Tíminn - 08.09.1951, Page 3

202. blað.
TÍM7NN, laugardaginn 8. september Í951.
3.
í slendingaþættir
Sjötugur: Jónas Björnsson
Jónas Björnsson, bóndi á
Litlu-Ásgeirsá í Víðidal, varð’
sjötugur 5. þ. m. Hann er
fæddur i Valdarási í Víðidal,
sonur hjónanna Björns
Björnssonar og Helgu Jóns-
dóttur, er þá bjuggu þar.
Björn faðir hans var Austur-
Húnvetningur að ætt, sonur
Bjöims Guðmundssonar og
Gróu Snæbjarnardóttur frá
Þórormstungu í Vatnsdal, en
Helga, móðir Jónasar, var
dóttir Jóns í Syðstahvammi,
Arnbjörnssonar stúdents
Árnasonar. Afkomendur Jóns
Arinbjörnssonar eru margir á
Vatnsnesi og víðar í sveitum
Ilúnavatnssýslu.
Jónas ólst upp hjá for-
eldrum sínum fyrstu árin, en'hefir hann tekið þátt í fjár-
SamfærsSa
filkosfrsaðar
Eftirfarandi grein birtist
nýlega í Framsóknarblað-
inu í Vestmannaeyjum.
Efni hennar er þess vert,
Árbók Barðastrandarsýslu
Þakkarverð bók atliyglisverð
Hvað er að frétta? Þannig, Fleira er lika í Árbókinni,
spyrjum vér daglega er við en tíðindi úr sveitum og sjáv-
að það komi sem fíestum mætumst á förnum vegi. Og arplás.sum sýslunnar. Fremst
svo er útvarpið borið fyrir frétt ‘ er kvæði eftir góðkunnan
um, utan úr víðri veröld og Baröstrending, Jens Hermans
iandshornanna á milli, úr son frá Flatey. Hann var
innstu dölum og frá ystu nesj lengi skólastjóri i Bildudal.
um, frá láði og legi.
Blööin koma svo síðar,
stundum áður, endurtaka eða
segja fréttirnar, og bæta svo
fyrir sjónir.
Tilkostnaður ríkisvaldsins,
sem svo þyngir skattabyrgð-
axmar, vex frá ári til árs. Sú
tilhneiging er rík hjá fjölda
manna að vilja hreiðra um
sig í þjónustu hins opinbera.
Starfsgreinar, sem virðast
umfangslitlar, þenjast út með|drjúgum við það, sem útvarp-
ógnarhraða og eru oft orðnar i iö hefir ekki náð að hand-
að umfangsmiklum báknum
með fjölda starfsfólks, áður
en varir. Þessi hefir orðið
raunin á um skattstjóraem-
bættin, sem stofnuð voru fyr-
ir einum áratug í nokkrum
kaupstöðum út um land.
Upphaflega var þetta ætlað
sama, ellegar skirrist við að
— Það nefnist „Sigling lífs-
ins“ og sómir sér vel.
Kristján Eldjárn þjóð-
minjavörður segir frá forn-
aldarsverði, er vegavinnu-
menn fundu í jörðu við Hrings
dal í Arnarfirði í fyrrahaust
segja frá — ennþá — svo sem og þykir sjaldfundinn gripur
hj úskaparfréttir, heitbinding
ar hjónaefna og margvíslegt
annað rabb, auk hinna eigin
iegu landsmálafrétta. En eftir
því sem fréttanetið er þanið
yfir víðara svið, og því ætlað
Jóhann sýslumaður Skapta
son birtir minningar úr em-
bættisferðum um sýsluna
harða vorið 1949 .Fyrri hluti
greinarinnar ber það raunar
með sér, að Jóhann sýslumað
með hóflegum launum, en dagsiixs, þess hættara er við
sumum þessara manna hefir að þeir atburðir, sem gildi
svo á skömmum tíma tekizt \ hafa gleymist að vörmu spori.
