Tíminn - 27.07.1951, Qupperneq 4

TÍMINN, föstudaginn 27. júlí 1951.
166. blað.
Hjúkrunarkvennaskóli íslands
Að undanförnu hefir tals-
vert verið rætt og ritað um
þann mikla skort, sem er á
nauðsynlegu sjúkrahúsi fyrir
sjúklinga og er það að von-
um. — Virðist sem heilbrigðis
málin hafi ekki verið með í
þeirri nýsköpun, sem átt hef
ir sér stað á ýmsum sviðum
— enda þótt við hefðum síst
mátt við því. Þörfin á auknu
sjúkrahúsrúmi — fleiri sjúkra
húsum — er svo brýn, að úr
henni verður að bæta, ef ekki
eiga að hljótast meiri vand-
ræði en nú þegar hafa orðið,
en kunnugir vita þó, að þar
er hvergi á bætandi. — Hafa
og læknafélögin ög ýmsir
læknai' marg oft bent á þetta
í ræðu og riti. Bæjarstjórn
Reykjavíkur hefir nú fyrir
rúmu hálfu þriðja ári séð
hvert stefnir fyrir bæjarbúa
I þessum málum og hefir ver-
ið skipuð nefnd til þess að
gera tillögur um sjúkrahús
fyrir Reykjavík — og starfar
sú nefnd enn.
Er það vel farið — þó seint
sé, — að einhver skriður virð
ist vera að koma á sjúkrahús
mál bæjarbúa, en þó þarf
meira en tillögur — en þær
verða þó að koma fyrst —
framkvæmdirnar eru aðalat-
riðið — og er að vænta að
þeim verði hrundið áfram af
krafti og dugnaði þegar þar
að kemur.
En setjum svo, að hægt
verði að reisa bæjarsjúkra-
hús og hjúkrunarheimili og
að því verði t. d. lokið eftir
fimm ár — hvar á þá að fá
hjúkrunarkonur til starfa
við þessar stofnanir? —
Þetta er spurning, sem svara
verður. Þarna er vandamál,
sem leysa verður, áður en
hægt verður að taka þessar
stofnanir til afnota, ef reist-
ar verða — en um það þarf
tæpast að efast — til þess er
vöntunin á þeim of brýn.
Hjúkrunarkonur vantar til-
finnanlega á flest sjúkrahús
og hæli í landinu og sumstað
ar er svo mikil vöntun á þeim
að við borð liggur að loka
verði sjúkrahúsum að miklu
eða öllu leyti. Þær hjúkrun-
arkonur, sem eru í sjúkrahús
um eru margar hverjar alltof
hiaðnar störfum og er ekki
hægt að veit þeim nauðsyn-
lega aðstoð — hjálparstúlkur,
starfSstúlkur vantar einnig til
finnanlega. Hvar eru stúlkurn
ai, eru þær allar við sauma-
skap, eða á hinum nýju veit-
ingastofum, svokölluðum
„börum“, sem nú eru komnar
upp svo víðsvegar um bæinn?
Eitt er víst, það fást of íáar
til starfa við sjúkrahús og
aðrar hliðstæðar stofnanir. Þó
eru þessi störf sæmilega laun
uð og eru síst lakari en i ýms
um sambærilegum starfs-
greinum.
Hjúkrunarkonur munu nú
vera um 140 starfandi í land-
inu eða ein hjúkiunarkona á
hverja 1000 íbúa — og er það,
eins og áður segir, hvergi
nærri nóg. Þyrftu hjúkrunar
konur að vera að minsta
kosti helmingi fleiri, ef vel
ætti að vera.
En hversvegna eru ekki
fleiri hjúkrunarkonur íslenzk
ar til í landinu? Eru launa-
kjör þeirra ekki sæmileg og
eru ekki starfsskilyrði þeirra
góð? Þessu má svara þannig:
Laun hjúkrunarkvenna eru
sæmileg — þó ekki meira en
það. Vinnutíminn er nú 8 tím
Eftir Gísla Sigurbjörnsson
ar á dag — eða nóttu en vinn
an oftast mjög erfið vegna
vöntunar á nauðsynlegu
starfsliði, þannig að hjúkrun
arkona þarf ekki ósjaldan að
leggja meira að sér en góðu
hófi gegnir. — Starfsskilyrö-
in á ýmsum sjúkrahúsum eru
vægast sagt léleg. Húsaskipan
víða óhentug, nauðsynleg
hjálpartækj ekki fyrir hendi
eða ófullkomin og svo vöntun
á aðstoð. Þetta allt gerir
starf hjúkrunarkonunnar erf
iðara en það ætti að vera.
