Tíminn - 17.06.1952, Blaðsíða 5

133. blað.
TÍMINN, þriðjudaginn 17. júmí 1952.
6.
Þriðjud. 17. jtíní
Sjálfstæðisbaráttan
í dag eru lið'in 8 ár frá stofn
un hins nýja íslenzka lýöveld
is. Raunar má segja, að stofn
un þess marki aöeins form-
lega tímamót, heldur hafi ís-
lendingar heimt sj álfstæöi
ERLENT YFIRLIT:
Glíma Tafts og Eisenhowers
Liðsmcnii Tafís láía öília ioeira af slgnr-
horfum síimm en fylgismciin Eisenliowers
þremur suðurríkjunum (Texas,
Louisiana og Georgiu), en deila '
er um kjcrgengi þeirra. Bæði
fylgismenn Tafts og Eisenhowers
hafa kosið þar sérstaka fulltrúa ]
og telja þá ema löglega kjörna.!
Kosningum til flokksþings
republikana, sem á að tilnefna
frambjóðanda flokksins við for-
setakjörið í haust, er nú lokið.
Fullkomlega er enn ekki víst um
afstöðu fulltrúanna til forseta-
sitt nokkrum áratug'um fyrr j efnanna> Því að meirihluti þeirra Náist ekki samkomulag urn betta I
eða 1918. Það var þá, sem
baráttunni fyrir endurheimt
hins stjórnarfarslega frelsis
raunverulega lauk, því að eft-
ir það þurfti aðeins að full-
nægja nokkrum formsatrið-
um. Það var vel ráðið, að að þeir geti breytt um afstöðu . en Eisenhower ekki nema 340.
Taft þurfi því ekki að bæta við
i hefir óbundnar hendur í vali: fyrir flckksþingið, sker það úr.
sínu, þ. e. eru ekki bundnir af j
prófkjöri. Margir af þessum full (Taffsmenn sigurvissir.
trúum hafa að vísu látið uppi, ] Taftsmenn láta svo um þessar
hvaða forsetaefni þeir muni' mundir, að þeir séu mjög sigur-
fylgja, en flestir þeirra hafa þó ' vissir. Þeir telja, að Taft hafi
ekki bundið svo hendur sínar,! þegar 530 fulltrúa á sínu bandi,
17. júní-hvöt
■
| Vakna þjóð úr viðjum,
1 vorsms strengir óma,
i yfir djúpi og dölum
dýrðai geislar Ijóma.
Vakna, frelsi fagna,
fegurð, sól og yndi.
Bjartir sigurboðar
blika á hverjum tindi.
fj
Upp til orku og dáða,
upp með frelsisdegi,
fræknir merkin færum
fram á nýja vegi.
Margt er verk að vinna,
vilja og afls er krefur.
Auð og andansgróða
iðnin vöskum gefur.
Ijúka þessum formsatriðum,
er endanlega var frá þeim
gengið, á afmælisdegi mesta
leiðtogans, er þjóðin átti í
baráttunni fyrir endurheimt
sjálfstæðisins, og gera þann
dag jafnframt að hátíðisdegi
sj álf stæðisbaráttunnar.
Gamall málsháttur segir, að
það sé meiri vandi að gæta
fengins fjár en afla. Þetta gild
ir ekki síður um sjálfstæðis-
baráttuna. Það var mikil og
hörð barátta, sem þeir menn
urðu að heyja, er leiddu bar-
áttuna fyrir stjórnarfarslegu
frelsi til sigursælla lykta ár-
ið 1918. Framundan var þó
barátta, er var sízt minni örð . ‘ngu.
ugleikum háð. Það var bar-
áttan fyrir varðveizlu sjálf-
stæðisins. í hinni fyrri bar-
áttu var hægt að fylkja liði' þriðju'umferð.'
gegn erlendum andstæðingi,
enn. Þetta gerir það að verkum,
að úrslitin á sjálfu flokksþing-
inu eru enn tvísýnni en ella.
Eftir þeim heimildum, er
ameríska stórblaðið „The New
York Times“ hefir aflað sér,
skiptust fulltrúar þannig milli
forsetaefnanna um fyrri helgi:
Taft 474
Eisenhower 388
Warren 76
Stassen 26
McKeldin 24
MacArthur 2
Wedemeyer 1
Óráðnir 214
Alls vérða fulltrúarnir á flokks
sig nema 74 fulltrúum til bess.
að vinna. Þessum fulltrúum .
muni hann ná úr hópi þeirra,'
sem nú séu óháðir eða fylgja hin
um minni spámönnum að :nál- ’
um (þ. e. Warren, Stassen og
McKeldin). Þeir spá því, að Taft
muni ná kosningu í þriðju um
ferðinni.
