Tíminn - 28.10.1951, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, suimudag-iim 28. oktáber 1951.
244. blað.
Bréf úr „viilta vestrinu"
Skrlfað á fornum slóðum
Niðurl.
•Greyhound-ferðirnar.
Þar sem margir bílstjórar
og ýmsir, sem ferðast mikið
eru góðir kunningjar mínir,-
iangar mig' til þess að segja
einkum þeim frá áætlunar-
toifreiðunum og ferðalögum
með þeim. — Það er sérstak-
lega eitt afarstórt félag, sem
hefir mjög fullkomið áætlun-
arbifreiðakerfi hér um öll
Bandaríkin og talsvert norður
í Kanada líka, þ.e. Greyhound
félagið. Það hefir mesta fjölda
jstórra bifreiða í förum. Þær
eru allar eins útlits, blágrá-
ieitar á lit, einna líkastar á
litinn bifreiðum Þ.Þ.Þ. á Akra
nesi, en þó nokkru „mattari“.
Þær hafa venjulegast sæti
fyrir 36 farþega, en bílstjóra-
sætið er einstakt fremst. —
Gangur er eftir miðjunni og
tveir stólar alltaf sitthvoru
megin hlið við hlið. Eru stól-
arnir méð háum bökum, sem
hægt er að fella talsvert aft-
ur, þegar menn vilja sofna,
en það er oft nauðsynlegt, því
æði oft ferðast farþeginn all-
an sólarhringinn í sömu bif-
reiðinni. Ferðatöskur far-
þeganna eru látnar í sérstök
hólf (opnuð utanverðu á bíln-
um) undi.r sætunum, milli
fram- og af turhj ólanna,
nema smærra dót, sem látið
er í hillu yfir sætum farþeg-
anna. — Bílstjórarnir eru
venjulega myndarlegir í sjón
og líta út fyrir að vera traust-
ir dugnaðarmenn. Þeir eru
allir eins klæddir, á dökkgrá-
um fötum, vestislausir í ljós-
gráum skyrtum. Þegar þeir
sitjast undir stýrið fara þeir
oftast úr jakkanum. Þeir aka
um sex klt. hver í einu og
hverfa svo, þegar nýr maður
tekur við. En bifreiðin heldur
áfram daga og nætur. Oft
liggur leiðin um margfaldar
krossgötur og allskonar króka
i box-gum, en leiðarmerki er
lítið um. Undrast ég oft hve
óhikað og ákveðið bílstjór-
arnir aka um allar þær króka
leiðir og krossgötur — alltaf
að því er virðist, réttu leið-
ina. Það eru þó ekkj fjöllin
á sléttunum til leiðbeiningar.
Stanzað er venjulega á 2V2
—3ja kl. tíma fresti. Þá oftast
í 15 mínútur .Stundum á mál-
tiðatíma í 30 mínútur. Sjald-
an eða aldrei lengur, nema
jþegar einhvei’jar tafir verða.
Áð er yfirleitt á úrvalsstöð-
um. Þar sem sérstaklega fag-
urt er, eða í aðal „central"
borganna. Veitingastaðirnir,
þar sem áð er, eru yfiiieitt
hreinir, einfaldir og mjög hag
anlega útbúnir. Aldrei eru
borð t.d. „dúkuð“. Afgreiðsl-
an er fljót. Mest er neytt
„sandwiches“, þ.e. tvær stór-
ar hveitibx-auðsneiðar og á
rnilli þeirra er kjöt eða egg
o.s.frv. Skorið svo sundur í
þríhyrninga á diski og feng-
ið þannig gestunum, en þeir
nota svo „guðsgaxflana.“ —
Mjólk, kaffi eða annan drykk
fá sér flestir með sandw. —
Vei'ðinu er venjulega mjög
stillt í hóf. Reyndar er allt
dýrt hér. Okur er ekki til
eins og sums staðar á sér
stað í veitingahúsum heima
og sem er þar að hjálpa til.að
drepa veitingastarfsemina,
þar sem hið óhæfilega háa
verð knýr fólk til að hafa með
sér hesti, sem er þó bæði dýi't
og heldur ónotalegt fyrir ferða
fnenn, Greyhound-félagið
(grár hundur) rekur ýmist
greiðasölustaðina eða semur
við veitingamenn á öðrum
stöðum. — Það er ágætt að
ferðast með þessum áætlun-
arbílum. Keppa þeir fast við
flugvélar og jái'nbrautir. Þeir
