Tíminn - 28.05.1952, Page 4

TÍMINN, miðvikudaginn 28. maí 1952.
118. blað.
«.
Séra Halldór frá ReyrLÍvöllum:
Orðid er frjáist
Ný viðhorf í landbúnaöarmáium
! Niðurlag.
VII.
Hinar stórvirku vélar skila
íiuðvitað fljótum og stórum
irangri (afköstum). Er það
it af fyrir sig gott og blessað.
Dráttarvél með greiðu (ljá)
::'er yfir geysistórt svæði á fá
únum klukkustundum. Sjaldn
ast er þess áreiðanlega þörf,
að minnsta kosti ekki stærra
(in menn ráða við, hvort held
ir menn ætla að þurrka eða
áta niður sem vothey.
Mér kemur auðvitað ekki í
íug, að menn taki upp þann
íatt, sem áður var, að slá með
)ríi og Ijá. Þó getur það borg-
að sig, er véltækt land þrýt-
ur, á útengjum, á vel högg-
:æru þýfi og vel sprottnu. Má
neð þeim hætti fá góða tuggu,
aem getur komið í mjög góð-
ar þarfir. En það er annað,
>em ég er viss um að bóndan
im er meðfærilegra efnanna
ægna og það er að nota hest-
:mn, að vissu marki að eldri >
>ið. Venjulegast ættu hestarn!
r aö skila nægilegum afköst- j
un við sláttinn, einnig við
anuning á heyi með hæfilegri
anuingsvél, við samrakstur og
/iö flutning af túni og engj-
im til vetrargeymslu.
.ið vísu veit égr að .hest-
irnír kosta talsvert fé hvort
íeidur þeir eru heima upp-1
ildir eða aðkeyptir, einnig ak- !
-ýgi, heyvagnar og heygrind-j
ir. Ennfremur þurfa þeir gott,
'óður og daglega umhirðu að,
7ecrinum. Og loks ganga þeir j
ir sér — blessaðir — fyrirj
ildurs sakir eða óhappa. Enn j
::er talsverður tími i að temja
oá til dráttar og reiðar. En
ág tel víst, að þetta verði síð-
ir tilfinnanlegt fyrir bónd-
inn í útlögðum kostnaði held
ir en vélarnar, viðhald á
peim og viðgerðir, benzín og
iburðarolíur og varahlutir,
iuk þess, sem þetta sparaði
rikissjóði mikinn og rándýr-
rn erlendan gjaldeyri. Vél-
urnar geta bilað þegar verst
itendur á og fer oft mikill
pg dýrmætur tími í að koma
peim í lag, hvort sem gert er
íeima eöa á öðrum stöðum.
Þess vegna verða einhverjir
/innuhestar að vera til taks
>il að hlaupa í skörðin.
Mér kemur auðvitað ekki til
lugar, að bændurnir hætti að
íota snúnings- og rakstrar-
/élar, sem hestar gengi fyrir.
?etta eru minniháttar vélar,
’ír ekkert brennsluafl nota.
VIII.
Astæðan til þess, að bænd-
prnir hafa tekið til vélanna í
sívaxandi mæli var í fyrst-
anni sú, að fólk var bæði tor-
cengið og dýrkeypt. En jafn-
iramt tóku þeir til að stækka
aúin og víkka út hin rækt-
aðu lönd og ákaflega víða
pað mikið, að engin leið var
að sýna þeim fullan sóma
með rækilegri uppþurrkun,
/innzlu eða nægum áburði
/egna tilkostnaðar.
IX.
Ef bændurnir ahnennt
.lyrfu að því ráði að nota
hestinn að nýju að því marki,
sem að hefir verið vikið,
mundi afleiðingin sú, að með
sama mannafla yrði að
:imækka nokkuð búin. En um
ieið mundu þeir spara sér og
.dkinu feiknmikinn útlagðan
ýilkostnað, einnig mikinn
húsakost fyrir hey og geymslu
á vélum, útlendan áburð og
fleira.
