Tíminn - 05.08.1951, Blaðsíða 5

175. blað
TIMINN. sunnudaginn 5. ágúst 1951
Sunnutl. 5. áqust
Þrælahaldið í ein-
ræðisríkjunum
Um þessar mundir birtist á
öðrum stað í blaðinu greina-
flokkur eftir þýzka konu, er
dvalið hefir ellefu ár í fanga-
búðum í Sovétríkjunum.
Vafalaust mun ýmsum finn-
ast, að lýsingar hennar séu
harla ótrúlegar og hér sé þvi
pólitískum áróðri til að dreifa.
Slíkt hafi að vísu getað átt
sér stað í Rússlandi á stjórn-
artíma keisaranna, en ótrú-
legt sé, að slíkum aðferðum
sé beitt þar nú á tímum.
Þetta sama héldu menn líka
ERLENT YFIRLIT:
Hvað vakir fyrir Rússum?
Eru valdliafarnir í Moskvii að taka up]i
friðsamlegri stefini eða aðeins að breyta
um starfsaðferð?
Um fátt er nú meira rætt og tekið með gagnrýninni bjartsýni
ritað en það, hvort Rússar séu
í þann veginn að taka upp nýja
stefnu í utanríkismálum, er
beinist að því, að ná samkomu-
lagi við vesturveldin, eða hvort
þeir séu aðeins að breyta um að
ferð í áróðri sínum, án þess að
það reki rætur til nokkurrar
raunverulegrar stefnubreyting-
ar. Það virðist hins vegar aug-
ljóst, að nokkur breyting er að
verða á vinnuaðferðum Rússa Bandaríkjastjórn hafi því ver
eða eins og Acheson sagði ný-
lega, að styrkleiki er okkar eina
öryggi og við megum ekki láta
nein rússnesk vögguljóð viila
okkur sýn í þeim efnum.
Merki um veðrabrigði.
Margt bendir til þess, að síð-
an um miðjan maí hafi vissir
stjórnmálaþræðir legið mill
Washington og Moskvu og
í þessum efnum, hver svo sem ið viðbúin, er Malik kom með
tilgangur hennar er. j vopnahléstillögu sína. Þá hafa
Til þess að gefa nokkra hug-! Rússar verið furðu kyrlátir í
mynd um hvernig fróðir menn, j sambandi við olíudeiluna í Ir-
sem litasjt við að rita óhlut- j an. Um miðjan júlí hóf svo
. . , , , , drægt um alþjjóðamál, líta á göngu í Moskvu nýtt hálfsmán
yrir araÍÍUS flðaUI Þ.egar Þeir> hina nýju starfsaðferð Rússa, j aðarrit, „News“, sem beinlínis
sem oföu sloppið ur fanga- j vergur hér getið nokkurra meg er sagt helgað því verkefni að
búðum nazista, voru að lýsa
vistinni þar. Það gat ekki átt
sér stað, að nazistar beittu
slíkri grimmd. Þetta hlaut að
vera áróður. Nú hafa menn
inatriða úr yfirlitsgrein, sem
danski blaðamaðurinn Einard
Skov birti í „Politiken" 13. f.
m., en hann ritar yfirlitsgrein
, . , _ í blað sitt um hver mánaðamót
hmsvegar haft aðstoðu til að til þess að að bregða ljósi
kynnast þexm malum til hht- yfir það> sem markverðast hef-
ar Þaðernustaðfest.aðnaz- ir gerzt undanfarinn manuð á
istar beittu enn meira og djof: vettvangi alþjóðamala;
ullegra mannuðarleysi en jafn
vel hörðustu andstæðingar D .. . . ..
þeirra heldu fram fyrir styrj-
öldina.
Fyrir hendi eru nú líka fjöl
margar aðrar sannanir um
hina hörmulegu vist póli-
tískra fanga í Sovétríkj unum
en þær, sem felast í frásögn
Elinoru Lipper. Af hálfu
ýmsra flóttamannasamtaka
hefir undanfarið verið unnið
að því að safna vitnisburðum
manna, sem hafa sloppið úr
famgabúðum í Sovétrikjunum
undanfarin ár eða hafa kom-
íst þaðan í sambandi við
fangaskipti. Lýsingar margra
þeirra eru enn átakanlegri en
frásögn Elinoru Lipper. Fram
burður þessara vitna er svo
samhljóða, án þess að þau
hafi nokkuð átt þess kost að
bera sig saman, að erfitt er
að neita sannleiksgildi þeirra.
