Tíminn - 03.01.1953, Blaðsíða 3

1. falað.
TIMINN, laugardaginn 3. janúar 1953.
2.
Það eru máttarstélpar þjéðfélagsins
að hver maður geri skyldu sína
unda sinn að svo fer. Veldur
Góðir íslendingar!
Hjól tímans veltur látlaust
áfram. — Senn er árið 1952
liðið í skaut aldanna.
Þeim, sem það hefir fært
ástvinamissi eða aðrar sorgir.
og erfiöleika, leyfi ég mér að siikt afar rnikiu|11 atvinnu- og
senda innilegar samúðarkveðj fjárhagsörðugleikum fyrirj
ur, þótt mér sé ljóst, hve orð Þjóðfélagið allt, því að geysi- -
eru fátækleg á slíkum stund- | f® hefir verið lagt í skipastól, ;
um, þá er þó samúð og löng- j verksmifijur, vélar og önnur
un til hjálpar rík tilhneiging fækl f11 síldveioa og hagnýt-
Áramétaræða Steingríms Steinþórssonar
forsætisráðherra
í fari okkar Islendinga og ein
af beztu og göfugustu lyndis
einkunnum okkar.
Að venju skulum við litast
ingar síldarafla, en tæki þessi
standa nú lítt eöa ekki notuð.
Hefir lífsafkoma fjölda
manna að mestu verið undir!
sildveiðinni komin ár eftir ár.'
Flestir hafa snúið heim ná- j
lega tómhentir að liðnum há- !
um litla stund af sjónarhóli j bjargræðistímanum, en út-
í§:amla ársins. j gerðarmenn og lánsstofnanir
Frá síðustu áramótum og j íent í hinu mesta fjárhagsöng
;fram á vor var veðrátta frem þveiti. Slík áföll snerta ekki j
úr hörð. ,og erfið. Sumarið víð . einungis þá, sem beinlínis fást i
ást kalt, en nýting heyja yfir-
leitt með ágætum og að vöxt
um mun heyafli hafa orðið
allt að því í meðallagi, þótt
viða
við útgerðina, heldur trufla
og torvelda alla afkomu þjóð
arinnar. Hefði síldveiöin náð,
þó ekki hefði verið nema með
grasspretta væri viða léleg.; allagi hin síðari ár, þá væri
Einmuna tíð hefir verið það ; ólíkt léttara fyrir fæti í efna-
sem af er vetrar. Hefir þaö i hagsmálunum. En þetta sýn
létt mjög undir með mönnum, ir eins og ég drap á áðan, að
ekki sízt þeim, sem landbún- j nauðsynlegt er að atvinnuveg
að stunda, og margir hverjir 'ir landsmanna séu sem fjol-
.urðu fyrir þungum áföiium í þættastir. Það er kunnugt, að
hinu harða árferði undanfar
in ár, eða allt frá 1949. — í
sumar var hafin bygging á-
burðarverksmiðjunnar í Gufu
nesi við Reykjavík og er þvl
verki haldið áfram af kappi.
Sú framkvæmd, ásamt stór-
framkvæmdum í raforkumál-
um, er í svipinn eitthvert
stærsta hagsmunamál ís-
lenzks landbúnaðar og mun
hraða þróun hgns meira en
flest annað. — Einar Bene-
diktsson kveður um Dettifoss:
„Þú gætir unnið dauðans böli
bót.
stráð blómaskrauti yfir rústir
grjótsins,
steypt mynd þess aftur upp
í lífsins mót
með afli því, frá landsins
hjartarót,
sem kviksett er í klettalegstað
fljótsins“.
Draumur skáldsins verður
smátt og smátt að veruleika.
Hið mikla fossafl lándsins er
tekið í þjónustu atvinnuveg-
anna í æ ríkara mæli og skil-
yrði sköpuð til verkaléttis og
stóriðju á vorn mælikvarða
Það mun stuðla að því, er
stundir líða, að atvinnuvegir
landsins eflist og verði fjöl
breyttari, en fábreytnin er
hættuleg og getur valdið þung
um búsifjum einkum í óhag-
stæðu árferði, svo sem gleggst
hefir komið í ljós í sambandi
við síldveiðar hin siðari ár.
