Tíminn - 09.12.1952, Qupperneq 4

'fl.
TÍ'VIINN, líriðjudaginn 9. desember 1952.
280. blað.
Ræða Steingríms Steinþórssonar
(Framhald aí 3. síðu).
sama verzlunarárferði og 1946
hefði það svarað til þess, að
við hefðum fengið rúmlega
300 milljónum króna meira
:fyrir útflutningsframleiðslu
það ár en við raunverulega
íengum. Gjaldeyristekjur
bjóðarinnar hefðu þannig orð
ið 300 milljónum meiri og
þessar 300 milljónir hefðu
cíornið fram sem auknar þjóð
artekjur, sem hægt hefði ver-
;ið að skipta milli atvinnuveg-
rnna og þess fólks, sem við
oá vinnur og bæta þannig
icjör þess. Ef verzlunarárferð-
ð hefði verið jafngott s. 1. ár
>g 1946, hefði sýnilega getað
verið um gróða að ræða hjá
itvinnuvegunum og þar með
■aunverulega verið grundvöll-
rr til kjarabóta fyrir almenn-
,ng í landinu. En þetta gefur
íka að verulegu leyti hug-
nynd um ástæðuna til bess,
ið kjör manna nú eru ekki
oetri en þau raunverulega eru
og er ástæða til að festa sér
það í minni.
Það er aldrei hægt að skipta
:.neiru en aflast. Hið sama
gildir um þjóðartekjurnar. Sé
verzlunarárferði og aðrar
istæður innanlands þannig
ið atvinnuvegirnir græði fé
• — þá er myndaöur grundvöll
ir fyrir kauphækkunum og
þðrum kjarabótum verkafólki
;il handa. Það er föst venja
íoringja verkamanna, sem
/ilj a láta telja sig ábyrga
nenn, að sanna það fyrir
;ram, áður en verkfall er haf-
:íð, að atvinnurekendur , geti
greitt hærra kaup. Þessa að-
:íerð viðhafa verkalýðsforingj
xr í nágrannalöndum vorum.
enda er engin önnur leið fær.
Vitanlega á að greiða eins
hátt kaup og atvinnuvegirnir
' þola — en sé farið yfir þau
'takmörk, verkar það á þann
veg, að atvinnurekstur dregst
saman, en atvinnuleysi eykst
Verkalýðsforingjar vorir hafa
því miður algerlega vanrækt
að taka sér til fyrirmyndar
fordæmi félaga sinna frá öðr
nm löndum, hvað þetta snert
ir — mun það bitna þungt á
þeim verkamönnum, er hafa
kosið þá til þessara ábyrgðar-
miklu trúnaðarstarfa.
'V erðhækkunaraldan
að mestu stöðvuð.
Þegar gengisbreytingin var
gerð, hlaut það að sjálfsögðu
að hafa í för með sér allmikla
/erðhækkun fyrst um sinn í
íslenzkum krónum. Var gert
:;áð fyrir uppbótum til laun-
pega vegna þeirrar verðhækk
inar. Skömmu eftir að geng-
isfellingin varð og meðal ann
irs vegna Kóreustyrjaldarinn
ar, sem skall á sumarið 1950,
rrðu verðhækkanir á erlend-
im vörum miklu meiri en
:>em gengisbreytingunni nam
og gerði það allt óhægara um
:framkvæmd þessara mála. Nú
hefir hér orðið breyting á.
Verðhækkun sú, er Kóreustyrj
öldin iiratt af stað um allan
aeim, virðist vera stöðvuð og
sumar erlendar vörur hafa
.afnvel lækkað nokkuð í verði
aftur á heimsmarkaðinum í
aeinni tíð, svo sem kunnugt
er. Þess hafa líka sézt merki
á innanlandsverðlaginu hér á
þessu ári, að þaö væri í þann
veginn að stöðvast, ef ekkert
óvænt kæmi til. Bið ég menn
að veita þessu sérstaka at-
iiygli. Fyrstu 10 mánuði árs-
áns i fyrra (1951) hækkaði
verðlagið um 18%. Fyrstu 10 Bréf Alþýðusambands-
mánuði þessa árs hækkaði
það hins vegar ekki nema um
6y2%, og er þá búið að taka
tillit til þeirrar verðhækkun-
stjórnarinnar.
