjarni
haíði „ruslað“ til í vörninni.
Áhorfendur voru farnir að
láta sér detta jafntefli í hug,
en KR-ingar voru ekki alveg
á því og eftir „sólóhlaup“ hjá
Ólafi Hannessyni tókst non-
um að skora eftir að mark-
maður Víkings, sem að öðru
leiti átti ágætan leik, hafði
hlaupið út á röngum tímá.
Rétt fyrir leikslok kom bezta
tækifærið í leiknum til að
skora upp i hendurnar á
hægri útherja Víkings, en
hann spyrnti yfir markið.
Dómari var Hrólfur Bene-
diktsson og áhorfendur voru
ótrúlega margir, þar sem
leikurinn var lítið eða ekkert
auglýstur.
Sennilegt er að í dag fari
fram tveir leikir í mótinu og
verður keppt á Valsvellinum.
Fyrri leikurinn, sem hefst
sennilega kl. 2,30 e. h., verður
milli Fram og KR, en síðari
leikurinn milli Vals og Vik-
ings.
H. S.
Ósmátt er það fjártjón,
sem verður af völdum elds-
voða. Það nemur eflaust tug-
um milljóna króna árlega.
Um upphæðina mætti fá
nokkra hugmynd af" skýrsl-
um vátryggingafélaga um
tjónbætur til vátryggjenda,
ef fyrir lægju. En þar með
er hið beina fjártjón ekki að
íullu talið. Hvort tveggja er,
að vátryggjendur fá tjón sitt
sjaldan að fullu bætt, m.a.
af því, að þeú’ hafa ekkj vá-
tryggt verðmætiö að fullu, og
eins er hitt, að lang oftast
verða þeir fyrir meira og
minna óbeinu tjóni, atvinnu-
truflunum og óþægindum
margskonar. Enn er það, að
oft verða einnig eldtjón á ó-
vátryggðum verðmætum, eink
um lausafé. Þó að fyrir lægju
nákvæmar tölur um heildar-
tjón allra vátryggingarfélaga,
yrði aö leggja þar við háar.
óþekktar upphæðir, sem ekki
fást bættar.
Önnur hlið þessa máls er
sú, að til þess að endurbæta
eða endurnýja það, sem eldur
inn hefir eytt, þarf að stór-
um hluta erlendan gjaldeyri.
AÖ hve miklum hluta verður
ekki með vissu sagt, en vart
er ofætlað, að telja það að
hálfu leyti. Fyrir þeim hlut-
anum, sem kaupa þarf frá
öðrum löndum, þarf því að
framleiða söluhæfar vörur á
erlendum mörkuðum — vör-
ur, sern ærin þörf væri á, að
nota til annarra brýnna
þarfa í þjóöarbúskapnum. —
Og að því leyti sem þarf
vinnu til að endurnýja það,
sem brunnið hefir, hlýtur
hún að dragast að miklu leyti
frá ýmist vinnu til gjaldeyr-
isöflunar eða þeirri vinnu,
sem ella gæti gengið til að
viðhalda þjóöarauöinum eða
auka hann.
Loks er þess aö geta, að af
eldsvoðum hlýzt oft mann-
tjón og meiðsli. Slik tjón eru
óbætanleg og er ekki unnt
að meta til fjár.
Allt er þetta augljóst og ó-
umdeilt. Löggjöf og land-
stjórn hefir á því vakandi
auga og reynir að setja skorð
ur við eldtjónunum með lög
gjöf — almennum brunamála
lögum og reglugerðum á þeim
byggöum — og eftirlit me£
framkvæmd þeirra. Eftirlitié
annast bæja- og sveitastj órr,.
ir undir umsjón og leiðsögr.
Brunavarnaeftirlits ríkisins,
sem nær þó ekki til Reykja
vikur. Fyrir Reykjavik haft
verið sett sérstök brunamáh.
lög og eftirlitið þar er beini
í höndum bæjarstjórnar ái
sérstaks eftirlits frá ríkis
ins hálfu.
