Tíminn - 13.06.1953, Blaðsíða 4

TÍMINN, laugardaginn 13. júní 1953.
13& bíað.
/ sien.din.gafpættir
Dánarminning: Guðmundur S. Jónsson
I dag er til moldar borinn
::rá Stóra-Laugardalskirkju í
Tálknafirði Guðmundur S.
Jónsson fyrrum kaupfélags-
,'itjóri að Sveinseyri i sömu
.sve’it. Fæddur var Guðmund-
ir að Álftamýri við Arnar-
::jörð 3. september 1876. Eft-
rlifandi konu sinni, Guðríði
Guðmundsdóttur, giftist
rann árið 1901. Guðríður er
nerkiskona og var hún
nanni sínum styrk stoð alla
jeirra löngu sambúð. Gifting
trárið fluttu þau hjónin til
.rálknafjarðar, dvöldu fyrst
ið Tannanesi, en fiuttust að
Sveinseyri árið eftir, 1902.
?ar voru þau búendur í sam-
íleytt 52 ár. Við framkvæmda
stjórn Kaupfélags Tálkna-
cjarðar tók Guðmundur árið
1908 og hafði því gegnt því
ítarfi um 30 ára skeið, er
áann lét af því árið 1938, en
/ið tók sonur hans, Albert-
Oddviti Tálknafjarðarhrepps
var hann yfir 40 ár, einnig
areppstjóri síðustu árin. í
sýslunefnd átti Guðmundur
mnfremur sæti milli 15 og 20
ara tímabil.
Þær fáu línur, sem ég rita
iér eftir hinn mikla braut-
■yðjanda, Guðmund Jónsson.
verða ekki annað en smábrot
ir langri kynningu minni við
aann. Ævisaga hans væri
hins vegar efni í stóra bók.
Þegar ég var ungllngur,
aeyrði ég fyrst talað um Guð
nund sem mikinn sjósóknara
og aflakóng, en af sjósókn lét
iiann árið 1923 og tóku þá syn
:ir hans við útvegi hans.
Búhöldur var Guðmundur
neð ágætum, og mun Sveins-
eyrin lengi bera hróður hans
:í því efni.
Meðal sveitunga Guðmund
ar hygg ég að kaupfélags-
stjórastarfið, ásamt oddvita-
starfinu, hafi gert hann vin-
sælastan, þvi þar mun hafa
verið stjórnað með fágætum
vel.
Við vitum öll, að oft er deilt
,im mikilmenni, og svo hygg
ég að einnig hafi verið um
Guðmund. En óhætt mun að
rullyrða, að enginn hafi sá
/erið í Tálknafirði, sem ekki
aefði treyst honum fyrir mál
efnum sínum, enda vildi
hann ætíð firðinum sínum
allt vinna. Allt það, sem Guð
.nundur tók að sér fyrir
areppsbúa var honum hjart-
ans mál að færi vel úr hendi,
eða sem hans eigin málefni
/æru- Hins vegar kom fyrir að
aann væri misskilinn, en sá
niskilningur varð aldrei lang
dnnur.
Ég, sem þessar línur rita,
u margar ánægjulegar og
elskulegar minningar frá
!iöngu samstarfi og viðskipt-
im við hinn látna forustu-
nann, Gpðmund kaupfélags-
ítjóra. Ég minnist einnig að
atundum var þungt að róa
.nóti afla- og viðskiptaörð-
.igleikum, en róðurinn varð
alltaf léttari með hinn ör-
ugga mann við stýrið.
Mig langar til að minnast
á atvik, sem gæti orðið öðr-
um til athugunar og lýsir
einnig lítillega skapgerð Guð
mundar:
Árið 1931, þegar þurrkað-
Br fiskur féll í verði niður í
kr. 28 skippundið og kreppan
mikla var skollin á, var það.
um haustið, að við þrír báta-
eigendur í Tálknafirði vor-
um að gera upp reikninga
okkar við kaupfélagið eftir
sjö mánaða útgerð báta okk-
ar. Svo sem að líkum lætur
var um stórar skuldir að ræða
hjá okkur eftir tímabil þetta
Að uppgjörinu loknu segir
Guðmundur: „Nú er það
ljótt. Hvað er nú hægt að
gera?“ Hann hefir viðskipta-
bókina fyrir framan sig og
sitúr um stund hugsandi.
