Tíminn - 10.01.1952, Qupperneq 3

7. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 10. janúar 1952.
3.
/ sien.dingaþættir
Dánarminning: Sólveig Björnsdóttir
Nýir skólar i Noregi
Eftir Þorsteiai Yí||luiidsson skólastjóra
Þróun atvinnumála okkar
á seinni áratugum er svipuð
þeirri atvinnuþróun og flutn-
ingi fólks úr sveit til sjávar-
heimili, og þar sem börn eru
ung, skulu ganga fyrir öðr-
um. Fátæk heimili fá hjálp-
ina endurgjaldslaust. Hæsta
gjald heimilis er kr. 5,00 á dag
______________ ^ ^ u ^ ^ (kr. 11,40 íslenzkar).
í annáium þjóðarinnar fer upp fyrstu bernskuárin. Þar, þ0rpa eða bæja, sem átt hefir ið, og því ekki vandalaust að! Formaður heilsuverndar í
um nefndarinnar í hverri
sveit. Húsmóður- og móður- ,
störfin eru sem kunnugt er
vandasöm, margvísleg og erf-
lítið
múganum'
komist hjá
fyrir „sauðsvörtum al- , og aðeins þar fékk hún sál í sér stað með frændum okk- fá stúlkur til að .annast þau sveit hverri eða bæ eða full-
niim“ npm o oWi có bno* ncr hiarfo T"Wr>1ir-i vov 1 ... _ , . ...
nema ekki sé hug og hjarta. Dvölin var
að geta hans ekki löng í Rifgirðingum.Þeg
vegna sögu yfirstéttanna. Þó ar hún var 5—6 ára dó fóstur
skýtur upp myndum eins og
þessari:
„Eyddi staðinn þrjá tíma
at mannfólki, svá að um síð-
ir mjólkuðu systurnar kúfén
aðinn — og kunnu flestar
lítt til“.
Þá geysaði Svartidauði.
Tuttugu árum seinna skýt-
ur upp mynd af alþýðukonu
eða öllu heldur förukonu,
sem lifað hafði af Svarta-
dauða, en var af dómsvald-
inu útskúfuð úr mannfélag-
inu. Nii hafði hún þó, á 20
ára vergangi álnast svo að
hún gat bjargað 1 harðind-
um. Fyrir þann greiða var
hún ánöfnuð guöi og naut
náðar Benedikti-reglunnar á
Þingeyrum.
Þessa konu gerir doktor
J ón Þorkelsson ódauðlega
með kvæðinu „Kvæða Anna“.
Um uppvöxt hennar kemst
hann svo að orði:
„Ekkert varð í afburðinn
annaö heldur en sveitin“.
Áfram heldur sagan. Jón
hrak verður úti vergangi.
Hann er grafinn þversum í
kirkjugarðinum. En hann
móðir hennar.
ar Norðmönnum, síðan
snemma á 19. öld. Um alda-
mótin 1800 stunda um 80%
Hagir bónd- af n0rsku þjóðinni landbún-
ans voru þröngir. Hann gat ag; — na um 30%. Um alda-
ekki haft barnið áfram. 1
„Ekkert varð í afburðinn
annað heldur en sveitin." ■ _
1 8U%.
Þegar lík fóstrunnar var | Við sjávarsíðuna í bæjum
flutt til greftrunar var barn- og þorpum hefir með nýrri
ið haft með til afhendingar ^ tækni færzt nýtt líf í margs-
hreppstjóra. ; konar atvinnuvegi eða nýir
Meðan á greftruninni stóö orðið til.
var telpan látin sofa inni í
svo að lag sé á. Norðmenn
hafa því stofnað sérstaka
skóla fyrir þessa væntanlegu
staðgengla húsmæðranna og
kalla þeir þá Husmorvikar-
trúi hans skal jafnan sitja
fund nefndarinnar, sem ann-
ast húsmæðrahjálpina.
Hrepparnir eða bæirnir
greiða hjálparstúlkunum laun
mótin 1900 búa um 80% af skular,-en vikar þýðir vara-,in, enda fastir starfsmenn
j íslenzku þjóðinni i sveitum og maður eða staðgengill. Hér þeirra, eins og áður segir.
