Tíminn - 07.03.1953, Blaðsíða 5

55. blað.
TÍMINN, laugardaginn 1. marz 1953.
S.
Laugurd. 7. nuirs
Hversvegna er er-
lendur her á íslandi?
í Þjóðviljanum og öðrum
málgögnum kommúnista og
hjálparkokka þeirra er nú
haldið, uppi mikilli hríð gegn
dvöl varnarliðsins hér á landi
og hún eingöngu talin sprott
in af yfirgangi Bandaríkja
ERLENT YFÍRLIT:
Jvað tekur við eftit Stalin?
Enginn forustnmaður komiminista er lík-
legur tfl að fylla skarð lians fyrst um sinn
Fáir attaufðir hafa um langt þeirra. Og í leppríkjunum er kennt
skeið valdið öllu meiri heilabrot- (að forusta Sovétríkjanna og leið-
um og getgátum en fráfall Jósefs toga þeirra sé hið eina rétta leið-
Stalín(s mairskálksy einræðisherra arljós.
Rússa. Efalaust hefir hann ver- j
ið valdamesti maður í heimi sein- Spurningar og getgátur í
asta áratuginn. Hverjir, sem dóm- tilefni af fráfalli Stalíns.
arnir um hann annars verða,
verður það ekki af honum haft,
að undir forustu hans hafa Sovét-
ríkin orðið ánnað af tveimur mestu
stórveldum heimsins. í sögu Rússa
veldis munhann hljóta sæti við
manna og undirlægjuhætti jhlið Þetoa ivans grimma. og Pét-
Islendinga. Allt er gert til I aSalmerkisberum hinnar rúss-
þess að reyna að lata lita svo j nesicu stórvéldisstefnu. Með verkum
út, að hersetan eigi sér ekki
aðrar ástæður en þessar.
Svipaður áróður og þetta er
síður en svo einstæður um
Þegar Stalín féll frá, hafði hann
yfirráð Rússaveldis traustlegar í
höndum sér en sennilega nokkur
I annar einvaldi þess fyrr og síðar.
i Hann var ekki aðeins stjórnandi,
heldur þjóðardýrlingur. Orð hans
voru sama og lög. Þess vegna rísa
nú líka þær spumingar hvaöan
Fisksölueinokunin
Fregnir eru nú á lofti um
það, að ef til vill séu að opn-
ast möguleikar til þess að
sniðganga löndunarbann
brezkra togaraeigenda og
fiskkaupmanna á austur-
strönd Englands og hefja
sölu á einhverju magni af ís
fiski í höfnum á vesturströnd
Bretlands, þar sem útgerðar-
menn og fiskimenn þar hafa
litla samúð með hefndarráð-
stöfunum stéttarbræðra
sinna í hinum gömlu fisk-
Iöndunarborgum í austri.
Það er að sjálfsögðu gleðilegt,
ef eitthvað rofar til í þess-
um efnum, en augljóst má þó
vera, að hvergi nærri er að
sínum fullkomnaði hann þann i
draum, er fýrir þeim.ívan og Pétri
hafði vakað.
Sennilega þarf enn að líða nokk-
• ur tími þangað til hægt verður að
þessar mundir. A Norðurlönd j dæma staiín með nægilegri yfir-
um reka kommúnistar
leiguhermenn þeirra ná- að hann hafi ekki verið jafn stór
æfa: Hvað tekur við eftir dauða öldin hefði leitt kommúnismann til Þvl komið, að viðskipti Breta
Stalíns? Hvernig verður sæti hans sigurs í Sovétrikjunum, síðari Og Islendinga komist í eðli-
fyllt? Hvaða áhrif mun fráfall heimsstyrjöldin hefði lagt undir Iegt horf jafnvel þótt yfir-
hans hafa á málefni Sovétrikj- hann ný lönd í Evrópu og Asíu, og standandi samningaumleit-
anna og heimsins yfirleitt? j Þriðja heimsstyrjöldin myndi full- ^ anir við nýja aðila gangi að
óskum. Reynslan á eftir að
kvæmlega sama áróðurinn.