Við skuldunautarnir segjum
heldur ekkert. Loks rýfur
Guðmundur þögnina og segir
léttur í máli: „Við spilum
„Lomber“ í kvöld og látum
sjá.“ Sátum við síðan að spila
fagnaði til kl. 5 næsta morg-
un, en skildum þá sem einn
maður. — En eins og fyrr
stjórnaði Guðmundur farsæl
lega út úr þeim vandræðum,
sem á þessu tímabili steðjuðu
að viðskiptum, og munu fá
kaupfélög hafa sloppið bet-
ur við vandræði kreppunnar
en Kaupfélag Tálknafiarðar.
Þess vildi ég óska Tálkn-
firðingum sem gamall sveit-
ungi þar, að þeir mættu jafn-
an eiga forustumenn eins og
Guðmund Jónsson, og mundi
þeim þá vel farnast.
Við hjónin og fjölskyldur
okkar vottum konu Guðmund
ar og öllum aðstandendum
innilegustu samúð okkar og
biðjum Guð að styrkja þau í
sorg þeirra yfir hinum mikla
missi.
Og að endingu þetta til
þín, kæri, tryggi vinur: „Far
þú í friði, friður Guðs þig
blessi, hafðu þökk fýrir allt
og allt.
Jón Guðmundsson.
frá Suðureyri.
Guðmundur á Sveinseyri er
látinn. Höfðingi og menning
arfrömuður Tálknfirðinga
hefir nú lokið dagsverki. í
dag munu margir minnast
hans, ekki aðeins Tálknfirð-
ingar, heldur allir Vestur-
Barðstrendingár, og fjöldi
annarra víðs vegar um land.
Þótt Guðmundur á Sveinseyri
væri forustumaður héraðs
síns um marga áratugi, með
heiðri og sæmd, skal starfs-
ferill hans ekki rakinn hér.
Tvennt skal hér aðeins
nefnt:
Brautryðjendastarf hans í
samvinnumálum og sund-
kennslu. Hann var fæddur
(Framhald á 7. síðu).
ÍslandsmótLð:
Víkingur vann
Þrótt 5—0
Annar leikur íslandsmóts-
! ins, milli Víkings og Þróttar,
var til lítillar ánægju fyrir
áhorfendur, til þess voru yfir
burðir Víkinga allt of miklir
Liðið réði algjörlega gangi
leiksins og má segja að næst-
um hver einasta staða í lið- !
inu hafi verið betur skipuð
en hjá andstæðingunum. j
Slæmt er, að þátttaka Þrótt- j
ar í mótinu skuli hafa jafn
leiðinlegar afleiðingar í för,
með sér og raun ber Vitni um. j
Stutt var liðið á leikinn,!
er Víkingar skoruðu sitt
fyrsta mark og gerði Símon
Símonarson það eftir góða
sendingu frá Bjarna. Þá skor ■
aði Bjarni annað markið
stuttu fyrir hálfleik. í síðari
hálfleiknum skoraði Reynir
Þórðarson þrjú mörk fyrir
Víking, öll á hinn skemmti-
legasta hátt, og auk þess
skoraði hann eitt mark í við-
; bót, sem var dæmt af vegna
rangstöðu, en það mark var
óvenju glæsilegt.
Sjaldgæft er hér, að kant-
maður skori jafn mörg rnörk
1 og Reynir gerði í þessum leik.