! stunda landbúnað, — nú um er því um skóla að ræða, sem ! Þær skulu einnig fá allan
rúmi á prestssetrinu, en allir
fóru í kirkju. Þegar fólkið
kom inn var telpan vöknuð.
Var hún þá óhuggandi af
gráti. En prestur gekk snúð-
ugt um gólf og sagði: „Látið
þið hana hafa ull að tægja“.
Lægstbjóðandi tók að sér
uppeldi telpunnar.
Æskan sú var ekki feit
enginn nema Drottinn veit
hvað munaðarlausir mega
stundum líða,‘,
Jón um kvæða-
Á býlum víðsvegar í sveit-
um landsins búa hjónin ein
án vinnufólks og oft án að-
stoðar barna sinna, sem „flog
ætlað er það hlutverk að und eðlilegan ferðakostnað greidd
irbúa og mennta stúlkur til' an.
að verða því vaxnar að taka j Skylda hjálparstúlkunnar
að sér húsmóðurstörfin, þeg- er:
ar á bjátar og vandræði steðja
að heimilum vegna sjúkdóma
eða annarra óviðráðanlegra
forfalla húsmóðurinnar.
Einn allra fyrsti skóli þess-
arar tegundar í Noregi var
Hörða-
ið hafa úr hreiðrinu," einmitt stofnaður að Voss í
færðist yfir
segir dr,
Öunu.
Eftir að hún komst til vika,
var hún alltaf í vistum. Vist-
irnar voru misjafnar, eins og
þegar aldurinn færðist yfir landsfylki fyrir þremur ár-
foreldrana og helzt þurfti um’ arið 1948, og tók til starfa
stuðnings eða aðstoðar við. um haustið. Skóli þessi starf-
Á öðrum bæjum búa yngri ar 1 10 mánuði árlega. Á þeim
hjónin ein með barnahópinn tíma útskrifar hann tvo hópa
í ómegð. af stúlkum til heimilisstarf-
anna. Hefir þá hvor hópur
hlotið nær 5 mánaða skóla-
göngu, fyrri hópurinn frá 10. |
Ef nokkuð ber út af á þess-'jan. til 20. júní, en sá síðari
um sveitaheimilum, lasleiki, j frá 1. ágúst til jóla.
sjúkdómar, meiðsli eða ann-
ars konar óviðráðanleg for
Þessa sögu þekkjum við öll
úr eigin þjóðlífi. i
a)
b)
Hvor hópur skal hafa hlot-
ið tilsögn í bóklegum grein-
...... um og æfingu í verklegu
trufla daglegt stnt, getur starfi samtals 885
gengur, en eitt var þeim sam heimilið orðið í vandræðum 1
föll grípa inn í daglegt líf og !
eiginlegt,að allsstaðar var nóg
hefndi þess. Samviskan nag- að sora. Hún átti ekki marga
aði líkmennina fyrir vikið. i
Oftar hefði samviskan þurft
að naga yfirstéttirnar en hún
gerði. I
Enn líða aldir og ár: Hinn
lð. júlí 1867 fæöist meybarn1
í Hjallabúð á Hellissandi.
húsbændur á svo langri ævi.
Var lengi í hverjum stað og
að mestu leyti innan sömu
sveitar, Skógarstrandar-
hrepps.
Þegar kraftarnir fóru að
dvína og hún fann sig ekki
gj örsamlega.
Þegar svo ber undir í sveit-
unum heima, vitum viö að
eina hjálpin oft og tíðum er
hin siðferðislega samábyrgð
og samhugur bændafólksins
1 sveitinni, sem jafnan reyn-
ir að hjálpa nágrannanum og
bæta úr vandræðum, enda
klukkust.,
og skiptast þær þannig niður
á kenpslugreinarnar:
Bóklegt:
Matarefnafræði 40 klst.
