Tíminn - 04.07.1953, Blaðsíða 4

«.
TÍMINN, laugardaginn 4. júlí 1953.
147. blað'.
Gadmundur Davídsson:
GRÓÐURVERND
Niðurlag.
Gróðurmoldin.
Þegar um jurtalífið er að
ræða, verður ekki komizt hjá
að nefna moldina eða jarð-
veginn, sem nærir gróðurinn,
— og minnast á ræktarsemi
manna við vaxtarstaðina og
ást á landinu. Um ættjarðar-
ástina, sem svo er nefnd, verð
ur ekki sagt, að hún lýsi sér
í því, hve menn iðka mikið
ættjarðarsöngva eða vinna
ótrauðir gegn eyðingu gróður
moldarinnar i einhverri
mynd.
Það er með gróðurmoldina
eins og margt annað, að menn
fara oft verst með það, sem
þeir unna mest og geta sizt
án verið. Barnið, sem þykir
vænt um móður sína, er
kannske óþekkast við hana,
og móðir, .sem elskar barn sitt,
notar á það hrísið, eins og
gerðist í gamla daga. Gróður-
moldin eða réttara sagt móður
moldin hefir orðið fyrir illri
meðferð hjá þjóðinni. Ber
landið víðast hvar þess óræk
vitni. Hver sá, sem ræktar
landið, prýðir það með fögr-
um og nytsömum gróðri, og
lætur vaxa tvö strá, þar sem
áður óx eitt, sýnir ættjarðar-
ástina í verkinu.
Höfuðstólinn (gróðurmold-
ina) má aldrei skerða. Ef hon
um er spillt úr hófi fram, eins
og fyrri kynslóðir hafa jafn-
an gert, arkar að landauðn
bæði að jurtagróðri og fólki.
Af þessum ástæðum hafa heil
ar sveitir eyðzt hér á landi.
íslendingar hafa farið að eins
og Logi í höll Útgarðar-Loka,
er hann þreytti kappát við
Loka, fylgdarmann Öku-Þórs.
Var borið fyrir þá trog fullt
af slátri. Þegar þeir mættust
í miðju trogi, hafði Logi étið
slátrið sín megin, beinin með
og svo hálft trogið, enda var
hann villieldur. En Loki lét
sér nægja kjötið og skildi hitt
eftir. Við höfum ekki einungis
hirt gróðurinn á landinu held
ur farið að dæmi Loga og tek
ið moldina líka. Gróðureyðing
in bar þannig sigur úr býtum
í baráttunni.
Ef kynslóðirnar í landinu
hefðu verndað stofninn, og
látið sér nægja vextina af
honum, hefðu þær orðið að
rækta í skarðið fyrir það, sem
þær eyddu, gátu þær skilað
landinu og gæðum þess sem
nýju til næstu kynslóðar.
Þó að tekið sé svo til orða,
að íslendingar eigi landið, er
þeir búa á, mega þeir ekki
skilja það þannig, að þeir hafi
ótakmarkaðan eignarrétt á
því. í raun qg veru er þó ekki
um eign á landinu að ræða.
heldur afnotarétt. Hverri kyn
slóð fyrir sig, sem byggir land
ið, ber því skylda til að skila
þeirri næstu óskertum nátt-
úrugæðum þess, að svo miklu
leyti sem í hennar valdi stend
ur — að minnsta kosti ekki
í lakara ástandi en þau voru.
þegar hún tók við þeim. Þetta
hefir öllum kynslóðum yfir-
sézt. Þær hafa gert meira en
hirða vextina. Þær hafa spillt
höfuðstólnum um leið, þó óaf
vitandi, og brotið lögmál, sem
átti að gilda á öllum öldum.
Fyrir nokkru síðan sá ég í
blaðagrein um ræktunarmál
þessa klausu:
„Lieiða má huga að því, að
þó gróðurinn fölni á haustin
og liggi undir klökum vetrar,
niðurbældur, þá rís þessi gróð
ur, bleikur eins og dauðinn.
upp í haganum með vordög-
unum. Þá köllum við hann
sinu, og þykir hún enginn
kostur í högum, frekar en
venjulegar afturgöngur í hús
um“.
Höfundur þessara orða nefn
ir sig Benedikt Gíslason frá
Hofteigi. Enginn íslendingur
hefir, svo að ég viti, óvirt land
sitt í orðum eins og þessi mað
ur, með því atf líkja gróður-
mold þess, sem er lífæð þjóð-
arinnar, við afturgöngur. Jafn
vel landið sjálft fær þessa við
urkenningu. Sinan, sem fúnar
ofan í jarðveginn, skapar gróð
urmoldina og gefur landinu
gildi. Án hennar væri ísland
óbyggt land. Það er hún, sem
hefir álið þjóðina og fullnægt
andlegum sem líkamlegum
þörfum hennar. Það er hún.
sem er uppspretta alls jarð-
nesks iífs, bæði jurta og dýra.
