Tíminn - 10.06.1952, Qupperneq 5

127. blað.
TÍMINN, þriðjudag-inn. 10. júní 1952.
5,
Þriðjud. 10. jtftit
Það
, sem mestu
máli skiptir
Það verður naumast sagt,
að mikið samræmi sé í mál-
flutningi þeirra, sem styðja
Ásgeir Ásgeirsson í forseta-
kosningunum. Aðalrök þeirra
eru þau, að fylgismenn Fram
sóknarflokksins og Sjálfstæð-
isflokksins eigi ekki að fylgja
ábendingu flokksstjórnanna,
heldur „bióta á laun“, eins og
þeir kalla það. Það eigi að
nota þetta tækifæri til sýna
flokksstjórnunum það, að
þær séu ekki almáttugar.
Það, sem hér er verið að
gera, er ekki annað en þaö
að verið er að flytja átökin
við forsetakjörið yfir á alveg
nýjan grundvöll. Það er reynt
að gera það að hinu mesta
átakamáli, ekki aðeins milli
flokkanna, heldur öllu held-
ERLENT YFIRLIT:
Stjórnmálahorfur í Bretlandi
Mishcppuast Chnrcliill að afitema þjóðnýt-
ingarlög verkamannastjórnarinnar?
Eins og kunnugt er, gengu þykir ekki ósennilegt, að hann
bæjar- og 'héraðsstjórnarkosn-(leggi bráðlega niður ráðherra-
ingar, er iram fóru í Bretlandi störf.
í vor, mjögJá móti íhaldsflokkn |
um, er nú fer með stjórn lands Eftirmaður Churchills.
ins. Verkamannaflokkurinn I Nokkuð ber og á því, að íhalds
vann hins .yegar mikið á. Úrslit menn reyni að kenna Churchill;
þessi eru tklin merki þess, að um, að ekki hafi enn gengið'
íhaldsflokkurinn hafi tapað síð betur en raun ber vitni um. Á-
an þingkosíiingarnar fóru fram 1 stæðan er sú m.a., að ekki þyk-
í október síðastl. Því er jafnvel ir sennilegt, að Churchill hafi ]
haldið fram, að Ihaldsmenn j stjórnarforustuna til langframa |
myndu tapá þingkosningum nú,! 0g gerir því minna til, þótt ó- ð h .u.: áróður er svo tekið af vensla-
ef bær færu fram. oe er bá'vm^mir 1p„hí á hnn,™ uir, mal’ a0 Þeir munu. eKK1 &t%a iía;
ef þær fæy.u fram, og er
byggt á úrslitum bæjar-
héraðsstjóriiarkosninganna. Lík
urnar fyrir því virðast líka mikl
ar, en þó er ekki alveg öruggt að
fara eftir úrslitum bæjar- og
héraðsstjórharkosninga. Venj-
an er'héfnilega sú í Bretlandi,
að slíkar kosningar gangi oft-
ast á m,óti stjórnarflokknum og
þær sýni þess vegna nokkuð
aðra niðurstöðu en þingkosn-
ingar. JCjósendur vilja með
þessu géfa stjórnarflokknum að
þá , vinsældir lendi á honum en hin
og um yngri leiðtogum flokksins.
Almennt er því spáð, að Churc-
hill láti af stjórnarforustu eftir
krýningu Elísabetar drottning-
ar, er fram fer 3. júlí næsta
sumar.
Fram- til skamms tíma hefir
Eden yfirleitt verið talinn sjálf
sagður eftirmaður Churchills
Furðulegur
málflutnlngur
Alþýðuflokkurinn og fjöl-
skyldulið Ásgeirs Ásgeirssonar
halda fram mörgu fáránlegu
í sambandi við forsetakjörið.