Þessu öllu þarf að breyta og
bæta úr — og það er hægt
með góðum vilja og samvinnu
þeirra aðilja, sem um þessi
mál eiga að fjalla.
Enda þótt úr þessu verði
bætt, þá þarf þó fyrst og
fremst að vinna að því að
hér rísi af grunni hið fyrsta
heimavistarskóli fyrir hjúkr-
unarnema — Hjúkrunar-
kvennaskóli íslands. — Skól-
inn er nú í húsi Landsspítal-
ans og búa hjúkrunarnemar
á þriðju hæð spítalans og er
allur aðbúnaður þeirra sæmi
legur almennt, en kennslu-
stofur of fáar og húsrými
hvergi nærri nægjanlegt.. —
Þriðju hæð Landsspítalans
þarf og nauðsynlega að nota
fyrir sjúklinga og hefir lengi
staðið til að rýma þessa hæð.
Var t. d. talað um að kaupa
hús við Laufásveg í því skyni
— en af einhverjum ástæð-
um varð þó aldrei neitt úr
þesum ráðagerðum enda þótt
hér sé um mikilvert nauð-
synjamál — fjölgun á sjúkra
rúmum í Landspítalanum —
og heppilegra húsrými fyrir
hjúkrunarnema og skóla
þeirra til bráðabirgða.
Hjúkrunarkonurnar hafa ár
um saman barist fyrir því að
myndarlegur heimavistar-
skóli verði reistur fyrir þær
stúlkur, sem vilja gera hjúkr
un sjúkra að lífsstarfi sínu —
enda þótt svo farj að lokum
að helmingur þeirra fái ann-
að lífsstarf — giftist. Hjúkr-
unarkonurnar hafa bent á
það með rökum að fleiri stúlk
ur myndu gefa sig að hjúkrun
arnámi ef heimavistarskóli
fyrir þær verði reistur. Hefir
verið mikið um þessa skóla-
byggingu rætt og ritað, teikn
ingar fengnar erlendis frá og
margar tillögur gerðar í þessu
máli af forystukonum Hjúkr-
unarkvennafélags íslands.
Landlæknirinn tekur undir
sjálfsagða kröfu hjúkrunar-
kvenna í þessu máli í ágætri
grein, sem birtist í 2—4. tbl.
Hj úkrunarkvennablaðsins
1942/ Þar segir landlæknir-
inn m. a.:
„.. Hjúkrunarfræðslan býr
enn við bág skilyrði, og er
aðkallandi, að um verði bætt.
Þarf aö hverfa frá þvi, sem
nú er ofmikið um, að störf
nemendanna á sjúkrahúsum
séu aðalatriðlð, en fræðslan
tínd upp í meira og minna
sundurlausum molum, og að
því, að námið verði höfuðvið
fangsefnið, en það látið styðj
ast við sjúkrastörfin. í því
skyni þarf að sjá skólanum
fyrir sérstöku vel útbúnu
skólahúsi með öllum nauðsyn
legum kennslutækjum, fá hon
um sjálfstæða forustu og gera
hann að öðru leyti svo úr
garði, að hann verði nemend
unum uppbyggfilegt heimili,
þar sem við megi koma nauð
synlegu aðhaldi og sjálfsögðu
eftirliti því til tryggingar, að
1 þeir verði fyrir sem hollustum
| uppeldisáhrifum jöfnum hönd
um í þágu sjálfra sín, stéttar
sinnar og þjóðfélagsins....“
Er þetta vel og réttilega
mælt, en síðan eru liðin 8
ár og því miður ekkert verið
gert. — Ástæðurnar fyrir því
geta verið margar — og við
skulum ekki vera að fást um
það áð sinni, hitt er meira
um vert, að finna einhver
ráð til þess að hrinda málinu
fram. — Það hefir þegar dreg
ist of lengi.
