Tíminn - 22.08.1952, Qupperneq 5

188. blað.
TÍMINN, föstudaginn 22. ágúst 1952.
5.
Fiistud. 22. eítjiíst
Líískjörin hér og í
Sovétríkjunum
Þjóðviljinn segir frá því
undir áberandi fyrirsögn á
forsíðu sinni í gær, að ákveðið
hafi verið að kalla saman
flokksþing kommúnistaflokks
Sovétríkjanna í októbermán
uði næstkomandi. Ekkert
slíkt þing hefir verið haldið
síðáh 1939, svo að kjörtími
þeirra, er þá voru kjörnir til
trúnaðarstaría, verður rúm
13 ár. Þetta myndu komm-
únistar telja langt kjörtíma-
bil annars staðar, t.d. í Bret-
landi og í Bandaríkjunum.
í sambandi við þessa frétt
um flokksþingið, notar Þjóð-
viljinn tækifærið til að birta
margar og stórar tölur um ráð
gerðar framkvæmdir í Sovét-
ríkjunum. Vafalaust er það
mikilsvert fyrir lesendur Þjóð
viljans að kynnast þessum töl
um, en airnar fróðleikur varð
andi Sovétríkin myndi þó
vera þeim enn gagnlegri og
nauösynlegri. Hér er átt við
það, að Þjóðviljinn veiti þeim
greinargöoar og glöggar upp-
lýsingar um lífskjör almenn
ings í Sovétríkjunum, svo að
þægt sé að átta sig á því,
íivort þau muni betri eða
lakari eða svipuð og hér.
• Fýrir Þjóðviljamenn ætti
fátt að vera æskilegra en ef
þeir .gætu birt upplýsingar,
er gæfu til kynna, að lífskjör
in væru miklu betri í Sovét-
ríkjunum en hér á landi. Það
gætu þeir talið sönnun þess,
að þjóðskipulagshættir væru
betri í Sovétríkjunum en þeir,
sem íslendingar búa nú við.
Þeir gætu bent á það til rétt-
lætingar þeirri stefnu sinni,
að við ættum að taka upp
skipulag Sovétríkjanna.
Ef allt væri með felldu,
ættu lífskjörin að vera betri
í Sovétríkjnnum en á íslandi.
' Sovétríkin eru frá náttúrunn
ar hendi miklu betra og auð
ugra land en ísland. Þegar
kommúnistar hófust þar til
valda, tóku þeir við hlutfalls
lega meiri mannvirkjum, full
komnari iðnaði o‘g betra sam
göngukerfi en t.d. íslending-
ar fengu í arf, er þeir tóku
stjórn éigin mála í sínar hend
ur. Að vísu hefir síðari heims
styrjöldin lamað efnahags-
kerfi Rússa nokkuð, en her-
fangið frá leppríkjunum hef-
ir nú bætt það tjón að mestu
eða öllu. Þegar ailt er tekið
með í reikninginn, mun alveg
óhætt að fullyrða það, að síð
an kommúnistar komust til
valda í Rússlandi hafa þeir
ekki þurft að byggja jafn mik
ið og alhliða upp og íslending
ar eftir að þeir öðluðust sjálf
stæði sitt. Svo grálega höfðu
hin erlendu yfirráð leikið ís-
lendinga.
Þaö vantar ekki, að Þjóð-
viljinn segi of't frá miklum
mannvirkjum, sem verið er
að gera í Sovétríkjunum, Það
væri líka næsta undarlegt, ef
jafn fjölmenn þjóð í jafn
góðu landi, heföi ekki margar
stórframkvæmdir á prjónun-
ip. Þær framkvæmdir, sem
Þtióðviljinn hefir nefnt, er
þó hlutfallslega sízt meiri en
þær, sem hafa verið gerðar og
verið að gera hér á landi.
