Tíminn - 07.08.1952, Blaðsíða 3

175. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 7. ágúst 1952.
A
í
orecfó-
cinrmar
varp til ^Jráh oaar n
onuncýó ocj norólm lófóí
3. ácýúót 1952
Ég Noregs fylki flyt í dag
cið fornuvi liætti kveðjubrag.
Öll veröld kennir konung þann,
er kom og sá og ríkið vann.
Hann þurfti hvorki bál né brand,
hér beið hans forsjár þjóð og land,
og hendur fólksins knýttu krans
um konungdóm hins frjáls manns.
Hann frelsi og eining fólks síns bar
í fararbroddi, hvar sem var,
á herðiLm sér um hálfa öld, —
í hjörtum þess hann fékk sín völd.
Á hættustundu hugumstór
á heijarslóðum sálarrór,
- um fána Noregis fylkti þeim,
er fóru til að komast heim.
Ög er hann síðan sigldi heim
ryeð sigurfánann liöndum tveim,
þá bœttist enn að nýju nafn
í Noregskónga lietjusafn.
Ég Hákon konung hylli í dag:
Nú hljómar Noregs fagra lag.
Og fáninn skrýðir byggð og bœ,
og blaktir frjáls um víðan sœ.
Minn liugur klýfur kaldan geim
með kveðjuorð frá bróður þeim
sem áður fyr að heiman hvarf
til hins er land mitt tók í arf.
Oss tengja ennþá aldin bönd,
þótt úthöf skilji fósturlönd.
Því söm er œttarsaga vor,
vér saman rekjum gömul spor.
Vér skynjum ennþá Svoldarsorg
og Sonartorrek heim á Borg.
Það Ijómar enn um Hálfdáns haug,
oss hlýnar enn við Snorralaug.
Er vetur sat á veldisstól,
og vonin. beið og dreymdi sól,
í nauð og stríði stœlti þrótt
vor stjörnubjarta sögunótt.
Það liðu dagar ár og öld,
með unga morgna — rökkurkvöld — ..
Nú sigla niðjar Noregs heim
mót nýjum degi und fánum tveim.
Ég Noregs hilmi hylli í dagv
Ég hylli norrœnt brœðralag.
Ég hylli norrœnt hetjublóð.
Ég hylli Noregs frjálsu þjóð.
Bjarni Ásgeirsson
Hákon Noregskonungur
Útvarpserlndi Bjarna Ásgeirssonar sendiherra á afniselisdegi
konungs 3. þessa mánaðar
ÞaS er mikið um að vera voru að segja sig úr lögum við valdi sér að einkunnarorð-
með frændþjóð okkar, Norð- Svía eftir að hafa næstnm ó- um: Allt fyrir Noreg. Stór-
mönnum, í dag og á morgun. slitið í 500 ár orðið að lúta er- þingið samþykkti konung-
Þeir minnast sem sé, með lendum konungum. Um nokk dóm hans einróma, og árið
tveggja daga hátíðarhöldum urt skéið ríkti jafnvel fevissa éftir, hinn 22. júní 1905 fór
áttatíu ára afmælis sins ást- um það, hvort sambandsslit- j svo krýning hans hátiðlega
sælasta konungs, Hákonar in ekki hefðu í fcr með sér1 fram í hinni fornu og fögru
hins sjcunda. — vopnuð átök á milli frænd- Þrándheimsdómkirkju.
Það er víst nokkuð örðugt ÞJóðanna, — og var jafnvel Saga konungsins þessi 47
fyrir íslendinga að skilja það einhvér úndirbúningur undir valdaár hans hefir um leið
gagnkvæma ástríki og trún- það af beggja hálfu. j verið saga Noregs'. Þetta
aðartraust, sem skapazt get- Eftir að þvi var svo afstýrt, tímabil hefir verið óvenju-
ur á milli konungs og þjcðar, — var um það-rætt af ýmsum lega viðburðaríkt og mikil-
þegar á annað borð° sambúð áhrifamönnum í norskum fenglegt. Það hefir verið tíma
A þessara aðila lánast og verð- stjcrnmálum utan þings og bil mikilla átaka í þjóðfélag-
/ ur langvinn. ° innan, að réttast væri að inu, en um leið mikilla fram
/, Konungdómurinn hefir stofna til lýðveldis í Noregi kvæmda og framfara.
