Tíminn - 28.10.1951, Blaðsíða 5

244. blað.
TÍMINN, smmudaginn 28. október 1951.
5.
Guðni Þórðarson:
11. grein úr Bandaríkjaför
Sunnud. 28. okí.
*
Urslit brezku þing-
kesninganua
Norskj blaðamaðurinn Per
Thorstad, sem dvaldi í Bret-
landi meðan kosningabarátt-
an stóð þar yfir og skrifaði
greinar um hana í „Dagblad-
et“ í Osló, segir í einni grein-
inni frá því, að hann hafi tal-
að við lækni, sem hafi fylgt
Verkamannaflokknum í kosn
ingunum 1945 og 1950. Lækn-
irinn sagði honum, að hann
myndi kjósa með íhaldsmönn
um að þessu sinni. Thorstad
spurði, hvort það stafaði af
tryggingalöggjöfinni, er ýms-
ir læknar höfðu beitt sér á
móti. Læknii'inn kvað nei
við þeirri spurningu, enda
væri tryggingalöggjöfin eitt
það bezta, er lengi hefði ver
ið gert í Bretlandi. Hvað veld
ur þá þessari breyttu afstöðu
þinni? spurði Thorstad. — Ein
vörðungu það, sagði læknir-
inn, að| ég vil sííipta um
stjórn.
Það er áreiðanlega þetta
viðhorf margra brezkra kjós-
enda, er ráðið hefir mestu
um sigur íhaldsflokksins í
þingkosningunum í Bretlandi
á fimmtudaginn. Það er rót-
gróin venja í Bretlandi að
láta aldrei sama flokkinn
hafa völdin til langframa,
heldur skipta um stjórnir með
hæfilegu millibili. Þessi venja
á sér nærri því eins sterkar
rætur og konungsdýrkun
Breta. Ef Verkamannaflokk-
urinn hefði sigrað nú og
þannig unnið þrjár kosning-
ar í röð, hefði það verið at-
burður, er ekki hefði átt sér
hliðstætt dæmi í sögu Bret-
lands síðan kosningaréttur
var almennur.
Þessi brezka stjórnmála-
venja hefir vissulega margt
til síns máls. Stjórnir reyn-
ast oftast bezt fyrst. Hætt er
við klíkuskap og spillingu
hjá stjórn, sem fer lengi með
völd. Þá er það ríkt í eðli
Breta, sepi rekur rætur til í-
þróttamennsku þeirra, að
gefa keppinautum jafna að-
stöðu. Þeir hugsa sem svo, að
nú sé þessi stjórn búin að
sýna sig, og því sé rétt að
gefa keppinautum tækifæri
til að sýna, hvort hann get-
ur ekkj betur.
Þegar tekið er tillit til þess
ara fornu stjórnmálahefðar
Breta og þeirra miklu erfið-
leika, sem verkamannastjórn
in hefir átt að mæta, er vissu
lega ekki hægt að telja sigur
íhaldsmanna mikinn. Þegar
litið er á atkvæðatölurnar
kemur það t.d. í ljós, aö Verka
mannaflokkurinn fær meira
fylgi nú en 1950, eða 49% at-
kvæða í stað 46.6% þá. Hann
fær nú 13.9 millj. atkvæða,
eða um 700 þús. atkvæðum
meira en 1950. íhaldsmenn
og frjálslyndir fá hinsvegar
14.5 millj. atkvæða nú, en
fengu 15 millj. atkvæða sein-
ast. Raunverulega hefir því
fylgi andstööuflokka hans
minnkáð síðan 1950
en fylgi Verkamannaflokksins
aukist. Sigur sinn hafa íhalds
menn unnið vegna þess, að
kjósendur frjálslynda flokks-
ins hafa snúist meira á sveif
með þeim en Verkamanna-
flokknum. Sennilega hefir
ráðið mestu um þá ákvörðun
Logandi málmgrýti - rennandi stá!
