Tíminn - 25.07.1952, Qupperneq 5

1G5. blað.
TIMINN, föstudaginn 25. júlí 195.2
Sannleikurinnumný
sköpunarsíjórnina
ERLENT YFIRLIT:
Átökin í Verkamannaflokknum
I*ví er spáð, aS þing flokksiíis, sem haldii
verður I septombcr, verði nujög sögulegt
Þjóðviljinn og Morgunblað
ið kyrja sama sönginn í for-
ustugreinum sínum í gær.
Þessi söngur þeirra er lof-
söngur um hina góðu og
gömlu daga, þegar Brynjólfur
Bjarnason og Ólafur Thors
voru í einni sæng. Morgun-
blaðið er alveg sannfært um,
að aldrei hafi verið betri
stjórn á íslandi en sú, semj
þeir Brynjólfur og Áki sátu í,
svo a'ð eftir á að hyggja þá
eru kommúnistar ekki eins
slæmir og Sjálfstæðismenn j
vilja stundum vera láta. Þjóðj
viljinn er jafn sannfærður!
um, að engSn stjóirnarfor-
usta hafi verið jafn sköruleg
og framfarasinnuö og stjórn-!
arforustu Ólafs Thors á ár-,
unum 1944—46. í sömu and- 1
ránni telur Þjóðviljinn það
þó höfuðsynd Pramsóknar
manna að vera í stjórn með
þessum afturhaldssinnaöa
auðvaldssegg!
Það væri vafalaust á viss-
an hátt vel gert að lofa blaða
mönnum Mbl. og Þjóöviljans!
að lifa í þeirri sælu trú, sem j
þessi ummæli þeirra bera
merki um. Þetta væri líka
ekki nema sjálfsagt, ef þeir
hefðu hana út af fyrir sig og
væru ekki að flagga meö
hana í tíma og ótíma og
reyna að þvinga henni upp á
aðra. Sliku trúboði er ekki
hægt að taka þegjandi.
Þegar þannig er reynt að fá
menn til að trúa því, sem er
gagnstætt sannleika og stað
reyndum, þá er ekki hægt
að þegja iengur. Þessvegna
hefir það orðið ^ilutverk Tím
ans að hamla geng þessari
blekkingatrú Morgunblaðsins
og Þjóðviljans.
Það er alveg sama hvað
mikið og hvað oft Mbl. og
Þjóðviljinn skrifa um nýsköp
unarstjórnina, þá verður
þeirri staðreynd ekki haggað,
að hún hélt mjög illa á þeim
miklu fjármunum, sem hún
fékk til varðveislu og ráð-
stöfunar. Inneign lands-
manna erlendis var hvorki
meira né minna en 1200
millj. kr. miðað við núverandi
gengi gjaldmiðilisins, þegar
liún tók vió völdum. Þaö er
óhrekjanleg staðreynd, að af
þessari upphæð fór ekki nema
líliö brot til raunhæfra fram
fara, eins og skipakaupa. Meg
inhlutinn fór í óþarfa eyöslu,
luxusbyggingar, luxusbíla,
luxusflakk o. s. frv. Sam-
kvæmt margendurteknum
frásögnum Þjóðviljans var og
ekki óríflegum hluta striös-
gróöans skotið undan af fjár
aflamönnum og falin erlend-
is með ýmsum hætti.
Þaö er líka sama hvað mik
ið og hvað oft, sem Mbl. og
Þjóðviljinn skrifa um nýsköp
unarstjórnina, þá veröur
þeirri staðreynd ekki leynt, að
hún var blind fyrir öðrum
framkvæmdum en þeim, sem
voru beint í þágu sj ávarútvegs
ins. Hún taldi að þjóöin gæti
byggt afkomu sína á h'onum
einum, og þyrfti ekki að
hiigsa’ um annaö. Vissulega
er sjávarútvegurinh alls góðs
maklegur, en sarnt er þetta
þó oftrú á honum. Vegna þess
arar oftrúar nýsköpunar-
stjórnarinnar var landbúnað
Um helgina voru birtar tillög-
ur þær, er flokksfélög Verka-
mannaflokks'íns brezka höfðu sent
flokksstjórnihni og óskað eftir, að
væru lagðar fyrir þing flokksins,
er kemur saman í september næst-
komandi. Sá háttur hefir verið
hafður á uin alllangt skeið, að
slíkar tillögur eru birtar með veru
legum fyrirvara, svo að fulltrúarn
ir á flokksþjnginu séu búnir að
kynna sér . efni. þeirra og taka af-
stöðu til þeirra áður en á flokks-
þingið kemur.
