Tíminn - 12.12.1952, Blaðsíða 5

283. blað.
TÍMINN, föstudaginn 12. desember 1952.
5.
Föstud. 12. des.
NYJAR BÆKU
ÁslákBsr
H\rérs eiga börn og
sjúklingar að
álögnan
gjalda?
Mistök verkfalls-
manna
Verkfallið hefir nú senn
staðið í hálfan mánuð, án
þess að sjáanlegt sé hvenær
því muni ijúka. Vonir lang-
flestra munu þær, að lausn
geti fundist á því sem fyrst.
Kommúnistar eru þeir einu,
sem geta haft áhuga fyrir
löngu verkfalli, því að vand-
ræða- og upplausnarástand í
þjóðféláginu er óskadraum-
ur þeirra.
Það, sem liðið er af verk-
fallstímanum, hefir vafa-
laust sannfært fleiri og
fleiri um það, hve ranglega
það var ráðið að forustu-
mönnum verkmanna að
hafna tilboði ríkisstjórnar-
innar um frestum verkfalls-
áður og fara næsta sumar sögur, sem ekki eru sneyddar ;
. _ vestur til afa og ömmu,' bckmehntalegu gildi, en eru j
Dóri Jónsson: Aslákur í QUmma rnállausa og Línu þó skemmtilegar hverjum !
álögum. Bókaútgafan „kerlingar", sem raunar er (sæmilega greindum og bók- i Það er viðurkennt, að
Norðri 1952. myndar- og gæðatelpa, er hneigðum manni. Og að mjólk sé ein allra nauðsyn-
Mér hefir nýlega borizt í afi og amma hafa tekið til þessu sinni heíir Norðri val- legasta fæða fyrir börn, gam-
hendur bók, sem heitir Ás-' fósturs. I ið einmitt slíka sögu. i almenni og sjúklinga. Það
lákur í álögum. Útgefandi | Bók þessi er um flest hag- | Brennimarkið gerist i geti varðað heiisu og líf þess-
bókarinnar er Norðri, en höf-. leg smið, sú hollustusamlega Bandaríkjunum. Aðalpersón- ara aöila, að þeir fái hæfi-
undurinn heitir Dóri Jónsson,' fræðsla, sem þar er veitt, ekki an er stúlka, sem uppalin ex' lega mikla mjólk. Það þykir
og kann ég‘ engin skil á hon- j þannig á borð borin fyrir við hin frumstæðustu lífs- hvarvetna eitt hið mesta
um, néma hvað mér virðist hina ungu lesendur, að þaö kjör hjá föður, sem lífið hef- vandamál, þar sem skortur
af bókinni, að hann muni verki eins og höfundurinn ir leikið allgrátt og er hið er á mjólk handa umræddum
vera Vestfifðingur að ætt og hefði sagt: Éttu, éttu — hvort mesta hörkutcl. Stúlkan einstaklingum.
uppruna — eða hafa að . sem þú viit eða ekki! En kafl- strýkur að heiman, og síðan ! Sú venja hefir líka skap-
minnsta kosti dvalizt á inn Á grenjum ber þess vitni, giftist hún ungum, hraustum ' azt í sambandi við öll meiri-
bernskuáfúfn sínum vestur í að annað tveggja sé höfund- og þrekmiklum manni, sem j háttar verkföll, að ekki séu
fjörðum. j urinn tekinn að ryðga í sumu, býr úti í auðnunum. Hún un- j tepptir mjólkurflutningar til
Bókin fjallar um Reykja-jsem hann kynntist í æsku — ir sér þar hið bezta, en brátt' að fullnægja lágmarkskröf-
víkurdreng; sem heitir Ás-. eða hann hafi ekki kynnzt gerist atburður, sem veldur ^ um þessara einstaklinga.
lákur. Hann hefir verið alinn' af eigin raun því, sem þar er þvi, að líf hennar verður ærið j Verkfallsstjórnir hafa talið
upp við mikið eftirlæti, notið um fjallað. Békin er hressi-! viöburðaríkt og ævintýra- sér skylt að veita undanþág-
óhóflegs frjálsræðis og haft lega skrifuð og málið yfirieitt legt.
ur fyrir flutninga og sölu á
meiri fjárráð en hann hefir, gott, en þó vart eins hnökra- j En þrátt fyrir það, þó að , mjólk í þessu skyni.
haft gott áf, og hann hefir laust og æskilegt hefði verið. sagan sé ævintýraleg, er at- j Svo virtist líka í upphafi
svo orðið vandræðabarn.
