Tíminn - 07.03.1953, Blaðsíða 4

TÍMINN, laugardaginn 7. marz 1953.
55. blaffi,
«.

Hlustendur góðir!
Það hefir fallið í minn hlut
að ræða hér, í þessari erinda-
viku landbúnaðarins, um bú-
vöruframleiðsluna og afurða-
söluna, en þau mál er ekki
hægt að ræða svo, að ekki
verði einnig minnzt á verð-
lagsmálin, enda eru þau nú,
eins og svo oft áður, ofarlega
1 hugum manna.
Á landi voru eru nú starf-
andi 9 mjólkursamlög, er
tóku á móti tæpum 42 millj-
ónum kg. mjólkur á s.l. ári.
Árið áður tóku þau á móti
37 milljónum, svo mjólkur-
magnið hefir vaxið um tæp-
ar 5 milljónir lítra á árinu.
Hjá öllum samlögunum hefir
mjólkin vaxið, nema hjá
tveimur þeirra, þar sem um
smávægilegan samdrátt er
að ræða. Við þetta er þó þaS
að athuga, að ef ekki hefði
komið verkfall í desember,
hefði mj ólkurmagnið vaxið
meira, sennilega um rúma 1
milljón kg. Þannig, að ef allt
hefði verið með felldu, hefði
aukningin orðið nær 15%.
Um framleiðslu afurðamía
og sölu þeirra er það að. segja,
að mjólkursalan var rúmum
41 þúsund litrum minni á ár-
;inu og rjómasalan minnkaði
um 78 þúsund lítra eða rúm
.11%, en þarna gerði verkfall-
:ið einnig strik í reikninginn,
því ef ekkert verkfall hefði
orðið, er sennilegt, að mjólk-
ursalan hefði aukizt um 4 eða
5%, en samdrátturinn á
cjómasölunni hefði þá orðið
helmingi minni.
Skyrsalan jókst um 117 lest!
ir á árinu. Ostagerðin um 2,5
lestir, en ostasalan um 40
lestir. Þessi aukning á skyr
og ostasölunni orsakast þó
fyrst og fremst af því, að
mjólkursamlögin tóku upp
heimsendingu varanna á ár-
inu og heimsent skyr og ost-
ar er í skýrslum samlaganna
talið með sem seld vara.
Smjörgerðin jókst um
nærri 233 lestir og mjólkur-
samlögin framleiddu á árinu
588 lestir af smjöri. Svarar sú
aukning til 65% miðað við
árið 1951. Ekki hefir öll þessi
smjörframleiðsla safnast upp
á árinu, því að smjörbirgðir
1 árslok voru 183 lestir, en í
ársbyrjun um 78 lestir.
Til kaseingerðar notuðu
samlögin um tveim milljón-
um lítrum meira af undan-
rennu en þau gerðu árið 1951.
Af þessu, sem nú hefir ver-
ið sagt, sést, að öll sú aukn-
ing, sem varð á aðfluttri
mjólk til samlaganna, fór í
tilbúning smjörs, osta, skyrs
og kaseins. Hlýtur þetta að
verða hverjum þeim bónda,
er um málin vill hugsa af
raunsæi, ærið umhugsunar-
efni. Á undanförnum árum
hefir framleiðsluaukningin
og aukin mjólkursala innan-
lands haldizt nokkuð í hend
ur, en þegar hlutfallið milli
sölumjólkur annars vegar og
vinnslumjólkur . hins vegar
gliðnar svo mjög, hefir slíkt
óhagkvæm áhrif á útborgun-
arverð mjólkursamlaganna.
Þetta verffur auðskiliff,
þegar haft er í huga, að fyr-
ir hvern lítra seldrar mjólk-
ur fá samlögin þrjár krón-
ur fimmtíu og sex aura, en
fyrir hvern lítra, sem fer
til smjörgerffar og kasein-
gerðar, fá þau affeins um
tvær krónur, effa einni
krónu fimmtíu og sex aur-
um* minna. Af þessum sök-
um er þaff bókstaflega lífs-
nauffsyn, aff nýmjólkursal-
an sé sem allra mest og það
cr naumast nokkuð ráð svo
Verölagning landbúnaðarafurða
ÍJtvarpserindi Sveins Tryggvasonar, framkvsemdastjóra
dýrt, aff þaff borgi sig ekki
aff beita því, ef það skyldi
verða til þess aff auka mjólk
ursöluna.
þá ekki gert ráð fyir neínni
aukningu á mjólkursöhmni.