Enn hefir lika Þjóðviljinn
Fréttir frá starfsemi S.Þ.:
Starfsemi Alþjóðabankans
Heildarlán bankans nema orðið 1,4 milljarða doll-
ara — Hjálparstarf S. Þ. í Kóreu — Eitt kolamál —
Barnahjálp S. Þ. rekur yfir 1000 stöðvar
Alþjóðabanki S.Þ. hefir nýlega sóknarstofum í 9 Evrópulöndum
sent út reikning sinn fyrir f jár- (og í Bandaríkjunum að reyna að
hagsárið, sem lauk 30. júní, 1952. skapa hagkvæmt kerfi við flokkun |
Nettó-tekjur bankans námu 15,9 kola, sem byggt yrði á séreinkenn
milljónum dollara á árinu, en um og eiginleikum kolanna, sem
námu I5j2 millj. árið áður. Nettó- . unnin eru úr jörðu i Evrópu.
tekjurnar eru lagðar í varasjóðinn j Pvllltrúar kolaframleiðsluland-
sem nú er oröinn 58 millj. dollara anna í Efnahagsnefnd S.Þ. fyrir
að upphæð. I Evrópu (ECE) hafa stuðlað að
Brúttó.-tekjurnar, að frádreg- ’ rannsóknum þesum í því skyni
inni þóknun bankans, námu alls að fá í notkun sameiginlegt tungu
35.2 millj. dollara, en 28.2 millj. ár mál, ef svo mætti að orði kveða,
ið áður. | þegar rætt er um kol í alþjóða-
Útgjöld bankans voru samtals viöskiptum. '♦
19.3 milíj. dollara, en af þeirri upp j Nú hefir verið gengið frá tillög-
hæð var -5,1 millj. varið til stjórnar ' um um sl'ka flokkun og eiga lönd
kostnaðar við bankann. i in, sem hlut eiga að máli, að taka
Þóknun bankans, sem var 7,6 afstöðu til þeirra. Meðal þeirra
millj. dollara, hefir verið lögð í landa. sem unnið hafa að því
sérstakan varasjóð bankans, sem að skapa þetta fasta kerfi er Sví-
nú nemur 27,7 millj. og eru heild þjóð.
arvarasjóðir bankans nú samtals Plest kolframleiðslulöndin hafa
orðnir 85,7 millj. dollara. ! þegar í notkun sitt eigið kerfi við
Á reikningsárinu veitti bank- flokkun kolanna eftir verðmæti
inn samtals 19 lán að upphæö þeirra. Það, sem nú er leitazt eft- 1
298,6 milljónir dollara og hefir ir, er að fá sameiginlegt flokkun-
bankinn þá alls lánað út 1,4 millj- arkerfi fyrir kol frá Evrópulönd-
arða doUara. | unum og Norður-Ameríku. Við ,
Á árinu bættust tvö ríki í félaga slíka flokkun þarf um margt aö
tölu bankans. Voru það Sviþjóð og hugsa — hitaeiningar. öskuinni-
Burma. Við komu þeirra jókst hald o.s.frv.
hlutafé' bank.ans um 115 millj. doll j Til þess að flokkun kolanna yrði
ara. Við j lok fjárhagsársins áttu 51, eins hagkvæm og. mögulegt er,
ríki aðiíd að bankanum.
S.Þ. vinna að heilbrigðis-
áætlun fyrir Kóreu. _ .
Alþjóok helilbrigðismálastofnun- komið upp tilraunastofu í Rotter-
in (WHO) .hefir nýlega sent þrjá dam, þar sem endanlegu tilraun-
starfsmenn sína til Kóreu og eiga irnar voru gerðar. Er hin endan-
þeir á næstu sex mánuðum að . iega niðurstaða var fyrir hendi var
ganga frá yfirliti um hvaða að- j kolum frá Evrópu skipt í 62 flokka.
stoð verður nauðsynleg þegar hægt j Me’ð öllu þessu starfi hefir verið
er aö hefja endi(rreisnarstarfið, fylgzt af miklum áhuga annars
sem að öllúm líkindum verður unn staðar í heiminum, þar sem kol
Vöruskiptin
Tveir kunnir útvegsnienn,
Elías Þorsteinsson og Finn-
bogi Guðmundsson, birtu
grein í Mbl. í fyrradag, þar
sem rætt er um utanríkis-
verzlunina. Aðalefni greinar-
innar er það að beina eigi
utanríkisverzluninni meira
yfir á vöruskiptagrundvöll.
