Tíminn - 09.08.1951, Blaðsíða 5

377. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 9. ágúst 1951.
'imim
Fimmtud. 9. ágúst
Hinn „eindregni
stnðningur Mbl.
við landbúnaðinn"
Það er kjökurhreimur i leið
arahöfundi Morgunblaðsins í
gær yfir því, að Tíminn skuli
hafa leyft sér það undanfarna
daga að gera ofurlítinn sam-
anburð á orðum og gerðum
Sjálfstæðismanna í landbún-
aðarmálum. Blaðið undrast
það, að Tíminn skuli ekki
fagna fagurgala og hræsni-
orðum ritstjóra Morgunblaðs
ins um vináttu í garð bænda
stéttarinnar og framfarabar-
áttu Sjálfstæðismanna í lánd
búaðarmálum. Blaðið talar
um það af vandlætingu, að
Tíminn skuli ekki fagna þess
um „eindregna stuðningi
Morgunblaðsins" við landbún
aðinn, svo að notuð séu þess
eigin orð.
En Morgúnblaðsritstjórinn
veit betur en hann lætur.
Hann veit það eins vel og Tim
inn og íslenzkir bæ'ndur, að
loforð, sem eru svikin, og fag
urgali, sem á sér engan vilja,
er verri en ómælt orö. Loforð
án efnda eru verri viðureign-
ar en hrein og bein andstaða,
en slíkur hefir „stuðningur“
Morgunblaðsins við landbún-
aðinn löngum verið. Það er
betra að þegja en mæla ómerk
orð, og Morgunblaðið hefði á-
reilanlega þjónað málstað
Jandbúnaðarins betur með
því að láta ósagt flest af því,
sem það hefir látið frá sér
fara á þeim vettvangi.
Það þarf Jieldur ekki djúþt
að grafa til gulls í þessuni
síðustu lofsöngsskrifum Morg
unblaðsins um framfarirnar
í íslenzkum landbúnaði sið-
ustu árin til þess að hver mað
ur sjái, að þau eiga rsetur sín
ar að rekja til antiarra hvata
en þjónustu og vinsemdar við
málstað landbúnaðarins. Þeg
ar fagurgalafroðan er blás-
in af, kemur kjarninn í ljós,
og hann er þessi: Á sumar-
leyfisferðum sínum um hér-
uð landsins hefir ritstjórinn
séð af ýmsum „heiðarbrún-
um“, hve stórstígar framfar-
ir hafa átt sér stað víða í
sveitum landsins hin síðustu
missiri Og ár. Hann hefir séð
reisulegar nýbyggingar, verks
ummerki stórvirkra fram-
ræsluvéla, landbrot jarðýt-
anna og fagrar nýræktir. Og
hann undrast, því að þetta
kemur honum alveg á óvart,
enda veit hann, að hann og
nánustu samstarfsmenn hans
hafa alls ekki til slíks stofn-
að. En honum verður ljós
önnur staðreynd um leið, og
hún er sú, að bændastéttin
bindur trú sina og framtíðar
vonir við þessar framfarir og
býst til enn stærri átaka, og
eigi hann og flokkur hans að
eiga nokkra von um tiltrú
fólksins í landinu, verður
hann um fram allt að telja
mönnum trú um, að hann,
blað hans og Sjálfstæðisflokk
urinn hafi ætíð barizt fyrir
þessum umbótum, styrkt
bændur til átaka, veitt hverju
framfaramáli landbúnaðar-
ins lið, og þessum aðilum sé
þetta allt saman fyrst og
fremst að þakka. Undir því
að þetta takist eru pólitískar
ERLENT YFIRLIT:
alan sjómaður
- fraondi dr. Malan sá stjórnmálamaðeir
S.-Afríku. scm mcstur styr stcndnr nsn
Mjög eru skiptar skoðanir um
það, hver áhrif þátttaka í styrj
öld hefir á manninn. Sumir
halda þvi fram, að værukærir
og hugsjónasnauðir smáborgar
ar öðlist við það manndóm, að
standa augliti til auglits við
dauðann. Aðrir, að maðurinn
glati því, er áður greindi hann
frá óargadýrinu, með því að
drepa meðbræður sína á víg-
velli. Og enn aðrir segja, að
þeir, sem einu sinni hafi bar-
izt í styrjöld, verði alla tíð það-
an í frá friðlausir förumenn, er
stöðugt harmi horfna dýrðar-
daga á vígvellinum.
Vitanlega getur allt þetta
skeð, eða ekkert af því. Á hinn
bóginn mun það fremur sjald-
gæft, að þátttaka í styrjöld
breyti hversdagslegum og hugs-
unarlausum manni í ákveðinn
og skeleggan baráttumann á
sviði stjórnmálanna. En þann-
ig gjörbreytti styrjöldin Adolf
Gysbert Malan höfuðsmanni,
sem nú er leiðtogi samtaka upp
gjafahermanna, sem berjast
ötullega gegn stjórn dr. Malans
í Suður-Afríku.