En ef miffaff er viff búnaðar-
skýrsluna úr sýslunni fyrir
árið 1951, er umframverff
þaff, sem bændur í sýslunni
munu fá fyrir gærur og ull
á þessu ári, umfram þao,
sem þeim ber samkvæmt
verfflagsgrundvellinum rösk
ar 177.000 króna. Þetta veit
ég aff allir hinir reyndari og
athugulli menn skilja þar
nyrffra og annars staffar.
þar sem svipaff er ástatt um.
Þessi lækkun á mjólkv.r-
verðinu er því hreint verzlun-
' I arlegs eðlis. Hún er tilraun til
. T, , . . , . - . ,, , Iþess að minnka vinnslumjólk
Nu verður að hafa það i lega meira sem skortur er a, ina> ef það gæti orðið til þess.
, , huga, að alhr þeir, sem i en draga af hinum. A þann qW ó hQ„„
hefði kosið að lata ræðu hans p’rqjv.ipjSt-iiiróAjj-,,, pri, eru hátt pr ef til vill mne’iilee't ^ bændur a þann hatt bæru
líTamieiðsluraömu eru eru hatt er ef til vill mogulegt að ira úr býtum en áður
sjalfir mjolkurfram eiðendur na þvi ut ur verðlagsgrund- Re lan ein getur svo skor.
^ , , , , . . að emum undanskildum, og vellmum, sem hann genr rað1ÍA
um orðum, þai sem hun bem- ( þútt gagt væri ag þessir 8 full fyrir heildarlega séð. 1
línis snertir hag og a omu trúar hænda í Framleiðslu-1 Löggjafjnn hefir heldur
Fyrir tveimur kvöldum síð-
an*talaði Baldur Baldvinsson
bóndi á Ófeigsstöðum hér í
út.varpið um daginn og veg-
inn. Ræddi hann þá nokkuð
um verðiækkun þá á mjólk-
inni, er gerð var í sambandi
við lausn verkfallsins þann
20. desember s.l. Enda þótt ég
sofa í friði, kemst ég ekki hjá
því að minnast á hana nokkr
Allmiklar umræffur hafa orðið um þá ákvörðun fram-
leiffsluráðs landbúnaðarins aff veita nokkra eftirgjöf
á mjólkurverffinu í sambandi viff lausn allsherjarverk-
falisins í vetur. í útvarpserindi, sem Sveinn Tryggva-
son, framkvæmdastjóri framleiðsluráðsins, flutti nú
í vikunni, var gerff glögg grein fyrir þessari ákvörffun
ráðsins. Tíminn telur því rétt aff birta erindið, svo aff
bændur og affrir geti glöggvaff sig betur á þessu máli.
mjólkurframleiðenda. Nokkr
ir hefðu kannske talið það ó-
viturlegt og ódrengilegt að
tala um þetta hér á þessum
stað, þar sem ræðumaður er
ekki til andsvara. Við því vil
ég þó segja það, að í þeim
sökum hallast þá ekkert á hjá
ofckur Baldri.
Hann taldi, að með mjóllcur
lækkuninni væri gengið á
hag bænda. Aðrar stéttir
hefðu fengið kjarabætur en
bændur hefðu einir stétta
orðið að láta af hlut þeim,
sem þeim þó bar samkvæmt
lögum. Skýrði hann síðan frá
víti
í
ekki
Löggjafjnn
hvað þeim ekki bundiö hendur Fram
ráðinu
sjálfum og öðrum mjólkur- leiðsluráðsins að neinu leyti
framleiðendum er fyrir beztu, hvað þetta snertir. Því er í að risa
er þó hægt að upplýsa það, sjálfsvald sett, hvaða verð-‘
að hér voru fleiri kvaddir til hlutföll það hefir á milli
ráða. Stjórn Mjólkursamsöl- hinna einstöku framleiðslu-
unnar í Reykjavík, og allir greina.
fulltrúar hennar á aðalfundi i S. 1.. haust hækkaði kinda-
voru kallaðir á fund til þess kjöt um 22%, en nýmjólk um
að ræða þessi mál og þar voru 12,3%, eins og lög stóðu til.
