Tíminn - 12.10.1951, Qupperneq 4

4.
TÍMINN, föstudaginn 12. október 1951.
230. blað.
A góðu dægri
Ég skal segja þér söguna
' af honum Sveini langa:
Sá hann niður úr sólinni
sextán kálfskinn hanga!
Eftir IScnedikt Gísiason frá Hofteig'i
in^arþróun fóikfms í nýja við koma, að gera þau að
landinu, sem fundizt hefir í engu. Fræðj þraut hann þó til
Forvitringur í íslandssögu. vestri? Skyldi ekki skýrt tii í flestum greinum, en nokkuð
hlýtar, hver hann er hinn þóttist hann fyrir sér í bók-
Hún lætur sig eigi án vitn- norræni andi, sem fornbók- menntunum hinum fornu,
isburðar, þjóðin íslenzka, um menntirnar eru svo ljóst vitnj sem er lykillinn að öllum
vitsmunina. Endur fyrir um, hinir miklu hlutir, sem norrænum fræðum. Nú um-
löngu var þessi vísa kveðin og hér urðu af landnámi í þjóða- hverfði Siguröur Nordal öll-
var þá tóm vitleysa. Allir samsteypu, menntun og síðan um skilningi og þekkingu,
vissu, að Sveini hlaut að hafa þjóðsklpulagi, ritöld og jafnt íslendinga sjálfra,
missýnst um kálfskinnin.sem Snorrafræðum? Þetta allt ein lærðra manna og alþýðu, sem
hann sá hanga niður úr sól- stakt, og síðan með órjúfandi Háskólavísindum Dana, alda
inni, og það var bara hlegið sambandi sín á millum, unz gömlum. Önnur fræði fengu algengar.
af Sveini. Nú sést að Sveinn hér var risið eitt mesta og smjörþefinn af þessu, svo sem
hefir verið miki-i forvitring- kannske alfrægasta tákn í fornleifafræðin, þvi eftir að
ur, þegar hann sá kálfskinn- þjóðmenningu, sem um getur Sigurður, og hans nótar, voru
f seinasta blaði Víðis ræðir
ritstjórinn um kvikmyndun
gamalla atvinnuhátta. Hann
segir m. a.:
„Það er fullt útlit fyrir, að
H. S. sendir eftirfarandi pistil:
„Starkaður góður. — Oft hefi
ég verið að hugsa um að senda
þér línur út af tveim málvill-
um, er talsvert hefir gætt í
blöðum og útvarpi, — jafnvel framvegis verði nokkuð vel séð
bókum. Ég er ekki menntamað- fyrir að varðveita sem réttasta
ur og situr því illa á mér að ( mynd af atvinnuháttum samtíð
vera með athugasemdir um ísl.' arinnar hér eftir. En það gegn
mál. En það virðast allir þegja ir öðru máli með þá atvinnu-
um þessar villur, svo augljós- hætti, sem nú eru lagðir niður.
ar sem þær eru, en þó furðulega Þar þarf að vinda bráðan bug
að því að kvikmynda ýmislegt,
sem er í þann yeginn að glat-
Önnur villan er sú, að sagt er,
að þessi eða hinn eigi þakkir
ast 5 þeim efnum.
á að segja skilið.