Þar er þvi haldið fram, að
hinar auknu landvarnir þess
ara þjóða séu eingöngu
brotinn gáfumaðuf og aðalleið-
toga.'r kommúnistatayltingarinnar,
þeir Lenin og Trotsky. En hann
var meiri jafnvægismaður en þeir.
skera úr um það, hverju
magni verður unnt að koma
þar á markað, og væntanlega
Þessum spurningum er næsta komna þessa þróun.
erfitt að svara. Reynslan sjálf verð j
, ,, ,, . , ., ur að leysa úr þeim. Af ýmsum Skarð Stalíns verður ekki
Og syn og hlutleysi. Margt bendir td, 1&um kann hins vegar að vera £ llt fyrst um sinn.
n _ o A Vionn Viqti íslrlri -troriA íofn cfnr- , , J J
hægt að gera ser einhverjar hug- | Hér skal engum getum að því
myndir um, hver þróunin kunni íeitt, hver rás attaurðanna verður í le. r langan tima að Skipa
að verða. j Sovétríkjunum eftir fráfall Stal- Þeini málum SVO til frambúð
Skipulagi Sovétríkjanna er þann íns. Fullyrða má þó vafalaust, að ar, að útflutningur komist í
í ig háttað, að meginvöldin liggja í þar komi ekki til neinnar byltingar svipað horf og fyrrum. Af
sprottnar af yfirgangi Banda harðskeyttaVi og^vægðaríáusari "ef ^höndum Þrieeja stofnana, þ. e. eða blóðugra átaka, a.m.k. ekki því leiðir það, að ekki er
ríkjanna og undirlægjuhætti! hvi var aS shinta Hann var eiiínig ! ^mmúnistaflokkjsins1, leynilög- j fyrst um sinn. Valdabaráttan milli unnt að hverfa frá þeirri
hlutaðeigandi þjóða við þau.jenn meiri tækifærissinni og kunni'j * , h^Tað lihum j ío^tumannanna verður fyrst um' stefnu að gera þjóðarbuskap
Á máli kommúnista í Nor- vel að haga- seglum sínum eftir . ’ ^U.,1 Ve ? nx K-nn i&v i yir^ey a«V1' *nn sem mest óháðan ísfisk-
egi, Danmorku og Svíþjoð, vrndi, ef þess þurfti Senn lega er, aðstö0u sina eftir fráfail staiins. j neínd verði fyrst í stað falið að markaðmum næstu missirm
eru þessi lönd orðin leppríki, ®tahn emhver mesti tækifæns- , En óvfst er> hvernig þeirri giimu , fara með vald það, sem stalín að minnasta kosti, með því
Bandaríkjanna og lúta þeim,Slnni’ er nokkru smm hciir verið, yerður háttað, t.d. hvort þar verð- [ hafði. En hvernig', sem þessum mál að vinna ötullega að mark-
nnni TSoA csxmo nin T.lPVll clrvrtri ov l ’ ^ 1 ^ i .. _ . .
má fullyrða aðsleit fyrir saltfisk, freð-
í flestum greinum. Því samajuphi' hað syua skipti’ er jur um nokkurra ára þóf að ræða, ! um verður háttað,
er SVO einnig haldið fram í! °r Í,_ f a aQj.U h t,„°m™!mlSna! líkt og varð eftir fráfall Lenins,! þaö, að hvorki einn maður eða fisk og harðfisk. Þjóðarbú-
* “ * .... 1 ‘ e þegar Stalín var að tarjótast til (fleiri muni fylla skarð Stalíns fyrst skapurinn á meira undir því
valda, eða hvort einhverjum þess- j um sinn. Enginn einn maður eða nú en oftast áa að útflutn
ara aðila tekst að hremma völdin nefnd mun geta sveigt stefnu Sov ingsverzlunin sé vel rekin
Iliotleffa. pt.ríkinrmn fram no- nft.nr mprS t.ll-l °
Moskvuútvarpinu og blöðun
um austur þar.
