Tíminn - 24.06.1952, Qupperneq 3

138. blað.
TÍMINN, þriðjudaginn 24. júní 1952.
3.
Hvenær lærir Ríkisútvarpið
að þekkja sinn vitjunartíma?
Eftlr sr. Malldór Jónsson frá ReynivöIIism
Hér skal enn vikið að tón
listarflutningi í ríkisútvarpinu
og fyrst minnst á útvarpshljóm-
sveitina. Má víst með sanni
segja, að sáralítið að tiltölu hafi
af hennar hálfu verið flutt af
tónverkum eftir íslenzk tón-
skáld. Aðaluppistaðan hefir þar
veriö erlend tónlist, sótt til
ýmsra landa frá ýmsum tímum,
sum sígild, önnur í minna gildi.
Þetta er alger óþarfi, því að
erlenda tónlist má fá flutta’af
plötum, vandlega æfða af úrvals
tónlistarfólki, þar sem margfalt
fullkommnari skilyrði voru fyrir
hendi en hér getur verið um að
ræða.
Þessi sperringur eftir erlendri
tónlist virðist raunar sýna sorg-
legan- skort á skilningi á hlut-
verki útvarpshlj ómsveitarinnar
sem íslenzks menningarmiðils,
eiginlega næstum refsivert at-
hæfi gagnvart íslenzkri menning
arstarfsemi á sviði tónlistar.
Hins vegar væri hinn sanni
og sjálfsagði vettvangur útvarps
hljómsveitarinnar íslenzk tón-
list í allra fremstu röð. Útvarps
hljómsveitin væri valið tæki til
að kynna íslenzk tónskáld, til
að kenna alþjóð manna á ís-
landi að virða og meta rétt ís-
lenzka menningarviðleitni á
sviði íslenzkrar sköpunar. Tón-
listarfólk í útlöndum á ekki að
vera fyrra til að æfa og flytja
íslenzka tónlist eins og átt hef-
ir sér stað, t. d. um ýms verk
Hallgríms Helgasonar tónskálds,
er hafa verið flutt í öllum höfuð
borgum Norðurlanda og ýmsum
stórborgum meginlands Norður-
álfu og jafnvel hvað eftir ann-
að og flutt af.úryals listafólki.
Það er höfuðskömm, að við hér
heima séum eins og sofandi sauð
ir meðan erlendir úrvals lista-
menn eru vakandi og á verði um
okkar heiður.
En þess yrði þá að krefjast af
litvarpshljómsveitinni, í fyrsta
lagi, að láta kynna höfunda við
hvert lag, að tengja ekki lögin
saman með einhverju millispili
(modulationum), svo allir gætu
skilið, hvað væri lag, sem ella
yrði gerður úr ástæöulaus graut
ur, ókunnugum lítt skiljanlegur.
II.
Um eitt skeið var til útvarps-
kór svonefndur. Hvort hann sef
ur eða vakir, má hamingjan vita.
Um hann, meðan andann dró,
gilti líku máli. Þegar hann lét
til sín heyra, flutti hann erlend
lög að langmestu leyti, tónverk
frá ýmsum löndum og tímum.
íslenzkir söngvar voru þar að
minnsta kosti í minni hluta.
Þetta var öfugt við það, sem
átti að vera. Sem íslenzkur menn
ingarmiðill átti útvarpskórinn
að flytja íslenzka tónlist að
mestu, helzt að öllu leyti og
kynna þannig það, sem til hefir
orðið og til verður á hverri líð-
andi tíð á sviði íslenzkra söng-
smíöa.
Ef kórinri sefur og vaknar aft
ur til lífsins, ætti hann að hafa
þaö í huga, að það er höfuð-
skömm að ganga fram hjá þjóð-
legum verömætum. Sé kórinn
dauður, ætti ríkisútvarpið að
vekja hann aftur til lífsins og
gera honum aö skyldu að flytja
íslenzka tónlist í allra fremstu
röð og styðja með því ungling-
inn í stað þess aö bregöa fyrir
hann fæti.
III.
Rikisútvarpið á ráð á allmörg
um söngvurum, körlum og kon-
um, sem við og við eru látnir
til sín heyra í útvarpinu. Vekur
það víst athygli allflestra, að
áherzlan er af þeirra hálfu lögð
einkum á að syngja lög eftir er-
lenda höfunda og þá á erlendum
málum, en íslenzk lög í minni
hluta og sárafátt um nýjungar.
Manni kæmi jafnvel til hugar,
að söngvararnir væri meðfram
með þessu að sýna málakunn-
áttu sína í Norðurlandamálum,
þýzku, ensku eða ítölsku, sem
sárafáir skilja hér. Ég held nú
samt, að íslenzkan hljómi yfir-
Leitt bezt í íslenzkum eyrum.
Ef söngvararnir geta lært lög
eftir erlenda höíunda, því þá
ekki eins íslenzk?
En hér virðist hafa verið sama
sorgarsagan á ferð: Skammar-
legt vanmat á íslenzkri getu,
svo það virðist talið fínt, sem
útlent er, hitt ekki fínt, sem
íslenzkt er, og því lætt inn, að
það eitt sé í rauninni boðlegt,
sem útlent er.