allir fundarmenn sammála Þegar fram á haustið kom,
um, að þessa leið bæri að kom það í ljós, að tekizt hafði
fara. jað selja gærurnar og ullina
Nei veit ég, að enginn efastjvið hærra verði en gert hafði
um það, að lækkun mjólkur- ! verið ráð fyrir, þegar verðið
verðs kemur miklu meira við var ákveðið. Þegar svo það er
bændur sunnanlands en norð einnig haft í huga, að árið
þvi, að bændur i Suður-Þmg- an og þegar svo sunnlenzkir þar áður fengu bændur einn- 11rn ~ Qf 11Tri 1fin h_„Hlirn
eviarsvslu hefðu fvrstir allra , . .. , , , , ° „ , um, að aí um loO bændum,
. .1 , ‘ y i bændur velja lækkunarleið- íg hærra verð fynr þessar
risið til andofs gegn þessari ina að ibuguðu máli, er það sömu vörur en gert hafði ver-
aias og siðan he ðu ey írz ir i vitaniega sprottið af því, að ið ráð fyrir í veðlagsgrund-
þeir telja hana sér hagstæö- j vellinum, er það auðsætt að
ari. j nokkurt tillit varð að taka til
Eftir er svo að vita, hvort þessa. Ef framleiðsluráðið
- . mjólkursalan vex við þessar hefði vitað um söluverðið á
aðgerðir eða ekki. Það er ef gærum og ull, þegar það verð
tii viii ot fjjótt að dæma um lagði í septembermánuði s.l.
úr um það, hvort þetta
tekst eða ekki.
Svo vil ég fara nokkrnm
~ i orðum um þá mótmælaöldu,
sem Baldur lét skína í að væri
meðal bænda út af
‘ i þessum málum. Ég ætla að
leiða hjá mér að tala um sam
þykktir Suður-Þingeyinga í
þessu máli. Ég hygg að þær
séu sprottnar af misskilningi
og vöntun á upplýsingum um
málið og að hinir vitrari
bændur þess mæta héraðs
viti, að hér var unnið að mál-
um eingöngu í þeirri trú, að
þetta yrði bændum landsins
fyrir beztu. Um samþykktir
Eyfirðinga get ég sagt það,
því ég var sjálfur á fundin-
bændur tekið í sama streng.1
Mátti svo skilja, að með hækk
andi sól kæmu fleiri bændur,
á eftir.
ég starfa hjá, Framleiðsluráð
landbúnaðarins, á lögum sam
kvæmt að verðleggja búvör-
urnar, og Baldur hélt þann-
ig á máli sínu, að beinlínis
er stofnað til misskilnings, vil
ég alveg sérstaklega skýra
þetta mál út frá mínu sjón-
armiði.
Menn skulu minnast þess,
er ég sagði hér áðan, að öll
sú aukning, sem varð á mjólk
inni s.l. ár fór í vinnslu og
fyrir þá mjólk fæst miklu
lægra verð en fyrir þá, sem
selst beint. Ef þetta heldur
svo áfram, raskast þau hlut-
föll, sem Framleiðsluráðið
reiknaði með í þessum efnum,
þegar það verðlagði afurðirn-
ar s.l. haust. Af þeim sökum
geta bændur því ekki vænzt
þess, að fá það verð fyrir
mjólkina, sem annars var
það nú. Þó gefa þær tölur.
sem fyrir hendi eru, nokkra
von í þá átt.
í janúarmánuði 1950 seldi
Mjólkursamsalan í Reykja-
vík 1.355.000 lítra mjólkur,
í janúar 1951 1.343.000 1.,
í janúar 1952 1.302.000 I., en
í janúarmánuði 1953 1.354
þúsund lítra. Sá mánuður er
þvt sá fyrsti á þremur árum,
sem mjólkursalan hefir vax
iff miffaff viff sama mánuð
árið áður.
Tuttugu og fjóra fyrstn
daga febrúarmánaðar seldi
Mjólkursamsalan 62 þúsund
lítrum meiri mjólk en hún
gerði sömu daga árið áffur.
Bændur verða að athuga
það, að mjólkurlækkunin er
engin tilslökun á sjálfum
reiknað með. Ef hins vegar yerðlagsgrundvellinum, held-
væri hægt að auka mjólkur- ur er bár um tilraun að ræða,
söluna nokkuð, stæðu vonir
til þess að þetta væri hægt.
Hér var því hægt að velja
um tvær leiðir. Önnur var
sú aff ríghalda í verff það
á sölumjólkinni, sem á hana
hafffi veriff sett, enda þótt
sem óvíst er hversu lengi
stendur, en sem vonandi er
að verða bændum til hags-
bóta hvar sem þeir búa í
landinu.
Á meðan svo var ástatt í
afurðasölumálunum, að allt
þaff hefffi orsakaff meiri sem framleitt var seldist jafn
vinnslu og peningaleg afföll
á þann hátt. Hin leiðin var
sú, að lækka söluverff ný-
mjólkurinnar, ef það skyldi
verffa til þess aff auka mjólk
ursöluna, og forða fram-
leiðentíum viff afföllum á
vinnslumjólkinni. Þessi leið
varff fyrir valinu af því, aff
Framleiffsluráðið var þeirr-
ar skoðunar, að sú leið væri
bændum fyrir beztu. Þegar
svo stóff til boffa frá ríkinu
framlag, sem nam 4 fimmtu
hlutum af lækkuninni allri,
fannst engum þeim, er um
þessi mál hugsuffu, nokkur
vafi hvora leiðina átti að
fara.
