Tíminn - 31.08.1952, Qupperneq 8

„ERLEKT YFIRLITeí t IÞAGs
„Línu^-breytingar í Moshvu
36. árgangur.
Reykjavík,
31. ágúst Í552.
196. blað.
„Berklar og kynsjúkdómar eru að Saildi hánda SementSVerk
útrýma grænlenzkum kynstofni", smíðjunni dælt upp í VOf
segir Gnnnar Larsen, frétíamaðwr við Ðag
Wadcí í Osló cftir Græulandsheimsðkii
Grænland hefir verið og er svo að segja íokað Iand, og
þangað hefir verið fáferðugt hlutlausra blaðamanna, sem
sagt hafa heiminum opinskátt, hvernig ástandið er þar, og
hver hætta vofir yfir hinum grænlenzka kynstofni. í sum-
ar hefir hulan þó lyfzt nokkuð frá þessu sviði við það, að
allmargir norrænir blaðamenn hafa fengið að fa.ra þangað
f sambandi við konungsheimsóknina þangað, þótt þeir hafi
sagt misjafnlega hispurslaust frá öllum staðháttum og
málefnum.
Einn þeirra blaðamanna,!
sem fóru til Grænlands í \ Grænienzkt
sumar, var Gunnar Larsen,1 æskufóik í Gó$
blaðamaður við Dagbladet í von. Fáir eru
Osló. Hann ritaði allmargar, kátari og íífs-
greinar í blað sitt um förina,! 8iuðari en ung'
og var ekki myrkur í máli um ir íuræni‘'nd:ns
það, er hann komst í kynni ar’ ‘egar ei f’
við. Grem þa, sem her fer á • vei3i cg cfnt er
eftir í lauslegri þýðingu, rit- tii hátíða.
aði hann frá Grænlandi, er | Fátæisrahverf
nokkuð var liðið á konungs-. ið, eða heizta
heimsóknina:
ing, að mitt í allri þessari . . ,_ , - _ .
neyð, í þessum aumkunar-1 Versð að Ijuka samiiuigum am dæluskip. er
verða bæ, þar sem fóik ligg- j á að fjytj*a 60-70 |nís. lestir til Akrancss
Um þessar mundir er verið að Ijúka samningum við dansítC
jíyrirtæki um skip til þess að dæla skeljasandi úr Faxaflpa
til vinnslu handa fyrirhugaðri sementsverksmiðju á Akra-
ur á moidargólfum í heilsu- j
spiliandi húsum, eru byggð j
ágæt starfsmannahús úr'
tré, þótt þetta sé í írjá-
Iausu landi, handa dönsk- -
um starfsmönnum. Menn nesi- Hefir fjárhagsráð fyrir sitt leyti samþykkt þessar ráð-
halda enn, að timburhús séu sfafanir, og mun dæluskipið korna hingað næsta vor.
hlýrri en steinhús. -r ■
Dr. Jón Vestdal skýrði blað ingar um dæluskiþ við danskt
Frá sel til þorsks inu frá Þvi í gær, að um fyrirtæki, J. S. Mouritzen í
Veiði Grænlendinga hefir skelð hefðu staðið ðifi^amn- KaupmannahQfri; .og; í stöast
! hðnum manuði kom; Mourit-
1 zen kapteinn hingáð til lands
jtil þess aö kynna'siér'aðstæð-
,ur á Akranesi, sj"óíag.;og. sand
j lag í flóanum og. an'naö, sem
’máíi skipti ' í ’ sámÖanðí við
dælingu skelfasandsins og
flutning í birgðastöð á landi.
eSkimóahverfið
í Góðvon lieit-
ir íslandsdalur.
og- þar á fólkið
lítið annað en
fataræflana. er
Hinn nakti, bitri veruleíki.
„Eftir því sem líður á kon-
ungsheimsóknina í Græn-
íandi, komumst við betur að það stendur
raun um það, að bæði heim- j Æðsti draumur
sóknin og allt, sem henni ung-iingsdrengj
fylgir, er aðeins glitábreiða. anna þar er að
Jafnvel hin hreinskilnu og
góðviljuðu konungshjón, geta
ekki með öllu dulizt þessari
bitru staðreynd.
Málað utan, en innan .. ?