Malan er 41 árs að aldri. Móð
ir hans var brezk, faðir hans1
franskur í aðra ætt, hollenzkur J
í hina. Malan hefir alltaí ver- (
ið hreykinn ,af ætterni sínu.1
„Frakkar eru tækifærissinnar“,
segir hann. „Hollendingar eru
kraftmiklir og þolgóðir og Bret-
ar eru hugrakkastá þjóð verald-
ar.“
Er Malan var 13 ára gamail,
gerðist hann sjómaður og /ar
það til 25 ára aldurs. Var hann
þá orðinn fyrsti stýrimaður.
En árið 1936 sannfærði einn af
skipsfélögum hans hann um að
það væri engin framtíð á sjón-
um, og gekk Malan þá í brezka
flugherinn. Önnur ástæða til
bos að hann gerðist flugmaður
var sú, að um þetta leyti kvænt
ist hann enskri stúlku. — Þegar
heimsstyrjöldin síðari braust ut
var hann 29 ára gamall, og fær
í ílestan sjó sem flugmaður.
Hann reyndi fyrstu Spitfire-
íiugvélina, sem kom frá verk-
smiðjunni. Og í flugvélum af
þeirri gerð vann hann sér mesta
frægð í Dunkerque og í orust-
unni urn Bretland. Hann heíir
verið kallaður bezti orustuflug
maður þeirra, sem fljúga að
degi til, og lengi framan af í
styriöldinni átti hann metið í
því að skjóta niöur flestar o-
vinaflugvélar. Honum hefir ver
ið lýst svo sem orustuflug-
manni, að hann væri kaldriíj-
aður og svifist einskis. er á
hólminn-væri komið. — Um líf
orustuflugmannsins segir haun
sjálfur: „Ég veit ekki livort
verra er, að vera stöðugt leiður,
eða stöðugt hræddur. En sá sem
ekki verður hræddur, hann á
ekki langt líf fyrir höndum“.
Fyrsta reynslufluginu iýsir
hann á þessa leið: „Að fara
með Spitfire-vélina upp í sept-
ember 1940, það var eins og að
ganga inn í dimmt herbergi, þar
sem ekkert er iinú nema oiiál-
at ur maður, vopr.aður hnífi “
Margar kynjasögur voru sagð
ár af hetjudáðum Malans á
styrjaldarárunum, sumar sann
ar, aðrar ekki. Hann var sæmd
ur fjölmörgum heiðursmerkj-
uni og smám saman voru hon-
um falin ýms veigameiri trún-
aðaistörf, en títt var um flug-
hetjur. Hann stjórnaði hinni
frægu Biggin Hill flugstöð, var
oftsinnis sendur til Bandaríkj-
anna og i „Wings for Victory“
herferðinni 1943, lét hann mikið
að sér kveða. í því tilefni flutti
hann útvarpsræðu og beindi
máli sínu til Sameinuðu þjóð-
anna og skoraði á samtökiH að
gæta hagsmuna orustuílug-
manna í framtíðinni.
Það sem í raun réttri grund-
völlurinn að starfi Malans ejt
ir styrjöldina er hin dæma-
lausa tryggð hans við upp-
gjafahermennina og málefni
þeirra. Nokkur þúsund af íbú-
um Suður-Afríku létu lífið í
styrjöldinni. Þeir sem héldu lífi
og limum og sneru heim að
styrjöldinni lokinni, fengu marg
ir hverjir ekkert annað en van-
þakklæti fyrir baráttu sína á
vígvellinum. Malan var hins
vegar heppinn. Hann fékk at-
vinnu hjá sir Ernest Oppen-
heimer er reyndist Malan cinn
ig traustur vinur. — Sir Oppen-
heimer er eigandi stórfyrirtækis
ins Anglo-American Corpora-
tion, eða ensk-ameríska féiags-
ins, og hefir orð fyrir að vera
mjög frjálslyndur. Andstæðing-
ar Malans sjómanns, eins og
hann er oftast nefndur, úr
flokki þjóðernissinna, segja að
hann sé leiguþý Oppenheimers
ljólskyldunnar, en slíkt er vitj
anlega fáránleg fjarstæða. Á
MALAN
hinn bóginn mun hann hafa orð
ið fyrir áhrifum af mannúðar-
hugsjonum Oppenheimers
I dag er Malan sá maður, er
mest ber á og mestur styr stend
ur um af öllum stjórnmála-
mönnum Suður-Afríkii. Sumir
sem mjög eru andvigir hernaði,
kynfiu ef til vill að ætla það
cðlilegast, að starf Malans sem
omstuflugmanns r.efði geit
hann að fasista, eða a. m. k. skip
(að honum i flokk lengst til
1 hægri. Og satt er það, að Malan
er harður í horn að taka, þolir
lítt hvers konar andstöðu og er
| ákaflega óvæginn í orðum um
| andstæðinga sína. En eins og
málum er nú háttað, þá lítur
Malan fyrst og fremst svo á, að
núverandi barátta hans sé ekk
j ert annað en beint áframhald
. af þeirri baráttu, er hann og
félagar hans háðu á árunum
1939 til 1945 gegn fasismanum.