að þenja þetta út með óhóf-jOg með dagblaðafyrirkomu-
. ...... . . . .. ...*.. . . . legu starfsmannahaldi og si- laginu er ekki unnt að ná yfir
þau hættu buskap þegar hann, leitum a heiðinm, og i tœp auknu húsnæði þurfa .liti um hin markveröustu tíð
var 6 eða 7 ara gamall. I 30 ar var hann þar gangnafor
Skömmu síðar fluttist hann' ingi í haustleitum. Þegar leið
með móður sinni að Ásgeirsájað jafndægri á hausti hélt
til Sigurðar Jónssonar bónda ' hann með lið sitt 30—40 vaska
þar, sem var hálfbróðir hans. j menn inn í óbyggðina allt
Var Jónas þar á -uppvaxtarár suður aö Réttarvatni og Arn
unum og fram að þrítUgsaldri arvatni og smaláði þaðan nið
átti hann heima á Asgeirsá
og Lækjamóti. Árið 1912 byrj-
aði hann búskap í Dæli í Víði
dal. Þar var hann bóndi þar
til nú fyrir fáum árum, er
hann keypti jörðina Litlu-
Ásgeirsá og fluttist þangað.
ur í dalinn stórum hjörðum
kinda og hrossa, fallegum og
frjálslegum, eftir sumardvöl
á gróðurríkri heiðiixni.
Víst er það, að Jónas og fé-
lagar hans eiga margar minn
ingar um skemmtilegar ferð-
Jónas Björnsson hefir ir í óbyggðunum, en eiixnig
gegixt mörgum trúixaðarstörf j unx hættur og erfiðleika í
uixx fyrir sveitunga shxa og hríðum og harðviðrum, sem
íiöra sýslubúa. Haixix var lengi1 stundum mæta gaixgna-
oddviti hreppsnefixdar í Þor- j mönnunum á heiðum uppi.
kelshólshreppi og átti sæti í — Vegxxa fjárskiptaixna eru
sýsluixefnd á amxan tug ára. heiðalöixd Húixvetninga og
Þá hefir haixix og verið á- Borgfirðinga xxú afgirt og
lxugasamur og góður liðsmað- sauðféð geymt í heimalöixd-
ur í samvinnufélagsskap hér- um yfir sumarið, eix það er
aðsins. Hann var eiixn af stofn voix þeirra, sem unna sveit-
endum Kaupfél. Vestur-Hún- unum og lífinu þar, að innan
vetninga fyrir 43 árum og fárra ára megi sjá lagðprúðar
fyrsti deildarstjóri félagsins í ær njóta sumarfrelsis og
Þorkelshólshreppi, þó að hann góðra grasa á heiðunum eiixs
væri þá aðeins rúmlega hálf- og á fyrri tímunx. Þá munu
þrítugur að aldri. Ávallt síðan fjórir fjallkóixgar hittast glað
hefir hanxx tekið mikinn þátt ir og reifir eiixs og í gamla
í málefnum kaupfélagsins ogjdaga, þegar Jónas Björnsson
m. a. verið endurskoðandi fé.var einn af foringjum leitar
lagsreikninganna siðastliðin mannanna í Réttarvatns-
15 ár. Alls mun hann hafa
átt sæti á 28 aðalfundum
kaupfélagsins. — Öll þau
tanga.
í tilefni af sjötugsafmæli
Jöixasar Björnssonar vil ég,
störf, sem Jónasi hafa verið sem einn af samstarfsmömx-
faliix, hefir hamx rækt með, um hans að kaupfélagsmál-
hinni mestu alúð og sam- j um og fleiri viðfangsefnum
vjskusemi. á undanförnunx árum, þakka
"'fwmunu vera eins kunn-jhonum góða samvinnu og
ugir og Jónas Björnsson á óska þess að hoixunx endist
hinum víðáttumiklu afrétt- heilsa og starfsþrek enn unx
arlöndum Víödæliixga, því að" mörg ár.
alla tíð frá unglingsárunum' Skúli Guðmundsson
Hafa sættír tekist
Huseby-deilunni?
sem starfi fyrir einn mann, að höndla smæstu viðburði (ur er vel liðtækur samásagna
höfundur. Samxar sögur eru
oft, ef vel er með farið, jafn-
gildar skröksögum, sem nefnd
ar eru skáldsögur.
Enn má nefna grein um
hinn merka mann Pétur heit-
inn Björnsson skipstjóra (d.
1902), eftir Árna Gíslason.