Heimsókn i stálver'ksmiðju - tlncistar af logantlf stálf - KeröUl
og tengur í loftunum -Galdrarog gjörnfngar á stórvötnunuin -
Kaldur blástur, sem hlevpir upp suðunni - Hálf önnur inillj. verka
niaiina við stáigerð i U.’S.A. - Ef við tvndum stálinu «r tilveruimi
Loftið logar af leiftrandi bloss
um í verksmiðjuhverfinu, þar
sem stálið verður til. Járngrýtið
bráðnar og verður að logandi
glóð, rauðum vökva, sem felur
í sér töfralykilinn að nútíma-
þægindum, framförum og tækni
mannsandans.
Við erum stödd í einni af
stærstu stálverksmiðjum verald
arinnar, U. S. Steel verksmiðj-
unni, norður við hin miklu vötn
norðurríkjanna, skammt frá
Chicago.
Rauðir logar og dögun
nýs tímabils.
Logandi eldglæringar leggja
til himins frá þessu stóriðjuveri.
þar sem fimmtán þúsund verka
menn vinna að því að búa til
stál, breyta köldum járnsteinin
um í lífsþægindi samborgar-
anna.
Saga járnsins og stálsins er
saga um sigra mannkynsins á
ævintýralegri framfarabraut.
Logandi eldblásturinn upp um
verksmiðjuþakið, þar sem málm
grýtið brennur, er tilkomumikil
sjón. En þar sem rauður loginn
brennur i risavöxnum eldpott-
um, þegar fært er upp úr suð-
unni, sérðu sögu mannkynsins
á járnöldinni, því að öll sú saga
sem við þekkjum bezt, það tírna
bil í lífi mannsins á jörðinni, er
nátengt járninú, þessum rauða
loga, sem lengst af brann í
smærri mynd við rauðablástur
og járnsmíðar frumstæðra skil-
yrða, þar sem lykill. framfar-
anna fannst í hörðu járngrýt-
inu í dögun hins nýja tímabils,
þegar járnöldin hefst.
Neistaflug af logandi stáli.
Logandi málmgrýtið rennur
úr risavöxnum blásturkatlinum
í stór keröld, sem stýrt er með
raftækjum um hina stóru verk-
smiðjubyggingu. Logarnir
hrynja og eru orðnir að svörtum
járnmolum, þegar þeir falla til
jarðar á verksmiðjugólfinu.
Ketilblásturinn og málmgrýtis
bræðslan er í byggingu, þar sem
vítt er til veggja og hátt til
lofts. Risafenginn bræðsluketill
með tilheyrandi tröllauknum hit
unartækjum er næstum því á
miðju gólfi, en hátt uppi undir
verksmiðjuþakinu eru gangpall
ar og stjórntæki þessarar log-
sú forna hefð Breta, að i'étt
væri að skipta um stjórn til
þess að gefa íhaldsmönnum
færi á að sýna, hvað þeir
gætu.
Af úrslitum kosninganna
verður lítið dæmt um við-
horf kjósenda til átaka þeirra,
er hafa átt sér stað innan
Verkmannaflokksins. Allir
ráðherrar flokksins, sem voru
í andstöðu við Bevan, náðu
kosningu, en sama gildir líka
um alla helztu fylgismenn
Bevans. Almennt virðist það
álitið í Bretlandi, að þessi á-
greiningur innan Verka-
mannaflokksins sé stórum
minni en íhaldsmenn hafa
gert úr honum. Þó kann í-
haldsmönnum að háfa tekist
að fæla eitthvaö af frjálslynd
um kjósendum frá Verka-
mannaflokknum með því að
Logandi stálinu liellt úr flutningskeraldinu.
andi stálveraldar, þar sem menn
vinna við neistafiug hins logandi
stáls.
