Tíminn - 31.07.1951, Blaðsíða 5

170. blað
TÍMINN, þriðjudaginn 31. júlí 1951
mtm
Þriðjud. 31. fttll
Sambúöin víð
Bandaríkin
Það blað kemur tæpast út
af Þjóðviljanum, að þar birt-
ist ekki fleiri eða færri níð-
greinar um Bandaríkin. Flest
ar þeirra eru uppspunnar og
tilefnislausar frá rótum. —
Nokkrar styðjast við viss sann
leikskorn, sem eru hins veg-
ar svo ýkt í meðförum, að
ekki er neitt á þeim að byggja.
Hérlendir kommúnista af-
saka þennan fjandskapará-
róður gegn Bandaríkjunum
með því, að þeir viljj vara ís-
lendinga við því að gerast
þeim of háðir. Slíkur áróður,
sem hver hugsandi maður
finnur, að ekkert er á að
byggja, er vissulega ekki lík-
legur til að bera þann árang-
ur. Miklu fremur getur hann
skapað samúð með þeim, sem
fyrir honum verður. Sannleik
urinn mun og sá, að íslenzk-
um kommúnistum er ekkj sjálf
rátt. Þeir verða hér að dansa
eftir fyrirmælum frá erlend-
um húsbændum, er halda að
samskonar áróður gagni í lýð
ræðislöndunum og í einræð-
isríkjunum austan járntjalds
ins, þar sem málin eru ein-
göngu túlkuð frá einni hlið
og fólkið fær ekki að kynnast
öðru.
Hættan af þessum áróðri
kommúnista felst því tæplega
í því, að hann skapi hér ó-
eðlilega andúð gegn Banda-
ríkjunum, þótt hann getj æst
upp nokkrar jafnvægislitlar
sálir, er hafa meðtekið hina
kommúnistísku ofsatrú. Hitt
virðist miklu meiri hætta, að
hann geti gert menn andvara
lausa í sambýlinu við Banda-
ríkin og hinar yfirspenntu að-
varanir kommúnista verði til
þess, að menn fari að líta á
allar þvílíkar aðvaranir sem
kommúnistískan áróður.
Aðstaöan í heimsmálunum
er nú þannig, að óhjákvæmi-
legt er fyrir íslánd, eins og
önnur lönd Vestur-Evrópu, að
hafa meira og minna náið
samstarf við Bandaríkin. Slíkt
samstarf mun alltaf halda á-
fram meðan kalda stríðið var
ir og það getur staðið langa
hrið enn, ef ekki kemur til
styrjaldar. Þótt þetta sam-
starf Vestur-Evrópuþjóðanna
og Bandaríkjanna sé sjálfsagt
og nauðsynlegt, geta fylgt því
ýmsir örðuleikar og árekstrar
eins og öllu samstarfi, ef ekki
er rétt á haldið. Fyrir íslend-
inga eru þessar hættur ekki
hvað minnstar, þar sem þeir
hafa einna mest og nánust
skipti við Bandaríkin og eru
minnsta ríkið, sem eiga sam-
starf við þau.
Þær hugmyndir, sem komm
únistar reyna að gefa mönn-
um um Bandaríkin, að þau
séu landvinningaþyrst auð-
valdsríki, eru vissulega með
öllu rangar. Bandaríkin hafa
aldrei fylgt landvinninga-
stefnu. Fram til seinustu
heimsstyrjaldar markaði ein-
angrunarstefna afstöðu þeirra
til utanríkismála fyrst og
fremst, en síðan hafa þau
haft forgöngu um myndun
alþjóðlegra samtaka, er vinna
að þvi að tryggja rétt allra
þjóða, en hindra ofbeldi og yf-
irgang. Er hér átt við sam-
ERLENT YFIRLIT:
Nýja „línan” frá Moskvu
Hiin er sönnun þess, að úrverknl oj*' viöbiin
aður lýðræðisþjóðanna bera tilætlaðan
árangnr
1 forustugrein Timans í fyrra-
dag var skýrt frá því, að ýmis-
legt benti til þess, að Rússar
vildu fá nokkurt hlé í kalda
stríðinu. Flest bendir til, að þeir
vilji fá vopnahlé í Kóreu, én
þar strandi á Kínverjum, er
óttast, að það verði talinn ósig-
ur fyrir þá, ef samið verður nú.
Þá er það og talið merki um
þetta, að Rússar hafa nýlega
hafið útgáfu nýs timarits á
ensku, þar sem kveður við allt
annan tón en áður. Þar er því
haldið fram, að ekkert sé því
til fyrirstöðu, að vesturveldin og
Sovétríkin vinni í friði saman. 1
þessu riti er nær sleppt að ásaka
vesturveldin um stríðsæsingar.