Þyngsta röksemdin, sem er
borin fram gegn Taft nú sem
fyrr er sú. að hann hafi ekki
fylgi óháðra kjósenda til
jafns við Eisenhower. Skoðana-
kannanir, sem gerðar hafa verið,
viröast mjög staðfesta þetta.
Taftsmenn segja, að þær sé
TAFT
Óv.'ssa hjá demokrötum
Hiá demokrötum ríkir enn
sama óvissan og áður. Kosning-
rm hjá þeim til flokksþingsins,
er velur frambjóðandann er enn
ekki að öllu leyti lokið, en ljóst
er, að ekkert þeirra forseta-
efha, sem gefið hafa kost á sér,
mun hafa þar meirihluta. Ke-
fauver verður þó fylgismestur,
en hefir enn ekki lrlotið náð
flokksstjórnarinnar. Suðurríkja
menn munu beita sér gegn
Rarriman, en norðurríkjamenn
gegn Russel. Verði þeir Steven-
son og Truman .ófáanlegir til
framboðs, hefir Kefauver mikla
ífg

þinginu 1206 og þarf því 604 at- . ekki að marka, því að óháðir ntöguleika til að hljóta valið,
kvæði til þess að hljóta útnefn- kjósendur
kosningar
en í hinni síðari verðum við
að glíma við okkur sjálf, and-
sæki yfirleitt ekki
í Bandaríkjunum,
Víst þykir, að fulltrúar þeir,! enda hefir þátttakan við forseta
sem eru fylgjandi Warren, Stass kjörið oft verið um 50%. Hins
en og Mc Keldin, muni fylgja' vegar halda þeir fram, að repu-
Eisenhower strax í annari eða blikanar muni sækja kosninguna
aí miklu meira kappi undir for
ustu Tafts en Eisenhowers, cg
þannig muni fást meiri þátttaka
republikönum í vil. í
nema valinn verði einhver gam
all flokksforingi, er allir geta
(Framhald á 6. síðu).
Óráðnu fulltrúarnir
Flokksþingið kemur ekki sam
varaleysi okkar, eigingirni og an fyrr en í júlí og mun bar-
skammsýni, er geta orðið , áttan þangað til verða háð fyrst
sjálfstæðinu til falls.
Ef litið er yfir sögu þeirrar
sj álf stæðisbaráttu,
Starfshættir Eisenhowers.
Síðan Eisenhower kom heim
hafa fylgismenn Tafts hert
miklu meira baráttuna gegn hon
um en áður. Þeir tala einkum
um, að stefna hans sé óglögg
eða réttara sagt, að hann láti
hana ekki nóg í ljós. Bersýnilegt
og fremst um óháðu fulltrúana.
Einnig verður vafalaust reynt
h'öfqf'aS ía þá fulltrúa, sem ekki eru
1918 skÍDtast bar á bæði skin ! bundnir af Prófkjörum, til þess
iúiö, skiptast par a bæði skin að breyta um afstöðu sína, ef
og skúrir. Vissulega hafa' þeir hafa bundið sig einhverju
framfarirnar orðið miklar, I forsetaefni. Má því vel fara svo,
bæði verklegar og félagsleg- 1 að nokkur breyting verði á af- ] er, að þeir myndu telja sér æski
ar. Vissulega stendur þjóðin ' stöðu þeirra fulltrúa, sem taldir ; legt, ef Eisenhower léti ein-;
á margan hátt getur að vígi j eru nu ráðnir samkvæmt fram- j liverja þá skoðun i ljós, er hægt'
en þá. En annað hefir líka 1 angreindum tölum.
gengið í öfuga átt. Kröfurnar i Af óráðnu fulltruunum er
™ •• -i- stærsti hopunnn fra Pennsyl-
eru oft mein en góðu hófxjvaniu eðaP32 af þeim 7Q íull.
gegmr og gerðar án tillits til truumj er mæta þaðan. Talið er,
þess, sem sjálfstæðið þolir. J ag Fine ríkisstjóri muni ráða
Menning þjóðarinnar er á mestu um afstöðu þeirra. Hann
ýmsan hátt veikari en hún hefir verið talinn standa nærri
var fyrir 30 árum. Vegna MacArthur, en hefir þó enn ekki
nýrrar samgöngutækni og , tekið neina afstöðu til forseta
] efnanna. Þeir Eisenhower og
Fine hafa hitzt nýlega. Þá eru
23 af fulltrúunum, er koma frá
Michigan, óráðnir og gera bæði
væri að vekja deilur um. Eisen-
hower valdi sér hins vegar þá
starfsaðferð að tala sem minnst
opinskátt fram að flokksþinginu
og vekja þannig sem minnstar
deilur. Hins vegar mun hann
leggja kapp á að komast í kynni
við fulltrúana, er mæta þar,
og vinna fylgi þeirra á þann
hátt.