óðum og það kom á markað-
inn, var enginn vandi að verð
leggja. Þá var ekki annað fyr-
ir hendi en hækka hyerja
vörutegund um þá hækkun-
arprósentu, sem verðlags-
grundvöllurinn iJafði hækkað
um hverju sinni. Þegar svo
framboðið er orðið meira en
eftirspurnin, verður að taka
tillit til sölumöguleikanna, af
því engum framleiðanda er
gagn að háu verði á vörunni,
ef varan selst ekki, en safnast
upp í vöruskemmur. Þegar
svo er komið, verður Fram-
leiðsluráðið að reyna að haga
verðlagningunni svo að
hækka þær vörur hlutfalls-
hefði kindakjötsverðið verið
ákveðið þeim mun lægra. Nú
var hægt að hugsa sér til-
færslu á þessu þannig að
taka ákveðið verðjöfnunar-
gjald af kjötinu og greiða það
á mjólkina til þess að mæta
lækkun mjólkurverðsins. Þá
var einhig hægt að hugsa sér
beinlínis lækkun á kjötverð-
ir.u. Hvorug þessi leið var far-
in. Það var óviturlegt að
lækka kjötverðið, því að þrátt
fyrir þetta verð mun allt
kjöt frá síðasta hausti verða.
selt fyrir sláturtíð og þegar
mjólkurframleiðendur í
stærstu mjólkuMramleiðslu-
sveitunum eru andvígir til-
íærslu milli kjöts og mjólkur
1 formi verðjöfnunar, er ekki
eðlilegt að frámleiðsluráðiö
fari slíka leið.
Af þessum sökum kemur
það úr hörðustu átt, þegar
fulltrúi bænda í Suffur-Þing
eyjarsýslu á Búnaffarþingi
ásakar framleiðsluráðið fyr
ir þá leiff, sem farin var, því
að þar er sauðfjárfram-
leiffslan miklu stærri liffur I
tekjum bænda en hér sunn-
anlands. Sem dæmi um
þetta get ég nefnt, að ef
miðaff er viff selda mjólk
hjá mjólkursamlaginu á
Húsavík áriff sem leiff, eru
þessir 12 aurar samtals tæp-
ar 30 þúsundir króna, og er
sem fundinn sóttu greiddu
aðeins 53 tillögu þeirri at-
kvæði, er átaldi Framleiðslu-
ráðið fyrir þessar aðgerðir.
30 greiddu atkvæði á móti til-
lögunni, en hinir sátu hjá
við atkvæðagreiðsluna. Marg
ir þeirra manna, sem annars
greiddu tillögunni atkvæði
lýstu því yfir, að þeir væru
ekki ánægðir með tillöguna,
en fylgdu henni samt af ýms-
um ástæðum, sem ekki verða
raktar hér.
Ég verð að segja það, að
heldur finnst mér lítil reisn
yfir þessari mótmælaöldu,
enda er ekki við öðru að bú-
ast. Bændur láta almennt
ekki rugla heilbrigða skyn-
semd sína og þeir vita það,
að bændur þeir, sem aff þess-
um ráðstöfunum stóðu, gerðu
það í góðum tilgangi með þá
sannfæringu að á þann hátt
væri hag þeirra betur borgið
en áður.
Bændurnir verða áð skilja
það, að í framleiðslumálun-
um er landbúnaðurinn stadd
ur á krossgötum og þeir verða
nógu margir, sem þykjast
geta vísað hina réttu leið.
Heilbrigð skynsemi segir
manni, að hagfelldast verði
að reyna að auka neyzluna
innanlands eins og hægt er,
en flytja úr landi það, sem
umfram er, við lægra verði
en það, sem fæst innanlands.
Framleiðsluráðið hefir nú
beitt sér fyrir því að láta búa
til sýnishorn af sérstökum út
flutningsosti. Ennfremur er í
undirbúningi útgáfa sérstaks
bæklings, sem nokkrir þekkt
ustu fræðimenn vorir skrifa
(Framh. ó 6. si5u>
Sendum gegn póstkröfu
Hafið þér athugað, að þótt þér búið úti á landi, getið
þér fengið: Ljósakrónur, vegglampa, borðlampa, hrað-
suðupott, pönnur o. fl., o. fl. á verksmiffjuverffi. Látið
því vini yðar í Reykjavík velja fyrir yður eða sendið
línu. Þá munum vér senda yður vöruna um hæl í póst-
lcröfu. — Málmiðjan h.f., Bankastræti 7. Sími 7777.