Mönnum mun sumum finn
ast það vera að bera í bakka-
fullann lækinn að tala um að
reisa enn eitt skólahúsið. Það
er líka satt, að of mikið má
af slíku gera og að sum skóla
húsin standa hálfnotuð og
hálfreist — en fyrir þessa
starfsgrein — hjúkrunarnema
— er bókstaflega lífsnauðsyn
að byggt verði og það án frek
ari tafa.
Sjúkrahús þarf að reisa, á
þeim er mikil og brýn þörf,
en sjúkrahús án hjúkrunar-
kvenna er ekki hægt að starf
rækja og þess vegna verður
að leysa þetta vandamál áð-
ur en hægt er að taka fleiri
sjúkrahús til notkunar. —
Þetta getur komið ýmsum ein
kennilega fyrir sjónir, en
svona er það nú samt. — Það
er ekki hægt að reka sjúkra-
húsin með útlendum hjúkrun
arkonum eingöngu. Þær fást
tæpast til að starfa hér á
landi — og svo er hitt, að ís-
lenzkar hjúkrunarkonur eiga
fyrst og fremst að starfa að
hjúkrun hér á landi. Útlendar
hjúkrunarkonur hafa starfað
og starfa enn nokkrar hér á
landi og hafa yfirleitt unnið
störf sín ágætlega — en við
eigum ekki að byggja of mik
ið á starfskröftum þeirra. Við
eigum að vinna að því að ís-
lenzk hjúkrunarkvennastétt
verði svo vel mennt og svo
fjölmenn að hún geti fullkom
lega séð fyrir hjúkrun sjúkra
í sjúkrahúsum og í heima-
húsum í landinu. — En til
þess að svo veröi, þarf að
reisa margnefndan heimavist
arskóla og gera allan aðbún-
að þar og námið yfirleitt þann
ig úr garði, að ungar stúlkur
fjölmenni í skólann árlega,
og á þann hátt verði hjúkrun
arkvennastétt landsins svo
fjölmenn að hún geti annað
öllum þeim störfum, sem nú
og síðar bíða eftir velmennt-
uöum islenzkum hjúkrunar-
konum.
Í5rú á Timgnaá
(Framhala af 3. síðu.)
Suðurland. Og hvernig heföi
gengið að bjarga áhöfninni á
Geysi af Vatnajökli síðastliðið
haust ef Ólafur Jónsson, Páll
Arason og fleiri hefðu ekki
verið búnir að finna bílfæra
leið um öræfin suður að
Vatnajökli? Þetta er aðeins
fá dæmi af mörgum. En sem
sagt. Þeir sem ráða eiga fram
úr þeim vanda að annast
þessi fjárskipti ættu að íhuga
fljótt og vel, hvort bezta og
ódýrasta leiöin sé ekki þessi
að setja brú á Tungnaá. Brú
verður sett þar einhverntíma
en bezt að gera það strax.
Einar Magnússon
I dag verður rætt um kaffið.;
Hér er kominn Björn L. Jónsson
veðurfræðingur og verður hon-
um gefið orðið:
„Sveinn Sveinsson frá Fossi
ræðir um kaffið i Baðstofunni
föstud. 20. júlí sl. i tilefni af
greinarkorni eftir mig og telur j
reynsluna sýna, að kaffið sé ^
ekki óhollt og geri menn ekki1
heilsútæpari né skammlífari en
ella.
Ef rannsaka ætti áhrif kaffis
á heilsufar almennt, þyrfti að
gera samanburð á miklum
fjölda kaffimanna og annarra,
sem ekki nota kaffi. Einstök
dæmi sanna ekkert, og óskráð
reynsla einstakra manna nær
til svo fárra og er svo mjög til-
viljunum háð, að í þessu efni
má ekki leggja of mikið upp úr
henni, jafnvel þótt eftirtekt og
minni séu í bezta lagi. Þannig
telja margir sig hafa reynslu
fyrir því, að tóbaksmenn séu
sízt óhraustari né skammlífari
en aðrir. En víðtækar saman-
burðarrannsóknir líftrygginga-
féiaga hafa sannað, að reykinga
menn verða miklum mun
skammlífari en hinir, sem ekki
[reykja, þótt einstök tilfelli geti
I sýnt hið gagnstæða. Fróðleg
1 tafla um þetta birtist í 4. hefti
Heilsuverndar 1948. Því miður
er mér ekki kunnugt um hlið-
stæðar rannsóknir á áhrifum
kaffis, en á þetta er bent til að
sýna, hve valt er að treysta
reynslu fárra manna í slíkum
efnum.