IV.
Það virðist auðsætt að íslenzka
ríkisútvarpið verður að taka til
nýrra ráða svo það kafni ekki
undir nafni: íslenzk menningar-
stofnun. Ætti það að hafa nóg
ráð til þess, ef aðeins það lærði
að þekkja sinn vitjunartíma.
Þetta sleifarlag má ekki líöast
lengur, þessi blindni blátt áfram
á sína sjálfsögðustu köllun, sem
er að hlúa að íslenzkum lista-
verðmætum 'og hefja þau með
vakandi meðvitund á hærra stig
en er og verið hefir. En með
því framferði, sem lýst hefir
verið, er ekki öðru líkara en
verið sé vitandi vits að drepa
íslenzka tónlistargáfu í fæðing
unni, ganga rriilli bols og höfuðs
með tómlæti og hirðuleysi.
Hér stoðar engin afsökun, hún
er ekld til. Ekki mundi standa
á íslenzkum tónskáldunum að
leggja til efni, ef þeim væri hinn
sanni og sjálfsagði sómi sýndur.
Enginn aðili hefir hér sem
ríkisútvarpið aðstöðu til að
styðja íslenzk tónskáld til að
leggja sig fram um að skapa ís-
lenzka söngva, er lifa mættu
lengur en um líðandi stund. En
þá má ekki með hiröuleysi eða
fáttum finnslu kæfa þann list-
arneista, sem áreiöanlega er víða
til, og sem mundi, ef að væri
hlúð eftir megni, gleðja marga
og göfga um leiö og hefja ís-
lenzkt tónlistarlíf á hærra stig
en er. Hvort söngsmíðarnar eru
í stærra eða minna sniði, fer
eftir atvikum. Gera má þó ráð
fyrir, að helzt væri það smá-
lögin, sem fengi hljómgrunn í
íslenzkum sálum. Og vel á
minnst, eru það ekki smálögin,
sem eru kjarninn í hljómlist?
Hér stoðar ekkert kák, heldur
markvíst starf af hálfu allra
þeirra aðila í ríkisútvarpinu ís-
lenzka, er til greina geta komið.
íslenzk tónlist á kröfu til að
henni verði fullur og sæmilegur
sómi sýndur þar. í íslenzkri lista
viðleitni á ekki íslenzk tónlist
að vera sett skör lægra en önn
ur, heldur í hefðarsæti, sem
henni ber með íyllsta rétti.
Hvað dvelui' eiginlega Orminn
langa? Hvenær lærir íslenzka
ríkisútvarpið að þekkja sinn vitj
unartíma í umræddum efnum?
Fylling tímans er komin og kom
in fyrir löngu. Eftir hverju er
þá að bíða?
16. apríl 1952.
Fimmtugur:
Magnús Böðvarsson
Isóitcli, Miðelíil
í betri bæncla röð
búskap rekur þú,
yrkir ófrjótt land,
átt þér stóra trú,
vinnur harðri höncl
hölda að fornum sið,
allan ársins hrtng,
auðnu stækkar svtð.
Þú, grein á góðum meið,
glöggt þess merki ber,
aðalsættar-mai'k
alltaf sést á þér.
Efnir öll þín heit,
ei þótt séu skráð,
og' við efni vönd
ávalit sérðu ráð.
Með þér mætis frú
miklar búgarðinn,
átt, þar athvarf traust,
andans kjörviðt'nn.
Ung þín efnt's börn
ættar prýða metð.
Sérðu í þeim sæll
sól á þinni leið.
Lífs við lán og seim
langan eigðu dag,
yndis njóttu alls,
andans krýndur hag.
Ofar allri smæð
áfram stefna skal
unz sést á sigurhæð,
sannnefnt bænda val.
P. Jak.
ÁfmæÍLsmót ISI
Reykvíkingar sigruðu í
frjálsíþróttakeppninni
Þjóðdansanámskeið
Árraanns
Gílmufélagið Ármann hefir
í mörg ár haft kennslu fyrir
börn og unglinga í þjóðdöns-
um, vikivekum og söngdöns-
um undir stjórn hins ágæta
kennara Ástbjargar Gunnars-
dóttur. Vetrarstarfseminni
lauk í þetta sinn fyrir nokkru
með sýningu fyrir foreldra og
aðstandendur barnanna. Það
var ánægjuleg stund í sam-
komusal Mjólkurstöðvarinn-
ar að sjá hinn bjarta hóp
barna og unglinga sýna dans-
ana undir öruggri stjórn kenn
arans og má furða heita, hve
mikiö þau kunnu. Þarna voru
3 íiokkar. Fyrst börn á aldr-
inum 6—10 ára, siðan 10—13
ára og 13—15 ára, 90 alls. —
Aðsókn að dansæfingunum
fer vaxandi ár frá ári, og s.l.
vetur varð aö vísa mörgum
frá. Þá hefir Ástbjörg Gunn-
arsdóttir haft á hendi fyrir
félagið kennslu í gömlu döns
unum og þjóödönsum fyrir
fullorðna og hafa þau nám-
skeið verið mjög vinsæl. AÖ-
spurð um aðsókn að tímun-
um, sagði Ástbjörg, að 95—
100% mætti í hverjum tíma.
