Tíminn - 25.11.1952, Page 4

4.
TÍMINN, þriðjudaginn 25. nóvember 1952.
268. blað.
ÞJÓÐLEIKHÚSIЕ
„Þú segir dyggðir ef menn
æfa
að ytri gæfan skapist trygg.
Því meira svín, því meiri
gæfa,
ég miklu nær því sanna hygg“
Svo orti Steingrímur Thor
steinsson og þetta er boð'skap
urinn í sjónleiknum um
Topaz. Sá, sem fer á mis við
virðingu og sæmdarmerki
rneðan haiin vinnur af trú-
mennsku nauðsynleg verk,
safnar fé og vinum og nýt-
ar mikillar virðingar, þegar
aann bregður á annað ráð
Dg græðir fé á almenningi.
Sj ónleikurinn er franskur,
frumsýndur 1928. Höfundur-
:inn, Marcei Pagnot, varð á
skömmum tíma víðfrægur
fyrir þetta verk, og hefir síð ^50"“^ tíTlö
un gert ser margt til frægð-
ar. Hann er fæddur 1889.
’ fyrstu mikil hvöt til að
stunda ráövendni, að hann
trúir því að það sé heppileg
aðferð til að vinna sér álit og
virðingu. Honum er raunar
alla tíð meira viröi að vera
mikilsvirtur en að vera mik-
ill. Þess vegna er hann fljótur
að breyta til þegar hann loks
ins skilur, að peningarnir
vinna mönnum virðingu og
upphefð, hvernig sem þeirra
Hér er bóndi kominn til að svara tveggja vikna orlof, hvað þá að
greininni eftir H.H. í Prentaran- talað sé um 60 frídaga þar að auki.
H.H. segir ef til vill, að bændur
geti látið skepnur sínar standa mái
„H.H. er að vísu háfleygur og tor j þola og þurfi ekki að mjólka þær
skilinn á köflum. Þó mun ég reyna nema þegar þeim sjálfum sýnist.
að gera athugasemdir við einstök í þeim efnum er þó við stóran að
deila.
Skólastjórinn.
atriði hjá þeim góða manni.
H.H. er hneykslaður yfir því, að
það, sem bóndinn ber úr býtum fjár Um skemmtilcga vinnu og leið-
hagslega, sé kallað kaup hans. inlega þarf ekki að fjölyrða. Ein-
Þetta er að verulegu leyti orða- j um leiðist sárlega það, sem öðrum
er aflað teygjur einar. Veit ég vel, að ekki er nautn. Þar þýðir ekkert vald-
_ er um venjulegt kaup að ræða. boð. Flestir launamenn geta veriö
Hei ei komió ao skaipasta Laun mœtti nefna það, því að laun I náttúruskoðarar, ef þeir vilja. Það
j bl’oddi ádeilunnar. Topaz bl'á j er raunar allt endurgjald, hvaðan * er ekki lengi gengið niður í fjöru
i ir metnaö Og virðingu frern- j sem kemur, en þó er venjulega átt j eða „út í náttúruna" í Reykjavík,
j ur en að hann langi til að : við annað með orðinu laun. Hins j hvað þá heldur í öðrum kaupstöð-
! gera gott verk. Hins vegar : vegar hafa tekjur bóndans verið ^ um. Sízt skal ég gera lítið úr holl-
i trúir hann því lengi vel, að . nefndar „kaup“ hans, til að skerpa r ustu og skemmtun í störfum
trúmennska í þörfu starfi sé samanburðinn á hliðstæðu verka- j bænda, þó að sumurn þyki það hlut
I : lonno bón^anc r\cr Trovlrnmrmnoínc clrirvfi rJromlíniAlvjlA(yf. TTÍmi IllÓt”
græða
líklegasta leiðin til álits og
Bæjarfulltrúinn ’ virðingar. Þegar maðurinn,
sem rak hann fra kennslu-
starfi af því hann var heið-
selja bæjarfélaginu með ok-
urveröi laust og fast. Viti arlegar og
launa bóndans og verkamannsins
j eða iðnaðarmannsins.