Tillögur þessar eru hinar marg-
breyttustu. Fyrst og fremst hefir
verið veitt áthygli þeim tillögum
er fjalla um vígbúnaðinn og utan-
ríkismálin, þvi að það er á því
sviði, sem flokkurinn ér sundur-
þykkur. Meirihluti tillagna þessara
er í anda Bévanista. Þetta kemur
heldur ekki á óvart, því að það
kom í ljós við miðstjórnarkjörið á
flokksþingi>.ru í fyrra, að Bevanist
ar hafa meirihluta innan flokks-
félaganna. Þeir láta líka bera
meira á sér 'tíg eru ötulli við það
að koma tiiíögum sínum á fram-
færi. FylgiSmenn Attlees höfðu
hins vegar - meirihluta meðal full
trúanna frá verkalýðsfélögunum,
en þeir eru í yfirgnæfandi meiri-
hluta á floklcsþinginu og tilnefna
sérstaklega .meirihluta miðstjórn-
arinnar.
Tillögur, sem nú hafa borizt til
flokksþings.ius. frá flokksfélögun-1
um, virðast bera þess merki, . að
Bevanismanum hafi aukizt fylgi
síðan í fyrí-a, því að færri flokks-
félög en þá hafa nú samþykkt
tillögur, seni ganga í svipaöa átt
og hann.
Afstaða verkalýðsfélaganna.
Það verður hins vegar ekki af-
staða flokksfélaganna, er úrslitum
ræður á þinginu, heldur afstaða
verkalýðsfélaganna. Innan verka-
lýðsfélaganha hefir Bevan einnig
unnið á síðán i fyrra. Tvö stærstu
verkalýðssamböndin fylgja Attlee
enn, þ. e. samb. flutningaverka-
manna og námumanna, en þrjú
næststærstu verkalý/issamböndin
eru snúin' tiLfylgis við Bevan, þ.e.
sambönd járniðnaðarmanna, járn
brautarmanna og verzlunarmanna.
Hin smærri verkalýðssambönd
skiptast sitt á hvað. Það virðist
sýnt, að Attlee hefir enn meiri-
hluta innarn brezka Alþýðusam-
bandsins, en hann er stórum veik
ari en áður. Á flokksþinginu geta
því orðið áhöld um fylgi Attlees og
Bevans, ef Bevanistum tekst að ná
verulegum méirihluta innan flokks
félaganna og jafna þannig mun-
inn á fulltrúunum, er verkalýðs-
samtökin kjósa á þingið.
Alþýðusambandið heldur þing'
sitt nokkrum dögum fyrir flokks-
þingið og þar er búizt við sigri
Attlees eins og áður segir. Aðalá-
tökin verða hins vegar ekki háð
þar, heldur á flokksþinginu.
Verður látið til skarar
skríða?
Á flokksþinginu í fyrrahaust var
það samkomulcc deiliý.ðila að
berjast ekki til þrautar, því þing-
kosningar stóðu þá fyrir dyrum.
Báðir aðilar voru því sammála urn
að afstýra hörðum átökum. Nú þyk
ir hins vegar sýnt, að kosningar
verði ekki fyrst um sinn, og því
getur verið heppilegra að gera það
upp nú hvor meirihlutann hefir
og marka flokknum ákveðna1
stefnu, þótt af því geti leitt ein- j
hvern klofning. Það er ekki víst, J
að heppilegra tækifæri gefist til
þess síöar.