Heilsufræði og
sjúkrahjálp 30 —
Meðferð'ungbarna 20 .—
Félagsfræði 20 —'
Sálarfræði (barnið,
!fólksfæðar. Sömu vandræðin1
liafa norskir bændur átt við
hennar. Leitaði hún þá aftur
til eyjanna. Elliárin dvaldi
hún i Brokey hjá Hjaltalíns-
fjölskyldunum. Þar leið
henni vel og naut góðrar um
önnunar um allt sem hún
og
Fæðingin vekur umtal í grann lengur hafa þrek til að standa t þótt það sé oft erfitt vegna heimiliS þióðfélagið) 20
búðunum. Ekki að hún væri a votum engjum eða sinna'.................................~J- 1
á neinn hátt hneykslanleg. öðru erfiði vakti endurminn-
Nei, það er örbirgðin, sem um in8'in beniskuijósiii í brjósti
talinu olli. Ef guð var ekki
svo bónþægur að taka börnin
strax, þá var voðinn framund.
an. „Það er ekki ein báran
stök.“ Faðirinn deyr „úr (
taki“ eftir sjóvolk. Þar var,
ekki umtalsvert. Móðirin Þurfti með- Lengst af gat hún
stóð uppi með tvö börn og 1 úaft eitthvað handa á milli.
tvær hendur tómar. Drengur. Henni var orðið starfið svo
inn er orðinn tveggja ára og samgróið að hún var oft korn
státinn. Móðirin hefði kann- 1in ú fætur á undan öðru fólki,
, Efnafræði
„ , . , . . Bókmennta
að bua um lengn tima. iistasaga
Við vitum, að sams konar Húsdýrafræði
vandræði steðja daglega að Rafmagnsfræði
fjölmörgum heimilum við Vinnuvísindi við
sjávarsíðuna okkar, í þorp-
um og bæum, þar sem kon-
an ein annast öll heimilis-
störfin. Ef sjúkdómar eða
annað slíkt hamlar því, að
hún geti annazt dagleg heim
ske bjargast með hann. En,
litla stúlkan lánast líka. Ætli!tif starfa.
ilisstörf, þar sem börn eru í
eftir að hún var orðin ófær ó,m.?!ð_^.,maðurinn ,bun.dínn
að önnur úrræði séu fyrir
hendi en íþyngja þeim, sem
eitthvað höfðu handa á milli.
Allir, sem Solveig vann hjá,
! minntust hennar með hlýj u
þakklæti fyrir dyggð og störf.
skyldustörfum utan heimilis-
ins, er heimilið illa sett og í
vandræðum.
Norðmenn eru staðráðnir í
heimilisstörfin
Fyrirlestrar (æfing)
Bókfærsla, hagfræði
Leikfimi
Söngur
20
20
20
10
5
30
10
20
20
285 klst.
Verklegt:
Matreiðsla, umgengni
í eldhúsi, vöruinnk. 240 -
Saumar og viðgerð
á fötum 150 -
c)
með samvizkusemi og trú-
mennsku skal hún annast
þau daglegu störf, sem
húsmóðirin innir venju-
lega af hendi, svo sem
gæzla og hirðing barna,
innkaup á matvöru, mat-
reiðslu, viðgerð á fötum
og sokkaplöggum, hirðing
húsdýra, daglega ræstingu
og smábarnaþvottar, en
ekki hreingerningu húsa
og stórþvotta.
annast sjúka í heimilinu
með ráðum læknis.
að hafa áhrif um hrein-
læti og góðar heimilisvenj-
ur o. s. frv.
Ég efast ekki um það, að í
nánustu framtíð hljótum við
íslendingar að taka þessi
vandamál til rækilegrar at-
hugunar og úrlausnar.
Voss, 9. nóv. 1951.
vjil/bil VclU IIUIUU IlclilUcl ci IIlllil. I *------ ^ 0------- , , , !
Það var langt undan Jökli Hin aldraða húsfreyja í Brok þvi, að láta þessi vandræði Þvottar viðgerð fra-
inn í eyjar, „En það tekur
trygginn í skóvarp sem tröll-
um er ekki vætt“.
Innan viö mynni Hvamms
fjarðar á eyjum, sem Rifgirð
ingar heita bjó Friðrik Jóns-
son með konu sinni Frígitu
Gísladóttur. Á þessu heim-
ili hafði hin áður umgetna
kona verið hjú. Hún var trú-
verðug í starfi sínu. Fyrir
hennax dyggilegu þj ónustu,
tók þessi gamla húsmóðir
hennar telpuna af henni.
Þessi telpa, sem hér um
getur, hét Sólveig Björnsdótt-
ir. Hún var borin . til moldar
17. nóv. s. 1. aö Breiðabólstað.
Dó 10. nóv. s. 1.