aldrei orðið neitt helgitákn í eftir a'ö tengslin við konung |
hu°a íslenzku þjóðarinnar. Svíþjóðar væru slitin. | Þetta stórbrotna land, sem
Sjálf þjóðfélagsstofnunin Það kom Þ° fljótt í ljós eft er svo víðáttumikið, að vega-
eins og hún er sögð og skilin, ir nánari athugun og umræð Nngdin frá syðsta hluta þess,
var eins konar uppreisn gegrí ur um Þessi mál, að megin- ■ á landsenda norður fyrir
konungsvaldinu. enda voru Þorri norskra ráðamanna á- heimskautsbaug, er álíka mik
0 stöðugar væringar á milli ieit trYggast fyrir þjóðina að il og suður til Miðjarðarhafs,
()• ýmsra íslénzkra landnáms- mynda norskt konungdæmi, er allt sundurskorið miklum
j manna og norskra konunga. °g voru Því fylgjandi. |fjörðum við sjávarsíðuna, en
Hér hefir heldur aldrei verið Síðan kom langt þóf um djúpurn dölum inni í megin-
búsettur íslenzkur konun°-ur Það, hvort hinn væntanlegi landinu. Það lætur nú að lík-
og minning hinna erlendu úonungur skildi valinn með- um, að þessar miklu marka-
konunga þjóðarinnar verður ai sænskra, enskra, danskra línur, sem náttúra landsins
jafnan í huga hennar ná- -eða íafnvel þýzkra prinsa, — hefir mótað í það, hafi einn-
tengd minningunni um niður °^' Þú hver skyldi verða fyrir ig sett svip sinn á þjóðina.
lægingu hennar og ófarnað. , valinu. En að lokum urðu all- Fjöldi norskra byggða hefir
i pessu er öfugt farið með ir Þingmenn Noregs sammála um aldaraðir verið eins kon-
' norsku þjóðina. En það hljóm um að' oska eftir að Carl Prins ar smáþjóðfélag fyrir sig, með
ar dálítið ótrúlega, aö ein- af Danmörku, næst elzti son- sérstæðri menningu, háttum,
mitt íslendingar,°— sú þjóð, ur Friðriks Danakrónprins, málfari og klæðaburði. Og
1 sem er hvað minnst um kon- síðar Friðriks áttunda, yrði þegar þess er gætt, að Norð-
i Unga gefið,_hafi lagt grund fyri vaiinu sem konungs- menn hafa frá alda öðii ver-
1 völlinn að hinni miklu kon- efni. En hann var þá giftur ið búnir mikilli einstaklings-
ungshollustu frænda vorra Maud. dóttur prinsins af hyggju og sterkri skapgerð,
Norðmanna. Samt mun það Waies> síðar Játvarðar VII. verður það skiljánlegt, að
vera svo. Englandskonungs. þeir urðu ekki allir bræddir í
Flestum Norðmanna ber a. * Eftir svo að Karl prins sama mót, þó svo ætti aö
m.k. saman um það, að Heims hafði gefið kost á sér, með heita, að Haraldur háríagri
kringla Snorra hafi verið því skilyrði, að það yrði bor- sameinaði þá stjórnarfars-
sterkasti aflvaki að endur- ið undir þjóðina við almenna ieSa °S Olafur helgi um krist-
reisn og þjóðarvakningu Norð atkvæðagreiðslu, var hún lát indóminn. Það hefir því crð-
manna, og sé stöðug næring in fram fara dagana 12. og ið verkefni stjórnartímabils
hinni ódrepandi þjóðernis- 13. nóvember. Úrslitin urðu Hákonar sjöunda að sameina
og sjálfstæðiskennd þeirra. þau að um 260 þús. kjósend- Þá í nútíma þjóðfélag. En
En saga norsku þjóðarinn- ur tjáðu sig samþykka kon- Þetta hefir ekki orðið bar-
ar, eins og hún er sögð í ungdæmi Karls prins, en um áttulaust. Eg held að segja
Heimskringlu, er fléttuð inn 70 þús. greiddu mótatkvæði. megi, að þau séu töluð út úr
i ævisögur norsku konung- Svo gerðist hinn sögulegi i111®3, norsku þjóðarinnar orð
anna á því tímabili — svo atburður hinn 21. nóvember, Björnsons um, að friðurinn
minning hennar um fortíð að prinsinn, sem nú hafði se ekki fýrir oiiu. heldur hitt
sina rennur saman við minn- tekið sér heitið Hákon sjö- að úafa ákveðna skoðun og
inguna um konunga hennar, undi, steig í land í Osló með fylSJa henni eftir. Stjórnar-
— á sama hátt og gullaldar- drottningu sína og tveggja timabii konungsins hefir líka
saga íslenzku þjóðarinnar er ára gamlan son þeirra, Alex- verið mikið baráttutímabil, í
fyrst og fremst tengd hinu ander, sem nú fékk heitið Ó1 stjórArAálum, atvinnumálum,
forna aljþingi og goðorðs- afur. Með þessari nafnbreyt- félags- og menningarmálum.