Þegar járngrýtið er orðið að
logandi, rauðri leðju, er katlin-
um hallað á lögg með því að
styðja á rafknúið stýritæki uppi
á gangpöllunum. Hellt er í ker-
öldin miklu, sem síðan eru send
hangandi í loftinu um bygging-
una, að stálbræðsluofnunum,
þar sem ér aftur ú rþeim hellt
og önnur umferð byrjar. Stál-
bræðslan er næsta skref, þar
sem logandi járnsteinninn verð
ur að stáli með tilheyrandi efna
breytingum.
Keröldin uppi í háloítunum.
Þannig ganga þessi mikilfeng
legu keröld fram og aftur um
húsakynni stálbræðsluofnanna,
þar sem logandi eldglæringar,
sem hrökva út af börmum ker
aldanna og tvístrast um loftið,
setja tignarlegan svip á um-
hverfið. Öðru hvoru eru dreggj
ar hins rauðleita vökva tæmdar
úr keröldunum, með því að
steypa þeim úr nokkurri hæð
niður á verksmiðjugólfið við hlið
ina á bræðslukatlinum. Þessar
járnflísar eru síðan aftur látn
ar í pottinn í næstu suðu og
komast að lokum í fljótandi á-
stand í stálbræðsluofnana.
Verkamennirnir, sem stjórna
þessu glæfralega fyrirtæki í eld
glæringum logandi járnflísa og
steikjandi hita, verða að kunna
sitt verk. Handtökin eru hnit-
miðuð og smávægileg mistök,
geta valdið slysum og dauða.
Samt eru slysin sjaldgæf við
þessi hættulegu störf stálgerðar
mannanna.
Þar sem stálið bullar og sýður.
Á upphækuðum palli í öðrum
enda hinnar miklu stálbræðslu
byggingar eru stálbræðslu- og
herzluofnarnir. Logandi málm-
grýtinu er hellt í ofnana og
nauðsynlegum efnum bætt í lög
in, til að herða járnið í stál.
Síðan er ofnunum lokað. Stálið
hampa Bevan sem grýlu. Fyr
ir Verkamannaflokkinn hefir
það verið verulegt tap, að sá
foringi hans, sem talinn er
snjallasti kosningaáróðurs-
maðurinn og mests trausts
nýtur hjá miöstéttunum, Her-
bert Morrison, gat lítið beitt
sér í kosningunum vegna ann
ríkis við utanríkismálin.
Þá er og talið, að komm-
únistar hafi heldur spillt fyr-
ir Verkamannaflokknum. —
Þeir léku þann furðulega hrá
skinnaleik í kosningabarátt-
unni, að skamma Vefka-
mannaflokkinn allra flokka
mest, en skora síðan á fylgis-
menn sína að kjósa fram-
bjóðendur hans. Frambjóð-
endur Verkmannaflokksins
afþökkuðu yfirleitt þennan
stuðning, en íhaldsmenn aug
lýstu hann eftir megni. Tveim
ur dögum fyrir kosningar
gáfu þeir t. d. út falsbækling
í nafni kommúnista, þar sem
lýst var yfir samvinnu þeirra
og Bevans. Falsið komst upp
og þessi leikur heppnaðist þvi
ekki, en sýnir eigi að síður,
að íhaldsmenn töldu stuðn-
ing kommúnista skaðlegan
Verkamannaflokknum.
Það mun veröa örðugt verk,
sem bíður hinnar nýju stjórn
ar Churchills. Bretar horfast
nú í augu við mikla efnahags
lega erfiðleika. Þingmeirihluti
stjórnarinnar er mjög veik-
ur. Rísi ekki upp sundrung í
Verkamannaflokknum er eng
an veginn ólíklegt, aö hann
fái völdin fljótlega aftur. —
Talsvert fer þetta þó eftir því,
hvernig íhaldsmenn nota það
tækifæri, er kjósendur hafa
nú veitt þeim.
bullar og sýður í pottunum i
tólf klukkustundir. Hitinn er
1200—1400 stig og í nýtízku stál
bræðsluofnunum sést lítið af
þessu sjóðandi járngrýti með
berum augum. Stáliö verður til
inn í lokuðum ofnum, sem helzt
má líkja við stóra bökunarofna
í brauðgerðarhúsum.