Þótt þeir, sem landbúnað
stunda, þurfi jafnan að leggja
hart að sér og uppgripagróða
sé þar ekki að vænta, hefir
Jandbúnaðurinn verið, er og
vérður kjölfesta þjóðfélags-
in.s. Þess vegna verður jafnan
aá sjá svo um, að honum sé
tryggð slík aðstaða, að vinnu
aflið sogist ekki frá honum
yegna hugsanlegs skyndi-
gróða ár og ár'við aðrar at-
vinnugreinar.
Að því er sjávarútveginn
varðar, þá brást síldarafli fyr
ir Norðurlandi að þ^sau sinni
gersamléga, ög er þáð i átt-
mörkuöum er sívaxandi og í og átti sig á samhengi þessara
þeim viðskiptum eru ekki grið hluta.
gefin. Þótt vér íslendingar, —“—
eins og fjölmargar aðrar þjcö
ir, höfum notið efnahagsað-
stoðar í gegn um alþjóða ráð
stafanir nú um sinn, þá er þvi
brátt lokið. Vér verðum því að
annarra smáþjóða er undir
því komin að rétturinn en
ekki ofbeldið ráði heiminum.
Vér viljum eiga frið og vin»
samlegt samstarf við allar
þjóðir.
Ilins vegar hljótum vér ao'
gefa gaum þeirri samstöðu,
sem lega landsins, menning
og þjóðhættir skapa okkur
með nágrannaþjóðum okkar
— þeim þjóðum, sem okkui.’
eru næstar og nánastar — og'
sem hafa sama stjórnarfar ;l
öllum meginatriðum og okk-
ar þjóð hefir sjálf valið sév
og vill vernda. Það var á þess -
um grundvelli, að vér gerð-
umst þátttakendur í Atlants-
hafsbandalaginu og fleiri þjóc'
arsamtökum síðustu ára, og'
höfum að sjálfsögðu tekið i
okkar herðar ýmsar skuld-
bindingar í því sambandi.
Þetta var gert af fullri nauð-
syn og í samræmi við eindreg
inn vilja og óskir yfirgnæf-
andi meiri hluta þjóðarinnar .
Vér munum að sjálfsögðu.
halda áfram að efla sam-
vinnu og samband við hinar
vestrænu lýðræðisþjóöir. Á.
þann hátt teljum vér bezi;
borgið öryggi þjóðarinnar og
þeim hugsjónum um framtíð
' mannkynsins, sem þjóð okkar
Atvinnuvegir okkar Islend- aðhyllist. En hver sem örlög
inga hafa verið einhæfir og okkar verða, mun hollast að
fáir. Slikt er ávallt áhættu- ; styðja það eitt á hverjum
amt. Eina auganu er hætt.; tima, sem þjóðin telur sann-
við fáar atvinnugreinar eru
tengdar eins miklar vonir um
skjótfenginn arð og síldveiði.
Er því ekki aö undra þótt
menn leiti að þeirri starfs-
grein ár eftir ár í trú á að sjálfsögðu aö geta fjárhags-
heppnin verði með að lokum. lega staðið á eigin fótum. Þá
En atvinnuvegur, sem enn er er það framleiðsla þjóðarinn
svo mjög háður öðru en dugn ar sjálfrar — jafnt til útfjutn
aði þeirra, sem hann stunda, ings og eigin nota —- sem verð
má ekki vera of ríkur þáttur ur að nægja til ajlra okkar.