Það er a.m.k. sagt, að þetta verði
sjónarmið margra á flokksþing-
inu. í báðum örmum eru menn, er
vilja knýja fram úrslit. Ýmsir liðs
menn Attlees telja, að ekki sé síð- 1
ar vænna að gera upp við Bevan,:
þvi að stöðug undanlátssemi auki j
honum fylgi. Margir Bevanistar ■
telja það hins vegar sigurvænleg- 1
ast að tcfla djarft og einbeittlega,:
því að þannig knýi þeir flokkirm
helzb til fylgis við sig.
Á þessu stigi-, er vitanlega ekki!
hægt að spá neinu endanlega um j
það, hver niðurstaðan verður. Það |
eitt er víst, aö miðstjórnarkosning j
in verður mjög harðsótt. Shinwell
fyrrv. hermálaráðherra, sem féll
úr miðstjórninni í fyrra, sækir
það nú mjög fast að verða kjörinn.
Einnig munu. fylgismenn Attlees
tefla fram Hugh Gaitskell fyrrv.
fjármálaráðherra. Þessir menn
komast hins vegar ekki í mið-
stjórnina, nema þeir verði kosnir
af fulltrúum flokksfélaganna, en
meirihluti þeirra var fylgjandi
Bevan í fyrra. Bevan virðist ekki
á því að láta eftir neitt af sætum
þeim, er hann vann þá, heldur að
ná fleirum til viðbótar. Liðsmenn
hans vinna nú að því að tryggja
kosningu Vilsons fyrrv. verzlun-
armálaráðherra, en hann hefir
ekki átt sæti í miðstjórninni áður.
Deilurnar standa flakknum
fyrir þrifum.
Það virðist nú flestra álit, að
Verkamannaflokkurinn sé að
vinna á að nýju. Hann sigraði t.d.
nýlega í aukakosningu í Dundee
*
Utsvör og atvinnu
rekstur
í Seinasta blaði íslenzks
iðnaðar, cr Fél. ísl. iðnrek-
enda gefur út, er birtur at-
hyglisverður útreikningur,
sem sýnir hverning iðnaðar-
fyrirtækin eru Ieikin með út-
svarsálagningunni.
Fyrirtæki það, sem dæmið
er tekið af, er sagt hafa 160
þús. kr. stofnfé, en viðskipta
velta þess er sögð 4 millj. kr.
Hreinn gróði er sagður 60
þús. kr. Af þessum gróða fara
20% eða 12 þús. kr. í vara-
sjóð og í arð til hutahafa
(5%) fara 5 þús. Eftir eru þá
43 þús. af gróðanum.
Þá er komið að skattaálagn
ingunni. Eíkisskattarnir
(tekjuskattur, tekjuskattsvið-
auki og eignarskattur) nema
tæpum 10 þús. kr. Útsvarið
nemur hinsvegar hvorki
meira né minna en 52.500 kr.
Gróðinn hrekkur því ekki til
að greiða útsvar og skatta,
heldur verður að ganga á
höfuðstólinn.
Forkólfar Sjálfstæðisflokks
ATTLEE
með meiri meirihluta en í kosn-
ingunum í fyrra. Almenningur virð
ist óánægður með íhaldsstjórnina
og þó einkum me'ð ýmsar aðgerð-
ir hennar í innanlandsmálunum.
Hins vegar geta'þær deilur, sem nú
eru í Verkamannaflokknum, orð-
iö tll að spilla fyrir honum í alls
herjarb/jsningurri ef þær hafa
ekki verið jafnaðar áður. Að vísu
finnst mönnum ekki óeðlilegt, þótt
mismunandi sjónarmið séu ríkj-
andi í flokknum og deilt sé um
þau. Hitt er lakara, að deilurnar
eru þannig vaxnar. að örðugt er
að vita hvar flokkurinn raunveru
lega stendur í utanríkismálum,
eins og nú standa sakir. í ýmsum J ins hafa oft haldiö því fram,
þeirra hefir hann enga skýra
stefnu, t.d. í Þýzkalandsmálunum.