Greinar úr þessu nýja tímariti
hafa síðan verið birtar í Moskvu-
útvarpinu og aðalblöðum rúss-
neska kommúnistaflokksins.
Af þessu og mörgu fleiru eru
þær ályktanir dregnar, að Rúss-
ar vilji fá hlé í kalda stríðinu,
a. m. k. fyrst um sinn. Hafa
heimsblöðin rætt um það undan
farið, hvað valda muni þessum
breytta áróðri Rússa, og verður
hér sagt frá nokkrum atriðum,
er þau telja orsök hans.
Rússar ekki viðbúnir
styrjöld.
Ein skýring blaðanna er sú, að
Rússar séu ekki viðbúnir að
hefja stórveldastyrjöld nú þeg-
ar. Þeir hafi að vísu nógum her
á að skipa, en standi vesturveld-
unum langt að baki á kjarnorku
sviðinu. Rússar telji sér ekki
fært að hefja styrjöld, fyrr en
þeir séu orðnir jafnokar vestur-
veldanna á kjarnorkusviðinu, en
það verði þeir í fyrsta lagi á
næsta ári og jafnvel ekki fyrr
"en 1953 eða 1954. Rússar treysti
því, að kjarnorkan verði ekki not
uð eftir að þeir séu orðnir jafn-
vígir vesturveldunum á þessu
sviði.
Það er líka af þessum ástæð-
um, sem forvígismenn vestur-
veldanna leggja á það megin-
kapp að ljúka nauðsynlegum
varnaraðgerðum í Vestur-Ev-
rópu áður en Rússar hafa náð
jafnteflisaðstöðu á kjarnorku-
sviðinu. Þeir óttast árás Rússa,
ef vörnum Vestur-Evrópu hefir
ekki verið komið í lag fyrir þann
tíma.
Ókyrrð í leppríkjunum.
Þá er talið, að það dragi nokk-
uð úr því, að Rússar vilji
leggja til styrjaldar nú þegar,
að ókyrrð fer stöðugt vaxandi í
leppríkjunum, svo að vafasamt
þykir, að þeir geti treyst á fylgd
þeirra, ef til stríðs kæmi. Þvert
á móti er allt eins líklegt, að bylt
ing brytist þar út eða mótspyrnu
samtökin ynnu svo mikil
skemmdarverk. að leppríkin
yrðu óvíg, og Rússum jafnvel til;
byrði.
Það er ekki aðeins, að þessi
mótspyrna eflist í leppríkjun-
um, heldur ber á hcnni í vax-
andi mæli í Sovétrikjunum sjálf
um. Eæði í Ukraníu og balt-
isku löndunum gætir orðið öfl-
ugrar þjóðernisstefnu og kröfur
magnast þar um aukna sjálfs-
stjórn á ýmsum sviðum. Vald-
höfunum í Moskvu er mjög illa
við þessar sjálfstjórnarkröfur og
hafa hvað eftir annað látið
„hreinsa“ til í kommúnista-
flokkum þessara landa. Það virð
ist hins vegar ekki koma að til-
ætluðu gagni.
Vígbúnaður Japana
og Þjóðverja.
Þá vekur það nokkurn ugg í
Moskvu, að vígbúnaður Japana
og Þjóðverja virðist nú á næstu
grösum. Ef allt fer, eins og ætl-
að er, verður gengið frá friðar-
samningum við Japani í sept-
ember næstk. og verður þeim
leyft að vígbúast eftir það. Lík-
ur benda til, að þeir muni gera
það í samvinnu við Bandaríkin.
Þá hefir nýlega náðst samkomu-
lag milli fimm Evrópuríkja, þ. e.
Italíu, Frakkland, Belgíu, Lux-
emburg og Vestur-Þýzkalands,
um *yndun sérstaks Evrópu-
ráðs og er líklegt, að innan þess
ramma komist endurvigbúnaður
Þýzkalands á laggirnar.
Rússar telja sér það óhag-
stætt, að Þjóðverjar og Japanir
vígbúist og munu því flest reyna
til að hindra það. Hinn breytti
áróður, sem sagt er frá hér á
undan, er því að likindum ein
tilraun þeirra til þess að fá vest
urveldin til að falla frá eða
fresta um sinn umræddum fyr-
irætlunum um vígbúnað Jap-
ans og Vestur-Þýzkalands.
Auknar landvarnir
lýð'ræðisríkjanna.
Hinar auknu landvarnarað- (
gerðir lýðræðisríkjanna, sem
hafa orsakast af Kór'eustyrjöld- j
inni, eru valdhöfunum í Kreml1
mikill þyrnir í augum. Þeir vita,1
að þeim fylgja miklar fjárhags-
legar byrðar, er skerða lífskjör
almennings í þessum löndum.