Orsakirnar til þess, að Norð
urlanöaþjóðirnar efla her-
varriir sínar og að erlendur
her 'dvelu’r hér á landi, eru
iiinSVégar allt aðrar. í stuttu
máíi eru orsakirnar þær, að
ailt háttalag kommúnista
béndir til þess, að þeir hyggj
ist að leggja heiminn undir
yfirrá'ð Sín og muni ekki hika
við áð beita valdi, ef þeir
telja þá leið vænlegasta til
árangurs. Eini öruggi mögu-
leikinri til að hindra slika á-
rás — og þar með þriðju
heimsstyrjöldina — er að
treysta 'svo varnir lýðræðis-
þjóðanna, að árás á þær
þyki ekki fýsileg. Tvívegis
á eiriúiri mánnáldri hafa ein-
ræðisriki hafið heimsstyr j -
öld í trausti þess, að varnir
iýðfSéðisþjóðarina væru svo
veikar, að vopnuð árás
myndi bera góðan árangur. j þær hiægíiegu öfgar, að reynt er
Til þess að koma í veg fyrir ■
var eitt
í dag og annað á morgun, eins og
alkunnugt er. En takmarkinu
sjálfu var samt aldrei gleymt.
Starfsaðferð hans var sú, að ná
markinu með tækifærissinnuðum
vinnubrögðum.
Markmið Stalíns.
Um það mun deilt lengi enn,
hvert hið raunverulega markmið
Stalíns var. Sumir halda því fram,
að fyrir honum hafi vakað að
skapa alheimsriki kommúnismans.
Aðrir halda því fram, að fyrir hon-
um hafi fyrst og fremst vakað að
skapa rússneskt heimsveldi. Kenn-
ingar kommúnismans hafi hann
aðeins notað til að klæða hina
rússnesku, heimsvaldastefnu í á-
ferðarfallegri búning.
Atburðir seinustu ára styrkja ó-
neitanlega síða/nefndú kenning-
una. Stjórnarhættir Sovétríkjanna
eru í fyllsta ósamræmi við það
jafnrétti og bræðralag,. sem kenn-
ingar kommúnismans fjalla um.
í þess stað drottnar nú í Sovétríkj-
unum meiri þjóðernisstefna en
nokkru sinni, sem gengur t.d. út
fljótlega.
Þrír menn hafa einkum verið
nefndir sem hugsanlegir eftirmenn
Stalíns, eða þeir Molotoff, er ver-
ið hefir nánasti samverkamaður
Stalíns frá fyrstu tíð, Malenkov,
sem er valdamesti maður flokks-
ins, og Beria, sem er yfirmaður
ieynilögreglunnar. Af þessum þre-
menningum hefir Malenkov yfir-
ieitt verið talin líklegastur í seinni
tíð til þess að taka sæti Stalíns.
Enginn skyldi þó vanmeta aðstöðu
Molotoffs, sem ekki er talinn síður
metorðagjarn. Beria hefir hins veg-
ar ekki verið talinn eins framgjarn
og hinir tveir.
Talið er, að þeir Molotoff
étríkjanna fram og aftur með til- ! _ kfe . tækifæri sé látið
liti til mismunandi aðstæðna og "° eKKert tæKitæn se íatxð
breytilegra vlðhorfa, eins og Stalín ónotað til þess að selja ís-
gerði. Hætt er líka við því, að eft- lenzkar afurðir til þeirra
irmenn hans treysti sér síður til þjóða, sem okkur er hagur í
að slá undan, eins og Stalín gerði að skipta við. Það er því
oft út á við, þegar hann áleit þess nauðsynlegt fyrir lanðsmenn
þurfa. Hann þoldi að gera slíkt,1 alIa og þó einkum þá) sem.
því að álit hans og tiltrú stóð á sjavarútveg stunda j ein.
oruggum grunni. Eftirmaður ° ö
svo
að slík Iiarmsaga endurtaki
sig í þriðja sinn, treysta nú
lýðræðisþjóðirnar varnir sín-
ar.