Hin er sú, að fyrir nokkrum
árum komst það i tízku að rita
ósjaldan í staðinn fyrir oft. Ap
aði þar hver eftir öðrum, eins
Má t. d. nefna ýmislegt, sem
lýtur að sjómennsku, .svo sem
fiskiróður á opnu skipi frá sönd
unum, hákarlalegur, flutning á
fiski á reiðingi, fiskburð á krók
um úr sandi og fiski ekið á hand
vögnum. Enn fremur aðgerð á
,_^ , , . . . . „ ^,'skyldar fyrir eitthvað. Auðvitað
an, sem hengu niður ur sól- i sogunm, og það á hjara bumr að gera Njalssogu að A
inni. Það er nefnilega kom- heims, eins og hann skildist skáldsögu — lýgisögu, þurfti
in út bók, og höfundarnir eru þá fyrir mönnum? Skyldi náttúrlega ekki að grafast
hér um bil sextán að tölu, og ekki farið í missagnir í Land- fyrir fornleifum á Bergþórs-
allir eiga þessir höfundar, námu, eins og kemur fram hvoli, né annars staðar í
sem bókina gera, það sam- hjá Hauki Erlendssyni í ætt-1 Rangárvallasýslu, þar sem
eiginlegt, að hver þeirra færslu hans til Hofverja í Njálssaga gerðist, ekki frekar!og oft vil1 verða. En svo fannst, fiski, eins og hún tiðkaðist fyrr
henglr s.tt vert . elna og vop..afM, og .eetnr E.nar en á S— Þar sem [ SS
somu personu, sem i þessu Arnórsson i utgáfu sinm, Bjartur b3o, og tikm hlytur (framan> og ritaði ekki ósjaldan eldri aðferðum, verkun aflans
efni verður eins og sólin, sem af Landnamu, Guðrunu að vera grafin. Þar með var ( og ætiaðist til að það þýddi oft og þá einkum herzlu hans í
Sveinn sá að niður úr hengu Þórisdóttur, Skegg-Brodda-(þjóðlífsandi og þjóðlífssann- eftir sem áður.
kálfskinnin, þótt hvert þess- sonar, frá Hofi. eiga indi íslendinga úr sögunni,
ara verka sé sjálfstætt í sinni bæði Flosa Valla-Brandsson1 og ekkert eftir nema sögu-
gjörð og ekkert er bindi þau og sonarson hans Flosa Kol- strýpaðir höfundar, að vísu
saman í bókargjörð, eiga þau beinsson auðvitað eftir þess- [ ákaflega frægir, eða hér um
þó þetta samhengi, að hanga ari missögn? Skyldi ekkj tek- (bil eins og Nordal.
á sama hátt neðan í persón- in til athugunar ritun Guð-1 Þetta þykir kannske strítt
unni eins og skinnin, sem mundar sögu dýra, í Sturl- taiað, en hér er órækt vitnið
Sveini syndist hanga niður úr (ungu, er höfundurinn er svo nrrú og víta margir, og enda
sólinni. Þetta er talsvert fjarlægur öðrum Sturlungu-1 orðlð þjóðkunnugt,’ þótt sú
skemmtilegt og flest getur nú' fræðum, að hann lætur Sig- ( bók, er Sigurður Nordal samdi
fyrir komið. En það er bezt að urð Ormsson Svínfelling kom- bessa erindis sé hin mpsta
ecra grinið hðf.ega, Þvi hér>„ til Héla íyrir önundar- , « fienátog” en
eru þeir menn á ferðinni, sem brennu 1197? Skyldu þeir það or hin fræga Hrafnkatla
ætla má að láti illa við því ekki fara í Borgarvirki hiða.sem gefin var út t visindarití
gríninu, sem á þeim sjálfum1 gamla, en nýuppbyggða, og því) er studia Islandica heit-
gengur. Þessir menn í þessu láta sér detta í hug, að það
sólarhangi, eru nefnilega út-Jhafi verið hlaðið til varnar
lærðir norrænufræðingar í hofi, er þar hefir verið byggt,
Háskóla íslands og sá, er þeir' er hofgoðar þóttust sviknir
hafa fyrir sjálfa sólina, er'árið 1000 á kristninni, en
sjálfur Sigurður Nordal, og 'máttu blóta á laun og fluttu
segja þeir, að bókin sé sam-|Þá hof sín á fjöll og tinda,
in af því tilefni, að sá góði'. sem sanna má af Austfjörð-
maður er orðinn — líklega um, af samskonar menjum?
loksins! — hálf sjötugur, því Skyldu þeir ekki fara í stjórn
ekkert af efni bókarinnar málasöguna, og gera því dá-
heyrir undir minning þessa! htið myndarleg skil, sem er
atburðar, ef atburð skyldi ’ saga af íslendingum í persónu
kalla.