Það skiptir höfuðmáli ti
varnar eldtjónum, að eftirli
ið með brunamálalögun
(hvorutveggja) og bruna-
málareglugerðum sé af fuli
um skilningi rækt af þeirr
aðilum, sem með það fara. Oé
í því sambandi er þess ar
geta, að víðast þar sem þv.
má við koma, hafa bæja- oé
sveitastjórnir komiö á sér
stökum vörnum gegn elö.,
sem upp kemur, þ.e. bruna
liði með nauðsynlegustu eln
varnartækjum.
Allar miða þessar opír.
beru ráðstafanir að því, ac
eldtjón og slys af völdum elds
voða verði sem minnst o^
auðið er. Og sé þar hverg.
vanræksla eða veikir hlekk-
ir í vörnunum, orkar þat
miklu til að hamla eldtjónun,
Hinar opinberu ráðstafan-
ir gegn eldtjónum ná einn-
ig til þess, að hamla því at
eldsupptök verði. Sá þáttui
eldvarnanna er að fram-
kvæmd í höndum bæja- of:
sveitastjórna og er sízt minnsv
veröur. Hann er fólginn —
eða á aö vera fólginn — i
stöðugu eftirliti með því, aí
fylgt sé ákvæðum laga og
reglugerða um tryggilegar.
umbúnað allan gegn eldsupp
tökum og um meðferð á eld-
fimum efnum m.m. Þetta eft
irlit þarf að vera sívakand:
og sístarfandi. Það sem er
eftir settum reglum við skoð-
un, getur verið gengið úi
skorðum e£tir stuttan tima. — •
Þess vegna má hér ekki „sofa
á verðinum“ né sýna neina
linkind eða eftirlátssemi.
Þar sem sleppir opinber-
um aðgerðum og eftirliti met
eldvörnum kemur til kasta
einstaklinganna. Skiptir þai
mestu, að þeir hafi sífellt i
huga þær margvíslegu or-
(Framhald á 6. siöu )
í Sauöárkrókskirkju 29. apr.
Ymsir tónlistarmenn telja
að bezta leiðin til þekking-
arauka og yndis af góðri tón
Iist fyrir allan fjöldann sé
það, að við aöeins gefum okk
ur tíma til að hlusta á fögur
tónverk. Ef hægt væri að fá
fólkið til að hlusta meira á
sígild verk, segja þeir, þá
mundi fjöldi leikmanna á
þessu sviði smátt og smátt
fara að njóta listarinnar og
hrífast með. Þetta er vissu-
lega rétt og kannske þaö
eina, sem að gagni kemur fyr
ir allan þorra man.na í leit
þeirra aö dásemdum uónlist-
arinnar. Hitt er svo engu að
síður staöreynd, að músikfróö
ir menn geta veitt okkur hin-
um ómetanlegan stuðning í
leit okkar að skilningi og
þroska á þessu sviöi. Slikir
menn geta og eiga að vera
fjöldanum kennarar og hjálp
armenn. Hverju slíkir leið-
beinendnr fá áorkað, fer að
sjálfsögðu eftir lagni þeirra
og kennarahæfileikum.
Við, sem stödd vorum í
Sauðárkrókskirkju sunnu-
dagskvöldið 29. apríl s.l. og
hlustuðum á þaö, sem þar fór
fram, fengum þar glöggt og
gott dæmi þess, hvað góður og
látlaus hæfileikamaður getui
veitt okkur ánægjulegar stuntí.
ir, sem lyfta hugum okkar i
órafjarlægð frá hversdagsins
önn og þrasi. Þarna var kom
inn Eyþór Stefánsson meö
hinn ágæta kirkjukór Sauðár-
króks og bauð upp á hljóm-
leika. Efnisskráin var ann-
ars á þessa leið:
Fyrsti þáttur: Lofsöngur,
eftir Pétur Guðjohnsen, Heyr
himnasmiður, eftir Sigvalda
Kaldalóns, Máríuvers, eftir
(Framhald á 4. síðu.)