Saga hennar verður ekki
margorð. En vegna þess að
hún var útvörður hjúastéttar
innar hér á landi, eins og sú
sétt rækti bezt störf sín, skal
hennar minnst nokkrum orð
um.
í Rifgirðingum ólst Sólveig
ey, sem bað mig að minnast bænda og búandi fólks yfir-
leitt ekki afskiptalaus leng-
ur án þess að hið opinbera
veiti verulega hjálp.
Hér hafa samtök húsmæðr-
anna sjálfra hafið forustuna,
enda máttu þær bezt vita,
hvar skórinn kreppti sárast
aö í þessum efnum. Þeim hef
ir orðið svo mikið ágengt í
þessu máli, að það er veru-
legur bjarmi yfir starfinu.
aldrei sýndi lítilsvirðingu eða Árangur húsmæðrasambands
sveik. Þessvegna naut hun ing j þessu máli er
hylli allra. ^fyi’st og fremst lög um kosn-
Væru allir þegnar þjoðfe- ing. sérsta]jrar nefndar í öll-
lagsins eins og hún truir um
starfi sínu myndi þjóðinni
vegna vel.
Solveigar með nokkrum orð-
um, ber til hennar hlýjan
hug sem tryggs vinar og að
nokkru leyti skjólstæðings.
Solveig var aldrei við karl-
mann kennd. Hennar föru-
nautar voru dyggðin og trú-
menskan við öll störf. Hagur
húsbændanna, hvernig sem
vistin að öðru leyti var, var
henni helgur dómur, sem hún
bæjum og sveitum Nor-
, egs, og skal nefnd þessi, sem
1 bæj ar- eða sveitastj órnir
Jónas Jóhannsson, Oxney. kjósa, annast framkvæmd og
j skipulagningu þessara hjálp-
arstarfa til handa húsmæðr-
unum og ráða til þeirra starf-
hæfar stúlkur. Þær verða
fastir starfsmenn bæjar- eða
sveitafélaganna til þess að
annast hjálparstörfin á veg-
Auglýsið í Tímannm
Kaupið Tíinann!
gangur allur, o.fl. þvíl. 90
Störf á sjúkrahúsi 90
Fjósaverk, mjaltir.
og meðferð mjólkur 30
600 klst.
26. apríl 1949 staðfesti fé-
lagsmálaráðuneytið norska
reglugjörð fyrir þetta stað-
genglastarf húsmæðranna.
Þar eru m.a. þessi ákvæði:
Hjálparstúlkan skal vera
því vaxin, að kenna heilsu-
vernd, öagleg heimilisstörf o.
fl. þvíl.
Framkvæmd þessarar hús-
hjálpar skal vera liður í
barna- og heilsuverndar-
starfinu.
Heimili, sem þarf hjálpar
við vegna sjúkleika húsmóð-
urinnar, á kröfu til að fá
hæfa hj álparstúlku til að
vinna heimilisstörfin, þó ekki
lengur en 3 vikur, nema sér-
staklega standi á. Fátæk
Bikarkeppnin
3. umferð í bikarkeppninni
fer fram n.k. laugardag og
keppa þá þessi lið saman:
Barnsley—Colchester
Bradford—Sheff. Wed.
Brentford—Queens Park
Bristol Rovers—Preston
Burnley—Hartlepools
Cardiff—Swindon
Chelsea—Chester
Doncaster—Buxton
Fulham—Birmingham
Huddersfield—Tranmere
Ipswich—Gateshead
Leicester—Coventry
Leyton Orient—Everton
Liverpool—Workington
Luton—Charlton
Manch. City—Wolverhamton
Manch. Utd.—Hull
Middlesbro—Derby
Newcastle—Aston Villa
Norvich—Arsenal
Notts County—Stockton
Nottm. For.—Blackburn
Portsmouth—Lincoln
Reading—Swansea
Rochdale—Leeds
Rotherham—Bury
Scunthorpe—Tottenham
Sheffield Utd. Newport
Soutend—Southampton
Sunderland—Stoke
West Bromw.—Bolton
West Ham—Blackpool
Yfirleitt má segja að 3. deild-
ar liðin og þau tvö amatörlið,
Stockton og Buxton, hafi verið
mjög óheppin í drættiniun.
Askriftarsíml:
TIMINN
2323