í atvinnulífi landsins. Það get þarfa. Vér vonum og treystum
ur verið gott að vinna í happ því, að stórframkvæmdir þær,
drætti, en ekkert þjóðfélag sem að er unnið, rafvirkj- t*Tba'í\*príPhví !pkki Ifiskimiðin umhverfis landið
getur treyst á happdrættis- anir og aburóarverksmiðja — skaP okkax. Það eiu þvi ekki i . . ... ínniendra oer
ágóða og byggt fjárhags- og verði aflvaki nýrra fram- sfciptar skoðanjr um það, að fyrir ranveiðl mnlencira og
atvinnulíf sitt á von um slíkt kvæmda og grundvöllur að ret-i; se °S sjálfsagt að efla
meiri og betri framleiðslu. En aHan heilbrigðan iðnað og iðn
aukin aðarframleiðslu. Takmarkið
Þess vegna er það mikilsvert
að auka og efla hér iönað.
Hin glæsilega iðnaðarsýning,
sem haldin var hér síðastliðið .
lxaust, ber þess glöggt vitni, A áriixu 1952 höfurn vei
hve ýmsar iðngreinar okkar.átt 1 stórmáli á erlendum
eru komnar á hátt stig, og hve I vettvangi, ég á við land-
iðnaðurinn er orðinn _geysi- jhel8Ísmá“S'..*ð,
lega mikill þáttur í þjóðarbú-
ast og réttast.
!um höfum vér friðað nokkuð
Sjávarafli, annar en síld, . f f
hSsu áriðen tlkni^& veitir'^mögTeika til se að fá á þann hátt, ekki ein
þessu ari en árið 1951 og , . framleigs)u Verður hver U11gis vörur til eigin nota, held
sjávarafurðir yfirleitt selzt meui lianilei0siu, verom nver &. . . 5... .. ..
emstaklmgur jafnframt að
sæmilegu vei'ði, miðað
næstu ár á undan.
við
gera sér ljóst, að á honum
hvilir ábyrgð og sú skylda að
starfa sem nxest og bezt i
hvaða stétt og stöðu sem haixn
er.
ur einixjg ýixisar iðixaðarvör
ur til útflutnings í stórunx stíl,
unxfram það, seixx íxú er.
Verzlunarjöfnuðurinn, þ. e.
sala íslenzkrar vöru úr laixdi
og kaup erlendrar, hefir verið
óhagstæður undanfarin ár og
svo er enn, sem ekki er að
uixdra, þar eð síldveiðiix brást
jafn hrapallega og áður er
ne£í> og^ fleiri stórfelld áföll . vm~lumverða ekki raktir
orðið í þjoðarbuskap okKar
Eins og allir vita hafa ýms-
En að því þarf að vinna af
alefli, að meiri jöfnuður náist
í þessu efni. Nokkurn hluta
útflutningsframleiðsluxxnar
hefir orðið að láta af hendi
í vöruskiptum og þá stundum
orðið að sæta ólxagstæðara
verði á aðkeyptum vörum en
annars hefði þurft, til þess að
geta losixað við útflutxxingsvör
ur okkar. Kreppir það mjög
að þeim, er vörur framleiða
fyrir erlendan markað, að
verð það, er fæst fyrir útflutn
ingsvörur okkar þar, xxægir
ekki fyrir framleiðslukostnaði
hér iixnanlaixds.
Til þess að ráða bót á þessu
er í rauninni aðeins eitt úr-
ræði. Framleiða meiri vörur
og framleiða betiú vörur. Það
er eitthvet stórfelldasta við-
fangsefni okkar íxú, að auka
framleiðsluixa, svo að hún geti
staðið yndir þjóðarbúskap okk
ar. Samkeppixi á erlendum
Jafnfranxt verður þjóöin að ar blikur verið á lofti í al-
tenxja sér hófsemi, eyða ekki þjóðanxálunx síðan heimsstyrj
meiru en aflað er. Það boðorð öldinni síðari lauk. Heinxur-
nxá ekki brjóta, ef efnalegt hxn stendur í dag, — sjö árum
sjálfstæði á að nást. Erfiðleik ( eftir hrylijlegustu styrjöld
ar okkar í efxxahags- og at-. mann&ynssöguixnar, — grár
fyrir járnunx í tveimur and-
stæðum fylkhxgum. Vonir um
hér, né orsakir þeirra. Eg hefi
gert • það allrækilega fyrir
skömnxu síðan hér í útvarpinu
og skal það ekki endurtekið.