Þjóðernissinnar náðu völd-
um í Suður-Afríku 1948, en í
i þeim flokki voru fyrst og fremst
j ménn, sem voru andstæðingar
Breta og börðust gegn því með
j oddi og egg að Suður-Afríka
“■gerðist aðili að heimsstyrjö’d-
inni síðari og litu á sjálfboða-
liðana sem föðurlandssvikara,
! eða því sem næst. — Ef til vill
j var það óhjákvæmilegt, að í
odda skærist með Malan og
stjórn þeirri, er frændi hans og
nafni. dr. Malan, veilti forstöðu,
! vegna ástar Malans sjómanns á
‘ 'Crctlandi, sem hánn barðist fyr
i lr, og tryggðar hans við félaga
1 s*he á vígveliinum. Fr hann hec
ir ekkí einskorðað baráttu sína
5.
„Vér mótmæl-
um all§r“
í dag eru 100 ár síðan þjóð
fundinum fræga var slitið.
Þá risu öldurnar hátt í vakn-
andi þjóðlífi íslendinga. Enn
ornar það okkur um hjarta-
ræturnar að lesa frásögn frá
fundinum og fundarslitun-
um.
Þegar fundarmenn vildú
ekki sinna tillögum konungs-
fulltrúa, en sömdu nýjar og
hugðust ræða þær, sleit full-
trúinn fundinum og var Jóni
Sigurðssyni neitað um orðið.
En þegar fulltrúinn endurtók,
að hann hefði slitið fundin-
um í nafni konungs, svaraði
Jón Sigurðsson samstundis:
„Og ég mótmæli í nafni kon
ungs og þjóðarinnar þess-
ari aðferð og ég áskil þing-
inu rétt til að klaga til kon-
ungs .vors yfir lögleysú
þeirri, sem hér er höfð í
frammi.“
En samstundis og Jón Sig-
urðsson hafði þetta mælt,
risu nálega allir þingfulltrú-
ar úr sætum sínum og sögðu
einum rómi:
„Vér mótmælum allir.“
Hér var ekkert kotungssvip
mót á. Menn voru heilir, ein-
huga og djarfir. Enda hefir
þetta augnablik yljað mörg-
um æskumanninum um
hjartaræturnar síðastliðin
við að heimta rétt uppgjafaher
raanna, hún er orðin miklu við-
lækari.
Ástæðan til þess, að Malan
hóf fyrst stjórnmálabaráttu
sína var frumvarp stjórnarinn-
ar, er svipti kynblendiflgá Suð-
I ur-Afríku koshingarétti, eða því
i (Framhald á 6. síðu)
framtíðarvonir Sjálfstæðis-
flokksins komnar. Og nú þarf
skjótra ráða við. Ritstjórinn
hraðar sér heim, sezt við
skrifborðið og byrjar lofsöng
sinn um það, sem hann sá af
heiðarbrúninni, og hann geng
ur feti framar en freistarinn
forðum. Hann segir ekki, „allt
þetta skal ég gefa þér ef....“
heldur „allt þetta hef ég gef-
ið þér“.
í hinum athyglisverða leið
ara Morgunblaðsins I gær seg
ir svo i miðri greininni:
„Sjálfstæðisfljokkurinn hefir
að vísu jafnan verið eindrég-
Inn stuðningsflokkur stórra
átaka 1 málum landbúnaðar-
ins. Þegar flokkurinn hafði
forystu um stjórnarmyndun
árin 1944—1947 var sú sókn
fyrir fullkomnari búnaðarhátt
um, sem nú stendur yfir, haf
ih. Þá var lagður grundvöll-
ur að aukinni lánastarfsemi
í þágu byggingaframkvæmda
í sveitum landsins, aukinni
ræktun, stórfelldum vélakaup
um og innflutningi nýtísku
tækja“.
Já, allt þetta hef ég gefið
þér, segir Sjálfstæðisflokkur-
inn, en staðreyndirnar tala
öðru máli. Saga þessara ára,
nýsköpunaráranna svonefndu
er lærdómsrík fyrir bændur.