Þetta lið segir, að afskipti
stjórnmálaflokka af forseta-
kjörinu séu gersamlega óvið-
eigandi og raunar móðgun
við þjóðina. En á sama tíma
og þetta er fullyrt, halda
Alþýðuflokkurinn og flokks-
blöð hans uppi hatramri bar-
áttu fyrir því að koma einum
úr baráttuliði Alþýðuflokks-
ins, Ásgeiri Ásgeirssyni, í for-
setaembættið. Undir þennan
ur innan þeirra. Það er verið hald> jfctt' ^gir yfirgefi hann
að reyna að gera forsetakjör- hins végar ékki.
ið að viðkvæmnasta deilu-
máli í þeirri von, að það verði
Ásgeiri Ásgeirssyni til ávinn-
ings.
Svo koma þessir menn á
eftir og segjast vilja halda
forsetakjörin utan við pólitik,
jafnhliða því og þeir predika,
að menn eigi fyrst og fremst
að kjósa með það fyrir aug-
um að klekkja á flokkunum!
Þessi málflutningur er
vissulega slíkur, að ekki þarf
íhaldsmenh afhuga
kosningúm fyrst um sinn.
Úrslit' bæjar- og héraðsstjórn
arkosnihgánna hafa haft þau
áhrif, -að íhaldsmenn virðast
orðnir því afhuga með öllu að
efna til þingkosninga fyrst um
sinn. Uni tírna virtust þeir hins
vegar hafa hug á því að efna til
. selt vöruflutningabílana, sem
eru um 40 þúsund talsins, nema
með stórfelldu tapi eða allt að
20 millj. sterlingspunda. Jafn-
. framt verða þeir að leggja nýj-
, an skatt á þessa vöruflutninga,
! þar sem þeir eru nú reknir með
hagnaði, en járnbrautirnar með
tapi. Ágóðinn af þessum vöru-
flutningum hefir undanfarið
sem forsætisráðherra ef íhalds verið notaður til að mæta hall.
flokkurmn fæn með vold. Nu
þykir þetta tvísýnna en áður.
Vegur Richards Butler hefir
liði Asgeirs.
Þaff sýnist vera sjálfsagt og
fullkomlega efflilegt sam-
kvæmt skilningi þessara
manna, aff Alþýðuflokkurinn
og vensla- og vinnáttuliff Ás-
geirs Ásgeirssonar haldi
uppi áróðri og baráttu í sam-
bandi viff forsetakjörið. En ef
öðrum flokkum en Alþýffu-
flokknum og öffrum stjórn-
málamönnum en þeim, sem
anum á rekstri járnbrautanna
og hefir það mjög styrkt þá
vaxið miöe síðan hann varð fiár I rÖksemd jafnaSarmarma. að ] tengdir eru Ásgeiri Ásgeirs-
vaxm mjog sioan nann varð Ijar , jarnhrautirnar og bilarmr svni de,ttur í huea aff mæla
malaraðherra. Að visu er enn þurfi að yera undir einni stjórn> syni’ deUur huga að mæla
ekki fengin reynsla af fjármála
en því verði ekki við komið
stefnu hans, en hún þykir bera nema með ríkisrekstri. íhalds
vott um, að Butler se oragur við menn hugsa sér að nota skatt_
breytmgar og lati ekki otta við inn gem lagður yerður á bif-
kjosendur raða stefnu smm. reiðaflutningana) til þess að
Yfirleitt er talið, að aðstaða mæta hananum á járnbrautar-
hans hafi styrkzt mnan íhalds- j relást,,inum.