Öðru hvoru eru langar ckciíar
reknar inn um gat á oínhur'j'-
inni, inn i logandi stálsuðuna og
sýnishorn færð út til rannsókna.
Er fyigzt nákvæmlega með því,
að rétt efnaskipting éigi sér
stað, því að undir því eftirliti
geta gæði stálsins verið komin.
Logandi yfirborð sólarinnar.
Með berum augum má ekki -
horfa inn í þétta logandi viti.
En það er auganu óskaðlegt að
skoða það með til þess gerðum
bláleitum hlífðargleraugum. Að
sjá inn í logandi stálsuðuna er
eins og sjá inn í heim undar-
legra ævintýra. Þykk stálleðja
freyðir og yfirborðið sýður. Loft
bólur lyftast og skilja eftir sig
opna gýgi, sem síðan falla sam
an. Leikmanni getur dottið í
hug, að eitthvað þessu líkt sé að
sjá logandi yfirborð sólarinnar.
Þegar logandi stálleðjan er
aftur tekin úr ofnunum, er enn
komið með keröld og stungið und
ir lekann. Mennirnir, sem
stjórna því verki eru vel varðir
í sérstökum smáhýsum, sem
renna til neðan í loftskífunni
og fylgja pottinum eftir. Log-
andi stálið flæðir út yfir barma
keraldsins og yfirborðið verður
strax að skorpinni skán. Þar
sér í gegnum sprungurnar í
rauðlogandi stálið.
.t •
Hin fyrsta mótun stálsins.
Úr keröldunum er stálinu helt
í meira en mannhæðarháa
kassa, eða mót, sem raðað er
eins og tómum mjólkurbrúsum,
hlið við hlið, á járnbrautarsleða
á verksmiðjugólfinu. Síðan renn
ur sleðinn með fullfermi milli
verksmiðjuhúsanna inn í næstu
byggingu, þar sem mótun stáls
ins byrjar.
Glóandi stálstykkjunum, sem
nú hafa tekið á sig fast forip,
sem enn er breytilegt meðan
það helzt heitt, er hvolft úr
flutningsmótunum og kjaftvíðar
tengur teygja krumlur sínar of
an úr rjáfrum og taka logandi
stálbitana og fleygja þeim niður
á færibönd, þar sem þeir renna
fram og aftur með hávaða og
gauragangi.
Renna rauðglóandi stálstykk-
in milli hindrana og þvingna,
gegnum þrengsli, sem breyta lög
un þeirra í það form, sem óskað
er. Sumir hnullungarnir halda
áfram og renna um ótal þving
ur, þar til stálstykkin, sem töng
in tók úr mótinu, eru orðin að
þunnri og útsléttri stálplötu
hentugri í skipsbyrðing, planka
i brúarsmíði, eða örmjóum stál-
vír, sem endar kannske sköpun
arskeið sitt sem veiðitæki í hönd
um íslenzkra sjómanna á Hala-
miðum.
Hvert færibandið tekur við af
öðru, þar til stálið kemur til
flokkunarmanna og teljara, sem
fullunnin vara í mismunandi lög
un. Að lokum er hverri tegund
staflað upp á sinum stað, til
útflutnings og afgreiðslu.
En saga stálsins er ekki þar
með á enda. Það verður aftur
á vegi okkar í annríki hins dag-
lega lífs, hvar sem við förum
og hvaða störfum, sem við kunn
um að gegna í þjóðfélaginu. Það
á fulltrúa sinn í ritvélinni, sem
þessi grein %r skrifuð á, prentvél
inni, sem prentaði blaðið og bíln
um, sem flutti það áleiðis til hátt
virtra lesenda.
(Framhald á 7. síðu)