í ágústmánuði síðastliðnum
skrifaði stjórn Alþýðusam-
bandsins sambandsfélögunum
ar, sem varð á landbúnaðar- bréf; og segir þar meðal ann-
vörufri á s. 1. hausti. En þessi ars a þessa leiS:
verðhækkun landbúnaðarvar- j Eing Qg ykkur hefir þegar
anna er ákveðin eftir a í sam veriS tilkynnt, verður Alþvðu
ræmi við þær verðlags- og ! sambandsþing haldig um miðj
kaupgjaldshækkamr, sem orð | &n nóvember n. k. og vœri
ið hafa næsta ar a undan og ; ekki óeðhlegt að verulegum
er þetta reiknað ut samkv. tima þingsins yrði varið til
vísitólu landbunaðarvara. | þesg að ræða þau málin> sem
Það, sem eg hefi nu sagt, syn- | áður er getið> þ e. kaupgjalds
ir, að verðhækkunaraldan er. kjaramál; 0g tæki það þá
nu að mestu stoðvuð. og að|ákvarðanir um hvað gera
Þjóöin hefir það þvi i hendi gkuli Á ð gkal bent að þótt
sinni hvort henm verður Lamningum væri sagt upp a
hleypt af stað aftui, þvi að | næstunni þannig að þeir yrðu
ekki er bmzt við verulegum | úr gildi f desember n. k. er
eftir 20. nóvember. viku áður izt hafa til einhvers konar for
en verkfall skyldi skella á. —! ustu hjá verkalýðssamtökun-
Það er fyrst 27. nóvember,
þremur dögum áður en verk-
fall skyldi hefjast, að nefndir
frá deiluaðilum komu til rík-
um, tefli sitt pólitíska tafl
með nokkru tilliti til þeirra
kosninga, sem standa fyrir
dyrum á næsta ári, og ríkis-
isstjórnarinnar. Oskaði samn stjórnin ætlast ekki til neinn
hækkunum erlendis
næstu framtíö.
frá í
Samvinna stjórnarinnar við
Alþýðusambandið.
Ríkisstjórnin hefir haft
gildar ástæður til að ætla, að
stjórn Alþýðusambands ís-
lands vildi fyrir sitt leyti gæta
varúðar í þessum málum. Þeg
ar verkalýðsfélögin sögðu upp
samningum vorið 1951, náð-
ist samkomulag áður en til
ekki þar með sagt, aö nauðsyn
legt væri að fara í aðgerðir
eða deilu þá þegar, ef sam-
bandsþingi sýndist annað væn
legra“.