Seinasta vitnið, sem hefir
látið til sín heyra um þessi
mál, er Titó marskálkur. Hann
hélt nýlega ræðu, þar sem
hann svaraði ásökunum Molo
toffs i garð Júgóslava. Titó
beindi ekki sízt máli sínu að
hinu pólitíska þrælahaldi í
Sovétríkjunum. Hann sýndi
m. a. fram á, hvernig valdhaf
arnir í Kreml hefðu látið taka
upp hvert þjóðarbrotið eftir
annað, er átt hefir heima inn
an Sovétríkjanna, sundra því
og flytja það til fjarlægra
eyðistaða, þar sem ætlunin
var að nema nýtt land. Hið
mikla landnámsstarf, sem
kommúnistar hafa unnið aust
an Úralfjalla, er ekki sízt unn
ið af þeim mikla fjölda póli-
tískra fanga, er þangað hefir
verið fluttur.
Það er á þessu sviði, eins og
mörgum öðrum, sem hin
kommúnistiska stjórn Sovét-
ríkjanna hefir fetað i fótspor
fyrirrennara sinna. Hún not-
aði pólitíska fanga til -að
vinna brautryðjendastörfin í
Síberíu og hirti ekki neitt um
líðan þeirra. Kommúnista-
stjórnin lofaði að breyta
þessu eins og fleiru. Því mið-
ur hefir sótt i
Dagurinn 11. apríl 1951 getur
átt eftir að vera talinn örlaga-
' ríkur dagur. Þann dag var Mac
Arthur vikið úr embætti. Stjórn
Bandaríkjanna vissi, að sú ráð-
stöfun mundi vekja ólgu innan
lands. Stjórnin kaus samt held
ur að sýna það svart á hvítu,
að hún væri andvíg þeirri stefnu
að færa út styrjöldina. Yfir-
heyrslurnar í sambandi við
brottvikningu MacArthurs aug
lýstu þessa stefnu stjórnarinn-
ar enn betur.
Þýðing þessarar ráðstöfunar
verður tæpast ofmetin. Hún
gaf valdhöfunum í Moskvu tæki
færi til að sjá stefnu Banda-
ríkjanna í Vestur-Evrópu í
gleggra ljósi en upplýsingaþjón
usta þeirra hafi veitt þeim. At-
hyglisvert er líka það, að frá
því um miðjan mai hefir mátt
merkja, að'eitthvað nýtt var í
aðsigi í Moskvu.
Það er enn ofsnemmt að fella
nokkurn endanlegan dóm um
hið breytta viðhorf í Moskvu,
en það er líka rangt að vera á
móti því; að það eigi sér stað.
Til þess hafa sést of mörg
1 bæta sambúð Sovétþjóðanna
og Engilsaxa. 1 þvi hefti, sem
komið er út, er sleppt öllum á-
deilum á vígbúnað vesturveld-
anna, en í þess stað rætt um
hina hefðbundnu vináttu Rússa
og Engilsaxa. Þetta eru óum-
deilanlega nýir tónar, er hafa
hlotið aukna staðfestingu vegna
þess, að þeir voru látnir endur
óma í Pravda og Moskvuútvarp
inu, er flutti nokkrar aðalgrein
ar þessa nýja tímarits.
Hin ytri merki um breytt við
horf Rússa enj, því augljós: En
hver er tilgangurinn?
Óttinn við þriðju
heimsstyrjöldina.
Það vantar vissulega í Sovét-
ríkjunum svipaðar yfirheyrslur
og voru í Bandaríkjunum í sam
bandi við brottvikningu Mac
Arthurs. Það er margt á huldu
í utanríkismálum Rússa. Það
hefir t. d. oft verið erfitt að
átta sig á afstöðu Rússa til
Kóreustyrjaldarinnar og á sam
skiptum þeirra og Kinverja í
sambandi við hana. Vissulega
áttu Rússar þess kost fyrir 23.
júní í sumar, er Malik flutti
ræðu sína, að stuðla að vopna-
hléi í Koreu. Þeir gátu það
strax 363 dögum áður eða þegar
Öryggisráöið skoraði á Norður-
Kóreumenn að fresta árás sinni
í upphafi styrjaldarinnar.
Það, sem virðist einna sennilegast
er þetta: Mac Arthursmálið sýntli vald
höfunúm í Krcml, að Bandaríkja-
stjórn hefur að einu leyti sama mark
merki. Meðal vestrænna stjórn (og þeir. Baði Bandankin og Sovétrík-
málamanna er þeim þó enn | in vilja forðast þriðju heimsstyrjöld-
5IALINKOFF
ína. Að því leyti, scm h.egt er að fylgj-
ast með rússneskri utani íkisstefnu, virð
ist það þð greinilegt, að Rússar hala
mjög takmaikað beina ihlutun s/na í
Kórcu og þannig sýnt þá sömu stefnu
og Bandaríkjamenn, að vilja ekki íara
styrjöldina út.