Það er því ekki óvinsælt baráttu-
mál þar, að dregið sé úr þess-
j um útgjöldum. Einkum myndi
það þó geta orðið vinsælt bar-
. áttumál, ef hægt væri að benda
MALIK
á, að Rússar væru búnir að taka
upp friðsamlega stefnu. Vel gæti
svo farið, að Rússar gætu
þannig áorkað því með hinum
breytta áróðri sínum, að dregið
væri úr landvarnarframkvæmd-
um eða að misklíð skapaðist um
þau milli lýðræðisríkjanna t. d.
Bretlands og Bandaríkjanna.
Það getur vel stutt þetta við-
horf Rússa, að síðan friðarhorf-
ur ukust í Kóreu hefir Banda-
ríkjaþing verið miklu tregara á
fjárveitingar til hernaðarþarfa
en áður.
Nægileg árvekni
cina friðarstefnan.
Meðal stjórnmálaleiðtoga lýð
Til athugunar
Skipulagsstjóri hefir verið
fjarverandi um skeið. Hann
hefir í seinni tíð skrifað þætti
um bæinn okkar í dagblaðið
Vísir. Þeir þættir hafa fallið
niður í fjarveru hans og eru
ýmsir sem sakna þeirra.
Arnarhólstún.
Af ummælum skipulags-
stjóra í vetur mátti ráða, að
eitthvað yrðj aðhafzt á þessu
sumri um umbætur á Arnar-
hólstúni. En þær vonir hafa
brugðizt. Ekkert hefir verið
gert, utan að sú nýlunda var
tekin upp i þurrkunum
skömmu eftir þjóðhátíðina 17.
júní, að gefa því allrækilegt
bað úr slöngum brunaliðsins,
en það var fyrir atbeina garð-
yrkjuráðunauts og borgar-
læknis. Enda var þetta hin
mesta nauðsyn, bæði vegna
gróðursins og af heilbrigðis-
ástæðum.
Allt útlit er til að ekki verði
átt við endurbætur á túninu
í sumar og er það illa farið.
Ekki er farið að slá það enn
síðast í júlí. Sá mikli fjöldi
manna, sem dvelur þar á
hverjum degi, verður að sætta
sig við bælda grasið dag eftir
dag og viku eftir viku.
.. . . .. , . .. Hversvegna sætta menn sig
ræðisnkjanna hefir hinum nyju , .. . ..... ... . ®
friðartónum frá Moskvu verið |vlð Þetta 1 fjóisóttasta opna
tekið með varúð. Um það væri svæði eða garði hofuðborgar-
vissulega gott að segja, ef Rúss- innar?
ar ætluðu að breyta um stefnu,
en þá yrðu þeir einnig að sýna
það í verki. Meðan þeir láti það i
ógert, megi ekki hvarfla neitt j:
frá ráðagerðum varnarfram-
kvæmdum.
Af stjórnmálaforingjum lýð-
ræðisríkjanna er bent á, að
þetta breytta viðhorf kommún-
ista eigi rætur að rekja til þess,
að þeim hefir verið mætt með
einbeitni og festu að undan-
förnu og þó einkum í Kóreu. —
Þetta sýni, að sú stefna sé rétt
að vera hvarvetna viðbúinn og
sýna kommúnistum, að árásir
borgi sig ekki. Ef þeirri stefnu
(Framhald á 6. siðu.i
einuðu þjóðirnar. í innan-
landsmálum hafa svo átt sér
stað í Bandaríkjunum sein-
ustu tuttugu árin hinar stór-
felldustu breytingar, er stefnt
hafa að því að auka völd al-
þýðustéttanna og draga úr hin
| um taumlausu yfirráðum fjár
I magnsins, sem áður ein-
kenndu stjórnarhættina þar.
í félagslegum efnum eru
(Bandaríkin því allt önnur i
! dag en þau voru fyrir 20 ár-
' ur.
Það má því óhætt segja, aö
undanfarna áratugi hafi
stjórnmálaþróunin í Banda-
ríkjunum verið frjálshúga
Evrópumönnum mjög að
skapi. Þrátt fyrir það má
finna þar marga ágalla, eins
og annars staðar, og benda á
margt, sem ekki er eftirsókn-
ar- eða eftirbreytnisvert.Enn
er t. d. afstaða fjármagnsins
þar óeðlilega sterkt. Svo get-
ur líka farið, að þar komi til
valda stjórn, sem verður aft-
urhaldssamari inn á við og
harðdrægari út á við en stjórn
þeirra Roosevelts og Trumans.
í lýðræðisríkjunum má allt-
af reikna með slíkum umslcipt
um öðru hvoru.