Hér í Grænlandi höfðu
Grænlendingar málað öll
hús sín rauð að utan í til-
efni af konungskomunni.
En það var aðeins að utan,
sem húsin voru litfögur á-
sýndum. Inni í þröngum
kytrunum blasti víð önnur
eignast livítan
.fanurhk"
blómgast vel. Um allt má sjá
sjúk börn á ferli með votar
nasir. Þessir sjúkdómar
höggva mikil skörð í kyn-
stofninn,, og það hefir hent,
að heilir árgangar nýfæddra
barna þurrkast út af völdum
sveltisjúkdóma.
Hin fáu sjúkrahús eru
magnþrota í þessari baráttu.
Héraðslæknirinn sagði mér,
*ÍTf
og ófegurri sýn. Þar lágu að eina ráðið til að bjarga
fjölskyldurnar oft langt kynstoíninum frá algerri út-
Ieiddar af berklaveiki, og rýmingu væri að flytja mik-
þar var óþefurinn og ó- inn hluta æskunnár til Dan-
lireinindin ólýsanleg. Marg- merkur, þar sem hægt yrði að
ir sjúkir lágu oft saman í veita henni sómasamlega
rúmgarmí, sem komið var læknishjálp.
fyrir úti í horni á köldu
moldargólfinu.
Berklarnir ekki eini
sjúkdómurinn.
En berklarnir eru ekki eini
sjúkdómurinn, sem herjar
fólkið í þessu landi. Kynsjúk-
dómarnir eru einnig tíðir,
einkum lekandinn virðist
tekið allmiklum breytingum á
seinni árum vegna veðurfars-
breytinga. Vaxandi meðalhiti
sjávarins hefir útrýmt seln-
um mjög á þessum slóðum, en
aukið þorskgengdina og þorsk
veiði tekur við af selveiði. En
þetta hefir það í för með sér,
að Grænlendingar þurfa
meiri peninga, meira að
kaupa til heimilishalds. En
hér á norðurhj aranum er fólk
ekki sérlega aðgætið í pen-
Ók bifhjóli á stræt-
‘é
isvagn, ristar-
brotnaði
Fyrsta ferð skipsins.
Dæluskipið, sem ■ hingað á
að koma, er nú einmitt í smíð
um í Hollandi, og verður af-
hent eigendum í aprílmánuði.
Er það 62 metrar að lengd og
11 metra breitt. Hin fyrsta
ferð þess verður hingað til
lands, en hér á það að vera
fjórar vikur.
Ársbirgðir af
skeljasandi.
Á þessum tima er taliö, að
það geti dælt upp og flutt til
Akraness 60—70 þúsund lest-
ir af skeljasandi, og er það
framt að því nóg til vinnslu
handa hinni fyrirhuguðu
verksmiðju í eitt ár. En með
fullum afköstum á hún aö
geta unnið 80 þúsund lestir af
sementi og þarf til þess um
100 þúsund lestir af skelja-
I gær kl. 15,20 varð áiekst- ‘ sandi.
ur milli bifhjóls og strætis- j
vagns á mótum Snorrabraut Undirbúningúr á
ingasökum, og byggist það á, fr. og Njálsgotu með þeim af
gömlum erfðavenjum veiði-
fólks. Það leggur ekki mikið á
sig til að gera fiskinn góða
verzlunarvöru eða. að selja
leiðingum að maður ristar
brotnaði og annar- skrámað
ist nokkuð. Strætisvagninn sandgeymslu verksmiðjunnar
Akranesi.
Á Akranesi er.nú unnið að
En það virðist undarlegt, I hann, þótt duenaður við veið-
að maður ekki segi vitfirr- I (Framhald á 7. stðu)
Utanríkisráðherrafund-
ur í Reykjavík um
miðbik þessarar viku
Rætt um að leggja
járnbraut í Græn-
landi
| 3. og 4. september verður utanríkisráðherrafundur fjög-
urra Norðurlanda, Danmerkur, íslands, Noregs og Svíþjóð-
ar haldinn í Reykjavík. Koma utanríkisráðherrar Norð-
manna og Dana með föruneyti sínu í dag, en sænski utan-
! ríkisráðherrann á þriðjudairinn.
Fundir verða haldnir í sal-’Kristj. Albertsson, sendiráðu
R-974 var að
Njálsgötu og var kominn inn
á Snorrabraut, er tveir menn
á bifhjólinu R-3988 ■ komu
aka austur svo aö unnt verði að taka á
móti skeljasandinum næsta
vor.