Hann er hinn mesti ónytjung
ur og prakkari, nennir hvorki
að vinna né læra og lætur
ekki í einu eða neinu að vilja
ins meðan verið væri að at
huga þær leiöir, sem kynnu ^ f0reidra sinna.
að finnast til lausnar á því.
Nær allur sá tími, sem lið-
inn er síðan verkfallið hófst,
hefir faríð í það að útvega
forustumönnum verkfallsins
upplýsinga'r um þessar ýmsu
leiðir og áhrif þeirra á kjör
verkamanna og hag þjóðfé-
lagsins. Allt þetta hefðu for
ustumennirnir átt að vera
búnir að kynna sér áður en
verkfallið hófst. Það er á-
byrgðarlaust og óafsakanlegt
af forustumönnum verkfalls-
ins að halda verkamönnum
vinnulausum — og baka með
því þeim og þjóðfélaginu öllu
mikið tj ón — eingöngu
vegna þess, að þeir hafa van
rækt að kynna sér málin á
réttum tima. Auk þess kunna . „
þeir líka að hafa hindrað ihæíi- Eins ei um"
Guðm. Gíslason Hagalín.
Brciinimarkið
Kathrine Newlin Burt. i
Brennimarkið. Bókaút-
gáfan Norðri 1952.
Fróðlegt væri að athuga,
burðarásin innan takmarka þess verkfalls, sem nú stend-
þess sennilega og tengsl or- j ur hér yfir, að forustumenn
saka og afleiöinga eru í líf- j þess ætluðu að gæta þessar-
rænu og listrænu samhengi. ar sjálfsögðu skyldu. Þeir
Persónurnar eru dregnar (leyfðu, að Samsalan mætti
djúpum, breiðum dráttum,
og þarna koma fram í lýsing-
um á náttúrugreindu fólki
þær andstæður um gerð og
flytja til bæjarins og selja
það mjólkurmagn, sem talið
var naúðsynlegt til að full-
nægja lágmarksþörfum þess
I Hann á afa og ömmu vestur
j í fjörðum. Afi hans hefir kom
' ið til Reykjavíkur, og fram-,
! koma gamla manxrsins herir hvoit ekki hefðu a siðustu hugsunai’hatt, sem ei’u til i ara aðila. Þetta loforð' stoð þo
! verið þanhig, að hún hefir tólf árum komið út á íslenzku j staðar annars vegar hjájekki nema skamma stund,
vakið virðingu og traust hatt UPP í Það eins margar, þeim, sem seyra rotinnar, því að litlu síðar setti hún
drengsins. Og þar kemur, að erienöar skáldsögur og áður j menningar héfir náð til, ogjþað skilyrði, að ekki mætti
prakkarinn Áslákui' ákveður böfðu verið gefnar út fiá því, hins vegar hjá manneskjum,
aö fara í heimsókn til afa og ad fyrst var tekið aö prenta sem alizt hafa upp við ein-
ömmu. & | erlend skáldrit á íslenzku j falda, frumstæða, en raun-
í fyrstu lízt honum engan o^áli. Nú virðist flaumurinn j hæfa siðfræði, mótaða af
veginn á sig á Hóli en afi og bafa stöðyazt og ekki vera harðri lífsbaráttu í skauti ó
_ _ . .. nfl-í U VI AtVln líl-íl lrAVt A 4 f A V * í'i'. A. -i- -I- n VI /1 n4-or\'X<
amma i*eyno ekki að acra oftii nema lítil læna x far— . blíörar nátturu, -—- andstæð
hann á þann hátt, sem hann veginum. Auk bainabóka hef ^ui*, sem nærfellt eru iafn
hefði aetað búizt' við. Þau ir mer enn ekki toorizt nema ólíkar og lífskjörin úti á lítt
’ ‘ numdum víðáttum og lífs-
hættir í auðmannahverfum
stórborga.
fara að honum með lempni, ein Þydd skáldsaga, Brenni-
og smátt og smátt fer hon- markið, eftir amerísku skáld
um að Þykja gaman að dýr- konuna Kathrirm Newlin
unum — og að ýmsum þeim Burt> en útgefandi þeirrar
störfum, sem eru viö hans s°eu er Bókaútgáfan Norðri.