Flokkurinn hefir t.d. enn ekki gert
það fullkomlega upp við sig, hvaða
afstöðu hann á að taka' til samn-
inganna við Bónnstjórnina. í þing
flokknum hefir verið mikið um
þetta mál rætt, en sitt sýnist hverj
um og engin ehdanleg niðurstaða
náðzt enn.
Það er m.a. af þessum ástæðum,
sem margir fylgismenn Verka-
mannaflokksins leggja nú áherzlu
á, að hann marki sér skýra stefnu
(Framhald á 6. síðui.
að þeir vildu ekki íþyngja at
vinnufyrirækjunum með há-
um sköttum. Þeir hafa haft
tækifæri til að sýna þessa
sefnu sína í verki hér í bæn-
um. Þeir hafa frá því fyrsta
haft meirihluta í bæjarstjórn
inni og því ráöið útsvarsálagn
ingunni. Niðurstaða þeirrar
ráðsniennsku er sú, að um-
rætt iðnfyritæki verður að
greiða fimmfallt meira í út-
svar en ríkisskatta . og að
gróðinn hrekkur hvergi
nærri til að greiða útsvarið,
heldur verður að ganga á
höfuðstólinn.
Þannig er útsvarsálagning-
in, þar sem íhaldið ræður.
Það er ekki að furða, þótt
Sjálfstæðisflokkurinn telji
sér það einna helzt til gildis,
að hann sé á móti háum
sköttum á atvinnufyrirtækj-
um. Verkin sýna svo sem
merkin.
Og er þetta kannske ekki
góð sönnun þess, hvílík fyrir
myndarstjórn er á Reykjavík
urbæ undir handleiðslu Sjálf
stæðisflokksins?
urlnn . vanræktur, allar
meiriháttar vatnsvirkj anir
voru látnaf mæta afgangi og
ekki var lagður grundvöllur
að neinum þýðingarmiklum
og stórum iðnfyritækjum.
Stærstu framkvæmdirnar,
sem ráðist var í, voru síldar-
verksmiðjur Áka á Siglufirði
og Skagaströnd. Þær munu
standa sem táknrænt minrfis
merki um þessa einhliða
stefnu nýsköpunarstjórnar-
innar.
Þetta er í stuttu máli sann
leikurinn um nýsköpunar-
stjórnina. Hún tók við mikl-
um auði og fór óviturlega
með hann. Hún trúði einhliða
á sjávarútveginn og var blind
á aðra atvinnuvegi. Hún tók
við útflutningsatvinnuvegun-
um í blóma og skyldi við þá
styrkþurfa, svo að þeir hafa
aldrei náð sér síðan. Vel má
vera að stjórnin hafi viljaö
vel, en hún var skammsýn og
eyöslusöm og 'varð því ógæfa
fyrir þjóðina og landið.
Þjóðviljanum og Mbl. er
það líka vonlaust að halda því
fram, að Framsóknarflokkur
inn hafi veriö andvígur ný-
sköpunarstjórninni vegna aft
urhaldssemi. Hann var það
þvert á móti vegna þess, aö
hann taldi stríðsgróðann nýt
ast illa til framfara í hönd-
um hennar. Hann var fyrstur
til að benda á nauðsyn þess,
að stríðsgróðanum væri ráð-
stafaö samkvæmt markvissri
áætlun um alhliða framfarir.
Þessari tillögu hans var ekki
skeytt. Stefnu sína hefir
Framsóknarflokkurinn líka
sannað með þátttöku í þeim
stjórnum, er síðar hafa farið
með völd. Þær hafa haldið á-
fram uppbyggingu sjávarút-
vegsins, en líka munað eftir
öðrum atvinnugreinum. Þær
hafa stutt að eflingu land-
búnaðinn, byggingu stórra
raforkuvera og áburðarverk-
smiðjunnar. Það er ekki síst
fyrir atbeina Framsóknar-
flokksins aö þannig hefir ver
ið unnið aö alhliða framför-
um, þótt möguleikarnir til
þess hafi verið miklu minni
en áöur vegna þess, hvernig
nýsköpunarstjórnin fór með
stríðsgróðann. ________
'Wzkl..