Telja þeir, að meira hafi ver-
ið hægt að selja af fiski til
Spánar, Austur-Evrópu, Aust
urríkis og Israel, ef innkaup
hefðu verið aukin þaðan í
staðinn.
Hér skal ekki lagður dóm-
ur á þessar fullyrðingar
þeirra Elíasar og Finnboga.
Vel má vera, að eitthvað sé
til í þeim. Reynzlan af vöru-
skiptunum hefir hinsvegar
oft orðið misjöfn. Iðulega hef
ir orðið að kaupa fremur lé-
legar vörur og dýrari en hægt
var að fá á frjálsum mark-
aði. Ungverska hveitið er
enn í fersku minni. í mjög
mörgum tilfellum hafa vöru-
skiptin mjög svipuð áhrif og
varð að sjálfsögðu að tryggja að
sömu aðferðir væru notaðar við
efnagreiningu og eftir að samkomu
lag náðist um þær aðferðir var
ið eftir sérstakri fimm ára áætlun.
Auk Alþjöðlegu heilbrigðismála-
stofnunarinnar, mun Matvæla- og
landbúnáðarstofnun S.Þ. (FAO) og
Upplýsinga og menningarstofnun
S.Þ. (UNESCO) taka þátt í undir
búningsrannsókn þessari. UNKRA,
stofnunin, sem annast yfirstjórn
allrar endurreisnarstarfsemi í land
inu. fær á þennan hátt yfirlit yfir
þörfina á þeim sviðum, sem þess-
ar þrjár stofnanir fjalla um.
Hjálparstofnun S.Þ., sem starf-
ar í þágu óbreyttra borgara, hef-
ir þegar unnið mikið starf í þágu
aimennings í Kóreu, en viðfangs-
efnin eru svo mörg og umfangs-
mikil, að nauðsynlegt er að gera
heildaráætlun um fyrirkomulag að
stoðarinnar í framtíðinni. Heil-
brigðismálin í Kóreu eru í mesta
ólestri af völdum styrjaldarinnar,
hundruð þúsunda óbreyttra borg-
ara og hermanna hafa særzt eða
beðið örkuinl og heilsufar almennt
í landinu ber að sjálfsögðu mik-
inn svip' hins óeðlilega ástands.
Helzta verkefni nefndarinnar
verður að afia sér upplýsinga um
hvað aðstoðin þarf að vera mikii
og margþætt og má vænta skýi-slu
frá nefndarmönnum innan sex
mánaða.
Kolaframleiðslulöndin sam-
ræma mál á hinu svartá gulli
Um margra ára skeið hefir ver-
ið unnið að því í Genf og í rann-
eru unnin úr jörðu og sennilegt
þykir að Evrópukerfið veröi notað
sem fyrirmynd annarra.
Sagan um Som Chit —
stúlkuna frá Síam.
Fyrir tveimur árum var Som
Chit Sa Ma, sjö ára að aldri, lítil
stúlka frá Bangkok. Þá varð hún
fyrir því óhappi að velta olíu-
lampa yfir sig og áður en hægt
var að koma henni til hjálpar hafði
hún fengið alvarleg brunasár yf
ir mestallan líkamann.
Margt og mikið var gert til þess
aö hjálpa henni, en mánuðina á
eftir var ekkert, sem benti til
þess, að Som Chit myndi losna
við afleiðingarnar af brunasárum
sínum. Nú er hún þó svo að segja
alheil. Hún hefir orðið heilbrigð
vegna þeirrar starfsemi, sem kom
ið hefir börnum víða um heim til
góða og sem unnið er að tilhlut-
an hinna ýmsu stofnana S.Þ. í
þessu tilfelli var það einkum
Barnahjálparsjóðuirinn, sem hlut
átti að máli.