Enn virðist sama stefnan í
kaup- og kjaramálum vera
ráðandi hjá stjórn Alþýðusam
bands íslands, þegar þetta
bréf er ritað. Hún vill hafa
samningana lausa, þegar Al-
þýðusambandsþingið kemur
saman, til þess að þingið sjálft
fái að fjalla um þá, og lætur
inganefnd verkalýðsfélag-
anna eftir því, að ríkisstjórn
in skærist í leikinn, þar sem
atvinnurekendur teldu sig
ekki geta greitt hærra kaup-
gjald, voru þá í því sambandi
nefnd nokkur atriði, sem ósk
að var sérstaklega eftir að at-
huguð væru, sem að einhverju
leyti gætu haft kjarabætur í
för með sér. Ríkisstjórnin tók
strax vel í að slík rannsókn
færi fram. Bauðst til að stuðla
að því, að nefnd frá deilu-
aöilum og ríkisstjórninni tæki
allt þetta til athugunar og
rannsóknar, en að sjálfsögðu
gegn því, að verkfallinu yrði
frestað meðan slík rannsókn
stæði yfir, var það í fullu sam
ræmi við þau vinnubrögð, sem
viðhöfð voru bæði vorið 1951
og aftur vorið 1952. Þessu var
skilyrðislaust neitað af hálfu
samninganefndar verkalýðs-
félaganna — þessi vinnubrögð
öll bera þess ljóst vitni, aö
nefndin af ásettu ráði stefndi
ar tillitssemi í sinn garð af
þeirra hálfu. En-þá kröfu verð
ur vissulega að gera til þess-
ara manna, að þeir haldi slík
um aðgeröum innan skynsam
legra takmarka og gangi ekki
lengra en lög leyfa. Verkfall
og afleiðingar þess eru ekkert
gamanmál. Verkfall bitnar
þunglega á öllum þeim, er
þátt í því taka og missa vinnu
sína af þeim ástæðum. Þess
ber því að krefjast af verk-
fallsforingjum, að slíku vopni
sé ekki beitt fyrr en fullprófað
sé, að ekki séu önnur úrræði
fyrir hendi. Þetta hafa þeir
foringjar, er þessu verkfalli
stjórna, vanrækt eins og glögg
lega er rakið hér að framan.
Þeir hafa fyrirhyggjulaust
flanað út í þetta verkfall áð-
ur en reynt var til þrautar
að ná samningum. Slíkum for
ingjum geta verkamenn ekki
treyst, því að með slíkum
vinnubrögðum leiða þeir um-
bjóðendur sína — verkamenn
verulegs verkfalls kæmi milli sambandsfélögin vera í þeirri heint tif verkfalls — og vildi^ina — og þjóðfélagið allt til
verkalýðssamtakanna og at- tru að ekki komi til bess að ekkert annað. Glæfralegri og vaxandi fátælctar og örbirgð-
vinnurekenda oK þá -i a»-1 Se5a veSlS “en þing“s «5»«*^«« vataála
stoð ríkisstj órnarinnar. Voru hafi tekið afstööu til þess. pólltik hefir aldrei verið leik-
þá gerðar nokkrar breyting- j vitað er, að mörg verkalýðs- m'
ar á kjörum, sem báðir aðiiar felog sögðu upp samningum '
gátu vel sætt sig við. -Jafn- eingöngu á þessum grundvelli, Orsök verkfallsins.
framt var það tryggt, að en gerðu alls ekki ráð fyrir
samningum yrði ekki sagt upp þVí, að til verkfalls kæmi.
næstu 6 mánuði. Síðan hefir;
vinnufriður haldizt. [ Ný vinnuaðferð.
Hver er ástæðan? Hún get-
ur aðeins verið ein. Stjórnar-
ar.