Raddir nábuarma
Morgunblaðið ræðir í for-
ustugrein á sunnudaginn um
Ólympíuleikina og segir m.a.:
„Það er athyglisvert að Rússar
senda nú í íyrsta skipti síðan
kommúnistar tóku völd í Rúss-
landi íþróttamenn til Olympíu-
leika.
Er fyllsta ástæða til þess að
fagna því að þessi fjölmenna
þjóð skuli nú taka þátt í leikun-
um. Hitt hlýtur að vekja nokkra
furðu, að hún hefir ekki þegiö
aðgöngumiða, sem öllum þjóðum
er gefinn kostur á fyrir almenna
borgara, sem hafa áhuga fyrir að
sækja þessa glæsilegustu íþrótta
hátíð heimsins. í öllum löndum
er mikil ásókn í slíka aðgöngu-
miða. En Rússar hafa afþakkað
þá með öllu. Þeir kæra sig ekk
ert um að gefa sínu fólki tæki- . _. ^ __
færi til þess að fara úr landi til lnn hafi akveðið Þorvald
Sérsíætt framboð
Morgunblaðið tilkynnir í
gæ’í', áð Sjálfstæðisflokkur-
þess að sækja leikana. Er þó
skammt að fara t.d. frá Lenin-
grad yfir til Helsingfors. Ber hér
enn að sama brunni að valdhaf-
ar Rússa leggja á það mesta á-
herslu að haldá Ráðstjórnarríkj
unum harðlæstum.
Þangað má enginn koma nema
hann sé hátíðlega boðinn í ein-
hverri „menningartengsla" sendi
nefnd til þess að horfa á hersýn-
ingar á Rauða torginu. Þaðan má
) heldur enginn fara nema undir
opinberu eítirliti og að einhverju
leyti á vegum ríkisins.
En látum svo vera. Það er á-
nægjulegt, að þeim þjóðum fjölg
ar, sem taka þátt í hinum
ólympsku leikjum."
Þrátt fyrir allt er vissulega
ástæða til þess að fagna því,
að Rússar eru með í Ólymþiíu
leikunum. Meö því hafa þeir
rofið örlítið skarð í einangr-
unarmúrinn, sem þeir hafa
verið að byggja upp í kring-
um sig. En vissulega væri fátt
vænlegra til friðar en þeir
j rifu hann alveg niöur og gagn
| kvæm kynni gætu skapazt
með þjóðum þeim, er járn-
1 tjaldið aðskilur nú.
Garðar Kristjánsson lögfræð
ing frambjóðanda sinn viö
aukakosninguna, er fram fer
í Vestur-íjsafjarðarsýslu í
haust.
Fregn þessi kom að því
leyti á óvænt, aö ekki var ann
að kunnugt en að Þorvaldur
þessi stæöi föstum fótum í
Alþýðuflokknum. Hann hefir
gegnt fyrir hann ýmsum
trúnaðarstörfum, m. a. mætt
nýlega fyrir hann á alþjóða-
þingi jafnaðarmanna og er
enn varafulltrúi hans í út-
gerðarráði Reykjavíkurbæj-
ar. Þá var hann á sínum tíma
ráöinn lögfræöingur við Út-
vegsbankann fyrir harðfylgi
þeirra Stefáns Jóhanns og Ás
geirs Ásgeirsscnar.
Síðan Ásgeir var kjörinn
forseti, hefir það meira að
segja komið til oröa, að þor-
valdur yrði frambjóðandi AI-
þýöuflokksins í Vestur-ísa-
fjaröarsýslu og var þessu m.
a. haldið fram í grein, sem
Helgi Sæmundsson birti í
tFramnald á 6. siSuh