Annað cr þó meira atriði. Þegar
landbúnaðarvörur eru verðlagðar
skipti círepleiðinlegt. Hinu
mæli ég, að bændur eigi ekki að
fá verkalaun til að fæða og klæða
fjölskyldu sína eins og verkamenn,
þó að ef til vill sé fallegra útsýni
tl’úr kemur Og er dæmið sett upp þannig, að bónd frá bæjardyrum þeirra en sumra
Topaz er kennari, sem . K h»rinn°-'inn' smjaðrar fyrir honum ein- inn fái verkaiaun eins og verka- verkamanna. Viii H.H. láta meta
stundar starf sitt af stök- “ f ungis af því að hann hefir maður, og er þessi liður í útgjöld-jhúsaleigu eftir því, hvaö faliegt er
Kh, ™ lega kaupa garnalt hus til honn um búsins kallaður „kaup bónda“. að horfa út um gluggana? Eðá vill
"ístu ráövendni og á sér sæla
drauma um að vinna sér við-
irkenningu og frægð meö
grætt peninga, sér hann
mannlífið allt í nýju ljósi.
Höfundur beinir ádeilu sinni
niðurrifs lætur hann leppa
sína kaupa það, svo að hann
^ . , .. . . .. A geti selt bænum það aftui: ^ . , * . . ,
dyggð í starfi i þjonustu upp mea uppSprengdu verði og fyrst og fremst aS þeim al-
eldismálanna. Raunar er ofs óða Þurfi hann að mennmgi, sem sknöur fynr
ufsspeki hans grunnfær þar koma einhverju i verð lætur rikidæmmu og lætur nota
sem hann er að reyna aö mn hann. bæinn kaupa það undir j
cæta bornunum, að heiðar- einhverJu yfirskyni. En til að
ieiki og raðvendm seu jafn- ta alls veisæirais iæfcur
an samfara velgengm og mis hann leppa þessi viöskipti fyr
■SjoMin sé fyrirfram dæmd til;ir si Bloðin hafa j hótUnum
að mistakast. Vel máttl; um að ljóstra m hann>
ropaz vera barnalegur og en vilja vitaniega kuga af
amfaldur 1 tru smni á rað- honum fé og vilja fegin
vendm og heiðarleika, þo að|þe ja ef þaö er vel borgað.
aann væri ekki svo g'JÖr-jEn þeim er svarað með því>
að minna þau á leyndarmál,
_ , . .sem hægt væri að ljóstra
Barnaskóli herra Muche upp f staðinn> og þa er aiit
er íslendingum framand1, afjiátið faha niður. Viðskiptin
pvi að hann er einkafyrir- ganga vei, skila miklum arði
og gróðanum fylgir virðing
og aðdáun almennings. Heið
arlegir og ráðvandir starfs-
menn eru hinsvegar i litlum
metum. 1
sneiddur rölcrétt hugsun og ’
lífsskilningi.
tæki og skólastjórinn hefir
t'járhag sinn og ábatavon alit
af fyrir augum. Styggist auö-
ugt foreldri er hætt við að
skólinn missi rausnarleg
skólagjöld. Því vill skóla-
stjórinn aö Topaz gefi bar-
ónsfrúnm falska einkunn fyr
ir son hennar, svo að hún
íari ánægð heim, enda er
Topazi boðin kennsla í auka
tímum fyrir þaö gjald, sem
hann ákveði sjálfur og heið-
ursmerkjunum, sem hann
þráir, er líka hampað. Þegar
hann lætur samt ekki undan
er honum sagt upp starfi.
Út frá þessu mætti gera
langa hugleiðiiigu um skóla-
mál. íslendingar hafa, sem
betur fer, fátt af slíkum ó-
fögnuöi að segja.
Sj ónleikurinn um Topaz er
gamanleikur, en hann er þó
alvarleg ádeila. Hann fjallar
um þá menn, sem nota sér
trúnað almennings til að
Þó að þetta sé allt annað
en fallegt efni, þá er leikur-
inn hlægilegur, því að víða
eru snjöll tilsvör, meðferðin
góð, og það er nokkur hugg-
un og hugarfró þó að
skammt nái, að hrafnarnir
kroppa augun hver úr öðrum.
Það er eðlilegt, því að búið, seni j hann segja nokkrum skjólstæðingi
lagt er til grundvallar, er hugsað sínum, að hann skuli hafa bless-
sem sjálfstætt fyrirtæki, þar sem1 aða fjallasýnina í staðinn fyrir
bóndinn hefir sitt kaup, líkt og' skjólklæðnað? Og af því töluvert
prentsmiðjustjóri. Enda þótt bænd ! af hollum hlaupum undir beru lofti
ur reki bú sín persónulega á eigin
nafni og eigin ábyrgð, mun eng-
inn gerast til að halda því fram,
að þeir verðskuldi ekki laun verka
sinna á sama hátt og prentsmiðju-
stjórinn. í slíkum reikningi er því
fyllilega rétt að tala um kaup
bóndans og það er einmitt í því
sambandi, sem H.H. hefir einkum
heyrt orðatiltækið notað.