Einn starfsmanna UNICEP hef
ir sagt sögu Som Chit: Faðir henn
ar var kínverskur trésmiður, sem
bjó, ásamt konu sinni og fjórum
börnum, í einu fátækrahverfinu í
Bangkok. Þegar Som Chit varð fyr
ir slysinu, var hún flutt í sjúkra-
hús og dvaldist þar í marga mán-
uði. án þess að hægt væri að
merkja nokkurn verulegan *bata.
Gunnar Mýrdal, formaöur
Efnahágsnefndar S.Þ.| fyrir
Evrcpu, sem hefir haft for-
göngu um sameiginlegt flokk
unarkerfi fyrir kol.
Faðir hennar varð loks óþolinmóð
ur og tók Som Chit heim, en þar
leit læknir eftir henni af og til.
Enn var enginn bati sjáanlegur.
Faðir hennar veiktist sama ár-
ið. Hann fékk berkla og dó í des-
ember í fyrra, því hann gat ekki
fengið nauðsvnlega læknishjálp. gengislækkun, þ. e. verðið a
Eftir það hafði móðir hennar ekki! útflutningsvörunum hækkar,
efni á að kosta læknishjálp fyrir i en verð innflutningsvaranna
Som Chit. Móðirin fékk vinnu í hækkar Iika að sama skapi og
þvottahusi en Som Chit var skil- : ___.
... : oít meira.
m eftir heima an umonnunar.; ,
Annar fótur hennar var orðinn illa ! Þegar a þetta er litlð, ^ er
farinn af eftirköstum brunasár- j Þaé vel afsakanlegt, að stjórn
anna. Hún gat ekki stigið í fót-, arvöldin sýni nokkura gát í
inn, ekki leikið sér með hinum' sambandi við vöruskiptin.
börnunum og varð að sæta hlut- ' Ilinsvegar er ekki með þessu
verld og einveru hins, bæklaða. I sagt, að vöruskipti þau, sem
Fyrir nokkrum mánuðum vildi. þeir Elias og Finnbogi minn.
svo til að ástralska hjukrunar-1 agt e ekk.
konan Eileen Davidson , sem starf ] ,.
ar við eina af barnahjálparstöðv- ^meira e^a minna leyti. Það
á Som Chit, sem haltraði fyrir ut-
an kofa móður sinnar.
Hún tók barnið með sér og sá
um að Som Chit var komið fyrir
á barna'njálparstofunni og þar var
hún skoðuð af læknum frá Alþjóða 1
(Framhard á 7. siðu).
um UNICEF í Bangkok, kom auga ] ^er vitanlega eftir því, hvaða
vörur er hægt að fá í staðinn
og hvaða verð er á þeim.
Vert er að vekja athygli á
því, að Þjóðviljinn hefir lýst
yfir eindrengnum stuðningi
við grein þeirra Elíasar og
Finnboga. Hann telur vöru-
skiptin hið bezta úrræði.
Kommúnistar ætíu því hér
eftir að hætta að lýsa sig and
víga gengislækkun, því að
vöruskiptin eru oft ekki ann-
að en dulbúin gengislækkun,
sbr. ungverska hveitið.
Tvímælalaust er það æski-
legast, að utanríkisverzlunin
sé sem frjálsust. Hinsvegar
verður oft fleira að gera eri
gott þykir. Þessvegna geta
vöruskiptin reynst nauðsyn-
Ieg og sjálfsögð. En markmið
ið á samt eflaust að vera það,
að hátta svo peningamálum
Raddii nábúanna
AB ræðir um það í forustu-
grein í gær, að meiri áherzlu
eigi að leggja á endurbygg-
ingu gömlu bæjarhlutanna í
Reykjavík en að þenja bæinn
út. Það segir m.a.:
„Sú vanræksla í þessurn efn-
um, bæði hjá forráðamönnum
bæjarins undanfarin ár, og einn
ig hiá Alþingi varðandi löggjöf
um þessi efni, hefir tafið fyrir
endurbyggingu bæjarins. í
skýrslu um Laugaveginn segir f
skipulagsstjórn bæjarins, að
af. ' og framleiðslukostnaði, að ut
alveg sleppt að gera saman-
burð á lífskjörum almenn-
ings hér og í Sovétríkjumun.
