Tíminn - 08.10.1952, Blaðsíða 4

4.
TÍSÍINN-, rtílðvikiidaginn 8 október'*1952.
227. “blað.
Þessir liðir nema 37 millj
kr., en gjöld á rekstrarreikn-
ingi umfram fjáj'lagaáætlun
nema 43,-& millj. •» kr.^AÖrar
umframgreiðslur en þessar
og raftmar mikill hluti þessar-
ar svð sem áöur ev sagt^stafa
að langmestu af hækkun
verðlagsuppbótar.
Umframgreiðslur eru
undir meðallagi,
Ég hefi til fróðleiks athug'-
að hvað umframgreiðslurnar
á rekstrarreikningi nema
miklu af f j árlagaupphæð-
inni og nema þær. 16,6%. Ég
1
hefi einnig athugað þróun
þessara mála allar götur frá
i 1824, og kemur þá í ljós, að
þetta eru lægri umfram-
greiðslur hlutfallslega en oft
( ast nær hafa átt sér stað og
langt undir meðallagi. Það,
jvar óumílýjanlegt að veru-j
legar umframgreiðslur yrðu:
á. árinu 1951 vegna hinna öru
verðlags- og kaupgjaldsbreyt
inga, sem urðu eftir að fjár-
lögin .voru samin.
Slíkar umframgreiðslur eru
óumflýianlagar þegar þannig
atvikast og eiga ekkert skylt
við það, þegar fé er eytt um-
fram heimildir.
17.772.000,00, sem ríkissjóður
hefir tekið við á þessu ári af
stóreignaskatti. Af þeirri fjár
hæð eru 11.931.000,00 i skulda
bréfum, sem ríkissjóður geym
I
Oreiðsiiiafkoma ríkisins 1951
__— i
Kemur þá að heildarniður- 1. Lána Ræktunarsjóði og
stöðu ársins. Byggingarsjóði 15 millj. kr. i
Eins og áður segir var tekju -2. Lána byggingarsjóöi
afgangur á rekstrarréikningi verkamanna 4 millj. kr.
.109 millj. kr. Nú eru innborg- j 3. Lána sveitarfélögum til j
anir á 20. gr., eignahreyfing- útrýmingar heilsuspillandi í-
ar annað . en geymslufé og búðum, skv. III. kafla laga-nr.
lántökur 10.219 þús. kr. Verða 44/1946 4 millj. kr. .
þetta samtals 119 millj. kr.' 4. Lána til byggingar smá-j
Er þá að líta á útborgunar- íbúða 4 millj. kr.
hlið 20. gr., eignahrevfingar. j 5. Kaupa hlutabréf í Iðn-
Útborganir þær, sem til aðarbanka íslands h.f. fyrir.
greina koma í þessu sam-.0 kr- .. . I
bandi, það er að segja fjár-j 6 Oreiða upp i hluta ríkis-:
festing og slíkar útborganir, sJ°ðs af stofnkostnaði við
sem undir verður að standa af skóla, sem þegar hafa venð
tekjum rikissjóðs, nema kr.
bvggðir- 5 millj. kr.
66.468 þús. kr. Þess ber þo að! 7' Greiða UPP 1 hluta nkis-
geta, að þar eru ekki taltíar £Jóðs af kustnaði við hafnar-
með 8.405 þús. kr., sem lagð- Serðir> sem ÞeSar hafa verið
ar hafa-verið út af sérstbk-j íramkvæm<Jar 2 millj. kr.
um Mauþareikhingi í Lands-j 3. Lána veðdeild Búnaðar-
bankanum vegna tögaranna banka íslands 1 millj. kr.
ir og afhendir aftur upp í því miöur ekki aö ástæðu-
þetta geymslufé. Raunverur lausu.