XJm frjálsræði bóndans, hvort
hann vinnur og hvenær hann vinn
ur, mætti sitthvað segja. H.H. talar
um „launaþræl“. Líka hefir verið
talað um „sjálfsmennskuþræl“.
Flestir bændur eru bundnir við
skepnuhirðingu og þurfa margir
að sinna kúm sínum tvisvar á dag
og á þann hátt, að aðrar hvorar
mjaltir lenda í næturvinnu sam-
kvæmt taxta verkalýðsfélaganna.
Og þessir bændur fá ekki alltaf
fylgi atvinnu hans, skuli hann bara
láta börnin sin hafa þessi heilsu-
bótarhlaup í staðinn fyrir skó?
Ég mun ekki eyða meiri tíma til
að elta ólar við H.H. Það er ekki
hægt að ákveða mönnum laiúl eft-
ir því, hvað gaman aðrir segja aö
sé að vinna verkin þeirra. Ef mik-
ið framboð er af mönnum tij sér-
stakra starfa má marka af því, að
þau þyki eftirsóknarverð. Ég veit
um ýmsa prentara, sem horfiö hafa
til annarra starfa, en engan þekki
ég, sem hefir stöðvazt við búslsaþ,
þegar hann hvarf frá prentara-
iðn. Hingað til hafa sízt of marg-
ir sótzt eftir búskapnum og af þvi
má draga ályktanir.“
Bóndi hefir -lokið sér af.
Starkaður gamli.
Erna Sigurleifsdóttir.
trúnað sinn til að græða fé.
Það stóð Topazi fyrir þrifum
hve seint hann skildi þetta.
Erna Sigurleifsdóttir leik-
ur Suzy Courtais, harðsnúna
og skarpgreinda heimsmann- I
eskju, sem einskis svífst til I
Róbert Arnfinnsson leikur'að afla sér fjár. Hún kann
Topaz. Hann fylgir þróunar- ! vel að látast og bregður ýmsu
ferli hans af mikilli einlægni: fyrir sig en missir aldrei;
frá þvi hann er frómur og sjónar á þvi marki, sem hún
ráðvantíur barnakennari og stefnir að, en það er að afla j
gegnum sálarkvalir hans og sér fjár. í þvi skyni notar
samvizkubit á vegi kaupsýsl- hún fegurð sína til hins ýtr-
unnar unz hann hefir hlotið asta.
Systir mín og fósturmóðir
ÓLÖF ÞÓRÐARDÓTTIR
verður jarðsett fimmtudaginn 27. þ. m. frá Frikirkj-
unni í Reykjavík.
Athöfnin liefst með bæn á Elliheimilinu Grund
klukkan 1 e. li.
Athöfninni verður útvarpað.
sina endurfæðingu og er orð
inn öruggur heimsmaður.
Topaz er betur gerö per-
sóna en i fljótu bragði kann
að virðast. Honum er það i
Haraldur Björnsson leikur
þriðja aðalhlutverkið, Régis
Castet-Bénac, bæjarfulltrúa.
Björn Þórðarson.
Þórður Björnsson.
s.v.v.w.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.wv.wv
Erna, Róbert og Ilaraldur.
Mínar innilegustu þakkir færi ég öllum vinum og
vandamönnum er heiðruðu mig og glöddu með gjöf-
hlutverk og er í essinu sínú. | um heillaóskum og heimsóknum á sjötugsafmæli
Bæjarfulltrúinn er fjárplógs!»I
Þar hefir hann fengið gott
maður, sem notar pólitíska j
aðstööu sína miskunnarlaust
til að afla sér fjár og dreym-
ir um aö komast á þing til að
geta grætt ennþá meira. Höf
undur hefir gert hann
hrottalegan og ofsafenginn í
skapi, til að sýna enn betur
að það er ósvífnin og hags-
munirnir sem gilda, og fág-
að og ísmeygilegt kaup-
mennskufas skiptir minna
máli.
Þá hafa verið taldir þeir
leikendur, ,sem segja má að
beri leikinn uppi. Haraldur
er þarna eins og hann verð-
ur einna beztur, og þá er mik
ið sagt, Róbert vinnur sig á
með þessu hlutverki og Erna
(Framhald á 5. síðu.)
minu 22. þ. m.
Guð blessi ykkur öll.
Guðmundur Þórðarson, Grænumýrartungu
(VWAViW.V.VWAVWAW.V.WW.WAV.VAV.’AV:

HAFRAGRJÓN
í pökkum
Samband ísl. samvinnufélaga