Góð sambúð við Bandarík-
in verður þannig bezt tryggð,
að menn sjái koýi þeirra
og galla, en einblíni ekki á
þau með hatursaugum, eins
og kommúnistar, eða sjái þau
aðe'ns i ljósi gagnrýnislausr-
ar aðdáunar og dáleiðist af
veldi þeirra og fjárhagslegum
yfirburðum. Stjórn þeirra er
háð mannlegum breiskleika,
eins og annarra ríkja. Sam-
vinna við þau er háð
sömu lögum og samvinna við
önnur ríki, að hún þarf að
byggjast á gagnkvæmum þörf
um og nauösyn, en ekki á fjár
hagslegum vanefnum annars
aðilans. Okkur er það mikil
nauðsyn að hafa góða sam-
búð við Bandarikin, en því
aðeins getur hún orðið heil-
brigð og farsæl, að hún sé
byggð á þessum grundvelli.
Raddir nábúanna
Alþýðublaðið undrast yfir
því, að kommúnistar skuli
engu svara þeim ásökunum,
að foringjar þeirra séu sekir
um skattsvik. Það segir á
sunnudaginn:
„Einar Olgeirsson er alþing-
ismaður. Hann situr í stjórn-
um Sogsvirkjunarinnar og
Faxaverksmiðjunnar og var
Hljómskálagarðurinn.
Mikill munur er á hve mik-
il vinna er lögð í Hljómskála-
garðinn eða Arnarhólstún. Er
þar um margt snoturlega um-
gengið frá hendi mannanna,
þótt garðurinn, vegna flatlend
is og skjólleysis, sé ekki mik-
ið sóttur dvalarstaður. En eitt
er í þessum garði, sem ekki
er rétt að láta óátalið. Garð-
urinn liggur fram með einni
fjölförnustu og bezt gerðu
götu bæjarins, Sóleyjargöt-
unni. En á allstóru svæði syðst
í garðinum hefir verið á
seinni árum flutt mold. Mold-
in hefir verið sett í óreglu-
lega hauga og ekki jöfnuð tiL
Nú er þetta að gróa upp líkt
og gamlar rústir á vanhirtu
eyöibýli. Er þetta öllum til
leiðinda, sem um Sóleyjar-
götuna fara, en bænum til
háðungar.
Lystigarðar.
Sá sem þetta ritar, hefir ný
árið, sem leið, fulltrúi flokks lega komið í skemmtigaröa í
síns í bankaráði Landsbankans ' þremur bæjum, sem allir eru
Hann býr í villu, sem myndi! prýðilega hirtir og merkilegir
hæfa sérhverjum auðkýfingi., hver á sinn hátt. En þetta ec
Afkomuskilyrði hans eru þvi | - Ak d Hafnarfirði og
hin blomlegustu. En þessi mað i _ .
ur greiðir aðeins 2774 krónur í, Borgarnesi.
útsvar og skatta. j Lystigarðunnn a Akuieyn
Brynjólfur Bjarnason hefir , er þeirra mestur og hafa kon
mjög áþekka afkomumöguleika j ur þar lagt alúð við hann í
og Einar. Hann borgar 3002' nær hálfa öld. Allir ferða-
krónur í útsvar og skatta. j menn, sem til Akureyrar
Þetta eru grunsamlega lágar , koma og hafa auga fyrir nátt-
fjárupphæðir og stinga í stúf úrufegurð og þlýleika þeim,
við annað, sem maður ser í
skránni.
Magnús Kjartansson og Jón-
as Árnason eru undir sömu sök
seldlr. Þeir greiða 2040 krónur
og 1846 krónur í útsvör og
skatta. Það eru tvöfalt, þrefalt
og jafnvel. fjórfalt lægri fjár-
upphséðir en aðrir sambærileg
ir menn innan blaðamanna-
stéttarinnar verða að greiða.
sem andar frá sameiginlegu.
handaverkj kvennanna á Ak-
ureyri og móður náttúru,
koma í lystigarðinn og njóta
þar hvíldar og kyrrðar um
stund undir krónum trjánna,
Hellisgerði í Hafnarfirði
þekkja Reykvíkingar enn bet-
ur. Er þaö dásamlegur stað-
Og þó hafa Magnús og Jónas.ur og mesta bæjarprý'ði fyrir
drjúgar aukatekjur! Annar sit- j Hafnarfjörð. Er þar venjulega
menntamálaráði og er' fjölmennt, bæði af Hafnfirð-
ingum og utanbæjarmönnum
— og ekki fáir Reykvíkingar,
sem fara suður i Hafnarfjörð
til að sjá og dvelja í Hellis-
gerði.
Skallagrímsgarðurinn i
Borgarnesi er þessara garöa
yngstur og minnstur. ,,Þó er
(Framhald á 6. síðu.)
ur í
löngum stundum varaþing-
maður. Hinn er alþingismað-
ur.“
Alþýðublaðið segir að lok-
um, að Þjóðviljinn þurfi ekki
að halda, að hann þegi þetta
mál í hel. Þögnin sé líka svar
— sönnun um uppgjöf manna
er vita á sig sökina.