Margt af þeim þýddu skáld
með þéssu."áð deilanTeystistihverfið tekur að iaða hann, sögum,
án verkfalls, en vitanlega fólk’.,sem honum.fannst lit- gefnar undanfann
hefði það verið bezt fyrir alla
flytja mjólk til Samsölunnar
nema úr nærsveitum Reykja
víkur, en vitanlegt var, að
þaðan myndi aidrei fást,
nema nokkur hluti af um-
ræddu mjólkurmagni, eins og
líka er komið á daginn. Af-
leiðingin er sú, að ekki er
hægt að láta öðrum í té mjólk
urskammt en yngstu börnun-
um og ófrískum konum. Sjúk
Þessi saga er engin listræn! lingar, gamalmenni og stálp
nýjung, en hún er hressileg,
yfir henni blær heitra og
sem út hafa verið hreinna tilfinninga og heil-
ár, er
aöila.
Neitun á frestinum verður
ekki heldur afsökuð með því,
að frestunin myndi hafa
gert verkfall örðugra síðar,
ilmótlegt, verður í hans aug- mjög lélegt — og sumt er
um veigamikið — og fátæk- rusl af versta tæi. Það er
legt heimili afa og ömmu mála sannast, að þess er ekki
reynist notalegt og aðlaðandi. að vænta, að skáldsögur, sem
Inn í frásögnina af hvers- eru mjög sérlegar og tilrauna
dagslífinu er fléttað draum- kenndar að formi eða at-
um, sem Áslák dreymir úti á burðalitlar og fjalla um erfið
ef til þess hefði þurft aö vígavangi( og kemur þá til og jafnvel vafasöm sálfræði-
grípa. Þvert á móti hefði það i hang Foi.núlfur í Álfahvammi leg efni, séu valdar til út-
þá verið gert á tíma, sem var og frægir hann um margt úr gáfu hér á landi, enda vart
verkamönnum hagkvæmari, sögu lan(js og þj0gar) Sem ástæða til, að slíkar bækur
þar sem öllum kemur nú vergur honum lærdómsríkt. séu gefnar hér út, því að flest
saman um, að yerkfallið var j Áslákm: hefir verið í eins kon ir þeirra, sem þurfa að kynn-
liafið emmitt á þeim tíma,' ar áiögum, en nú losnar hann ast þeim, eiga þess kost að
sem er verkamönnum ohag- úr þeim smatt og srnátt fyrir lesa þær bækur á erlendum
stæðastur, en atvinnurekend hoh áhrif írýs umhverfis, og málum. En þá er velja skal
um hagstæðastui. Ef veika- þegar fiann fer> er hann stað erlenda sögu til útgáfu, er um
menn hefðu veitt fiestimr, rúginn j ag iraga'Sér heima svo auðugan garð að gresja,.
hefðu þeir líka haft stei kari Q . skólanum á annan veg en að vandalítið er að viirza úr
aðstöðu eftir eir aður, þar >
sem >þá var samrairlegt, aö ,--------—--------------------— —------------------------------
þeir höfðu gert sitt ítrasta til'
þess að ná sanrkomulagi linS'uni- Yfirleitt eru því
nreð friðsanrlegunr hætti. ! leyfðir mjólkurflutningar, er
uð' börn fá ekki neitt.
Það liggur í augum uppi,
að þessar aögerðir verkfalls-
brigðra sjóirarmiða. | stjórnarinnar hafa ekki
Þýðingiir er yfirleitt góð, eir j minnstu áhrif í þá átt að
nokkuð stiröleg hér og þar. I flýta fyrir lausn verkfallsins.
Húxr er verk Stefáns heitiirs ^ Tilgangur verkfallsaðgerða
Björnssonar, sem lengi var er að þvinga atvinnurekend-
prestur og prófastur á Hólm-
um í Reyðarfii’ði.
Guðm. Gíslason Hagalín.
Vanclamál karls
og konu
* &
Pétur Sigurðsson: Vanda-
mál karls og konu. ísafold-
ur til samninga og eru vitan-
lega þær aðgerðir einar raun
hæfar, er hafa áhrif í þá átt.
Það hefir hins vegar ekki
neitt meiri áhrif á atvinnu-
rekendur en verkamenn, þótt
börnum, gamalmennum og
sjúklingum sé synjað um
naúðsynlegan mjólkur-
skammt. Hér er því um full-
arprentsmiðja h. f. Rvík > koanlega þýðingarlausa verk-
1952- j fallsaðgerð að ræða, sem
Bók þessi er safn 11 erinda, i raunverulega beinist ekki
sem öll fjalla að meira eöa: gegn atvinnurekendum, held
(Framhald á 6. siðu.)