Þar sem engin sina myndast,
verður engin gróðurmold. Þar
þrífst hvorki jurta- eða dýra-
líf. Sinan, þessi afturganga,
sem greinarhöfundur nefnir
svo er einn liður í sköpun
jarðvegsins og undirbúning-
ur nýs lífs. Með sinunni hefir
náttúran stofnað eins konar
uppeldissjóð, sem hún notar
til að ala upp og þroska jurtir
og dýr. Þannig hefir hún
byggt upp landið frá aldaöðli
og heldur því áfram um
ókomnar aldir, ef menn koma
ekki í veg fyrir það.
Að vísu virðist fleirum illa
við sinuna, þó að ekki hafi
þeir forsmáð hana í orðum
eins og Benedikt. Sinubrennsl
an, sem gerð er árlega víðsveg
ar um landið, ber vott um það.
Um leið og sinu er brennt er
öllum einærum jurtum spillt,
sem vaxa upp af fræi, er ann-
ars mundu auka frjósemi jarð
vegsins. Sumir menn mis-
skilja yfirleitt starfsemi nátt-
úrunnar eða færa til verri veg
ar, þegar hún er að skapa verð
mæti handa þeim sjálfum og
halda við þeirra eigin lífi.
í Fleiri þjóðir en íslendingar
hafa misþyrmt landi sínu
! með því að eyða gróðurmold-
inni úr hófi fram. Þær hafa
ofhlaðið beitarlöndin með
skepnum og lagt úthagagróð
urinn í auðn. í því efni má
vitna til Bandaríkjanna. Eyð
ing dýralífsins í landinu eins
og t. d. fardúfum, vísundum
o. fl. í rúm 300 ár, sem þjóðin
hefir búið í landinu, er hlið
stætt því, hvernig þeir hafa
á sama tíma skipt við gróður
mold landsins. Fyrir tæpum
20 árum var sagt frá því, að
um 100 milljónir ekra af gróð
urlendi í Bandaríkjunum
hefði breytzt í uppblásið land
svæði á stærð við 4 stór ríki.
Talið er, að uppblásturinn
valdi þjóðinni um 400 millj.
dollara tjóni á ári. Sem næst
3 billjónir tonna af mold geng
ur í súginn árlega og hverfur
út í veður og vind. Sem dæmi
er þess getið, að áin Missis-
sippi flytji árlega með sér 400
milljónir smálestir af mold út
í Mexíkóflóa.
I Samkvæmt nákvæmri rann
sókn sannaðist, að ótakmörk
uð beit, sem stafaði af offjölg
un búpenings á víðáttumikl-
um Iandssvæðum, orsakað-
! ist uppblástur og moldrok.
,Þegar búið var að rótnaga
grasið, losnaði um moldina.
Vatn og loft fékk greiðan að-
gang að rótunum. Þær misstu
þrótt til að halda moldinni
saman. Vindar skófu jarðveg
inn, feyktu moldinni, hlóðu
henni í skafla Ofan á grasi- Konráð Þorstclnsson á Sauðár- í Jóh. 7. 37 segir Jésús: „Ef nokkurn
gróið land Og kæfðu þar gróð króki ræðir hér á eftir um trúmála þyrstir, þá komi hann. til. mín cg.
urinn svo að það varð líka deilur Þær- £em ufðu í Tímanum drekki“. Upphaf eiiífa íifsins er ~
jafn éyðilegt og uppblásturs- ,1 vetur: 1 mitt að koma 111 *•&■****-*&
svæðin. Fjöldi bændabýla j
eia
postuli
I segir: „Komið til hans hins Jifanda
,.Fyrr nokkru síðan áttu tveir steins, sem að sönnu var útskúfað
urðu undir moldarsköflunum menn í ritdeilum i Tímanum. Er af mönnum, en er hjá guöi útvaJ-
Bændur yfirgáfu búlönd sín annar guðfræðingur að menntun, inn og dýrmætur, og Játið sjáJíir
Og flýðu eyðinguna. Þegar en hinn mun teljast „guðspeking- uppbyggjast sem Jifandi steinar í
svona var komið, setti ríkið ur‘‘-
andlegt hús“. Pét. 2. 4—5.