flokksins. Emkum hafi honum
. . . „ þessi dregur hms vegar mjög úr
vaxÆ fylgi sem forshsrað- £h hinna f i eigenda voru
- , • - ...- , herraefm meSal Þmgm. flofs- biianna fyrir því að kaupa þá
þmgkosnmga mjog fljótlega,. ef ms. Churchill er sagður litið a-( ft þar sem þeir óttast iika,
þeim byðist vænlegt tækifæri nægður yfir þessu, þvi að: hann ■ að bil^rnil. verði þjoðnýttir á
til að auka þingmeirihluta sinn. j hefir ætlað Eden að erfa sætl ■, nv ef Verkamannaflokkurinn
Nú virðast þeir hins vegar alveg sitt. Sá orðrómur hefir komizt j kemst til valda
að benda mönnum á ósam- hafa ^ þær fyrlrætlamr tti j á krak, a8l Edeu ^niubraðgfa| sömu örðuglelkar mæta stjórn
ræmið og fariseaháttinn, sem illlðai- . næUa stollum sem utanrikis einnig á sviði stáliðnaðar-
1 i ræðu, sem Churchill hélt raðherra og taka að ser raðu-1inni e nnlB a toV1°. “T
; eftir bæjar- og héraðsstjórnar- | neyti, er fæst við innanlands- ]lns- Hlnir íym eiBenclur stal-
eiga aS i kosnmgárngr, léí hann sV0 um- ; mál, og muni hann gegna því verksmiðjanna eru tregir 11
hann byggist á. .
Það, sem menn
setja efst í þessum kosning-
um, er vissulega ekki það að dsema sijórn íhaldsmanna eft- ] stjórnarforustunni. Andstæðmg
klekkj a á einum eða öðrum ir hálfs árs starfstíma. Hún ar Edens færa honum m.a til for
flokki, heldur að velja þann þyrfti 3—4 ár til að sýna árang'áttu, að hann sé ekki nógu kunn
mælt, að ekki væri hægt að þangað til Churchill lætur af að kaupa þær, par sem pe
mann til forseta, sem er lík-
legastur tíl að gegna embætt-
inu farsællega og skapa um
það frið og ró, að kosningun-
um afstöðnum.
Það er vitað mál, að kosn-
ingabaráttan stendur milli
séra Bjarna Jónssonar og Ás-
geirs Ásgeirssonar. Þótt margt
megi vel um Gísla Sveinsson
segja, er aðstaða hans þann-
ig, að kosning hans er full-
komlega vonlaus, enda hafa
margir þeirra, er studdu hann
í fyrstu, horfið frá því til
þess að gera ekki atkvæði sitt
áhrifalaust. Það er því óþarft
a.ð vera að ræða um hann í
þessu . sambandi. Ásgeir Ás-
geirsson hefir hinsvegar tals-
vert fylgi utan við flokk sinn
og liðsmenn hans treysta á,
að fylgismenn séra Bjarna
Jónssonar verði ekki nógu
vakandi vegna þess, að hann
þyki viss, þar sem tveir
stærstu stjórnmálaflokkarn-
ir standa að framboði hans.
Vissulega má færa Ásgeiri
Ásgeirssyni ýmislegt til fram
dráttar. Ásgeir er fríður mað
ur og kemur vel fyrir, svo að
hann fullnægir vel kröfum
þeirra, sem álíta að forsetinn
þurfi að hafa sömu kosti og
hótelþjónar erlendis. Hann
yrði fyrirtaks tildurherra.
Myndasýningin í Austur-
stræti bendir líka til þess, að
ekki myndi hið konunglega
tildur minnka í sambandi við
forsetaembættið, ef Ásgeir
kæmist í það.
Þótt framkoma séra Bjarna
sé nokkuð með öðrum hætti,
er hann ekki síður líklegur
til að verða virðulegur full-
trúi þjóðar sinnar í embætt-
inu. Hann hefir meiri reynslu
ur stefnu sinnar. Af þessum! ugur innanlandsmálunum, og
ummælum ' Churchills virtist \ gæti umrædd verkaskipting því
mega ráða, að stjórnin ætlar að | orðið til þess að styrkja aðstöðu
reyna að kómast hjá kosning- j hans.
um næstu þrjú árin, þrátt fyrir
hinn nauma þingmeirihluta ’ Afnám þjóðnýtingarinnar.
sinn. j Meðal þeirra kosningaloforða,
Mjög er um það rætt, hvað j sem íhaldsmenn eiga eftir að (ÞaS bendir á, að flestir þeir
einkum yaldi tapi ihaldsmanna í ] fullnægja og nú veldur þeim1 forsetar, sem nú eru uppi,
Raddir nábúanna
með séra Bjarna Jónssyni, þá
eru þaff óleyfilegar flokkspóli
tískar fyrirskipanir, sem
menn verða að rísa gegn, til
þess aff halda frelsi sínu, og
móffgun við þjóðina. Hvernig
Skattaálagning Hzt mönnum á samræmiff?