eru reyncíar talsvert mikið
seinni í förum heldur en járn
brautirnar (en flugvélarnar
auðvitað fljótastar, en líka
dýrastar) en fargjöldin eru
miklu lægri og það er miklu
betra að sjá sig um úr „bus“
heldur en járnbrautarlest. Og
alltaf er hægt að fara úr svo
að segja þar sem menn vilja
og stanza ef til vill stutt eða
lengur og hefja svo ferðina
að nýju (frá næstu afgr.stöð)
á sama farseðlinum, þangað
sem hann gildir. Einnig er
hægt að fara ótal króka, því
nær alls staðar er Grái hund-
urinn. T. d. keypti ég mér far
frá New York til Chicago með
viðkomu í Washington. Það
kostaði aðeins tveimur doll
urum meira, að fara til Was
hington, heldur en beint til
Chicago. Með því að líta á
Bandaríkjakort sjá menn
nokkuð, hve það er stór krók-
ur á leiöinni. Þegar íslend
ingar fara að kappkosta að
hafa verulega „praktiskar“
og góðar samgöngur um land
sitt, þá held ég að þeir gætu
ýmislegt lært af Greyhound.
M.a. ýmislegt viðvíkjandi veit
ingastöðunum. Þá held ég
verði t.d. tæplega reynt að
drepa niður af ríkisvaldinu
þá áhugamenn, sem lagt
hafa krafta sína fram, að
halda uppi gestaheimilum
(þótt af vanefnum væri) þar
sem þeirra er þörf. Heldur
myndi þeim hjálpað til að
gera þau fullkomnari og fjöl-
sóttari, svo að veitingastað-
irnir geti orðið sem þægileg-
ust og ódýrust skyndiheimili
ferðamanna.
Fornar slóðir.
Jæja. Nú er ég þá kominn
hingað aftur, eftir nær v3 úr
öld. Hefi haft hálfgerða á-
stríðu síðustu árin, að fá að
líta aftur þessar slóðir, er ég
dvaldi á fáein af beztu ár-
um æfinnar. — Þegar fjalla-
hringurinn hér opnaðist frá
sléttunni voru tilfinningarnar
í ætt við þær, sem bæi'ast
þegar fjöll fósturjarðarinnar
rísa úr sæ. Hér í faðmi Kletta
fjallanna hefði ég líka helzt
viljað eiga heima utan ís-
lands — eða nánast sagt utan
Borgarfjarðarhéraðs — af
öllum þeim stöðum, þar sem
ég hefi farið. Ég er að spyrja
sjálfan mig: Gerði ég rétt,
ungur maður, þegar komið
var -yfir örðugasta hjallanxx
hér að fara þá héðan og heim
til íslands? Hér blöstu við
mér mikil tækifæri, a.m.k. til
þess að vei'ða auðugur. Hér
fékkst stórt og gott land gef-
ins, aðeins gegn því að verða
þegn Bandaríkjanna. Hér var
upplagt að koma- upp stórri
sauðfjárhjörð, jafnvel nókkr-
um þúsundum fjár. Og fjár-
mennska hafði mér fallið
allra verka bezt frá því ég
var Örlítill drengur, enda þaul
vanur við hana. Aðstæðurnar
voru góðar. En ég valdi, og
var aldrei í vafa um valið,
þótt það væri þvert á móti
vali flest alli'a Íslendinga, er
fóru tíl Vesturheims til þéss
að reyna að verða þar efna-
lega sjálfstæðari menn. —
Held það hafi verið ung-
mennafélögin, æskuheimilið
og íslendingasögurnar, er
höfðu einkum blásið mér í
brjóst þeim þjóðernisanda,
að vilja taka þátt í framfara
baráttunni á ættjörðinni. —
Þegar svo jafnaldrar mínir
heima, með hinn gáfaða vor-
m'ánn og brimbrjót, Jónas frá
Hriflu í fylkingarbrjósti og
rétt á eftir glæsimennið
Tryggva Þórhallsson lika,
tóku höndum saman að koma
upp blaði og stjórnmálaflokki
til þess að berjast fyrir marg
háttuðum framförum og stór
umbótum og í'áðast á fúann
í þjóðfélaginu, þá var ég strax
ákveðinn með í hópnum. Var
ég víst sá, sem var lang lengst
í burtu, af þeim 60 hluthöf-
um, er lögðu krónur í Tím-
ann í fyrstu.