Hann ræðir að vísu mikiö
um verðlækkanir og kjara-
bætur í Sovétríkjunum og
fárast ósköpin öll yfir dýr-
tíðinni hér. En samanburð á
lífskjörunum forðast hann
hins vegar að gera. Hann hef
ir meira að segja ekki enn
treyst sér til' að mótmæla
því, að mjólkurverðið sé þrisv
ar til fjórum sinnum hærra
í Sovétríkjunum en hér, mið
að við kaupgetu verkamanna.
Það fer ekki hjá því, að
mönnum þyki þessi þögn
Þj óövilj ans grunsamleg.
Vissulega verður hún ekki
skilin á annan veg en þann,
að með þögn sinni verði Þjóð
viljinn að játa, að efnahags-
legir yfirburðir hins komm-
únistíska skipulags séu ekki
slíkir og hann vill vera
látrý, heldur sarini einmitt
umræddur samanburður, að
þrátt fyrir alla sína galla sé
skipulag það, sem við búurn
við, betra og æskilegra íyrir
almenning í efnahagslegu til
liti, auk þess sem það tryggir
honum ómótmælanlega
meira frelsi og réttindi á öðr-
um sviðum.
greiðsla nokkurra beiðna um
byggingaleyfi á lóð'um í hinum
eldri bæjarhlutum hafi tafizt
vegna urntals um breikkun við-
komandi gatna“. Þannig hefir ráð
leysið í þessum málum beinlín
is orðið til að auka útþenslu bæj
arns og auka útgjöld hans vegna
nýrra bæjarhverfa. Aðeins þeg-
ar eftirlætis fyrirtæki íhaldsins,
I svo sem Morgunblaðið, hafa,
þurft að byggja, hefr verið hlaup
ið til og' látð samþykkja end-
anlegt skipulag fyrir litla skák
miðbæjarins, svo að þær bygg-
ingar þyrftu ekki að tefjast!
Það má ekki draga þessi mál
öllu lengur. Reykjavíkurbær verð
ur að hafa forustu urn skynsam-
lega lagasetningu um þessi efni,
og ríða á vaðið með' víðtækri rann
sókn á endurskipulagningu bæj
arins og á grundvelli hennar á-
ætlun um endurbyggingu hinna
eldri hluta. Síðan verður að
framkvæma "þá áætlun lið fyrir
lið, svo að útlit gamla bæjarins
anríkisverzlunin geti verið
sem frjálsust.
Spurningum svarað
AB varpar fram þeirri
spurningu í gær, hvað Tím-
inn hafi fyrir sér um það, að
Alþýðuflokkurinn hafi talið
eðlilegt veturinn 1949—50, að
flokksstjórn íhaldsins færi
ein með völd. Svarið við þess
ari spurningu er að finna í
forustugrein AB 15. þ. m. Þar
er þetta sagt skýrum orðum.
AB spyr ennfremur: í
hvaða málefnum hafði Al-
þýðuflokkurinn frekar sam-
vinnu við íhaldið en Fram-
sókn í stjórn Stefáns Jó-
hanns? Að sinni skal látið
nægja að svara þessu með því
að nefna viðskiptamálin.
batni, umferöin verði viðráðan- j Fi’amsóknarmenn vildu hafa
lég og gamlar götur og lóðir verði' allt annað fyrirkomulag á
hagnýttar að fullu í stað þess, | höftunum og skömtuninni en
að stórauka enn útþenslu bæj-: framkvæmt var.
arins' j AB spyr að lokum, hvaða
Vissulega er þetta rétt. En j ágreiningur hafi átt sér stað
hvað oft skyldi aðalbæjarfull milli Framsóknarmanna og
trúi Alþýðuflokksins, Jón Ax- Sjálfstæðismanna í núverandi
el Pétursson, hafa hreyft ríkísstjórn. Að sjálfsögðu hef
þessu máli í bæjarráði og ir verið ágreiningur um ýms
bæjarstjórn? 1 (Framhald á 7. sfðu).