Að lokinni þessari ánægjulegu
sýningu var kennaranum
þakkað að makleikum og heið
ur sé félaginu aö halda uppi
kennslunni. S.
Afmælismót í.S.f. hófst s. 1.
laugardag. Mótið var sett með
viðhöfn, Lúðrasveit Reykjavík-
ur lék, form. afmælisnefndarinn
ar, Jón Magnússon, flutti ávarp
og eins forseti Í.S.Í., Ben. G.
Waage. Einnig talaði borgar-
stjórinn. Mótið hófst með sýn-
ingum þjóðdansa og voru það
stúlkur úr Ármanni undir
stjórn Guðrúnar Nielsen. Síðan
hófst keppni í frjálsum íþrótt-
um milli Reykvíkinga annars
vegar og utanbæjarmanna hins
vegar. Var keppnin all jöfn
fyrri daginn, Reykvíkingar
höfðu sex stig yfir, en þess ber
að geta, að enginn Reykvíking
ur mætti í 3000 m. hindrunar-
hlaupinu og er það víta-
vert. Þá bar einnig mikið á því,
að skráðir keppendur mættu
ekki til ieiks. Úrslit fyrri dag-
inn:
4x100 m boðhlaup:
1. Sveit Reykjavíkur 44,4
2. Sveit utanbæjarmanna 45,3
Stangarstökk:
1. Torfi Bryngeirss. R. 3,82
2. Kolbeinn Kristinss. U.. 3,70
3 Jóh. Sigmundsson U. 3,15
4. Bjarni Guðbrandsson R. 3,15
Kringlukast:
1. Þorsteinn Löve R. 48,28
2. Friðrik Guðmundsson R 43,51
3. Guðm. Hermannsson U. 42,54
4. Sig. Júlíusson U. 42,31
1500 m hlaup:
1. Kristján Jóhannss. U. 4:10,2
2. Sig. Guðnason R 4:11,2
3 Svavar Markússon R. 4:17,4
4. Finnb. Stefánsson U. 4:36,8
400 m hlaup:
1. Guðm. Lárusson R. 52,6
2. Ingi Þorsteinsson R. 52,9
3. Hreiðar Jónsson U. 53,1.
4. Böðvar Pálsson U. 54,2
Sleggjukast:
1. Vilhj. Guðmundsson R. 43,98
2. Ólafur Þórarinsson U. 37,89
, 3. Þorv. Arinbjarnarson U. 35,8?
| 4. Gunnlaugur Ingason R. 25,31
■ 3000 m hindrunarhlaup:
11. Óðinn Árnason U. 10:45,0
2. Einar Gunnlaugss. U 11:02,4:
Langstökk:
1. Torfi Bryngeirsson R. 6,71
2. Kristl. Magnússon U. 6,65
3. Tómas Lárusson U. 6,61'
4. Valdimar Örnólfsson R. 6,14:
Eftir fyrri daginn stóðu stigir..
þannig, að Reykjavik hafði 44:
1 en utanbæjarmenn 38. Keppn
inni var haldið áfram á sunrm ■
dag. Veður var mjög gott og nác
ist góður árangur, sérstaklegt,
í hlaupuhump. Guðmunaui:
Lárusson hljóp 800 m. á 1:55,9,
millitími hans á 400 var um 53,0
og Hreiðar Jónsson frá Akur--
eyri setti nýtt _drengjamet
hljóp á 1:58,2. Kristján Jóhanm
son nálgast óðum metið í 5000-
m., og áreiðanlegt er, að hanr,
gæti lilaupið innan við 15 mín,
í harðri keppni og við góðar ac
stæður. Mjög kom á óvart, ac
(Framhald á 4. síðu.i
&wmm 0XF0RD
ALLT Á SAMA STAÐ
Kvikmynd nra með-
ferð dráttarvéla
Um þessar mundir er bændunr
í Bandaríkjunum sýnd 19 mín-
| útna löng litkvikmynd um ör-
] ugga meðferð dráttarvéla. Mynd
j þessi var gerð fyrir atbeina Am
j erican Petroleuin Institute til
i þess að ráða bót á slysahættu í
j sambandi við notkun dráttar-
j véla og annara búvéla og þykir
vera rnjög fróöleg. Nú er verið
að gera ráðstafanir tU að lána
hana, án endurgjalds, til landa
utan Bandaríkjanna.
FALLEGUR — TRAUSTUR
— ÞÆGILEGUR
Sérstæð fjaðrandi
framhjól gera
bílinn þíðari og
þægilegri á vegi.
Morris Oxford
er mjög rúmgóöur
og heppilegur
fjölskyldubíll.
Grind og yfirbygg-
ing í einu lagi
gerir bílinn
sterkari og léttai'i.
Einkaumbooö á Islandi:
H.f. Egill Vilhjálmsson
Laugaveg 118. Sími 81812.