Hitt er enn óráðið, hvenær
sunnan Snorrabrautina og iaðizt verður í sjálfa verk-
lent bifhjólið á hlið strætis- smiöjubygginguna, en stjórn
vagnsins framan við aftur- alvöld landsins hafa leitað
hjól. Sá, er ók hjólinu ristar- jsamninga við alþjóðabank-
brotnaði og fékk nokkrar (ann um ian bií framkvæmd-
skrámur, en sá, er sat aftan anna, en ákveðið svar er ekki
við hann á hjclinu, skrámað- ien8ið enn sem köiriið er. Er
lendir verk'ffæðingur ýoru
!héí’ á ferð í júnimánuöi í.sum
ist lítillega og meiddi sig eitt
hvað á fæti.
; arkynnum háskólans, og
í sambandi við athugun á netst íyrsti fundurinn klukk-
blýnámi í Mestersvík í Græn- an tiu að morSni miðvikudags.
landi er rætt um það, að nauð A iuneiunum i’erða bessir
synlegt verði, ef af námu- menn-
vinnslu verður, að gera járn- 'Frá Daiimörku:
braut frá Mestersvík til Scor- j ole Björn Kraft) utanríkis-
e*bysunds, þar sem blýmu ráðherra, Nils Svennhigsen,
verði komið í skip og flutt forstjQrj danska utanríkis-
til verksmioju í Danmörku ráðuneytisins, frú Bodil Beg-
eða annars staðar. Yrði það trup, sendiherra, Finn F. B.
þá fyrsta járnbraut í Græn-
landi. Einnig er rætt um flug
flutninga til íslands, og þar
umsetningu í skip, en talið
að loftflutningarnir muni
•verða harla dýrir.
Friis, skrifstofustjóri.
Frá íslandi:
Bjarni Benediktsson, utan-
ríkisráðherra, Magnús V.
Magnússon, skrifstofustjóri,
nautur, Hans G. Andersen,
deildarstjóri, Sigurður Haf-
stað, fulltrúi.
Frá Neregi:
Halvard M.
ríkisráðherra,
Lange, u-tan-
Torgeir And-
erssen-Ryst, sendiherra, Jo-
han Georg Ræder, skrifstofu
stjóri, og Gyda Dahm, ritari.
Frá Svíþjóð:
Östen Undén, utanríkisráð-
herra, Sven Dahlman, utan-
ríkisráð, Leif Öhrvall, sendi-
fulltrúi, Claes Carbonnier,
skrifstofustjóri.
ar til þess að kynna ééf verk
{smiðjumálin. «,„.-• ,
I íi; ki-j 1 tf.Wrr \‘T •
: Hálfu ódýraía sement.
•ní)olf> h ■.(r>■
| Aætlanir um stofnkostnað
l og reksturskostnað' séiifents-
l verksmiðjunnar éhv’ tíins'ýeg
Dönsk heimilisiðn-
• aðarsýning hér
'ar fullgerðar. o"- riefir, .veriö
stj°rn Sambands isl. heim- leitað til hin^aWimstu aðila
ilisiðnaðarfélaga á von á góð
um gesti hingað til lands,
bráðlega frá Danmörku. Er j
það frú Gertie Wandel, einn !
helzti frcmuður heimilis- og
listiðnaðar þar í landi. Er
boð þetta gert í samráði við
sendiherra Dana hér, frú
Boail Begtrup. Mun frúin
lialda hér'sýningu á heimilis
iðnaði.
Sendiherra Dana hér hefir'
heitið félaginu mikilsverðri
aðstoð við móttöku frúarinn
(Framhald á 7- stðu).
um þær. ijœjaðjfjfe' (■:
Samkvæmt þeim mun
verksmiðjan öll lifeltaí 76
miljónir íslenzkra en
hver smálest unnins sem-
ents frá verksmÍðjiHinií 336
krónur, og er {ía1 úíé|<Mlirin
kostnaður við að fíýtja 40
þúsund lestir til Reykjavík-
ur. Nú kostar hver lesí sem
ents um 600 krónur, svo að
vænta má, að sementið
verði nær hálfu ódýrara en
hið erlenda er nú.