Þó að mönnum „verði gott af“
einhverjum mat eða drykk, er
það engin sönnun þess, að holl-
usta fylgi. Þvert á móti eru á-
hrif margra skaðlegra eitur-
efna í því fólgin að eyða þján-
ingum og þreytu og auka vellíð-
an um stundarsakir (koffein,
nikótín, áfengi, morfín, kókaín
o. s. frv.). Og það eru þessi á-
hrif, sem gera mörg eiturlyf að
hættulegum nautnalyfjum.
ÖIl eiturefni verka skaðlega á
lifandi frumur og eðlileg lífs-
störf. Að viðurkenna í öðru orð-
inu, að kaffið innihaldi eitur-
efni og halda því 'fram í hinu,
að það sé ósaknæmt eða jafn-
vel heilnæmt, er því misskiln-
ingur eða hugsunarvilla. Og
jafnvel þótt ýmsir læknar og
leikmenn haldi því fram í orði
og á borði, að dagleg neyzla
kaffis sé ósaknæm, viðurkenna
flestir þeirra óhollustu kaffisins
með því að meina ungbörnum
og jafnvel stálpuðum börnum,
að neyta þess drykkjar. Og
vissulega væri framleiðendum
cóla-drykkjanna hér á landi
ekki gert að skyldu að lýsa kof-
fein-innihaldi þeirra á umbúð-
unum, ef heilbrigðisstjórnin
teldi þetta efni meinlaust til
neyzlu.
Það má vera, að réttlætanlegt
sé að grípa til eiturlyfja í sjúk-
dómum eða sérstökum tilfellum.
En út frá því er ekki leyfilegt
að draga þá ‘ályktun, að menn
geti að ósekju gert neyzlu þeirra
að daglegri venju. T. d. getur
það komið sér vel fyrir sár-
þreyttan mann, sem þarf nauð-
synlega að ljúka ákveðnu verki,
að hressa sig á kaffisopa. En
kaffið færir honum enga orku,
heldur deyfir þreytutilfinning-
una eða svefnþörfina um stund-
arsakir, en maðurinn ofreynir
sig eigi að síður, þótt ekki komi
að sök í eitt og eitt skipti. En til
langframa er þetta hættulegt
heilsu hans, bæði vegna of-
reynslunnar og vegna kaffieit-
ursins.
1 grein minni í Heilsuvernd,
sem Tíminn birti 14. þ. m. og gaf
Sveini tilefni til hugleiðinga
sinna, benti ég á innlenda
drykki, heilnæma og ljúffenga,
sem koma þyrftu í staðinn fyrir
kaffið, fyrst og fremst te af inn-
lendum jurtum. Er þar kostur
svo mikillar fjölbreytni, að á-
stæðulaust er að grípa til þess
örþrifaráðs að gera áfengt öl að
þjóðardrykk Islendinga í stað
kaffisins. Það væri að fara úr
öskunni í eldinn."
Björn hefir lokið máli sínu.
Vilja fleiri fá orðið um þetta at-
hyglisverða mál?
Starkaður.
Erum nú birgir af öli og gosdrykkjum,
ýmsra tegunda
VINSAMLEGAST GERIÐ PANTANIR YÐAR
H.f. Ölgerðin Egill Skallagrímsson
SÍMI 1390
*AWA,.V.V.V.V.W.V.,.V.%V.W.,.V.,.W.\WAVLWAfli
r r
INNING
tll kanpenda utan Reykjavíkur, er ■:
grciða eijí'a blaðlð beint til inn- ;j
hcinitiinnar í
Athygli skal vakin á því, að blaðgjald þessa árs
er faliið í gjalddaga og sendið því greiðslu þegar
um hæl. — ■'
Innheimta Tímans

W/.%%WA%%V.,.,.V.VJ,/.,.,.%VL,A*M,/UV.%,,V.VW.WA