Með vel tömdum og dugleg-
um hestum gæti tólf til 13
ára unglingur eða yngri,
stjórnað þeim bæði við slátt,
snúning, samrakstur og flutn
ing á heyi o. fl., eins og fjöl-
mörg dæmin sanna. Væri
slíkt lærdómsríkt og þrosk-
andi fyrir unglingana og vel
til þess fallið, að þeir felldu
hug til hestanna við að um-
gangast þá, sem einnig .er
göfgandi og þroskandi.
X.
Ef bændurnir tækju upp
þann kostinn að nota hest-
ana sem aðaldráttar- og
flutningsafl, réðu þeir auð-
vitað ekki við jafnstórt land
og ella mundi, en yrði hins
vegar auðveldara að gera vel
við túnin um áburð og alla
umhirðu og vafalaust er á-
bætavænlegra að hafa held-
ur minna land og fá af því
fulla uppskeru en stærra land,
sem engin leið er til að sýna
fullan sóma.
Af samdrætti hinna stóru
túna, sem eigi er kostnaðar
vegna auðið að sýna fullan
sóma, gæti hins vegar leitt
það, að fleira fólk kæmizt
fyrir, svo ungir menn þyrftu'
ekki að flýja sveitirnar, t. d.'
á mölina. Þeir ættu þá að taka!
til ræktunar það sem aðal- j
bóndinn eigi kæmist yfir, en'
yrðu auðvitað að byggja yfir'
sig. en það þyrftu þeir einn- j
ig, ef þeir yrðu að flytjast til ‘
sjávarins eða í kaupstaðina.'
Á ég auðvitað allra fremst við
syni þeirra bænda, er smækk-
uöu við sig búin sakir breyttra
búhátta, eins og að hefir ver
ið vikið.
XI.
Það, sem réttlætt gæti til-
lögur mínar meðal annars er,
að íslenzkar mjólkurafurðir
hafa hlaðizt upp í ískyggi-
lega miklum mæli í seinni
tíð, og eftirsóknin verið í öf-
ugu hlutfalli við framboðiö,
og meðan þessar afurðir eru
ekki samkeppnisfærar á út-
lendum mörkuðum, — því ef
svo væri, — virðist þurfa að
taka til annarra ráða og með-
al annars við þetta ástand
miðast tillögur mínar um að
taka hestana aftur í þjónustu
sína, því það verður bóndan-
um efalaust viðráðanlegra og
enda eðlilegra að taka það afl
í þjónustu sína, sem ávallt er
tiltækilegt, en af því mundi
aítur leiða minna framboð á
afurðum • fyrsta kastið að
minnsta kosti.
Ég átti nýlega tal um þetta
við greindan bónda sunnan-
lands. Hann sagði mér, að í
sinni sveit byggju þeir bezt,
sem notuðu hestana sem að-
aldráttar- og flutningsafl, og
kom það vel heim við mitt á-
lit. Það eru orðnar svimháar
upphæðir, miðað við bú bónd-
ans, sem fara í aðkeyptan, út-
lendan áburð, heimilisdráttar
véiar, benzín o. fl. Sjá allir,
að mikið þarf að fást fyrir
afurðirnar, svo þetta borgi sig.
Og er svo þar við bætist, að
offramleiðsla er komin, þá er
eitthvað bogið við þennan út-
reikning. Og er þess vert fyr-
ir bændurna að leggja þetta
niður fyrir sér. Eitthvað er
bogið við, að sækja svo mjög
eftir rándýru útlendú afli, en
hafna hinu svo herfilega, sem
er við hendina og ávallt til-
tækilegt.
m ^ m i..'i
XII.
Ég get ekki skilizt svo við
þetta mál, að ég ekki minnist
á reiðhestinn. Hann hefir, —
blessaður, — borið íslending-
inn á bakinu frá íslandsbyggð
og íram undir síðustu tíma, er
vélaöldin hóf hér aö marki
innreið sína. Að vísu fer hann
ekki eins hratt yfir og bílarn-
ir, en hann hefir reynzt trúr
og traustur yfirleitt og þolin-
móður og skilaö íslendingnum
yfir stórvötn og á margar ili-
færur í stormum og stórhríö-
um og veitt honum yndi úti
undir beru lofti sumar og vet
Dalbúi hefir kvatt sér hljóðs
og ræðir um forsetakjörið:
„Síðan yið misstum Svein
Björnssón hefir ein spurning far
ið mann frá manni, flogið milli
sveita og landsfjórðunga, frá
einu horni landsins til annars,!
spurningin: Hver verður eftir- j
maður forsetans. Söknuðurinn
við fráfall hans var almennur, j
sár, viðkvæmur og þungur, en j
úr harmi dró þó björt, hrein og
heiðrík minning um ágætan
mann, góðan forseta.