Þótt ekki sé hægt að rekja
hana hér, má þó minna á
nokkar staðreyndir.
Á þinginu 1945 hafði milli-
þinganefnd í raforkumálum
lokið að semja frumvarp til
raforkulaga, en ríkisstjórn-
in lá á málinu marga mán-
uði og virtist ætla að svæfa
það með öllu, svo að nokkrir
nefndarmanna sáu loks ekki
annað fært en að bera frum-
varpið sjálfir fram, og höfðu
Framsóknarmenn forgöngu
um það. Þannig snerist stjórn
in þá við þessu mikilvægasta
nýsköpunarmáli íslenzks land
búnaðar. Jarðræktarlagafrum
varpið, sem miðaði að því að
komu öllum heyfeng lands-
manna á ræktað land á tíu
árum var einnig svæft, og
frumvarþið um áburðarverk
smiðju drepið með dagskrár-
tillögu. Á sama tíma eyddi
stjórnin 1200 milj. kr. í er-
lendum gjaldeyri, að mestu í
óhófsbruðl en nokkru í upp-
byggingu sjávarútvegsins en
éngu til handa landbúilaðin-
um. Um leið og þessi hags-
munamál landbúnaðarins
voru drepin, var Morgunblað
ið látið ráðast að Búnaðarfé-
lagi íslands með hótunum og
dylgjum fyrir baráttu þess í
þessum málum.
Morgunblaðið veit að i tíð
nýsköpunarstjórnarinnar var
landbúnaðurinn alger horn-
reka af þvi að þá áttu Sjálf-
st.m. kost á því að sýna hon-
um „vináttu“ sína og „ein-
dreginn stuðning“. Það var
ekki fyrr en við tilkomu Fram
sóknarmanna í núverandi
stjórn, sem hinum mestu
hagsmunamálum landbúnað-
arins var komið í höfn, svo
sem aflað nægilegs vélakosts
til ræktunarsambandanna og
tryggð bygging áburðarverk-
smiðju.
Nú eru afrek bænda í krafti
hinna hýju jarðræktarvéla
tekin að sjást „af heiðarbrún
inni“ og jafnframt sér rit-
stjóri Morgunblaðsins, að líf
Sjálfstæðisflokksins liggur
við, að honum takist að telja
fólki trú um, að þetta sé allt
saman „eindregnum stuðn-
ingi“ SjálfStæðisflokksins áð
þakka, og það er ofur skiljan
legt.
j 100 ár. Og sé réttilega á hald
, ið, á það eftir að gera það
enn betur á ókomnum tím-
um.
Jafnframt því sem hver
kynslóð sækir fram á leið,
verður förin greiðust og ör-
uggust með því að standa
föstum fótum í minningu
stærstu viðburða sögunnar.
Og sjaldan reis öldufaldur-
inn betur eða forfeðurnir hug
1 þekkari en á þjóðfundinum.
Nútíma höfundum hættir
oft til að leiða fram á sjónar-
sviðið sem fulltrúa .liðinna
alda, tötrum klædda, hálf-
volaða menn. Eru margar
myndirnar gersneiddar mann
dómi, en smæðinni, kotungs-
1 skapnum og ömurleikanum
|iýst svo kyrfilega, að nú-
tímamenn neyðast til að
, hugsa með sjálfum sér: „Hvað
I ég má þakka fyrir að vera
ekki eins og þetta fólk.“
En það er sannarlega ekki
þörf á aö halda sig við hið lág
kúrulega, vesæla og smáa. Á
1 öllum tímum lifði manndóm-
ur, fésta og einbeittni. Því
! var það, að þegar Jón Sigurðs
j son um og eftir 1840 tók að
vekja menn til umhugsunar
um hvar þjóðin væri stödd,
hvað bæri að gera og hvað
að forðast, mætti hann góð-
um skilningi og einbeittum
stuðningi hjá fjölda manna.
Þetta kemur e.t.v. aldrei bet
ur fram en á þjóðfundinum
1851. Múnn gengu ótrauðir
gegn kóhungsfulltrúanum og
vaidi konungs, sem var þó
mikið á þeim tímum, en
fylkja sér undir merki Jóns
Sigurðssonar og segja einum
rómi:
Vér mótmælum allir.
Þessi 100 ára gamli viðburí
ur er okkur íslendingum dýr-
mæt eign. En er ekki hægt
með nútíma tækni að brenna
hann enn betur inn í þjóð-
arvitund nútímans, en gert
er? Blaðamannafélag íslands
gerði viröingarverða tilraun
til þess á páskunum síðustu.
En er ekki hægt að sýna þjóð
fundinn í þjóðleikhúsinu?
Þar væri samboðið verk-
efni fyrir .þjóðleikhús ís-
lendinga. B.