Pétur Björnsson var einn
þeirra sjaldgæfu manna, sem
ekki eiga að gleymast. Séra
Jón ísfeld hefir skrifað fróð-
leik um mannskaðaveðrið 20.
sept. 1900, sem kostaöi 15
mannslíf úr Selárdal og xxá-
gramxabæjunum. Þar eru lýs-
ingar sjónarvotta. Einn þeirra
var fræðimaðurinn Ingjald-
ur Nikulásson, sem lést í
sumar. — Minnist ég ekki að
hafa séð láts hans getið í blöð
unum til þess. Ingjaldur var
einkennilegur gáfumaður, víð
lesiixn fræðinxaður, ritfær, og
skrifari ágætur og afbragðs
dátthagur, en batt ekki bagga
sína sömu hnútum og sam-
ferðameixnirnir og hlaut því
lítinn frama á veraldarvísu.
Auk þessa eru svo ýmsar
fræðigreinar í Árbókinni, svo
sem yfirlit um fólksfjölda á
Barðaströnd 1703—1897 og
1949. — Árið 1703 eru hrepps-
búar þar taldir 333, árið 1897
361, en 1949 aðeins 203. Má
þó segja að víða séu meiri
brögð að fólksfækkun en í
þessari sveit. Guðm. Einarsson
á Brjánslæk hefir safnað
skýrslum. Þá er líka skrá um
fornleifar í sýslunni, ennfrenx
ur nokkrar stökur eftir Júlíus
Sigurðsson á Litlanesi, og
eitthvað fleira smávegis.
Ritstjóri Árbókarinnar er
séra Jón Kr. ísfeld í Bíldu-
dal, en útgáfustjórnina skipa
oddviti sýslunefndar, Jóhann
Skaptason, og. sýslunefndar-
mennirnir Jónas Magnússon
og Sæmundur Ólafsson. —
Muxx verk i’itstjórans ekki
hafa verið fyrirhafnarlaust.,
— Ritstörfin við bókina, munu
(Franxhald á 6. síðu)
og
Eyjameixn ekki langt að fara
til þess að sjá slíks nxei’ki.
Sjúkrasamlögin áttu að
hverfa úr sögunni, þegar al-
mannatryggingarnar tóku til
starfa, en hver er raunin?
Állt er látið halda áfram og
þanið út nxeð sívaxandi til-
kostnaði, en skertum hlut til
hinna tryggðu. Að því hefir
oftsinnis verið vikið hér í
blaðinu, að sjálfsagt væri að
færa saman skattheimtuna í
hexxdur eiixs aðila og leggja
skattaixa á í einu lagi, en með
því væri hægt að spara mill-
jónir. En það, sem virðist
helzt til fyrirstöðu, er, að öll
þessi útþeixslu hringavitleysa
er orðið stórt atvinnukerfi,
sem ekki virðist mega hreyfa
við.
Það er mjög til athugunar,
hvort ekki væri rétt að leggja
bókstaflega niður skattstjóra
embættin úti um land, þetta
er hvort sem er að miklum
hluta störf, sem umxiix eru af
skattanefndum á stöðunum og
ætti að nægja, að í þjónustu
þeirra væri einn trúnaðar-
maður þeirra, sem yfirreikn-
aði og framkvæmdi þaixn
hluta starfanna, sem er hrein
töfluvinna.
Sama máli er að gegna um' felldan fréttadálk úr Austfirð
störf sjúkrasamlaganna og ingafjórðyngi hefi ég ekki rek
afgreiðslu fyrir Almanna^- 1 ist þar á.
tryggiixganxar. Ekkert virðist | Fyrir rúmum tveimur árum
sjálfsagðara en leggja niöur hðfu sýslunefndir Barða-
þau skrifstofubákix, sem búið sti’andasýslu útgáfu rits, sem
er að hlaða utan unx þessa nefnist Árbók Barðastranda-
starfrækslu, og láta bæjar- SýSju. Eru nú komnar út þrjár
fógetaembættin á stöðunum shhar bækur, allar vel úr
vinna þessi störf, eixda iiln- gargi gerðar. Sú síðasta prent
heimta þau embætti nokk- uð a þessu ari, ber þó af. Hafa
urn hluta gjaldamxa. . I sýslunefndarmennirxxir tekið
Hér er vikið að tveimur að sðr að sjú; eða ehu heihur
xxærtækum dæmum unx til- , færa f ietur annál ársins 1950,
tækan og sjálfsagðan sparix- hver ur sínum hreppi, og flest
að til þess að vekja athygli á h. gerf þag sjálfir. Skýra þeir
ástandi þessara mála, eix þar fra búnaðarháttum, bygg
indi. — Viðburðaskrá Alma-
naks Þjóðvinafélagsins er of
þurr til þess að vera lesin,
enda ekki í frásagnarstil, en
þó góð sem handbók í því
skyni að leita upp ýmsan per
sónufróðleik svo sem manna-
lát og slysfarir, enxbættaveit-
ingar, próf og þesskonar
smælki
Til þess vel væri séð fyrir
fréttavali, og skipulega frá at
vimxuháttunx, byggingum fé-
laga og einstakliixga, ræktun-
arframkvæmdum, félagsmál-
um, skálahaldi m. m. væri
vel til fallið að hvert sýslu-
félag, ellegar máske tvö sam-
an gæfu út ársrit, árbók, er
skýrði senx ítai’legast og eftir
settum reglum frá slíku í
hverri sveit út af fyrir sig.