Vitanlega hafa allir flokk-
ar, allir stjórnmálamenn og
allir landsmenn yfirleitt fullt
og óskoraff frelsi, til þess að
skipta sér af forsetakjörinu
og allur áróður þeirrar teg-
undar, sem beitt er af vensla-
liffi Ásgeirs Ásgeirssonar er
blátt áfram til minnkunar
fyrir þá, sem að honum
standa, og fulikomlega ósæmi
Iegur.
Sú tegund áróffurs aff reyna
aff innræta mönnum aff til-
teknum flokkum í landinu og
forystumönnum í stórnmál-
(Framhald á 6. síðu).
Mbl. ræðir á sunnudaginn i um eigi aff vera óheimil af-
um þá mótbáru gegn séra
Bjarna Jónssyni sem forseta-
efni, að hann sé of gamall.
bæjar- og héraðsstjórnarkosn-
ingunum. Yfirleitt virðast dóm-
arnir þeir, að stjórnin hafi ekki
tapað vegna þess, sem hún hafi
gert, því aff um verk hennar til
þessa sé enginn stórfelldur á-
greiningur. Stjórnin hafi hins
einna mestum áhyggjum, er af- séu eldri en hann. Það segir:
nám þjóðnýtingar þeirrar, sem
Verkamannaflokkurinn kom á.
Að vísu gengu íhaldsmenn ekki
lengra en að lofa afnámi þjóð-
nýtingarinnar á stáliðnaðinum
og rekstri vöruflutningabíla á
vegar tapað á því, að hún hafi I langleiðum. Þjóðnýtinguna a
enn ekkí getað staðið við neitt Englandsbanka, kolanámunum
af hinum fögru loforðum, erjog járnbrautunum töldu þeir
íhaldsmenn gáfu fyrir kosning
arnar. Einkum hafi Woolton
verið óspar á loforð, m.a. um
rýmri matvælaskömmtun. Að-
staða Wooltons hefir veikzt
eðlilegt að láta haldast.
Afnám þjóðnýtingarinnar á
umræddum atvinnnugreinum
virðist ætla að reynast íhalds-
mönnum erfiðara verk en þeir
mjög af þessum ástæðum og hugðu í fyrstu. Það er nú ljóst
lága en nokkur annar íslend-
ingur og hefir gert það með
þeim hætti, að fáir munu hon
um þar fremri. Framkoma
hans eink.ennist jafnframt af
því alþýðlega látleysi, að ó-
hætt má fullyrða, að hann
mun aldrei gera forsetaem-
bættið að tildurstarfi.
Þá er það starfsferillinn,
en í embætti forsetans
á enginn að komast, er ekki
hefir flekklausan feril að
baki. Séra Bjarni Jónsson hef
ir fyrir .löngu unnið sér viður
kenningu sem eihn af traust
ustu og beztu embættismönn
um þj óðarinnar. Starfsferill
Ásgeirs Ásgeirssonar er hins-
vegar vægast sagt umdeildur.
Ótalið er svo það, er mestu
máli skiptir. Ásgeir Ásgeirs-
son stendur enn mitt í hinni
pólitísku baráttu. Hann reyn-
ir að brjóta sér leið í forseta
„Omögulegt mun vera að
benda á nokkurn forseta með
svipuðu valdi og forseta fs-
lands, sem sé meira en einu
eða tveimur árum yngri en
skipti af málefni eins og for-
setakörinu, stefnir beinlínis
gegn pólitísku frelsi og
frjálsri hugsun.