Arið 1950 var af hálfu Al-
þýðusambands íslands og
Bandalags starfsmanna ríkis
og bæja skipuð sérstök nefnd
hagfræðinga og annarra sér-
fróðra manna, er athuga
. . . ,. .. . skyldi og semja skýrslu um
andstæðmgar nuverandi ríkxs iðhorf ]aunþ
• , 4 . , _ . . K t Stjcrnar. °g Þmgmeinhluta hœkkana yfirleitt. Þessi neflíd
S'., -.,VOri iáttU Sél’ ' ýn nU.,AVirðfst Skyndl ega SaU’ aö ástand yfirlei t 1 ar fulltrúar launþeganna sjálfra,
stað viðtol um þessi mal rmlli hafa venð teknar upp nýjar.vmnu- og fjarhagsmalum for samdi þessa skýrslu Oo, „go-h’
ríkisstj órnarinnar, Alþýðu-! vinnuaðferðir í þessum mál- batnandi. Atvinnuleysi er þar m a á þessa íéið'” *" °
^U „ V, h ~ ^ ™ . i.-.:,. vML.nlT' ' vtv-v-1 A’ 1 nlrlri v, ‘X wiínvin nvr f TTiií« (í „í fiíXn m TTzmt-P , * ^ *
„í stuttu máli má segja,
sambandsins og atvinnurek- um. Það leynir sér ekki, að minna en fyrir ári síðan. Horf,
enda. Varð það þá enn niður ^ Alþýðusambandsstjórnin og ur um aflabrögð og atvinnu- ' að”eins~ég%iðhorfið'er nu f
staðan að engar vinnustöðv- j aðrir forráðamenn þess verk líf eru betri sums staðar, þar islenzku þjóðfélam séu al-
anir yrðu gerðar næstu 6 mán falls, er nú stendur yfir, hafa sem erfiðast var áður, — þótt j mennar kauphækkánir ekki
uðina. Samkomulag náðist' ákveðið að knýja verkfall víða séu mikil vandkvæði enn. I vænleg. leið til kiarabot fvr_
um nokkur atriði, þar á með fram, án þess að reyna til Vitað var, að hægt yrði að ir launþega Það sem mestu
al það, að sett yrði á laggirn- þrautar samningaleiðir á afgreiða fjárlög á sómasamleg ræður um slíkar’kjarabætur
ar atvinnumálanefnd ríkis-1 sama hátt og 1951 og aftur s. an hátt, án þess að þyrfti að eru tæknilegar stjórnmála ’
ins til að vinna gegn atvinnu 1. vor Þar sem undirtektir hjá hækka nokkra skatta. Líkur j le . felagslegar aðstæður"
leysi a stoðum, sem hafa orð , verkalyðsfelogum um uppsogn voru til að hægt yrði að Ijuka ; sem launþegasamtokin aðein’
ið hart úti vegna aflaleysis ' samninga voru mjög daufar hinum miklu mannvirkjum — j geta haft óbein áhrif a Mikl
o fl og var þetta gert eftirjog það svo að einungis fá rafvirkjununum og áburðar- ar almennar kauphækkanh.
serstakn osk Alþyðusam- ; þeirra hofðu latið til sm verksmiðju a næsta an. Margt hafa einnig f för með gér f_
bandsins en í nefndinni eiga heyra, þegar komið var fram fleira hliðstætt þessu mætti v , trnfinm-v ó
sœti fulltrúar AlM6úSam-' i oktúter ,ar fariu sú leiS aS nefna. | SnSagsHfsins og siaS
bandsins, Vinnuveitendasam- sigla undir folsku flaggi með ( Þennan árangur af starfi verðmætisrýrnun sparifjár
bandsins og ríkisstjórnarinn-, breitt yfir nafn og númer. ríkisstjórnar og þingnieiri-' afleiðingar, sem launþegasam
ar. Nefnd þessi hefir gert all- (Láta í veðri vaka við verkalýðs hluta varð að eyðileggja —'tökin geta ekki látið hjá líða
margar tillögur til úrbóta á félögin, að einungis «ætti að hvað sem það kostaði. Kosn-1 að taka tillit til erþau marka
atvinnuástandinu á ýmsum hafa samninga lausa þegar A1 ingar VOru framundan, innan stefnu sína“ ’
'stöðum, og hefir' að mestu þýðusambandsþingið kæmi farra mánaða. Stjórnarand-
leyti verið eftir þeim farið.jsaman 23. nóv., en að sjálf- isfæðingar óttuðust hina