Það er út af fyrir sig nokk-
sambandi við Noreg, 1262
1388? Skyldi ekki farið dálít-
urrar athygli vert, þegar ein- ið út í það sem er almyrkast
hver hreyfing sést í kringum í íslandssögu, en það er
Háskóla íslands, og ekki sízt'(Stjórnmál íslendinga frá 1388
þegar það fylgir sögu, að|—1439, er þeir virðast alls
þetta séu yngstu menn í fræð' ekki hafa verið undir Dani,
um, sem geri þessar hreyfing- j eða Margréti hina stóru og
ar. Ef giftan hefði verið með Eirík af Pommern gefnir, né
í starfi háskólans, mundi það | aðilar að Kalmarsambandinu,
yngsta vera mest af sér, sem sem gruna má af sögu Árna
frá honum kemur, en ekki biskups milda, er hann galt
öfugt, en því miður er um'Dönum ekki skattinn, og ís-
lítinn samanburð að ræða, á landsbiskupar eru skipaðir og
eldri og yngri afrekum í vígðir af páfa, án erkibiskupa
þeirri stofnun, svo því ljósi
verður ekki kastað á þessa
bók. Nýjast í gjörð hennar,
og samanburðarlaust, er þessi
sólardýrkun, sem alla dóm-
greind ruglar, og skilur ekk-
ert eftir nema vísuna um
Sveinssýn, endur fyrir löngu,
um kálfskinnin niður úr sól-
inni.
íhlutunar í Danaveldi.? Það
er seint að spyrja um allt
það, sem enn er ekki nema
kák eitt í íslenzkum fræðum,
hvort finnist í þessari bók,
en fljótgert að svara því, að
ekkert af þessu, eða neinu
öðru tagi, sem snertir norræn
fræði, einkum að fornu finn-
ast i þessari bók, og er hlífi-
Kannske væri það afsakan-
legt, þótt slíkt sæist í blöðun-
um einu sinni eða svo. En þeg
ar maður rekst á þetta við og
fiskbyrgjum, skipasmíðar með
gömlum hætti og skinnklæða-
saum. Og er þá nokkuð nefnt,
er varðar sjávarútveginn.
Sjón er sögu ríkari, og myndi
við í þeim og jafnvel í bókum það hafa mikið gildi fyrir seinni
hjá færustu rithöfundum þjóð tímann, ef því yrði komið í verk
arinnar, þá má segja, að þokan að kvikmynda hina fornu at
En sá, sem sér þetta mál legast að geta efnis hennar
fyrst að utanverðu, hér um
bil 16 menn gera bók til heið-
urs sínum meistara, það hlýt
að engu. Hitt blasir við, að
allt hennar efni og gjörð er
hið naprasta háð á Sigurði'
ur að vera eitthvað mikið í Nordal, því allt það, sem
slíkri hreyfingu. Vottar hins hana vantar, vantar Sigurð
mikla manns hafa sjálfsagt
ekki lítið að segja og forvitn-
in brennur í manni. Skyldi nú
ekki vera skyggnst verulega
djúpt í forsögu íslands byggð j vesalingur æpir upp á sinn
ar og landnámsstaðhættina? | kvalara, og var þessa viss von.
Nordal líka, að eðli máls.