Það þykir nokkur sigur fyrir
Taft, að MacArthur hefir verið
valinn til að flytja setningarræð
una á flokksþingi republikana,
Raddir nábú.aan.a
Alþýöublaðið hefir verið að
gorta yfir því, að „prófkosn-
ingar“ þær, sem fram hafa
farið um forsetaefnin og það
kallar „selskapsleiki“ öðru
nafni, hafi yfirleitt gengið
Ásgeiri Ásgeirssyni í vil. Um
þetta segir Mbl. m.a. í fyrra-
dag:
„En eitt kemur sér illa fyrir
Ásgeirsliðið, og það er, hve próf
kosningar þessar hafa gersam
lega breytt um svip á undan-
íörnum vikum. Alls staðar, þar
sem slíkar skoðanakönnun hef
ir íarið fram tvisvar á sömu
Líttu Iandið yfir,
líttu á hafið víða.
Þarna fé og franii
frjálsra krafta bíða.
Glóir gull á legi,
gimsteinn dýr í haga,
þar er geymd og' grópuð
gæfu þinnar saga.
Burt með deyfðardrauma,
djörf sé æskan rjóða.
Aldrei værðarvoðir
vörðu frelsi þjóða.
Hönd á hlunni og plógi
hreyfist styrk og víða.
Þá mun frónska framtíð
frelsi og menning prýða.
Knútur Þorsteinsson
frá Úlfsstöðum.
ÍSLAND
•
Þegar vor á vötnum Ijómar,
vængir kljúfa loftin tær,
Island, ísland alla daga
ættarjörðin hjartakær.
Þegar blærinn blíður faðmar
blómin ungu nær cg fjær,
island, island alla daga
ættarjörðin hjartakær.
Þegar fossinn feiknasterkan
fiðlustreng í gljúfri slær,
island, island alla daga
ættarjörðin hjartakær.
Þegar húmsins hljóðu bylgjur
hjúpa stjörnuaugun skær,
ísland, island alla daga
• ættarjörðin hjartakær.
Taft og Eisenhower sér vonir um j en hann styður nú Taft orðið’
þá. Loks eru 66 fulltrúar frá' eindregið.
Til þess að tryggja sjálf-
stæðið verður ekki annað bet
ur gert en að vinna kappsam-
lega að því að bæta landið' og
hagnýta auðlindir þess og að
treysta þróttmikla og þjóð-
annarra breytinga, er ein-
angrunin ekki lengur slík
vörn fyrir menningu þjóðar-
innar og hún.var þá.
Hátíðisdagur, sem er til-
einkaður sjálfstæði þjóðarinn
ar eins og 17. júní er, á að
vera til þess, að menn reyni i langframa. Þeir menn, sem
að meta það og vega, hvertUátast vera á móti gjöfunum,
miðað hefir og hvað gera beri j en heimta þó meira og meira
til þess að halda réttri stefnu. j af alls konar hlunnindum,
í dag er áreiðanlega sérstök' syngja þann tvísöng, sem nú
ástæða til að minnast þess, að ^ er þjóðinni einna hættuleg-
til þess að glata ekki því, semjastur. Ef þessir menn fengjujlega alþýðumenningu. Sterk
áunnist hefir, ber umfram allt' að ráða, yrði þjóðin ekki að- ' menning verður aldrei borin
að treysta hið fjárhagslega eins háð gjöfum um alla fram ' uppi af nokkrum útvöldum,
og menningarlega sjálfstæði. j tíð, heldur myndi hún verða heldur verðuiyhún að byggj-
Án þeirrar undirstöðu verður ósjálfstæður þurfalingur. | ast á þroska og skilningi al- í
hið stjórnarfarslega frelsi í sambandi við hið menn- þýðunnar. íslenzk menning J
ekki treyst né varið. ingarlega sjálfstæði skal er ekki sízt sécstæð fyrir þá;
í sambandi við hið fjár- minnt á þá hættu, er fylgir' sök, að hún heíir verið al-j
hagslega frelsi er vert að f dvöl varnarliösins í landinu. ^ þýðumenning. Þess vegna má '
minnast þess, að þjóðin hefir , Þessi dvöl hersins er óumflýj- ! enginn einn hugsa svo, að ein :
á ýmsan hátt lifað um efni j anleg meðan hin kommúnist-] hverjir útvaldir; stjórnend-
fram seinustu árin. Henni not ’
aðist heldur illa sá mikli auð-
ur, er henni barst á stríðsár-
Ingólfur Jónsson
frá Prestsbakka.
stöðum og meðal sama fólks,
heíir það komið í ljós, að séra
Bjarna Jónssyni hefir aukizt
fylgi og það að miklum mun.
