Tíminn - 14.03.1952, Síða 3

GJ.hlaS.
TIMINN, föstudaginn 14.. marz,.195£,

3.
ísleadingajpættLr
Sjötíu og fimm ára: Áslaug Einarsdóttir
Hinn 30. janúar s.l. varð
Áslaug Einarsdóttir, fyrr hús-
freyja á Bjóln í Holtum, 751
ára gömul. Móðir hennar hét \
Guðfinna Vigfúsdóttir í,
Stakkagerði í Vestmannaeyj-
um, Bergssonar, er skrifaður
var Brynjólfsson, en haldinn!
sonur séra Halldórs Högnason |
ar prestaföður á Breiðabóls-
stað. — Vigfús var helsti lík- j
kistusmiður Vestmannaeyja
á sinni tíð, og báðir voru þeir
feðgar formenn og miklir sjó- '
sóknarar.
Einar, faðir Áslaugar, bjó
lengi í Steinum undir Eyja-
fjöllum og var oddviti og
sýslunefndarmaöur þar í
sveit. Síðast bjó hann á Bjólu
og andaðist þar nærri alda-
mótum 1900. — Hann var son
ur Arnlaugar Sveinsdóttur
dnbr.m. á Yzta-Skála, Jóns-
sonar og Einars hreppstjóra
Sighvatssonar. Þeir feðgar,
Einararnir, voru fróðir greind
armenn, mjög hneigðir til
skrifta og skrifuðu báðir dag-
bækur um marga tugi ára.
Auk þess var Einar á Yzta-
Skála hagmæltur og aðalerfi-
ljóðaskáld Eyfellinga um sína
daga.
Þegar Steinalækur hljóp á
bæinn, á miðjum þorra 1888,
var Einay einn af átta bænd-
um þar. Þá var Áslaug Einars
dóttir ellefu ára gömul. Kvöld
ið fyrir hlaupið sá hún ásamt
fleirum einkennilega sýn,
sem ekki var hægt að sjá af
hverju stafaði. Efth á, sýnd-
ist sumum, að það hefði verið
fyrirboði hlaupsins.
Þá var þar í Steinum 18 ára
piltur, Stefán Bjarnason frá
Lambafelli, Jónssonar á
Hörgslandi, Jónssonar spítala
haldara þar, — góður dreng-
ur og gegn. — Löngu síðar
giftist Áslaug honum. Bjuggu
þau á Bjólu meira en þriðj-
ung aldar. Stefán var hinn
ötulasti búmaður og komst
vel af, þrátt fyrir þunga ó-
megð. Hann er látinn nú fyr-
ir nokkrum árum. Börn þeirra
hjóna eru sjö — og öll á mann
dómsskeiði. Fimm af þeún
hafa stofnað heimili á æsku-
stöðvum sínum. Og það er
meir en algengt er, — hér í
sveit — um systkin á þeirra
aldri.
S'gurlín er gift Gúömundi
bónda á Ægisíðu, Jónssyni.
Guðfinna er gift Kjartani
bónda á Brekkum, Jóhanns-
syni. Einar býr á Bjólu, kvænt
ur Ragnheiði Tómasdóttur
frá Hamrahól. Sveinbjörn,
bílsmiðjumaður, kvæntur Sig
ríði Tómasdóttur frá Hamra-
hól, hefir reist sér smábýli
við þjóðveginn, skammt utan
við Ægisíðu, en býr við hörmu
lega lítið landrými. Sigríður
er gift Guðmundi Mags húsa-
smið á Rangá. Guðmundur og
Haraldur, báðir kvæntir, eru
bílstjórar í Reykjavík. Öll eru
börn Áslaugar og Stefáns
gjörfuleg. Og 25 eru barna-
börn þeirra sem stendur.
Áslaug er hin álitlegasta
koha, fríð sýnum og föngu-
leg. Hún er geðprúð, greind
og vinnusöm, og vel að verki
farin. Hún dvelur nú hjá
dóttur sinni á Brekkum og er
ennþá ern, — fylgist með
fiestum málum, og heldur
fast við fornar dyggðir, guðs-
trú og góða siði. —
12. febr. 1952,'
Helgi Hahnessoon.
Áttatíu og fimm ára: Sigurður Árnason
Sigurður Árnason bóndi frá
Hvammi í Skaftártungu varð
85 ára 30. janúar s.l.