á stofn skrifstofu til að vinna 1 Eg hefi ekki 1 hyggiu að blanda i
gegn uppblæstri landsins Og m^r verulega i deilu þessara manna . Þannig er vegurinn fyrst að koma
7 en þo koma þar fynr tvo atriði í til hans, siðan að lata uppbvggjast ■
] ov gs y 1 g . greinum „guðsþekingsins", sem mér sem lifandi steinar, sem hafa feng-
Moldfok Og uppblastur her finnst tilhlýðilegt að taka nokkuð ið líf sitt frá honum, sem. er hinn ,
á landi er víðast hvar í smá- til athugunar. | fyrsti og hinn síðasti og hirjn. lif-
um stíl borið saman Við það | Annað er um það, að frjálslyndir andi. Honum, sem segir: „Sjá, ég
er gerist í Ameríku. Hér vant- guðfræðingar hafi fengið mörg ( var dauður og lifandi er ég um-
ar alla rannsókn Og áætlanir ómakleg asnaspörk úr herbúðum aldir alda“.
urntjón sem uppblástur lands bókstafstrúarmanna. Virðist „guð-I Að ætla sér að byggja upp eih
cnolrinmirmn** tolin ho* tnlmrort
ins veldur þjóðinni á árt
hverju. Hið helzta, sem gert "k"uT“þora“ að segja þetta.
er í þessu efni, er rannsókn
með það fyrir augum að nú getur þetta verið dáiítið tvi-
kenna náttúrunni, en ekki rætt með asnaspörkin. Annað hvort lagt en þann, sem lagðúr ér, sém
mönnum, um gróðureyðing- virðist svo, að það séu asnar í her- J er Jesús Kristur, er fýriffram von
una Ennfremur er öllurn buðum bókstafstrúarmanna, sem ( laust verk. Það er jafn vonlaust'
ókunnugt um, hve mikiö af £Parki Þaðan í hina frjálslyndu, eða eins og fórnfaering Kains, uppfeisn.
w nA n 'X no A eou nimt* fvío lelTTnnn T/Awn nrr V<t»/»n’inrr UnUnlprnvnemc
spekingurinn” telja það töluvert hvers konar guðsdýrkun eða „guð-
hugrekki hjá sjálfum sér, að hann speki“, sem gildi hafi fyrir guði,,
án þess að þetta sé byggt á honum.
sem er hinn eini grundvöllur, þvi
að annan grundvöll getur 'énginh
mold og áburðarefni straum-
vötn landsins bera með sér til
sjávar árlega. Mun það skipta
hundruðum þúsunda smá-
lesta. Engin áburðarverk-
smiðja gerð af manna hönd-
um, megnaði að framleiða
jafn mikinn áburð á einu ári
sem árnar renna með í sjóinn
gegnum sveitirnar og framhjá
bændabýlunum, þar sem gróð
urinn hungrar og þyrstir eftir
áburðinum. Á þetta verða
menn að horfa, án þess að
geta nokkuð gert til að kló-
festa þessa auðsöfnun.
Auðvelt væri með rannsókn
að komast að raun um, hve
milflill hujndraðshlutti, „pró-
þá að það séu hinir frjálslyndu,
sem séu asnarnir, sem fái í sig
spörk, því að vitanlega getur það
Kóra og bygging Babalsturnsins,
Grétar Fells hæííst um ’yflr því,.
líka kallazt asnaspark, ef asni verð að vonlaust sé að „hampa liki“ og
ur fyrir því, að í hann sé sparkað. j talar þar um útskúfunarkenning-'"
Ég mun seinna víkja nánar að una. Sjálfur er hann að burðást
þessu. j með svokallaða „guðspeki“, sem ekkf
einu sinni er hægt að kalla -,,3ík.“*.
Hitt atriðið í grein „guðspekings- því að hún hefir aldrei verið lifandi.
ins“ er það, þegar hann, að því er j Það má með sanni segja, að til-
mér virðist í greinilegum fyrirlitn- raun hans til þess að spotta boðskap
ingartón minnist á upphrópanir inn um að koma til Jesú gé auð-
um að „koma til Jesú“. Sá lítils- , virðilegt asnaspark, sem að fvo
virðingartónn, sem kemur fram í miklu leyti sem það ekki hitti út
sambandi við þetta er eftirtektar- í bláinn, lendi á honum sjálfum.
verður. Það virðist svo, sem „guð-
spekingurinn” geri sér ekki Ijóst, Það er aðeins eitt, sem mér finnst
að kjarni hjálpræðisboðskaparins mæla móti því, að nefna tiltektir
er einmitt í því fólginn eða m. ö. o. hans asnaspark, og það er það, að
hefir það markmið að koma því til blessaðri skepnunni, sem ber heit7
leiðar, að menn komi til Jesú. Má ið asni, sé gerð óvirðing méð því að
í því sambandi minnast þess, að þeg bendla nafn hennar við tiltektir
sentur“, þjóðarteknanna" og ar íærisveinarnir tveir heyrðu boð- ( „guðspekingsins".