Er freistandi að renna hug-
anum um farinn veg, þegar
komið er á þessar fornu slóð-
ir. —
F;n hvað vildum við?
Við flestir vildum „ísland
frjálst .og það sem fyrst.“ Við
vildum því skilnað við Dan-
mörku. Við höfðum mikið
barizt fyrir að ísland fe-ngi
sinn séi’staka fána og hafði
baráttan um Hvítbláinn hitað
mörgum unga manninum, en
allt það óíslenzkasta í þjóð-
inni, að Dönum meðtöldum,
var á móti að sá fáni fengi
að „skína eynni yfir eins og
mjöll í fjallahlíð." Dugði ekki
þótt Einar Ben. kvæði hon-
um í vöggugjöf hið kröftuga
snilldarkvæði: „Rís þú unga
íslands merki.“ — En barátt-
an út á við var ekkinóg. Bar-
áttan inn á við var ekki síð-
ur aðalatriði. Allir vissu og
þó einkum þeir, sem höfðu
eltth»ifað verið erlendis,. að
við íslendingar vorum orðnir
langt á eftir öðrum þjóðum.
Okkur vantaði fleiri og betri
skóla, þar sem námsfúst fólk
fengi gott tækifæri til þess að
læra og menntast (ekki skóla
þvingun til þess að drepa
námslöngunina, eins og nú
er). Vantaði vegi, brýr yfir
flestar árnar, hafnir og sam-
göixgutæki. Vantaði meiri
ræktun, betri byggingar, betri
og fleiri verkfæri o. m.m. fl.
Okkur vantaði réttlátari skipt
ingu eignanna. Við höfðum
tröllatrú á frjálsum samtök-
um og samvinnu og aö með
slíku gætum við gert stór-
mikiö og þó einkum fyrir þá
mörgu og smáu. En við víld-
um ekki efla neina auðmanna
og foi-réttindastétt, er
reisti sér stórar og
rándýrar luxus-villur, með-
an almenningur yi'ði aö hýr-
ast í hreysum. Heldur ættu
forustumenhirnir að deila
sem jafnast lífskjörunum við
almenning, ;þótt þefir gætu
haft tækifæri í aðrar áttir.
Margt hefir mistekizt, en
líka margt gengið fram.
En vilja ungir íslendingar
nú, sem hafa góð tækifæri
ex'lendis, hverfa heim og taka
þátt í framfarabaráttunni á
ættjörðinni? Hennar er á-
reiðanlega full þörf þar enn
þá. Og „rótarslitrinu visnar
vísir ,þótt vökvist hlýrri morg
undögg.“
Með beztu kveðju til vina
nxinna og velunnara.
'Það er yfirleitt háttur minn’
að láta gestina tala hér í bað-
stofunni, en leggja lítið til mál
anna sjálfur, nema mér þyki
sérstök ástæða til. Þessari venju
ætla ég að halda áfram meðan
ég er hér húsbóndi. 'Þó hefi ég
hugsað mér að bregða nokkuð út
af henni á sunnudögum og segja
þá ýmsar smáfréttir, er skrafað
hefir vei'ið um í baðstofunni
og manna á meðal, en lítið rætt
um opinberlega. Annars ætla ég
ekki að láta fylgja þessu neinn
langan formála eða skýringar,
enda sjáið þið það á því, sem
hér fer á eftir, hvernig ég hefi
hugsað mér þetta. Ef kunningj
ar mínir vilja koma fréttum í
þessum stil á framfæri hér í
baðstofunni, ættu þeír að senda
mér línu.
Nú er nokkuð rætt um það,
að horfur séu á togaraverkfalli.
Togarasjómenn hér í Reykja-
vík og víðar hafa ákveðið að
segja upp samningum. Hins
vegar var það fellt af sjómönn
um á Akranesi og sjómenn á
Austurlandi munu ekki að svo
stöddu segja upp samningum
þar. Líklegt er því, að togara-
verkfall, ef til þess kæmi, næði
aðeins til Reykjavíkur og nokk
urra útgerðarstaða annarra.