Á skrifstofu, þar sem eru 10
starfsmenn, fékk Bjarni Jóns-
son 4 atkvæði, en Ásgeir 6 1
upphafi, en við seinni athugun
kcm í ljós, að séra Bjarni Jóns
son hafði þarna 10 fylgismenn
og Ásgeir engan.
Á öðrum vinnustað hafði
séra Bjami Jónsson 5 atkvæði
en Ásgeir 7 í upphafi, seinna
voru fylgismenn séra Bjarna
Jónssonar orðnir 10 og Ás-
geirs 2.
Á 3. vinnustaðnum, þar sem
eru 22 starfsmenn, fékk séra'
Bjarni Jónsson ekki nema 9 j
atkvæði, en Ásgeir 13 við fyrri j
atkvæðagreiðslu, en við hina Að minnast á ánauð og aldanna
semm voru fylgismenn sera,
Lýð veldisdagu r inn
1 litklæðum fögrum þú ljómar
í dag,
þú lífsreynda norðurhafs
drottning.
Börnin þín syngja þitt ljúfasta
lag
sú lofgjörð er helguð með
lotning.
Lýðveldið forna er fengið á ný,
nú fjarlægt er erlenda
valdhafans ský.
/
Bjarna Jónssonar orðnir 19, en
fylgismenn Ásgeirs Ásgeirsson-
ar ekki nema 3.
í vinnuflokk með 35 manns,
þar sem séra Bjarni Jónsson er oss veitti kúgunar girndir.
fékk 11 atkvæði til að byrja'-
fár,
við eigum þær tímanna myndir.
Það allt er að baki, og öll gróin
sár,
Þeim fleygt er í hafið, — þar
fer um þær vel,
íska yfirgangsstefna ógnar urnir eða menntamennirnir I
menn séra Bjarna Jónssonar
vera alls 64, en Ásgeirs Ásgeirs
sonar samtals 9“.
Þannig hefir aðstaðan til
friðinum í heiminum, en því (svonefndu, séxp sérstakir út- i
má samt ekki gleyma, að sam- j verðir i þessum efnum og !
unum. Hún hefir síðan feng- býli við erlendan her fylgir, varpa megi áhyggjum og á- j
ið mikið erlent gjafafé. Enjalltaf nokkur menningarleg byrgð á þá. Það verður hver!
slíkt má hún ekki venja sig á hætta. Þess vegna verður að j íslendingur, hvar sem hannj ____
til lengdar. Þótt gjafirnar séu leitast við eftir megni.aðþessu ' stendur í fylkingu og hvað, frambjóðandanna breytzt, seg
veittar í góöum tilgangi, geta j sambýli sé háttað þannig, að'
þær með tið og tíma orðið j óeðlileg samskipti séu hindruð
henni fjötur um fót. Þess’sem mest og hinni uppvax-
vegna er betra fyrir framtið- J andi kynslóð innrætt að meta
ina að þrengja nokkuð að sér meira þjóðlega arfleifð en
í bili en að lifa á gjafafé til|vafasöm erlend foi’dæmi.
með, en Ásgeir Asgeirsson 24,
varð útkoman sú við síðari at- . . ð j ti bær hel
hugun, að séra Bjarni Jónsson lair þess sakna að glst pær nel'
íékk 25 atkvæði, en Ásgeir Ás- I
geirsson ekki nema 10. j Oskastund vonanna, vissa er nú,
Og á 2 samkomum, er nýlega þá vökumenn trúlega börðust.
voru haldnar, reyndust fylgis: Andvökudraumar þér urðu að,
sem hann starfar, að líta á sig ir Mbl. að lokum, eftir því
sem fulltrúa hins íslenzka sem málin hafa skýrzt. Ás-
þjóðarsjálfstæðis og íslenzkr- ’ geirsliðar munu heldur ekki
ar menningar. Megi sú hugs- vera neitt ánægðir yfir því að
un ríkja, mun alltaf verða:hafa átt upptökin að þessum
bjart yfir 17. júní á íslandi. I „selskapsleikjum.“
trú,
þá átökin voru sem hörðust.
IloIIvættir þínir með hugtaki
máls
þér hedsa með orðunum:
„Nú ertu frjáls“!
Hetjunnar frelsisins fæðingar-
dag
er íorsjómn valið þér liefur.
.(Framhald á 6. siðu.) ,