lega hafa því skuldir ríkis- Þá er álagning og innheimta
sjóðs lækkað á árinu um 11 skatta og tolla. Áætlaður
milljónir króna. kostnaður er kr. 9.602.000. Nú
hefir verið unnið að því að
Sfi»ani‘SsSiir endurskoða alla Þessa starf-
** * ’ rækslu og athuga, hvort hægt
Eins og eðlilegt er, þá hafa nýja fyrirkomulagi á til fulln Væri með véla.notkun að kom
menn talsverðar áhyggjur út ustu og nokkur stofnkostnað- ast af með færra fólk, og er
af miklum opinberum gjöld-’ur er samfara þeirri breyt- einhver von til þess, að ein-
um, og er mikið um það rætt, (ingu. i hverju dálitlu megi áorka í
hvort ekki væri hægt að spara ! Fjármálaráðuneytið hefir þyj sambandi. Sá liður er því
verulega í opinberum rekstri, leitazt við að veita aöhald fyiiiiega í athugun.
og stundum heyrast um Þetta um þessi mál, svo sem það koma heilbrin-ðismál Til
nokkuð einkennilegar fullyrð frekast hefir getað, og hvatt þeirra er áætlað 27 568 000
ingar. j til aukins sparnaðar, en bað aér er fyrst og fremst um ag
Ég vil nú fyrst í þessu sam getur aldrei orðið a þess valdi ræða iœknaiaunin! hallann á
bandi minna á, að núverandi að breyta rekstri þeirra stofn Sjúkrahúsum ríkisins, frarn-
ríkisstj órn hefir gert ýmsar ana. sem heyra undir önnur iag tn berklaveikra, geðveikra
ráðstafanir til sparnaðar í rík ráðuneyti. og þeirra, sem hafa langvar-
isrekstrinum. og eru þessar t Beindi ég því eindregið til andi sjúkdóma, og svo nokk-
helztar': j samstaifsmanna minna í rík- Ur' frarniög til nýrra sjúkra-
1 GrunnlaunauoDbót ! isstjórninni á síðastliðnu vori, sijýia og sjúkrahúsa. Hvað
l. Orrunniaunaiippbot sem áður en farið var að undir-> tti - ð lœkka a bessari
greidd var Þegar stjornm h, tuiöo-,ir til finHao^ fvrir a° iæKKa a Pessari
tók við var lækkuð úr 20^ DUa tili0§ur tu ÚarlaSa íyrir grein? Ætti að fækka lækn-
1 iqo/___y]o/ iárið 1953, að vandlega 3'rði Um, lækka framlög til berkla
9 Starfstími á flestum onin_ ! farið 1 S'e^num starfræksluna>1 veikra eða þeirra, sem hafa
b st m a estum opi með þag fyrir augum að ðra ianoVarandi siúkdóma
berum sknfstofum var ,tnrin.q „„„„ uthpnci,, i rikic aöia lan8vaianai sjukaoma,
nokkuð lenadur ,standa gegn utþenslu i nkis eða gegveikra) ega draga sam
iciiguui. l rekstnnum og koma við sparn qn enn hve-piuo'nfrnminp- tii
3. Leitazt hefir venð við að ði hnr sem slikn væri rnkk 1 byggmgatiamlog til
aöi, par sem shks ræn í.okk jSjUkrabusa. sem vfirleitt eru
ur kostur. Efast ég ekkert um taiin antof lág?
að samstarfsmenn mínir í j Til marks um þa3> hvernig
ríkisstjórninni hafi tekið þessi rlklsútgjöldin til heilbrigðis-
mál til ýtarlegrar meðferðar j maia bafa tilhneigingu til að
I oe ée bvkist mesa trevsta bví.!__ __________________x
draga úr eftirvinnu meö sí-
felldum áminningum til
forstöðumanna um að
spara eftirvinnuna.
4. Verðlagsuppbót og grunn-
10, sem fyrrVerandi ríkis-
stjórn keypti.