Sigurður bjó allan sinn bú-
skap í Hvammi, unz hann
missti konu sína, Katrínu Þor
láksdóttur, íyrir um 20 árum.
Eignuðust þau eina dóttur,
Sigríði, sem nú er gift Sigurði
Gestssyni bónda í Hvammi.
Um svipað leyti varð hann
fyrir þeirri þungu raun, að
missa sjónina, og hefir veriö
blindur síðan. Þrátt fyrir há-
an aldur, er Sigurður enn vel
ern og fylgist vel með öllum
málum sveitar sinnar. Eink-
um hefir hann gaman af að
ræða um fé, en á fyrri árum
var Sigurður fjármaður með
afbrigðum. —Sigurður minn!
Það verða margir, sem hugsa
hlýtt til þín á þessum tíma-
mótum æfi þinnar, og við
strákarnir þínir, sem vorum
í erfiðum fjárleitum með þér,
sem foringja okkar á Skaft-
ártunguafrétt, minnumst
þín sem góða og gamansama
foringjans, sem vildi alltaf
hafa æskufjörið í kringum
sig. Og þó að við, sem vorum
latastir að koma okkur á fæt-
ur á morgnana, þegar þú kall
aðir eldsnemma, að mál væri
að rísa á fætur, og búa sig í
nýja fjárleit, værum á stund-
um úrillir, er það löngu
gleymt, en eftir er minning-
in um góða foringjann, sem
öllum vildi vel.
Megi æfikvöld þitt, Sigurð-
ur minn, verða eins fagurt og
sólarlagið, þegar það er feg-
urst I Skaftártungu. H.
Píanóhljómleikar
Rögnvaldar Sigur-
jónssonar
Rögnvaldur Sigurjónsson
efndi til sjálfstæöra hljóm-
leika í Austurbæjarbíó fyrra
miðvikudag. Á efnis-
skránni voru: Preludia og
fuga í f moll eftir F. Mend-
elsohn, Rondo í Es dúr op. 11
eftir J. N. Himmel, Sonata í
h moll op. 58 eftir F. Chopin.
Síðari hluti efnisskrárinnar
var Paganini-tilbrigði eftir J.
Brahms (fyrsta bók), Inter-
mezzo op. 5 og Glettur eftir
Pál ísólfsson og að lokum
Polonaise í E dúr eftir F. Liszt.
Fyrri hluti efnisskrárinnar
var frekar sviplítill, en seinni
hlutinn var aftur á móti hríf-
andi, og í Paganini-tilbrigð-
um Brahms náði konsertinn
hámarki sínu. Pálslögin voru
smekklega flutt. Polonaise, er
var síðasta lagið á efnis-
Kjartan Guð-
brandsson
Kveðja frá
leskuféltitju
Á leiðamótum lífs og dauða
lamar hjörtun sorg.
Horfum við í húmið auða
hrunin vona borg.
í harmadjúpið sólin sígur
svona eru lífsins kjör,
ungur jafnt og aldin hnígur
undan dauðans hjör.
Heyrði ég á útvarps öldum
æsku vinur minn,
að dauðinn hefði höndum
köldum
lieimtað skattinn sinn.
Við „hvíta dauða“ beiskan
barðist
barstu vonar glóð,
til hinnsta dags sem hetjan
varðist
hels á víga slóð.
Hugljúf samleið æsku-ára
er mér hjarta kær,
þegar fréttin sorgar sára
svipul yfir slær.
Hérvist þrýtur, þynnast
flokkar
þrjóta ei minningar.
Á barnaskólabekknum,
okkar
bezta kynning var.
Vakti í hug þér vorsins
gróður
vina tryggðin hrein.
Lífs í þrautum þolinmóður,
þögull barst hvert mein.
Þó að slægi helsært hjarta
harma skyggðu él.
Göfugmennsku brosið
bjarta
barstu fram í Hel.
Sífellt barstu í sorg og gleði
samúð, festu og ró.
Innst í þínu göfga geði
Guðleg trúin bjó.
Sífellt aumra sárin bættir
sigur bíða laun.
Hugarprúður hreinn þú
gættir,
hófst í gleði og raun.
Þig um loftsins dýrð nam
dreyma
drauminn fagra þinn.