, Víkingsliðið er í framför frá
Reykjavíkurmótinu og er nú
mun jafnara. Vörnin er ör-
uggari mest fyrir það, að
! Helgi Eysteinsson er kominn
: í góða æfingu og er að nálg-
j ast fyrri getu. Framverðirn-
j ir vinna mikið, en eru ekki
I nógu vandvirkir. í framlin-
Unni var. Reynir beztur,
skemmtilega tekniskur og
fljótur. Bjarni vann mikið og
lagði fram góða knetti. Ekk-
ert reyndi á markmanninn,
Ólaf Eiríksson. Þróttarliðið er
afar ósamstætt, og samvinna
lítil sem engin. Markmaður-
inn, Kristján Þórisson, varði
oft vel í þessum leik, og hætt
er við, að mikið verr hefði far
ið, ef hans hefði ekki notið
við. Dómari var Haraldur
Gíslason.
KR vann Fram 3-1
Hvassviðri var, er þessi leik
ur fór fram, sérstaklega í
fyrri hálfleiknum, en í þeim
síðari lygndi mikið. Þrátt fyr-
ir að Framliðið léki gegn gol-
unni í fyrri hálfleik var liðið
betra og samleikur þess já-
kvæðari. Níu breytingar voru
gerðar á liðinu frá leiknum
við Akranes. Enda fór svo, að
liðið skoraði eina markið, sem
gert var í hálfl. og var Lárus
Hallbjörnsson þar að verki.
Auk þess skoraði Fram tvö
mörk, sem dæmd voru af fyr
ir rangstöðu. í síðari hálf.
snerist leikurinn alveg við og
nú voru það KR-ingar, sem
tóku við og tókst þeim að
skora þrjú mörk. Það fyrsta
gerði Sig. Bergsson, eftir mis-
tök hægra megin í vörn Fram
Annað skoraði Þorbjörn eft-
ir göðan undirbúning hjá
Gunnari og síðasta markið
skoraði Hörður Felixson. Leik
ur KR á þessu tímabili var
oft góður, liðið náði algjörum
yfirráðum á miðjunni, og
framverðirnir og innherjarn
ir fengu að mestu óáreittir að
byggja upp leikinn. Hins veg
ar kom greinilegt úthalds-
leysi í ljós hjá Fram. Dóm-
ari var Guðmundur Sigurðs-
son og tókst honum óvenju
vel upp. Næsti leikur fer fram
á mánudag, milli Vals og
Þróttar.
Endurskoðun jarðrækt-
arlaganna 1947
Eftir Mafsíein Pétursson
í ísafold og Verði og Morgr
unblaðinu kom mikil grein,
sem átti að taka af skarið um
það, hverjum bæri að þakka
það, sem ávannst við endur-
skoðun jarðræktarlaganna
1947- Þar sem ég undirritað-
ur átti sæti í þessari nefnd
og árásin, sem hér er hafin,
virðist einbeitt að mér og Bún
aðarþingi, þykir mér rétt að
segja sannleikann frá mínu
sjónarmiði.
Við stjórnarmyndun 1947
urðu þessir menn ráðherrar:
Stefán Jóh. Stefánsson, Emil
Jónsson, Eysteinn Jónsson,
Bjarni Ásgeirsson, Jóhann Þ.
Jósefsson og Bjarni Bene-
diktsson.
í þessari nafnlausu grein er
sagt, að í málefnasamning
um þessa stjórparmyndun
hafi meðal annars verið sam-
komulag um, að:
„Lögin um jarðræktar-
styrki verði endurskoðuð með
það fyrir augum, að jarða-
bótastyrkurinn verði hækk-
aður og samræmdur núgild-
andi vinnulaunum og breytt-
um jarðvinnsluaðferðum.“
Síðan segir greinarhöfund-
ur:
„Um þetta og margt fleira
var samkomuiag milli þeirra
flokka, er stjórnina mynd-
uðu, en vel má vera, að fingra
för Framsóknar séu á þessari
málsgrein málefnasamnings-
ins. Hún ber þess vottinn.
Jarðræktarlögin eru nefnd
„lög um jarðræktarstyrk.