Hefir þessu fé nú yfirleitt
fyrir alllöngu síðan verið ráð
Samkvæmt þessu telst mér stafaö á þann hátt,_sem fyr-
svo til, að greiðsluafgangur : ir er mælt í lögunum. Fram-
ársins hafi orðið rúml. 52 lag til Iðnaðarbanka er þó
millj. kr., og er það nærri því !geymt, þar sem lögin um
nákvæmlega sama ' niður- j stofnun hans eru ekki enn
staða og ég áætlaði á síðast- j komin til framkvæmda. Fé
liðnu hausti, þegar Alþingi það, sem Búnaðarbankinn
var að fjalla um afgreiðslu átti að fá, fékk hann fyrir
fjáríaganna fyrir árið, sem er áramót s.l. vetur, og voru lán-
að iíða og ráðstöfun væntan- ' veitingar. úr ræktunarsjóði og
legs greiðsluafgangs á árinu byggingasjóði á árinu 1951 að
1951. langmestu leyti byggðar á
Ég sagði áðan, að greiöslur þessu lánsfjá,rframlagi ríkis-
til fjáríestingar og aðrar út- sjóðs.
borgani'* af ríkistekjum sem j Þær 12 millj. kr., sem áttu
færðar eru á 20 gr., næmu að fara til ’nygginga í kaup-
samtals 66 millj. kr. Þaö eru stöðum og kauptúnum hafa
afborganir af föstum lánum verið borgaðar út eftir því,
ríkisins og aðrir fjárlagalið- sem á heíir þurft aö halda og
'jr, eins og sést á reikningn- t úthlutun lána hefir miðað á-
um. Ennfremur nokkrir aðr- fram, og haía þær lánveit-
ir liðir, sem ástæða er til að ingar komið sér mjög vel svo
skýra frá og eru þessir helst- 1 sem kunnugt er.
ir, þar á meöal: j Það er sannast mála, að ef
Til byggingar nýs varð- ekki hefði tekist að halda
skips eru greiddar 5.570.000,00 þannig á málum, að ríkissjóð
en fjárveiting á 20. gr. var;ur hefði haft verulegan
2.750.000,00. Varð að greiða; greiðsluafgang 1951, hefði
á árinu 1951 það sem eftir orðið hér alger stöðvun í lán-
var ógreitt af andvirði varð-! veitingum til landbúnaðarins
skipsins og revndist það 3 og enga lánsfjárúrlausn hefði
millj. kr. meira en veitt var.verið hægt að veita til íbúð-
á fjárlögunum En þá er líka ' arbygginga í kaupstöðum og
þess aö geta að 2.400.000,00 kauptúnum.
eru veittar til varðskips á fiái j
lögum yfirstandandi árs og skuldir ríkisins.
kemur það upp í þessar þrjár , Skuldir ríkissjóðs j ársiok
milljónir, sem umfram- eru a 1951 námu 450,917.00. Af þess
ánnu 1951. ' um skuldum eru 93.900.000,00
Þá er aukið rekstursfe rik- Alþjoðdbanka_ og Marshall-
isfyrirtækja 4.065.000,00. Enn lán> sem tekin eru a arlnu 0g
fremur ber að nefna 1 þessu lánuð út aftur og sem aðrir
sambandi 5 millj. la. lan íl eiga aiveg að standa straum
bænda á harðindasvæðunum &f Ef yið drogum það fra>
á Austur- og Norð-Austur- þ. gru skuldimar 357 millj.
landi, sem veittar eru samkv- eða nær þvl nákvæmlega
þingsályktunfrá 23.jan.l952 jafn háar
og árið áður, en
ið greiddar að fullu á ýmis
aukalaun og nefndarlaun.
5. Dagpeningar hafa verið
lækkaðir í utanland-sferð-
um.
6. Settar hafa verið nýjar
reglur um greiðslu bifreiða
kostnaðar.
7. Lögð hafa verið niður ýms
störf og embætti og fækk-
að um að minnsta kosti
40 manns við eftirlit með
innflutningi og vörudreif-
ingu.
8. Lagt var niður sendiráð í
Moskvu.