Sagt er, að togaraútgerðar-
mönnum hér í bænum sé mjög
illa við það, að verkfallið beri
þannig að, og hafi því til athug
unar að segja upp samningum
á undan sjómönnum og myndi
þá stöðvunin ná til alls togara
flotans, því að útgerðarfélögin
út á landi eru í landssamtök-
um togaraeigenda. Slíkt væri
þó fullkomlega ábyrgðarlaust
af togaraeigendum og gæti or
sakað langa stöðvun, er þeir
bæru alla sök á. Þegnlegra væri
af þeim að hef jast þegar handa
um samninga og reyna að
koma í veg fyrir, að til verk-
falls kæmi.
Helgi Sæmundsson hefur nú
ákveðið að fara i slóð Benedikts
Gröndals og hætta störfum hjá
Alþýðublaðinu. Alþýðublaðið
mun eiga erfitt uppdráttar fjár
hagslega, enda hefir hækkun á
pappírsverði o. fl. þrengt mjög
kost blaðanna að undanförnu.
Heyrzt hefir, að ýmsum forráða
mönnum flokksins hafi flogið
í hug að selja blaðið gegn því,
að flokkurinn hefði þar ákveðiö
rúm fyrir pólitískar greinar.
Vafasamt er hins vegar, að nokk
ur kaupandi finnist. Aðalblað
enska Verkamannaflokksins,
Daily Herald, er gefið út af
óháðu útgáfufyrirtæki, en flokk
urinn ræður pólitískri stefnu
þess.
Það hefir vakið athygli, ,að
Gísli Jónsson alþm. hefir á
undanförnum þingum flutt
frumvarp um stofnun iðnaðár-
málastjóraembætti. Gísli talar
manna mest um sparnað og þyk
ir því ýmsum kynlegt, að hann
skuli beita sér fyrir nýju skrif
stofubákni. Skýringin er talin
sú, að ákveðið er, að Þorsteinn
sonur Gísla og tengdasonur
Ólafs Thors verði iðnaðarmála-
stjóri, ef frv. verður samþykkt.
Þetta minnir á skrif Júlíusar
sýslumanns um landhelgismál-
in, sem m. a. eru sprottin af
því, að hann vill gera einn af
sonum sínum að yfirmanni
landhelgismálanna.
Talsverð umbrot hafa átt sér
stað að undanförnu í pöntunar
félaginu á Grímsstaðaholti.
Kommúnistar hafa þar nú völd
in. Þeir vilja bola í burtu Stefáni
Árnasyni, sem verið hefir for-
göngumaður félagsins, og koma
1 að í staðinn Stefáni nokkrum
| Halldórssyni, er var einn aðal-
stuðningsmaður þein-a í auka-
kosningunni i Mýrasýslu í sum
ar.
Kommúnistar kvarta nú und
an því, að deyfð sé í flokksstarf
inu. Sellufundir séu mjög illa
sóttir og ungt fólk gangi miklu
minna í flokkinn en áður. Hall-
dór Kiljan segir líka í viðtali
sínu við Berlingske Tidende, að
íslendingar séu áhugalausir í
pólitík um þessar mundir.
Stúdentar eru sagðir allreiðir
Gylfa Þ. Gíslasyni fyrir að flytja
tillögu um, að stjórnin láti und
irbúa lög um námslánasjóð. Þeir
hafa sjálfir undirbúið frv. um
þetta og telja, að tillaga Gylfa
geti orðið til þess að tefja fyrir
málinu.
Fulltrúar íslands á þingi
Sameinuðu þjóðanna, sem hald
ið er í París að þessu sinni,
verða þeir Thor Thors, Kristján
Albertsson og Finnur Jónsson
alþm., ef heilsa hans leyfir.
Hann hefir legið á spítala eftir
uppskurð, en er á batavegi. |
Starkaður.
Tækifærisgjafir
í miklu úrvali I
GJAFABÚÐ HINNA
VANDLÁTU
Sendum gegn
póstkröfu.
Úr & skrautvörur
Laugavegi 39
Vigfús Guðmundsson.
Laugaveg 39
Sími 3462