Þetta er tilgangurinn, sem
varnarsamstarf Atlantsriafs-
ríkjanna byggist á. Þetta er
ástæðan til 'þess, að friðsöm
ustu þjóðir heimsins Norð-
menn, Danir og Svíar, efla
nú varnir sínar og verja til
þess miklum fjármunum.
Þetta er orsökin til þess, að
íslenzka þjóðin hefir valið
þann kost að sætta sig við
erlenda hersetu í landi sínu.
Allt byggist þetta á þeirri
týú og reynslu, að öruggasta
leiðin til að tryggja friðinn
sé að hafa varnirnar svo
traustar, að árás borgi sig
ekkí og friðurinn verði
tryggður á þann hátt.
Það er kunnara en frá
þurfi að segja, að síðan hin
aukna samgöngutækni þurrk
aði fjarlægðirnar út, hefir
hernaðarleg aðstaða íslands
gerbreytzt. ísland hefir nú
oröið mikla þýðingu á stríðs-
tímum, eins og Lenin sagði
strax fyrir 1920. Ef ísland
væri varnarlaust, gæti það
að telja Rússa hafa fundið upp
allt það, sem til framfara hefir
horft. Samfélag kommúnistískra
ríkja er líka síður en svo byggt upp
sem félagsskapur jafnrétthárra að-
ila, heldur ráða Rússar öllu og hin
ríkin eru . ekki annað en leppríki
hans eða eftirmenn verða hrædd- ,hverri myn_ð, að reyna að
ari við álitshnekki. Af sömu ástæð- t ffera ser Srein fyrir því, hvort
um er líka vel hugsanlegt, að þeir' skipun útflutningsverzlunar-
telji sig þurfa að vera enn athafna xnnar sé þannig, að líklegt sé,
samari út á við en Stalín var og að góðum árangri verði náð
álíti sig geta treyst aðstöðu sína og j þessari mikilsverðu baráttu
I tiltrú á þann hátt. Þeir hafi m.ö.o.' og að fískimenn og útvegs-
og tilhneygingu til að splla djarfara ’ b . b ð 6 Mt f j
Malenkov hafi verið ósammála um 1 en Stalín gerði. Nokkuð er það, að " . 1 ur y ly“‘
utanríkismálastefnuna. Molotoff vegna þessara ástæðna hefir frá- jrramleiösluna> sem rettmætt
hafi viljað leggja aðaláherzluna fall Stalíns skapað aukinn kvíða er*
um það, að stríðshættan hafi síð- á þvi er enginn efi, að þeir
ur en svo minnkað við fráfall hans. gerast nu æ fleiri> sem telja
Loks ersvo aðgetaþeirra áhnfa,*^ árangurs sé ekki að
sem frafall hans kann að hafa a “ . ...
sambúð kommúnistaríkjanna. Þeim vænta>. ems °g allt er 1 Pott-
getgátum hefir t.d. verið hreyft, inn búið her heima. Mikill
að eftir fráfall Stalins muni Mao hluti útflutningsverzlunar-
Tse Tung halda því fram, að hon- . innar er einokaður. Allri ein-
um beri sætið sem aðalleiðtoga og ' okun fylgir kyrrstaða, og f
höfuðpostula kommúnismans í skjóli hennar þrífst spilling
heimmum. Einkum komi þetta þó og kiikuskapur. Og engin á-
til greina, ef kommúnistar beina
sér enn meira að Asíu hér eftir
en hingað til.
á . að ná yfirráðum í Vestur-Ev-
rópu, þvi að það væri eina Jeiðin
til að tryggja kommúnistum svip-
aðan framleiðslumátt og Banda-
ríkin hafa til að bera. Malenkov
hafi hins vegar viljað, að fyrst
og fremst yrði unnið að því að
koma Asíu undir yfirráð komm-
únista, því að þar væri mannfjöld
inn mestur. Báðir eru taldir her-
skárri en Stalín hefir verið.. Mal-
enkov lét þannig um mælt í ræðu.
sem hann flutti fyrir nokkrum
misserum, að fyrsta heimsstyrj-
verið árásarríki mikil freist-
ing að ná yfirráðum þar.