9. I.agður var niður taprekst-
ur á áætlunarbifreiðum-
í samvinnu við þing-meiri
hluta • þann. sem stjórnin
styðst við á Alþingi, hefir ver
ið komið á betri vinnubrögð-
um á Alþingi og við undir-
búning þess og þinghaldið
þannig verið stytt og sparaöir
verulegir fjármunir.
. Þá er nú verið að vinna að
því að koma á aukinni véla-
vinnu við skattlagningu og
tollheimtu. Er búizt við sparn
aði af þeim ráðstöfunum, þótt
ekki hafi Þótt fært að gera
ráð fyrir honum þegar á
næsta ári, þar sem það tek-
ur langan tíma aö koma hinu
. B n . b 1 '>g eg þykist mega trevsta þvi, v x ekki minnka má eín_
launauppbot hafa ekki ver ð hpir m.,r1 pkki hafq vaxa en eKK1 minnKa ma em
. ,Peu muni ekKl nala ”eit mitt nefna, að nu er veriö að
•állögur um meiri kostnað við i ko!na Upp nýj um heilbrigðis-
bær starfsgreinar, sem þeir J stofnunum og þá þarf að hefja
stýra, en þeir telja minnst j rekstur þeirra með ærnum
æra hægt að komast af með.., kostnaði< Má nefna fávita-
Hefi ég Þó orðiö að synja bælið r KópaVOgi í þessii sam
um að taka í fjárlagafrumv.; bandi> sem nú kemur í fyrsta
,-msar hækkanir á starfrækslu j sinn á fjárlagafrumvarpið
■íostnaði, sem hefir verið far- ' með reksturskostnaði, nýju
<ð fiam á og yfirleitt ekkl (deildina á Kleppi, sem kom í
tekiö til greina tillögur um fyrsta sinn a fjáriog 1952 0g
íjölgun starfsmanna. Hefi ég það eru margar nýjar stofnan
þá haft í huga að heppilegt ’ ir að koma til sögunnar í heil-
•'æri, ef sú stefna gæti keni- > brigðismálum, sem auka út-
'Zt á að fjölga ekki starfs-j gjdld rlkls og bæja.
mönnum, nema Alþingi gegn , ... ..
1066 Þa komum við að vegamal-
unum og brúarmáiunum. Um
i þau þarf elcki langt mál i
um fjárveitinganefnd, vilji
taka upp fjárveitingu til þess
'ÁriðiSu tveimárumhafa'ÞessU samhanf Við.Þeff
verið gerðar margvíslegar aðr , um faða. asekn % \ fa
ar ráðstafanir til þess að fan fram hækkuð storkost.
draga úr útgjöldum ríkisins, í ega °S allir Vltum Vlð svona
þótt ekki verði þær hér tald- j herunf f hvað saf er um
ar. Sannleikurinn er einnig i vegaf f alf ,ö’ sem áætlað er
sá, að þegar ríkisútgjöldin eru! ,Um ^fmmjóniren er senm
^ lega alltof lagt. Að ógleymdu
nú borin saman við það, sem
þau voru fyrir gengisbrevt-
inguna, t. d. 1949, þá eru rikis
útgjöldin nú raunverulega
lægri en Þau voru þá og það
einnig þótt tillit sé tekið til
þess, að nú er minna greitt
að háttvirt Alþingi bætti að-
eins 970 km. við þjóövegina á
síðasta þingi.
Til samgangna á sjó eru
áætlaðar krónur 6.015.000.
Þennan kostnað er víst ekki
til dýrtíðarmála beint en þá b®®1' að lækka, nema með Því
var meðan útflutningsupp-
bætur voru greiddar.
að fella ni'ður eitthvaö af
strandferðarekstrinum eða
hækka flutningsgjöldin með
ströndum fram.
Um vitamál og hafnargerð-
Ég vil samt koma dálitið þð og sífellt er talað um að ir Sildir nokkurn veginn það
Er liægt að lækka ríkisúlgjöldin?
Heimilt var að lána 4 millj.
til atvinnuaukningar og nema
þessi lán 1.175.000,00 á þess-
um landsreikningi fyrir 1951.