Bókin sýnir hvaöa fræði
Sigurður Nordal kennir. Þessi
Skyldi nú ekki vera reynt að
skýra menningarsamruna
Norðmanna og Kelta á fs-
landi? Skyldi ekki vera reynt
að benda á rótina að menn-
Sigurður Nordal tók sér fyr-
ir hendur eftir að hann tók
við forustu norrænna fræða
í Háskóla íslands og annars
staðar þar sem hann mátti
ir, og náði um Norðurlönd,
og betur þó, því útdráttur úr
þessari bók er gjörður henni
til fylgis á þýzku. Þessum
niðurskurði á íslenzkum fræð
um og anda var vel tekið, þar
sem hann þótti of mjög glæst-
ur áður, og virðingarkápur
Sigurðar sveigðu axlir hans
eftir hverja atrennu sem hann
gjörði af þessum ágætu fræð-
um í fjarlægum löndum. —
Útlendur maður, Knud Lis-
köl norskur, mótmæltj þó þess
art túlkun Sigurðar á forn-
bókmenntunum, því enn þekk
ist það, og fordæmist, með
góðum mönnum, sem Njáll
kallaði óvinafagnað. Það er
von til þess að brátt komi út
ritlingur, sem klæðir Sigurð
Nordal úr þessum fagnaðs
fötum, og bíður hvað síns
tima, og styttist því þetta
mál. Hér má aðeins benda á
ávöxtinn, sem þetta er farið
að gefa, er slík gerast nú tákn
in, sem þessi bók er.
Hér stendur vitnið um Há-
skóla íslands, eins og hann
er orðinn af Nordals anda og
starfi, ásamt með ýmsum
Njálum, sem gerðar hafa ver-
ið við hliðina á háskólanum.
Háskólinn starfar í norræn-
um fræðum, eins og mölur í
sparifötum. Norræn fræði,
andi íslands, er hinn mesti
auður íslendinga, og ódauð-
legur af bæði anda og magni
og þó því betur sem farið er
betur með hann, eins og all-
ur auður. Nú er hann kominn
í mölhús á melunum í Reykja
vík.
Síöan er það, að Sigurður
Nordal á að fara að sjá um
útgáfan gaf út, þar sem Fljóts
íslenzku á erlendum tungum,
og sjálfsagt að skrifa for-
mála í stíl við Hrafnkötlu-
fræði sín, og sjálfsagt með
líkri tækni og lærisveinn
(FravihalcL á 3. síðu)
fari að vera nokkuð svört.
Annars finnst mér, að þegar
svona villur koma fyrir í les-
máli, sem þulum er ætlað að
flytja í útvarpinu, t. d. fréttum,
þá eigi þeir að vera færir um
að leiðrétta og forða tungunni
frá misþyrmingum fyrir eyr-
um alþjóðar. Mér finnst líka, að
þeir eigi að geta leiðrétt ranga
beygingu á orðinu bifreið, —
vita hvort heldur á að segja
bifreiðir eða bifreiðar".
vinnuhætti, áðui' en þeir menn,
sem voru hér að verki, líða^und
ir lok og enn meira fyrnist yfir
hina fornu atvinnuhætti en nú
er“.
Hér er vissulega hreyft at-
hyglisverðri tillögu. Ekki virtist
óeðlilegt, að söfnin og skólai
hefðu forgöngu um þetta mál
og yrði þeim veittur nokkur
styrkur í jfví skyni.
Starkaður.
Í.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.'.V.V.V.V.V.V.W
í - S
FLORA
Nýja smjörlíkið
;; er framleitt úr beztu fáanlegu hráefnum. í"
•I Vandlátir neytendur biðja ávallt um Flóru smjör-
;■ líki. Fæst í flestum verzlunum. ■;
I; Heildsölubirgðir hjá: í
HERÐUBREIÐ Íj
Sími 2678 J
'.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.’.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.VV.V
iV.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V
i
H.f. Eimskipafélag Islands $
M.s. Gullfoss
fer frá Reykjavík laugardaginn 13.
október kl. 12 á hádegí til Leith og
Kaupmannahafnar.
Tollskoðun farangurs og vegabréfa
eftirljt byrjar í tollskýlinu vestast á »!
hafnarbakkanum kl. IOV2 f- h. og skulu £
allir farþegar vera komnir í tollskýlið
eigi síðar en kl. 11 f. h. !■
í
Auglýsingasími Tímans 81300