Varnarlaust ísland eykur
einnig árásarhættuna á Norð
urlöndum, því ef ísland yrði
gert óvirkt í fyrstu lotu styrj-
aldar, yrði t. d. örðugra að
veita Norðurlöndum hjálp
vestan um haf. Það hefir því
mikla þýðing'u til að draga úr
þeirri hættu, að árás verði
gerð á ísland og fleiri lönd,
að hér séu hæfilegar varnir.
Varnir íslands eru þannig
verulegur þáttur í því að
treysta friðinn i heiminum.
Ef til vill skiptir það meira
máli fyrir íslenzku þjóðina
en nokkra aðra þjóð, að frið-
ur haldist í heiminum. Þess
vegna er það fórn, sem sam-
rýmist betur íslenzkum hags-
munum en flest annað, að
íslendingar taki á sig nokkur
óþægindi til að treysta ör-
yggið og friðinn í heiminum.
En samstarfsþjóðir íslend-
inga verða jafnframt að taka
fullt tillit til þess, að þessi
óþægindi taka íslendingar
ekki aðeins á sig sjálfs sín
vegna heldur einnig vegna
þeirra — eða vegna hins sam
eiginlega öryggis. Það verða
þeir að láta sjást í samstarfi
sínu við íslendinga en til þess
bendir t.d. framkoma Breta
í landhelgisdeilunni ekki.
Vegna fámennis íslenzku
þjóðarinnar er erlend her-
seta á íslandi vissulega mikið
vandamál. Allt verður að
gera til þess að hún skapi okk
ur sem minnstar menningar-
legar og þjóðernislegar hætt
ur. Þess vegna verða íslenzk
stjórnarvöld að standa fast
á þeirri kröfu, að öll óþörf
samgengni við varnárliðið sé
útilokuð, eins og lagt var til
í tillögu þeirri, sem Rannveig
Þorsteinsdóttir og Gísli Guð-
stæða er til þess að ætla, að
fisksölucinokun sú, sem hér
er halðið uppi, sé nokkur und
anteknipg að þessu leyti. Það
fluttu á seinasta er að verða æ útbreiddari
iskoðun fiskimanna og útvegs
mundsson
þingi.
Von íslendinga er svo vissu manna, að sjálfsagðasta ráð-
lega sú, að friðarhorfur batni stöfunin til þessa að hamla
sem fyrst, svo að dvöl hins er- ’ segn löndunarbanni Breta
lenda liðs verði óþörf hér á og áhrifum þess á efnahags-
landi. En þeim gangi málanna' afkomu landsmanna, sé að af
ráða íslendingar ekki, heldur. nema þessa útflutningseinok
gera það forustumenn hins un a» verulegu leyti og leysa
alþjóðlega kommúnisma. Ör-,Þar með úr læðingi framtak
uggasta leiðin til þess að fá °S atorku landsmanna til
þá til að taka sinnaskiptum,! Þessa að afla markaða og
er að þeir finni sem sterk-. sel3a fisk sem víðast um lönd,
asta andúðaröldu í heiminum, eða meö öðrum orðum taka
gegn yfirgangi sínum. Þeir, UPP svipuð vinnubrögð á
íslendingar, sem lofsyngja sviðl fiskútflutnings og Norð
þessa yfirgangsstefnu eða menn hafa um langt árabil
berjast fyrir varnarleysi n°tað með góðum árangri.
landsins meðan hún er í al- j Slíkt er auðvelt að ^ gera, án
gleymingi, vinna raunveru- > Þess að efna til óheilbrigðrar
lega gegn því, að friðarhorf- j samkeppni, sem vissulega var
urnar batni og erlendi herinn j hér ríkjandi áður en núver-
hverfi frá íslandi. Vitandi anái skipan á saltfiskverzl-
eða óvitandi vinna þeir að, uninni var tekin upp. Það er
því, að erlend herseta verðijhæSt a® halda slíkri sam-
hér sem lengst. i CFramh. á 6. síðu).