Þá er þaff hræsnin í þessum
málflutningi. Stuðningslið Ás
geirs Ásgeirssonar sótti mjög
fast eftir því, að Ásgeir yrði
boffinn fram af stjórnmála-
flokkunum. Hugsunin er því
ekki skýrari en þetta, aff flokk
í því að umgangast háa og ■ embættið með þvi að efna til
einnar hinnar mestu sundr-
ungar, sem dæmi eru um á
landi hér. Séra Bjarni Jóns-
son hefir hinsvegar staðið ut
an hinna pólitísku átaka og
er viðurkenndur fyrir sam-
vizkusemi og réttsýni. Ef Ás-
geir yrði forseti, myndu deil-
urnar vafalaust halda áfram
og hann vera tortryggður af
stórum hluta þj óðarinnar. Ef
séra Bjarni yrði forseti,
myndu deilurnar hinsvegar
falla niður og friður skapast
um forsetaembættið aftur, því
að honum geta bæði fylgis-
menn og mótstöðumenn
treyst.
Það er þetta sem megin-
máli skiptir. Þjóðin þarf að
velja þann mann til forseta,
sem er vænlegastur til ein-
ingar og friðar, að kosninga-
baráttunni lokinni. Sá maður
er nú tvímælalaust séra
Bjarni Jónsson.
séra Bjarni og flestir þeirra arnir Voru ágætir og sjálfsagff
eru sem sagt eldri. ! ið til þess að fara lrl(,(Y 'Kptta
Um þessar mundir er t.d. 10., Pess a0 lara meö Pe«a
verið að kjósa forseta í írlandi, mal’ ef. Þeir bara Vlldu styðí.a
og er þar aðeins einn fram- elnn tiltekinn mann, Asgeir
bjóðandi í kjöri, O’Kelly að Ásgeirsson. En af því aff þeir
nafni. Er hann einmitt sjö-, vildu þaff ekki, þá eru öll af-
tíu ára. ! skipti þeirra af þessu máli
Það er engin tilviljun, að móffgun við þjóðina, óheimil
allar þj.óðir fara svona að. Dag og óviffeigandi'
SStsTveg“ i íaS “ Ww
langs vírmutíma. sem á milallle"n "■ öDrum flokkum
þarf að halda, er þekking, en Alþýðuflokknum skuli
reynsla og sú yfirsýn, sem leggja nafn sitt við áróffur af
menn öðlast á langri ævi.... ! þessu tagi. Ekkert höfffu þess
Honum ber að koma fram sem ir menn heldur viff það að
góður og reyndur faðir, sem athuga á sínum tíma, að flokk
ýmist getur leitt menn til arnir fjölluðu um framboff
sátta eða haft manndom og gveins Björnssonar og stæffu
þroska til að skera hlutlaust v
úr ágreiningi stjórnmála-| fyrlr Þvi, a« hann varff sjálf-
manna, þegar á reynir. | kjorinn. Var það þa ekki moðg
Til slíkra starfa er ekki nn við þjóðina, aff forystulið
heppilegt að taka þann, sem flokkanna skyldi semja um
enn stendur í stríðinu; er þing það?
maður ákveðins stjórnmála- j Þannig má halda áfram að
flokks, og haldinn þeim for- þenda 4 ósamræði og hræsnr
dómum, sem stjórnmálabaratt ina t þessum málflutningi. En
unm eru samfara. | svo berja þessir menn sér á
Það er einmitt maður eins brjóst og segjast vilja ástunda
og séra Bjarni Jónsson, segir! heiðarlegan og prúffmannleg
Mbl. að lokum, sem er ákjósan an málflutning í sambandi
legastur í forsetaembættið. j við forsetakjörið!
Reyndur og gegn maður, í Hvaff finnst þjóðinni?
fullu fjöri en kominn á þann^Finnst henni umræddur mál-
aldur, að hann hefir öðlast flutningur benda á góffan mál
hlutlausa yfirsýn yfir lifið og staff?
dægurmálin. 1 X. X.