. ifullnægja þörfum þessara að
Ur þeim stór felldu mistok- ila_ hefh. verig reynslan
um, sem forustulið veikfalls- erienciiS og einnig hérlendis
ins hefir hér gert sig sekt fram ag þessu. Verkfalls-
um, verðwr ekki bætt úr stjgrnin virtist lika ætla að
eiSa‘aö Seta gæta þessa i fyrstu og gaf
orðið txl viðvorunar og kennt loforð
um, að hún myndi
verkamcnnum að láta ekki leyfa að Mjólkursamsalan
forustumenn sína hafa að- fengi þag mjólkurmagn til
stöðu t'il aö flana út i verk- umraðaj er læknar tölu nauð
nema samningaleiðm synlegt í þessu skyni. Þessu
hafi aður verið reynd til loforði var hinsvegar nær
þrautai. Jsamstundis rift, þegar sett
Því miður eru þetta heldur var það skilyrði, að ekki
ekki einu mistökin, er verk- mætti flytja mjólk til sam-
íallsforustuna hefir hent.‘sölunnar, nema úr nærsveit-
Önnur mistök litlu betri er 'um Reykjavíkur. Það var
framkoma hennar í mjólkur strax vitanlegt, að þaðan
málunum. Þess þekkjast ó- ínyndi ekki fást nema tak-
víða dæmi, að vei’kfallsvopn- ’ markaður hluti þess mjólk-
inu sé beitt þannig, að það urmagns, er þörf var fyrir í
bitni einna heíst á ungbörn-; umræddum tilgangi. Það er
um, gamalmenoum og sjxik- lika komið á daginn.
Það fer vitanlega fjarri,
að verkfallsstjórnin sé með
þessari framkomu sinni að
fíýta fyrir lausn verkfalls-
ins. Tilgangur verkfalla á
að vera sá aö þvinga at-
vinnurckendur til samn-
inga. Það snertir atvinnu-
rekendur ekki neitt meira
en verkamenn, þótt börn-
um, gamalmennum og
sjúklingum sé meinað að fá
nauðsynlegan mjólkur-
skammt. Þetta er ekki þving
un gegn þeim, heldur þess-
um veikbyggðustu og mátt-
arminnstu einstaklingum
varðskipinu á þeim tíma,
sem þjóðinni er þaö óhjá-
kvæmileg naúðsyn vegna
landhelgisdeilunnar við Breta
að öll varðskipin séu við
gæzluna.
Þessi mistök verkfalls-
stjórnarinnar eru ekki rifj-
uð hér upp í þeim tilgangi,
að verið sé að hvetja til, að
verkamenn séu látnir gjalda
þeirra á einn eða annan hátt
eða þau séu látin hafa áhrif
á samningaviðræður. Þvert á
móti ber að kappkosta, aö
reynt sé að leysa þessa
ur gegn bágstöddustu og mátt
arminnstu einstaklingum
þjóðfélagsins, börnum, gam-
almennum og sjúklingum.
í reyndinni mun það líka
j þannig, að þessar aðgerðir
bitna miklu meira á heim-
ilum verkamanna en at-
vinnurekenda. Atvinnurek-
endur hafa lúxusbíla sína og
góð kunningjasambönd, svo
að þeir geta aflaö sér mjólk
ur utan við Samsöluna.
Verkamenn eiga hins vegar
ekki lúxusbíla og hafa lé-
legri aðstöðu til aðdrátta.
Þess vegna má hiklaust full
yrða, að þessi verkfallsað-
gcrð bitni fyrst og fremst á
heimilum þeirra.
.Ef verkfallsstjórnin vill líta
deilu sem fyrst. Þessara mis-
þjóðfélagsins, Þetta sérítaka er hinsvegar rétt að (
verkfallsstjórnin líka von- iminnast vegna þess, aö þau j a þessi mál með skilningi og
andi við nánari athugun og
hættir því þessu rangláta
og tilgangslausa banni.
Loks er svo aö nefna þau
mistök verkf allsstj órnarinn-
ar að hindra viðgerð á einu
eiga aö vera til aðvörunar hófsemi, hlýíur hún að sann
síðar og hvetja verkamenn ; færast um, að hún hefir hér
til þess að vanda betur val j haft algerlega rangt fyrir
forustumanna sinna og j sér. Þaö spillir ekki að neinu
fylgja þeim ekki i neinnijleyti aðstöðu hennar eða
blindni. * (Framhald á 7. síðu).