Fljúgðu nú um Guða-geima
góði vinur minn.
Mörgum hugar harmi valda,
hinnstu sólar hvörf.
Bak við dauðans báru falda
bíða æðri störf.
Farðu vel í síðasta sinni
samveran var góð.
Færi ég þér úr fjarlægðinni
fábreytt kveðjuljóð.
Finn ég dauðans ógnar eyði
okkar skilur lönd.
Vini þína vermi og Ieiði
veginn, drottins hönd.
Gísli Ólafsson,
Lofsamlegir erlendir ritdómar
um bok Jóns Leifs
svo rná að orði komast, og þetta
er mjög aðdáunarvert.
Hreinskilin óbifandi sannfær
Fyrsta verkið, sem Landsút-
gáfan fyrir rúmu ári síðan gaf
út, var á þýzku um „listörfun
íslands“ eftir Jón Leifs. Hingað | ing, sjálftraust án hroka, nærri
hafa nú smám saman borizt því feimnisleg frásögn. Þetta eru
ummæli blaða og þekktra sér- j íyrstu áhrif bókarinnar.
fræðinga um þetta rit. Birtist | Sannfæring bókarhöfundar-
hér útdráttur úr þeim dómum:
ins er, að norræn menning hafi
aldrei náð fullum þroska, —'
Norrænufræðingurinn og , .. ...„ . , . ...
Edduþýðandinn víðfrægi próf. j hah stoðvazt ! fyrstu þroun um
dr. Felix Genzmer skrifar á | anð 1300 og aðeins þroskunar-
, . ... . T. T | hæfir froangar haldist lifandi.
þessa leið: „Mer var Jon Leifs , , .. „ , .
1 Storkostlegt afl hafi að lokinm
300.—400 ára þroskabraut kast-
kunnur sem tónskáld í sínum
sérstæða stíl. Það kom mér ger-
samlega á óvart að kynnast hon
um sem alveg sams konar höf-
undi að óbundnu máli. Ég las
azt til baka um 600 ár.
Hlutverk norðursins sér höf-
undurinn í stuttu máli sagt í
segja að ég er algerlega sam-
mála í nærri því öllum atriðum.
Höfundurinn sýnir á meistara
legan hátt gildi hinna sérstæðu
íslenzku einkenna í tónlist. Sér
bókina með ákefð og ég verð að ■ Þvk a® skapa „svipbrigði í stað
látbragðs, skapfestu í stað svip-
brigða, innihald í stað forms,
sannleika í stað fegurðar, —
samtvinnun með hinu aflmikla
og einbeitta hugmyndaflugi
. Norðurlandabúans“. Þetta eru
hver sá, er áhuga hefir á listum. j ekki orð manns> sem setur fram
og einkum þó aUir þyzkir lesend . kennlsetningar> áður en hann
m.eð.-,h^L.a I skaPar' Jón Leifs hefir fyrir
löngu sýnt og sannað, að hann
öðlast ríkulega örfun úr bók-
inni“.
Tónfræðingurinn próf. dr.
Fritz Stein ritar: Mjög óvænt
og mikið fagnaðarefni, — verk,
sem er mér til mjög mikillar örf
unar“.
Tónskáldið próf. Carl Orff,
kunni að skapa það í sínum tón
verkum, sem hann hefir hér út-
skýrt með orðum".
Hljómsveitarstjórinn dr.Hero
Folkerts ritar: „Hér eru sagðar
hugsanir og sýndar leiðir, sem
geta haft hinar stórkostlegustu
einn kunnasti tónhöfundur Þjóð afleiðingar. Aðdáunarvert er,
verja núlifandi, skrifar: „Mikið hvernig þessi htla þjóð (lslend.
gleðiefni! Verkið er alveg sér- ingar) hefir getað geymt svo
staklega mikil örfun fyrir mig, háreista sérmenningu og mun
staðfestmg og gullnáma . enn gera á tlmum svo almennr-
Felix von Lepel, einn kunn- ar flatneskju í menningarmál-
asti tónlistargagnrýnandi Þjóð um. já, ef til vill er þjóðin á
verja, skrifar: „Djúpsæ, listræn úrskurðandi hátt kölluð til að.
og andrík trúarjátning, sem að, marka stefnuna nú á tímamót-
hjartahreinleik, fegurð og óflekk um“.
anleik á ekki sinn líka“.