Ráðstöfun grciðsluafgangs.
Með lögum nr. 14 1952 á-
kvað Alþingi hversu verja
skvldi 38 millj. kr. af væntan
legum greiösluafgangi, og
átti aö verja honunvsem hér
segir:
þá voru þær 356 milljcnir
rúmlega. Hins vegar höfðu
verið lagðar til hliðar 38 rnillj.
af greiðsluafganginum og
reikningslegur sjóður var þar
að auki 18.3 milljónir í árs-
lokin og hafði vaxið um 10
milljónir króna.
í skuldunum er að sjálf-
sögðu talið allt fé, sem ríkis-
sjóður hefir til geymslu, þar
á meðal eru taldar til skulda.
nánar að þessu, hvort hægt
muni vera að lækka ríkisút-
gjöldin verulega.
Það er auðvitaö hægt að
lækka ríkisútgjöldin. Þau eru
að vísu flest lögboðin beint
! eða óbeint eða afleiðin'g laga,
jsem Alþingi hefir samþykkt.
j En vitaskuld er hægt að
■ breyta lögum, ef menn vilja
, og telja það réttmætt. Þar er
! sem sé hægt að lækka ríkis-
útgjöldin, en 'ekki svo um
muni nemameð því að draga
úr þeirri þjónustu eða Þeim
hlunnindum, sem ríkið veitir
þegnunum. Ef við lítum yfir
fjárlögin — og það þarf ekki
áð taka langan tíma — þá
jblasir þetta nokkuð augljós-
lega við.
Við skulum í fyrstu umfeið
sleppa kostnaði við æðstu
stjórn ríkisins, stjórnarráðið,
utanríkismál og Hagstofuna.
Þetta eru þeir liöir, sem kalla
má stjórnarkostnað í
þrengstu merkingu orðsins
sé of hár, og enginn mundi sama °S um vegina.
að-sjálfsögðu sjá eftir, Þó aö ] Til kirkjumála er ætluð
hann væri lækkaður, ef öll nokkur fjárhæð. Stjórnin ætl
afgreiðsla gæti farið fram eft áði nýlega að hafa forystu
ir sem áður og kem ég að því um að leggja niður 10 presta-
síðar. | köll, sem ekki höfðu fengizt
Vio byrjum þá á dómgæzlu- prestar í um alllangan tíma
og lögreglustjcrn Kostnaður og var það lögfest til bráða-
við þessa starfrækslu er áætl birgða, en Alþingi tók það mál
aður í fjárlagafrumvarpinu til rækilegrar meöferöar ©g
kr. 25.395.000. Þar af er kostn setti þessi prestaköll í lög aft
aður við landhelgisgæzlu lang ur flest og bætti nokkrum nýj
samlega stærsti liðurinn eða um við. Meðal annars var það
kr. 10.818.000. Þá er lögreglu samþykkt að hafa áfram 2
kostnaður og loks eru svo em presta í einum og sama
bættislaun sýslumanna og hreppi, sem telur ???? íbúa.
laun til aðstoðarmanna: Þá eru kennslumálin. Til
þeirra. Hvernig ætti nú að þeirra eru áætlaðar krónur
lækka þessa grein fjárlaga 55.913.000, eða hvorki meira
sem um munar? Á að draga né minna en 15,9^, af rekstr
úr landhelgisgæzlunni? Slíkt arútgjöldum fjárlaganna.
er auðvitað með öllu óhugs- Þessi kostnaður hækkar auð-
anlegt eins og nú standa sak, vitað ár frá ári vegna þess,
ir. Á að fækka lögreglumönn-j að alltaf fjölgar börnum í
um? Þvi vil ég ekki svara öðru , barnaskólum og unglingum í
en því, aö jfað eru háværar gagnfræðaskólum og kenn-
kröfur um að auka lögreglu- [ urum í hlutfalli við Það, þó
eftirlit út um allt land, og það (Framhald á 5. slðu)