Ríkisstjórnin hefir samkvæmt sögðu tæki þingið sjálft þá
því, sem nú hefir verið rakið,! málið í sínar hendur. — En
haft fulla ástæðu til að ætla,
að það væri einlægur ásetn-
ingur Alþýðusambandsins að
stuðla að því, að vinnufriður
mætti haldast og gera ekki
kauphækkunarkröfur, sem at
vinnuvegunum eru um megn
og leiddu því af sér meiri eða
minni framleiðslustöðvun og
röskuðu algerlega því jafn-
vægi, sem stefnt hefir verið
að í kaupgjalds- og verðlags-
hins vegar haga öllum undir-
búningi þannig og draga á
langinn að engar verulegar
viðræður gætu átt sér stað fyr
ir 1. des., þegar verkfallið gat
fyrst hafizt. Síöustu dagana
áður en Alþýðusambandsþing
ið kemur saman, eggja svo
verkfallsforingjarnir sem
flest félög til þess aö hefja
verkfall frá 1. des. til þess að
algerlega sé búið að binda
málum að undanförnu. Tel ég hendur Alþýðusambands-
og rétt og skylt, að viðurkenna
þessa aðstöðu Alþýðusam-
bandsins á undanförnum ár-
um.. Virtist líka sérstök
ástæða til að ætla að fram-
hald yrði á slíku, þar sem út-
lit var fyrir að jöfnuður væri
í þann veginn að nást innan-
lands, milli kaupgjalds og
verðlags, eins og ég hefi áður
nefnt, og þvi minni ástæða en
jafnvel stundum áður til að
hefjast sérstakiega handa í
þessum efnum.
þingsins áður en það tekur til
starfa. Meiri lítilsvirðingu er
ekki hægt að sýna frjálsum
félagsskap en hér hefir verið
gert.
Það er fyrst um miðjan nóv.
að samninganefnd verkalýðs-
félaganna leggur kröfur sínar
fyrir atvinnurekendur, en séu
þær teknar undir eitt munu
þær nema um 30—35% kjara
bótum — þar af 15% bein
grunnkaupshækkun. Sátta-
semjari er fyrst tilkvaddur
sterku aðstöðu stjórnarflokk-
anna í þeim. Þess vegna var
ekki hlustað á þá tillögu rík-
isstjórnarinnar, sem hún ekki
einu sinni heldur. tvisvar bar
fram, að fresta verkfalli með-
an rannsókn, sem samninga-
nefnd verkalýðsfélaganna
Menn athugi, að það voru
fulltrúar launþeganna sjálfra,
sérfróðir og athugulir menn,
sem fyrst og fremst höfðu
launþegasjónarmið í huga,
sem þessi ummæli létú frá
sér fara. Þeir launþégar, sem
kunna að lita á það með tor-
tryggni, sem ríkisstjórniri ség
ir, ættu þó a. m. k. að taka
sjálf óskaði eftir að yröi fram fu’ut mark á orðum sinna eig
kvæmd færi fram. ö
Hefði verið farið að tillögu
ríkisstjórnarinnar, hefði verk
falli verið frestað i bili. Nefnd
hefði verið skipuð frá deilu-
aðilum báðum og ríkisstjórn-
inni til þess sameiginlega að
taka til meðferðar ráðstafan-
ir, er að einhverju leyti gætu
greitt úr deilunni. Hefði ríkis
stjórnin að sjálfsögðu farið
eins að og áður í sömu kring-
umstæöum, leitað að leiðum
til samkomulags til þess að
hindra það, að til verkfalls
þyrfti að draga.
Ég hefi að sjálfsögðu ekkert
við því að segja, þó að þeir
pólitísku stríðsmenn, sem val
in fulltrúa. Þessi ummæli eru
tekin úr skýrslu um afstöðu
launþega til kauphækkana ár
ið 1950. Hafi þessi ummæli
verið rétt þá — að álméhriar
kauphækkanir sé ekki vænleg
leið til kjarabóta, þá er víst,
að hið sama gildir nú, nema
ef það er í enn ríkara mæli.
RANNVEIG- 1
I ÞORSTEINSDÓTTIR, |
héraðsdómslögmaður, I
| Laugaveg 18, sími 80 205. |
1 Skrifstofutíml kl. 10—12.1