Rit þetta ætti að vera á
hverju heinxili sýsluixnar fyrst
og fremst. Óefað myndu og
fróðleiksfúsir menn hvar-
vetna um land kaupa rit
þessi. Austfirðingar hafa uixd
anfarið gefið út ritið Gerpi,
sem.ixálgast þetta nokkuð. Er
það þó fremur almennt hér-
aðsrit, og einkum málsvari
fjórðungsþinga hugmyndar-
innar, og íxýrrar stefnu í
stjórnarskrármálinu. Sam-
Það vakti íxokkra athygli
að tveir af fimnxnxenniixgun-
um, þeir Haukur Clausexx og
Hörður Haraldssoix, senx gef-
ið höfðu þá yfirlýsingu, að
þeir myndu ekki keppa í sama
móti og Gunnar Huseby að
óbreyttum ástæðum, tóku
þátt í B-mótinu, sem fram
fór á fimmtudag, þrátt fyrir
að Gunnar Huseby væri þar
nxeðal keppenda. Vonandi
beixdir þetta til þess, að sætt-
ir hafi nú tekizt í deilunni og
að , fimmmenningarnir muni
taka - þátt í mótum með
Huseby í framtíðinni.
eins er ástatt um fleiri stofn
ingum í sveit og við sjó, rækt
Hér verður ekki farið út í
að skýra frá einstökunx ár-
angri keppenda á B-mótinu,
en þess má geta að Haukur og
Finnbjörn Þoi’valdsson tóku
þátt í nokkrum greiixum, og
eru þeir að æfa sig fyrir tug-
þraut Reykjavíkurmótsins, er
fer fram um aðra helgi.
Haukur kastaði spjóti 43,97,
en Guixnar Huseby kastaði
41,21 m. Þá varpaði Haukur
kúlunni 11,38 m en Finnbjörn
10,40 m. Ingi Þorsteinsson og
Hörður Haraldsson kepptu í
hástökk og stukku 1,55 m.
anir en þær tvær, sem að Unarframkvæmdum, vegagerð
framan eru íxefndar, auk þess uni) Skipakaupum, aflabrögð-
sem víða mætti konxa við
fækkun starfsfólks og hag-
kvæmari vinnuafköstum.
H. B.
Gerist áskrifendur að
JJímanum
Áskriftarsiml 2323
um í stórum dráttunx, sam-
göngum, skólamálum og marg
víslegum félagsskap. Ekki er
þó getið um allt þetta hjá
sumum, og frásagnir þeirra
eru misjafnlega ítarlegar,
flestar mjög greinagóðar.
Hygg ég að réttara væri að
samræna efixi greinamxa
nokkru betur, áix þess þó að
fastskoi’ða slíkt. Prestar sýsl-
umxar birta dánarskrár fyrir
áriix 1949—50, stuttorðar,
glöggar persónulýsingar sem
talsvert er að græða á, og hafa
ekki lítið mannfræðigildi.
Enska knattspyrnan
Á miðvikudaginn fóru
nokkrir leikir fram og urðu
þessi úrslit:
1. deild:
Arsenal—Liverpool 0—0
Chelsea—Derby County 0—1
Manch. Utd.—Charlton 3—2
Portsmouth—Manch. C. 1—0
Preston—Blackpool 3—1
Sunderland—Aston V. 1—3:
W. Bromw.—Newcastle 3—3
2. deild:
Barnsley—Luton 1—2
Doixcaster—Brentford 1—2v
Everton—Notts Forr. 1—0