varanlegan frið og
rnála án vopnavalds, hafa beð
ið nxikinn hnekki. Mönixum
Eg vil þó benda á það, senx ég j eru enn í mimxi vonbrigðin,
þar tók franx og skýrði nánar,
að verzlunarárferði — það er
hlutfall verðs í milli útfluttra
og innfluttra vara — hefir
síðustu árin verið nijög óhag
stætt — og það svo, að ef ár-
ið 1951 er borið saman við ár-
ið 1946, þá er þetta hlutfall
okkur óhagstæðara er íxenxur
30% árið 1951. Þetta hefir þær
afleiðingar, að ef áxúð 1951
hefði verið sanxa verzlunarár-
ferði og var 1946, hefðunx við
fengið rúmlega 300 nxilljón-
unx króixa nxeira fyrir útflutn
senx Þjóðabandalagið olli á
sínunx tínxa, er það reyndist
ekki þeim vaxxda vaxið, er að
höndunx bar. Sanxeiixuðu þjóð
inxar, — aðalvettvaixgur
heinxsstjónxmálaixixa, — hafa
eimxig'um nxargt brugðizt von
um nxaixixa. Þar ríkir mikil
óeiixing og mikij óbijgirni virð
ist oft og tíðunx sýixd í stað
þess að leita af aiúð lausnar
ágreiniixgsefixa. En þótt okk-
ur falli nxisvel viðureigniix,
megum við ekki vaixnxeta gildi
Jxöfuðtilgaixgs Saixxeinuðu
ingsframleiðslu það ár eix við. þjóðaixixa: að þjóðir ixeimsins
raunverulega feixgum. Slikar , konxi á eiixix vettvaixg og ræði
sveiflur varðandi verzlunarár deilunxál sín i stað þess að
ferðið hljóta að ixafa örlaga-|láta vopixiix tala. ,
rík áhrif á kjör og alla af-j Vér ísleixdiixgar höfunx vaix-
komu þjóðarimxar og er nauðjizt því að nxeta meir andleg
synlegt. að allir fylgist vel með, rök en hervaid. Tilvera vor og
erlendi'a manna, til þess að
tryggja lífsmöguleika ís-
lenzku þjóðarinnar á kom-
andi tímum. Hinn örskammi
tími, sem liðinn er síðan frið
unin gekk í gildi, þykir þegar
sýna aukna fiskgengd á
grunnmið við strendur lands
ins. Vottar það glöggt, hvílík-
ur ránskapur togveiðarnar
hafa verið og vekur vonir um,
aö aftur geti hafizt ábatasöm
veiði smábáta á innmiðum.
Hitt hefir aftur á móti vald-
ið okkur miklum vonbrigð-
um, að íxokkrir þegnar eiixn-
ar af öndvegisþjóðum heims-
ins hafa ekki viljaö viöur-
kenna rétt vorn og stjórrx
þeirra ekki enn tekið málið
skipan þeim tökum, að til laxjsnar
horfi. Þeim muix þyngra á-
fall er okkur íslendingum af-
staða Breta, sem vér höfum
jafnan litið svo á, að þeir
stæðu fastast á verði unx rétl;
snxáþjóöanna, sem tii
lengstra laga trúa á sið-
mannleg skipti rikja í milli,
en ekki rétt hins sterka, —
vopnavaldið. Ef vikið er al!
þessum grundvelli, þótt í
máli sé, sem ef til vill varðar
heiminn ekki miklu, heldur
aðeins líf lítillar þjóðar í
harðbýlu landi, — til hvers
er þá barizt á alþjóðavett-
vangi fyrir tilverurétti amx-
ari-a en hinna sterkustu? —
Eí réttur vor, sem trúunx á
maixnréttindi og frelsi eiix-
staklinga og þjóða, verður
fvrir borð borinn í skiptum
við eina af öndvegisþjóðum
hiixs menntaða heims, þá er
.(Framhald á 4. síðuJ .