Það er 17. gr- Framsóknar
andi í orðunum. Og svo er tek
ið aftur með annarri hend-
inni það, sem gefið var með
hinni: Það á að hækka styrk
inn hlutfallslega, en um leið
samræma hann „breyttum
jarðvinnsluaðferðum" en það
hlaut auðvitað að stefna til
lækkunar eða draga úr hugs-
anlegri hækkun.“
Svo farast greinarhöfundi
orð. Það skín út úr orðalagi
höfundar, að hann hyggui
málefnasamrsinginn kaldrifj
aðan í garð bænda og gefur í
skyn, að stjórnin hafi alls
ekki ætlast til hækkunar á
styrknum, heldur stefnt að
lækkun og að formaður Bún-
aðarfélags íslands hafi haft
slíkan hug til íslenzkra
bænda og ráðið stefnu þeirri.
Ef orðalag tillögunnar er
athugað með sanngirni, sé ég
ekki annað en hún sé eðli-
lega orðuð nema að því leyti
að rétt heféi verið að minn-
ast á verðlag á fræi og á-
burði, þá voru aðalkostir til-
lögunnar taldir.
Ég get ekki betúr munað
en að m.k. sumir veltu vöng-
um yfir því, hvað . stjórnin
meinti með tillögunni- Sýnir
þetta, að líkur eru til, að nokk
urrar undirhyggju hafi gætt
í herbúðunum. En hvar var
föðurhönd Sjálfstæðisins til
að bægja slíkri... hugsun og
skilningi frá? Það er eins og
greinarhöfundur álíti, að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi
ekki talið sér koma slíkt við,
en hugsaö sem svo, að ein-
hvern veginn gætu þeir kom-
ið sökinni á Framsóknarflokk
inn.
Ég tel allar líkur til, að for
maður B. í. hafi átt tillöguna,
sem greinarhöfundur affærir
svo mjög að ástæðulitlu.
Raunar var þá mikill spar-
semisandi yfir stjórninni og
Alþingi, svo hugsanlegt er að
einhverjir miður hollir hafi
vonast eítir að geta flækt mál
ið svo, að það yrði til óþurfta
bændum.
Þessi greinarhöfundur er
ekki búinn að gleyma 17. gr.
jarðrl., en hann veit ekki,
hvernig Sjálfstæðismenn not-
uðu afnám hennar- Greinin
hafði að engu leyti skaðað
sveitirnar, en var pappírs-
gagn.
Sjálfstæðismenn grípa fær
ið og í blóra við afnám 17.
greinarinnar, 12.12. 1945,
I leggja þeir 1946 á einn óvin-
Isælasta skatt í augum bænd-
anna: Skattinn á jarðræktar
styrkinn eða framlagið. Þessi
,skattur, sem er móðgandi við
Sþá menn, sem leggja allt sitt
, í umbætur á landinu og sær-
|andi fyrir þau yfirvöld, er
,vilja vera löghlýðin, en geta
ekki fengið sig til að hlýða
þeim í þessum greinum, þótt
þeir megi búast við ærumeið-
andi rannsóknum frá dóms-
málavaldinu, ef það gætir
þess ekki að loka augunum,
þótt því yrði litið í þessa átt.
Það er rétt, að Árni Ey-
lands fulltrúi og Pálmi Ein-
’arsson landnámsstjóri unnu
j mest aö endurskoðun lag-
’ anna af nefndarmönnum og
komu með ýmsar tillögur, er
j til bóta horföu, en það er
j einnig rétt, að það var eins
og framangreind grein mál-
[efna samningi ríkisstjórnar-
innar lægi eins og mara á
I (í'rhmh. á 6. 6lðu),
Rafmagnstakmörkun
Álagstakmörkun dagana 14. júní til 21. júní
frá kl. 10,45—12,30
Sunnudag 14. júní 1. hverfi
Mánudag 15. júní 2. hverfi
Þriðjudag 16. júni 3. hverfi
Miðvikudag 17. júní 4. hverfi
Fimmtudag 18. júní 5. hverfi
Föstudag 19. júní 1. hverfi
Laugardag 20. júní 2. hverfi
Straumurinn verður rofinn samkvæmt þessu þegar
og að svo míklu leyti sem þörf krefur.
Sogsvirkjunin