A sama hátt liefir brottvikning Mac
Arthurs sýnt Kínverjuni, að- Banda-
ríkin vilja lorðast styrjöld við Kíha
og hefir það vafalaust stvrkt aðstiiðu
þeirra leiðtoga Kínverja, er vilja lara
hóflegar i sakirnar og er Mao Tse
Tung taliun í þeim hóp.
Það er athyglisvert, að það cr fyrst
eftir brotlvikningu MacArthurs, sem
hinir nýju tónar taka að heyrast Trá
Moskvu og jafnvcl frá l’eking. B.eði
frú Sun Yat Sen og Malik flytja cftir
það ræður, þar sein því er haldið
fram, að sósíalislisk og kapítalisk ríki
geti búið í friði saman. Þetta liafa að
vísu bæði Stalin og Lenin sagt áður,
en því hafði ckki verið haldið á lofti
um skeið.
Afstaða vesturveldanna.
Af hálfu vesturveldanna verður því
vissulega vel tekið, ef Rússar eru hér
að bjóðá frain hendina lil sátta, en
of snemmt er enn að fullyrða, að svo
sé. Vestrænu þjóðirnar hafa alltaf ver-
ið reiðubúnar til sanininga. Þær af-
vopnuðust fyrst eftir styrjöldina og
hófust ekki handa uin endurvígbúnað
fyrr en augljósar sannanir sýiulu, að
ekki var hjá þvf komist. Vestrænu
þjóðirnar myndu vissulega ekki láta
(Framhald á 6. síðu)
þessum hætti en áður var.
Þetta er sama sagan og með
það loforð kommúnista að af-
nema yfirstéttina i Rúss-
landi. Gamla yfirstéttin er að
vísu horfin, en í staðinn er
komin önnur yfirstétt, enn
voldugri hinni fyrri, þar sem
er foringjalið kommúnista.
Sama sagan hefir svo end-
urtekiö sig í leppríkjum
Rússa. Þar hefir að undan-
förnu átt sér stað ein „hreins
unin“ á fætur annari. Þúsund
ir manna hafa verið fangels-
aðar og fluttar brott til
þrælahalds á þeim stöðum,
þar sem erfitt er að fá vinnu-
afl með öðrum hætti. Full-
víst þykir, að slíkir fangar
skipti nú orðið hundruðum
gamla horfið þúsunda í leppríkjunum sam-
anlagt.
í raun og veru er þetta ekk-
kenni kommúnismans, Þetta
er einkenni allra einræðis-
stjórna. Svona hefir það ver-
ið frá fyrstu tíð og verður allt
af meðan eitthvert einræðis-
skipulag helst, aðeins í mis-
munandi stórum stíl. Enginn,
sem ekki hefir búið við ein-
ræðisstjórn, veit í raun og
Músarholusjónarmið
Vísir talar um músarholu-
sjónarmið þeirra, sem vilja
byggja mikið af smáibúðum.
Og blaðið talar með lítilli virð
ingu um byggingar í Þingholt
unum. — En hvernig var það,
réðu ekki Sjálfstæðismenn
eða andlegir feður þeirra, þeg
ar þessar byggingar voru reist
ar?
Vísir er mjög skapillur við
Framsóknarmenn. En þetta
er óþarfi. Blaðinu er nær að
snúa geiri sínum gegn öðrum,
sem meiru ráða um bygging-
armálefni Reykjavíkur.
Varla mun prentsvertan
hafa verið orðin þur á fræð-
um Vísis, þegar stórt viðtal
við borgarstjórann var að fæð
ast i Mbl., þar sem m. a. er
rætt um smáíbúðir, allstórt
hverfi inn við Grensásveg.
.Borgarstjórinn lætur Sig.
veru, hvers virði frelsið er. jBjarnason feitletra'eftir sér,
og það í enn stærri stíl en áð-
ur, þar sem aðstaðan er nú
líka á margan hátt betri til
stórfelldra fólksflutninga meðað telja þetta eitthvert sérein valda.