Hver verður eftirmaður for-
setans?
Eigum við nú nokkurn mann,
að Sveini Björnssyni látnum, er
þjóðin treystir til þess að líta
ar. Hann hefir alltaf verið til á þetta veglega embætti sem
takr. hvenær sem þurfti á hon ' Þjónustustarf, í þarfir fólksins
umaðhalda.Ótalmargireiga'°S föðurlandsins og í hlýðni
við „æðstan drottinn hárra
heima,“
Ijúfar og indælar endurminn
ingar um reiðhestinn, ógleym- j gigum við nú annan, er þjóð-
anlegar endurminningar um in fái sameinazt um, þjóðar-
þol hans og þolinmæði og auð heildin svo að segja óskipt?
sveipni. Það er engu líkara, en j Þannig var spurt hátt og í
að íslendingar hafi í heild hljóði.
sinni gleymt honum um hríð.
Nú eru það einhver vélatrog, Bl°ðm n“fðu ekki hátt, eins
» -u hisipraems. Menn g
þeytast í þeim um landið ekki f gieymsku, þau tæptu á
þvert og endilangt, þar sem þessu, nefndu menn, sem kom-
allt fer fram hjá á hendings- ný gætu til greina, nokkra menn
flugi og útsýnisins verður | sögðu gott eitt um þá. Og tím-
ekki notið nema af skornum inn leið.
skammti. Hesturinn gaf okk-! for Það að kvisast að
ur ráðrúm að virða fyrir okk-!menn vaern farnir .að leita fyrir
ur náttúrimn nv femiröinn i ser um fylgl og sa dagur rann
ui natturuna og tegurðma í a£j menn áttu kost á þvi
næði. A honum vorum vxð;að skrifa nafn sitt á lista. Dg
frj áls en ekki lokuð inni i búri svo skipti það engum togum,
á fleygiferð til einhvers fyr- j undirskriftavélin var komin í
irfram ákveðins staðar. Trog fullan gang um Reykjavík og ná
ir. gefa sj aldnast frelsi, nema j grenni, inni i dölum og út á
við ráðurn algerlega yfir þeim. I nesjum. Suma furðaði á þess-
Við höfum haft hamskipti
gagnvart hestinum, reiðhest-
inum. Hann hefir verið al-
mennt séð, vanmetinn og
oftast gleymdur upp á síð-
kastið.
um hamförum. Aðrir spurðu: Er
ekki um annan að gera? Það
var haldið, því jafnvel hvíslað,
að allt gæti orðið um seinan.
Svo leið dagurinn og annar
kom. Það viðraði vel á undir-
Eigum við ekki að brióta skriftirnar fram á kvöld. En þá
hér í blað og meta hann bet-
ur? Það ætti í sveitum lands-
ins að vera hæg heimatökin.
kom tilkynning frá stjórnar-
flokkunum að þeir hefðu komið
sér saman og lagt að séra
sem “Tengst af voru
hjálparhellur.
Marz, 1952.
okkar
Bæði um reiðhestinn og drátt Biarnal J?nssyn ’ ví?^íí*1?up’
orhestinn hlessafío skennuna að verða 1 kjon og heltlð hon'
\ ' °m fullum stuðningi, en hann
lofaði því að verða við beiðni
þeirra, Þetta heyrðist um allt.
Fólkið uti á nesjum og inni í
dölum var fljótt að átta sig á
þessu. Fram að.þessu höfðu marg
ir vonazt eftir því að alger eín-
Qnuíðmi ólí-fiií* ing flengist um einn mann. Þetta
IJC Vl^llv dilllll dU var þó í áttina til samstillingar.
ii „I Manninn könnuðust allir við.
Orn llausen veroi
íraraarlega á 0.1.