Nokkrir blaðamenn, er ekki
láta nafns síns getið öðru vísi
en með upphafsstöfum, hafa
skrifað um verkið í dagblöð,
sumir með, en aðrir á móti.
Þannig telur einn greinarhöf-
undur, að íslenzk og norræn list
menning hafi aðeins fyrir það
ekki náð þroska, að hana hafi
vantað yfirburði suðrænnar
menningar. Annar blaðamaður
hæðist að því, að bókarhöfundur
inn skuli vera að bera áhyggjur
fyrir menningararfi aðeins eitt
j hundrað og f jörutíu þúsuncl
sálna (íslendinga).
,jWestdeutsche Allgem. Zei-
tung“ segir, að bókin komi
manni fyrir sjónir eins og ný
menningarleg uppgötvun, sem
hljóti að vera gullnáma fyrir
fleiri menn en tónfræðinga“.
„Siidwestdeutsche UmschauÚ
telur, að bókin bendi á bróunar
möguleika norrænnar listar og
segir, að myndirnar séu mikil
sönnunargögn til viðbótar veiga
miklum rannsóknum í bókinni“.
Á íslandi hafa ekki enn birzt
dómar um þessa bók, nema í
tímaritinu „Líf og list“ í fyrra.
Þar segir m. a.: „Hér sér Jón
Leifs hið mikla verkefni norræn
ar listar, að taka upp þráðinn,
sem rofinn var um 1300, og hanr.
dreymir stóra drauma um þau
stórvirki, sem fram undan
kunna að vera. Sjálfur hefir
hann ekki legið á liði sínu til
þess að þessir draumar megi
rætast. Manni skilst, að hin „nor
ræna uppgötvun" hans hafi ráð
ið örlögum hans sem tónskálds,
— allt, sem hann hefir gert,
eigi rætur sínar að rekja til
þessarar listrænu sannfæring-
ar“.
Fjölbreytt hefti af
Útvarpstíðindum
. komiðút
frá Eiríksstööum.
skránni, var prýðilega leikinn,
og létu áhorfendur óspart á-
nægju sína í ljósi, og varð
píanóleikarinn að leika auka-
lög, sem alls urðu þrjú. Píanó-
leikaranum bárust blóm. —
Þetta eru einu hljómleikarn-
ir, sem Rögnvaldur heldur á
þessum vetri, og því miöur
eru allt of margir tónlistar-
unnendur, sem hafa látið
þetta tækifæri ónotaö. I.E.J.
»i T í ’M ' lii N' N •
flutflíjAii í TítnaHutn
• TÍ M I N liiNi •
Tónfræðingurinn dr. Fritz
Tutenberg skrifar í „Zeitschrift
fur Musik“ (elzta og eitt vand-
aðasta tónmenntatímarit Þjóð-
verja):
„Fyrir löngu er Jón Leifs orð-
inn kunnur hér í landi. Hjá
oss safnaði hann góðri og slæmri
reynslu og lifði hluta af þróun
sinni, allt að fullkomlega s.jálf
stæðum persónuleika. TOnverk
hans birtust í hljómleikasölum
vorum, — verk, er sýna óbú-
gjarnan sérstæðing.
Bókin er, þrátt fyiir undir-
titilinn (játningar). alls ekki
eingöngu sjálfslýsing. Að vísu
skýrir JÓn Leifs frá þroskabraut
sinni, sem lætur hann skjótlega
uppgötva sérstæð einkenni átt-
haga sinna. Hann þroskast
þannig burt frá sjálfum Sir, ef
Útvarpstíðindi 2. hefti þessa
nýja flokks, sem Jón úr Vör
hóf að gefa út eftir áramótin,
er nýkomið út og er fjöl-
breytt og læsilegt, jafnvel
betra en fyrra heftið. Flytur
það m. a. samtal við úthlut-
unarnefnd listamannalauna.
Kvæði eftir Kristján frá
Djúpalæk, sögu eftir Knud
Hamsun, grein um leikafmæli
Paul Reumert, smásögu eftir
Gísla J. Ástþórsson, ýmsa
kynningu á dagskrá útvarps-
ins, þættina Raddir hlustenda
Úr horni ritstjórans o. fl. —
Heftið er prýtt mörgum mynd
um. —