Þegnar lýðræðisríkj anna gera
sér yfirleitt ekki næga grein
fyrir þvi, hvað það er í raun
og veru að búa við einræði og
ófirelsi. Þeir draga það í efa,
að það sé jafn slæmt og það
er, eins og t. d. i sambandi við
nazistastjórnina þýzku meðan
hún var upp á sitt bezta. Hið
stórfellda pólitíska þrælahald
í Sovétríkjunum ætti þó að
vera nokkur vísbending um
það, hvað menn eru að kalla
yfir sig, ef þeir hjálpa einræð
ert óeðlilegt og það væri rangt isstefnu kommúnista til
að ef bygging slikra smáíbúða
yrði leyfð, sé hann sannfærð-
ur um, að þar með væri stórt
átak gert, til þess að bæta úr
húsnæðisvandræöunum í Rvík
Vísir getur nú þenkt um
„músarholusjónarmið“ sinna
eigin manna. Hann hélt hann
væri stór og gæti skammað
Framsóknarmenn. En hann er
aðeins „pínulítill“ og skamm-
irnar lentu á hans pólitísku
lærifeðrum. En jafnvel þeim
er víst sama hvoru megin
hryggjar hann liggur.
Á.
5.
Verzlunarstéttin og
aukaútsvörin
Hin árlegu hátíðahöld
verzlunarmanna eru haldin
nú um helgina. Það hefir
aldrei vantað, að Mbl. taljnöi.
fagurlega um verzlunar-
stéttina og hlutverk hennar
í sambandi við þessi hátíða-
höld. Það mun heldur ekki
bregðast nú.
í þetta sinn má verzlun-
arstéttin vel minnast þess, er
hún les hrósyrðin í Mbl., að
eitt eru orð og annað verk. t
þetta sinn notar flokkur Mbl.
einmitt hlé það, sem skapast
við hátiðahöldin, til að koma
fram áformum, er ekki skerða
sízt hag verzlunarstéttarinn-
ar.
Sjálfstæðisflokkurinn valdi
sér einmitt verzlunarmanna-
helgina til þess að koma fram
hinni illræmdu aukaniður-
jöfnun sinni. Um hana þarf
að halda tvo bæjarstjórnar-
fundi, svo að hún hljóti forrn
legt samþykki. Fundi þessa
hefir ihaldið ákveðið að halda
með óeðlilega stuttu millibili.
Fyrri fundurinn var haldinn
rétt fyrir verzlunarmannahá-
tiðina, en síðari fundurinn
verður haldinn rétt eftir hana
Hátiðahöldin eiga að hjálpa
til þess að draga athygli frá
þessu. myrkraverki bæjar-
stjórnaríhaldsins.
Þetta er ekki sízt gert með
tilliti. til þess, að útsvars-
hækkunin skerðir hag verzl-
unarstéttarinnar mjög veru-
Iega. Það er nefnilega ekki
Iátið nægja að leggja útsvar
á tekjur verzlananna, heldur
er jafnframt. lagður á þæf
vcltuskattur, sem þær verða
að borga, hver sem afkoma
þeirra hefir verið og hvorfc
sem þær hafa heldur tapað
eða grætt. Engin atvinnuveg
ur annar er. beittur slikri
skattaaðferö.
Aukaniðurjöfnun ihaldsins
hækkar veltuútsvörin á sama
hátt og önnur útsvör og verð-
ur því mjög tilfinnanlegur
baggi fyrir verzlunina.
. Verzlunarmannastéttin get-
ur því vissulega sagt nú um
helgina, að gjafir séu henni
gefnar. Annars vegar ve.rður
hól Vísis og Mbl. Hins vegar
verður útsvarsliækkun. Hver
eg einn getur svo dæmt Sjálf
stæðisflokkinn eftir því,
1 hvort hann metur meira orð
eða verk.
Verzlunarfrelsið
Það verður vafalaust margt
taiað um frjálsa verzlun í
sambandi við hátíðahöld
verzlunarmanna. Meðal ann-
ars munu málgögn Sjálfstæð
ismanna keppast við að lofa
frjálsa verzlun og hrósa ske-
leggri baráttu. Sjálfstæðis-
flokksins fyrir verzlunarfrelsi
En skyldu þau nokkuð
minnast á, að útflutnings-
verzlunin þyrfti að vera
frjáls?
Málavextir eru . ncfnilega
þeir, að útflutningsverzlunin
er meira og minna einokuð,
þótt hvergi sé einokuhin slík
og á sviði saltfiskverzlunar-
innar. Það er Sjálfst.flokkur
inn, sem hefir aðstöðu til að
brjóta þessa einokun á bak
aftur, en heldur í hana dauða
haldi.
Það verður því í góðu sam-
ræmi við margt annað, þegar
Sjálfstæðismenn lýsa sig
fj’Igjandi frjálsri verzlun á
hátíðisdegi verzlunarmanna.