Frank Sevigne, kennari í
frjálsum íþróttum við Georg-
town-háskóla í Washington,
sem þjálfaði frjálsíþróttamenn
hér á íslandi á síðastliðnu ári,
hefir látið það álit í ljós, að ís-
lendingar munu verða framar-
lega í frjálsíþróttakeppninni á
Olympíuleikunum í Helsingfors
í sumar.
Sevigne hefir mikið álit á
Erni Clausen og álítur að hann
verði einn af þremur fyrstu í
tugþrautarkeppninni.
Mestallur landslýður hafði
hlýtt á séra Bjarna frá ræðu-
stóli dómkirkjunnar oft á ári
í full 20 ár.
Flestir höfðu þá sögu að segja
að þeir hefðu orðið að hlýða á
hann, jafnvel nauðugir viljug-
ir, til enda ræðunnar, ef hann
var við hljóðnemann og við-
tækið var opið. í orðum hafis
og flutningi fólst sá kraftur,
sannfæringarhiti, trúarfesta og
traust á máttugan og góðan
guð, að ekki var um annað að
gera en hlýða á og bíða eftir því
að heyra prestinn flytja bæn-
ir og fyrirbænir. Þar var ekki
um hikandi orð eða haltrandi
kenning vafist.
1 full 40 ár hefir séra Bjarni
Jónsson, frá altari og ræðustól
dómkirkjunnar, talað við drott
inn sjálfan og flutt orð drott-
ins sjálfs að svo miklu leyti
hreint, sem það verður numið
af ritningunni, bók náttúrunnar
eða af guðs rödd í eigin huga.
Með þetta í huga meðal ann-
ars, hafa stjórnmálaflokkarnir
komið sér saman um séra
Bjarna Jónsson.
Þar gæti verið um sannan
mann að sameinast, er þyrði að
segja og reyna að sanna í verki
að hann vildi taka að sér for-
setatignina, sem þjónustustarfl
fyrir þjóð sína og land sitt og
þann guð, sem hann hefir trú
að á og treyst í blíðu og stríðu.
Þann guð, sem hann hefir leitað
til í bænum og fyrirbænum
langa embættistíð, hvað sem að
höndum bar.
Fólkið fann það fljótt og er að
skilja það, að þarna hafði verið
leitað að manni og fundinn mað
ur, sem mikill hluti þjóðarinn-
ar mátti vera ánægður með og
hinir geta sætt sig við, er hafa
verið á hnotskóg í kjarri mann-
virðinganna.
Það mun sannast og sjást, að
fólkið kann að meta viöleitni
stjórnmálaflokkanna til þess að
ráða vel fram úr þessu vanda-
máli. Og sæmd væri það þjóð-
inni og sennilega hagsmunamál
mikið, að snúast nú þegar til
einingar um kjör sér Bjarna
Jónssonar. Hitt er ótækur fá-
vitaháttur að ýta þjóðinni fram
í orrahríð um kosningu manns-
ins, sem er skyldugur til að
reynast öllum sem bróðir. En
það er skylda forsetans“.
Dalbúi hefir lokið máli sínu.
Starkaður.
►♦♦♦♦»<
•taaii«iafiiiiiiiiiiaiiiiiiiii>iiaiiiiiiaaiiiiiiiiiiiii|iiiaiiiiiBiii»
Bókin
I Verkleg sjóvinna j
| er góð bók fyrir þá, sem hafa |
| með skip og útveg að gera. |
1 Hafið hana við hendina.
AÐVÖRUN
iini stöðvun atviiuiureksturs ve^na van-
skila si söluskatti:
Samkvæmt kröfu tollstjórans í Reykjavík og heim-
ild í 4. mg. 3. gr. laga nr. 112, 28. desember 1950 verður
atvinnurekstur þeirra fyrirtækja hér í umdæminu, sem
enn skulda söluskatt 1. ársfjórðungs 1952, stöðvaður,
þar til þau hafa gert full skil á hinum vangreidda sölu-
skatti ásamt áföllnum dráttarvöxtum og kostnaði. Þeir,
sem vilja komast hjá stöðvun, verða að gera full skil nú
þegar til tollstjóraskrifstofunnar, Hafnarstræti 5.
| Lögreglustjórinn í Reykjavík, 27. maí 1952
Sigurjón Sigurðsson.