0 mönnum. Þannig verður kon ingu var hið nýja konunga-
ungdómurinn ósjálfrátt í tímabil Noregs, þegar knýtt
huga Norðmanna hið þjóð- við hin fornfrægu konunga-
lega og sögulega stjórnar- sögutímabil norsku þjóðar-
form á sama hátt og íslend- innar. Því má einnig við bæta,
ingum lýðveldið. að ætt Hákonar konungs hef
Þess vegna mótaðist sjálf- ir verið rakin til Haraldar
stjórnarbarátta Norðmanna hárfagra í 33. lið, og eru 26
mjög af óskum um eigin kon liðir í karllegg og 7 í kven-
Innheimtumenn!
Innheimtumenn blaðsins eru vinsamlegast beðnir um
að senda skil nú í ágúst, ef þau hafa ekki birizt áður.
Innhcimta Thnans
AW.V.V.V.V.W.V.W.V.VW.VAW.V.V.W.W.V.V^
ung, eins og t.d. kemur fram
í kvæði hins mikla frelsis-
skálds þeirra, Henriks Werge
lands, í kvæði hans um Ak-
ershuskastalann í Osló, þar
sem hann segir eitthvað á
þessa leið:
Mikill fögnuður yrði það fyrir
þína fornu turna, ef þeir
fengju aftur að líta Hákon
Noregkonung.
Þessi norska þjóðartilfinn
ing staðfestist svo við þjóðar-
atkvæði eftir frelsitökuna,
þar sem yfirgnæfandi meiri-
hluti lýsti sig fylgjandi kon-
ungdæmi, enda þótt nokkur
hreyfing væri þá fyrir lýð-
veldisforminu.
Það voru viðburða- og ör-
lagaríkir dagar í Noregi ár-
ið 1905, þegar að Norðmenn
legg.
í hráslagalegri hríðar-
muggu um snævi þakin
stræti höfuðborgarinnar, sem
öll var fánum skreytt, hélt
svo konungsfjölskyldan til
hallarinnar við stórkostlegan
móttökufögnuð mikils mann
fjölda, með stjórn Noregs og
stórþing i fararbroddi. Þar
með hófst sigurganga Hákon
ar 7. á norskri grund. En sig-
ur hans yfir Norðmönnum
hefir verið með öðrum hætti
en hans fornfrægu fyrirrenn
ara. Hann hefir sigrað í hjört
um þegna sinna og sá sigur
er svo algjör, að hann er nú
í dag ástsælasti konungur, er
nokkurn tima hefir ríkt í Nor
egi.
Daginn eftir kom hann svo
fram í Stórþinginu og vann
ieð. að stjórnarskránni og
Oldurnar hafa oft risið hátt í
trúmáladeilum, tungumála-
deilum, deilum um einstaka
stórframkvæmdir og löggjöf,
deilum milli stóriðjunnar og
stórútgerðarinnar annars veg
ar og verkalýðsins hins veg-
ar eins og víðar þekkist. Og
það, sem hefir aukið á hin
þjóðfélagslegu umbrot þessa
tímabils, er hið mikla rót, er
tvær heimsstyrjaldir með öll
um þeirra afleiðingum hafa
komið á atvinnulífið og þjóð
lífið allt.
En hversu hátt, sem öld-
urnar hafa risið, hefir kon-
ungurinn jafnan staðið eins
og klettur úr hafinu, hið lif-
andi sameiningartákn þjóð-
arinnar, ofar öllum ríg og
dægurþrasi, elskaður og virt-
ur af stéttum og einstakling
um.
Hin ólgandi . starfsorka
norsku þjóðarinnar er leyst-
ist úr læðingi við þjóðarvakn
ingu þá, sem endurheimt full
veldisins framkallaði, vakti,
ekki aðeins öldurót í þjóð-
félaginu heldur varð hún
einnig byr í seglin i framsókn
(Framhaid á 5. siðu.)