lífsviðurværi hvers einstaks ska? Jóhaunesar £kirara um að j Þeir sem spotta guðsorð ættu að
, . ... Jesus væn Guðslambið, þá fóru þeir láta sér að kennmgu verða afdrif
manns i landinu er sóttur & eftir Jesú Þegar Jesús vissi er_' spottarans Voltairs. Hann hugðist
þangað, sem nattúran ræktar j jn(ji þeirra, kallar hann á þá að ráða niðurlögum biblíunnar, en nú
Og framleiðir af eigin mætti koma. Jóh. 1. 35—40. Daginn eftir er húsið, sem hann drambaði i orð
Og þess, sem menn rækta sjálf byrjaöi annar þeirra Andrés þjón- ið að útbreiðslustöð fyrir biblíuna.
ir. Þetta hefir aldrei verið at- ustu sína vð frelsara sinn með því
hugað. Getur verið, að það Sé að koma með bróður sinn, Símon, Það er guðsorði hættulaust, þótt
af því, að menn hræðast út- tn Jesú' spottarar spotti. verk guðs stöðvast
knmiina Vel mætti ætln ekki íyrir það' Spotturunum fersf
K.umuna. vei mæiLi æua, ao Jesús sjáifHr .við Gyðing- svipað eins og sníglinum, sem hugð
toiuvert meira en fjórir ana. iÞer rannsakið ritningarnar, ist stöðva járnbrautarlestina. Hann
fimmtu hlutar þjóðarbúsins. þVj aj t þeím hugsið þér að þér settist á milli teinanna og teygði.
sé sóttur í það forðabúr ís- | hafið eilíft lif og þær eru það, sem ógnandi fálmarana móti léstinnL'
lands, sem mannshönd eða j vitna um mig og þó viljið þér ekki Lestin þaut auðvitað yfir hann.
mannvit hefir hvorki hjálpað toua til mín, til þess að þér öðlist Þá sneri hann sér við, horfði á eft-
- - * Jífið. Fram hjá þessu vilja margir ir lestinni ig sagði: „Á, vissi'ég ekki,
til að framleiða eða rækta.
Vorsýningin
ganga enn í dag og álíta, að ýms að hún yrði fegin að flýja“..............*
konar rannsóknir og grufl geti kom Svipað haga margir sér í oflæti
ið í stað lífssambandsins við Jesúm. sínu gagnvart orði guðs og gagn--
Hann, sem er vegurinn, sannleik- (vart Jesú sjálfum. En drottinn gef
urinn og lífið, og sem sjálfur sagði, ur í sínu orði margar aðvaranir
að „í því er hið eilifa líf fólgið, gegn slíku og væri það vísir að
að þeir þekki þig, hinn eina sanna sannri guðspeki að taka þær til
Vorsýningin hefir staðið guð og þeim sem þú sendir, Jesúm greina í auðmýkt“.
yfir að undanförnu. Aðsókn Krist. Jóh. 17. 3. I ■;
að henni hefir verið góð. MeðJ í Matt. 11. 28 segir Jesús þessl Konráð hefir lokið máli sinu.
al sýningargesta hafa verið velþekktu orð: „Komið tii mín allir. I starkaður,
sérlega margir útlendingar
og margt fólk utan af landi.
Bendir það til þess, að mynd-'
listarsýningar á þessum tíma
árs hafi hlutverki að gegna.
Upphenging myndanna er
með öðrum hætti en venju-
lega. Reynt hefir verið að
hafa sem lengst bil á milli
listaverkanna, þannig að
hvert þeirra um sig fái að
njóta sin til fulls. Höggmynd
ir Gerðar og Ásmundar
standa í einu horninu.
Nýlega er búið að mála
Listamannaskálann og er sal
urinn nú vistlegri og bjart-J
ari en fyrr. Fólk getur skoð-|
að listaverkin í fullu dags-
Ijósi allt fram að lokunar-j
tíma. Slíkt er mikill kostur'
út af fyrir sig.
Tvær myndir hafa verið,
seldar, ein klippmynd (coll-J
age) og eitt málverk.
Rafmagnstakmörkun
Álagstakmörkun dagana 28. júní til 5. júlí
frá kl. 10,45—12,30
5. júlí 2. hverfi
6. júií 3. hverfi
Sunnudag
Mánudag
Þriðj udag
Miðvikudag
Fimmtudag
Föstudag
Laugardag
7. júlí 4. hverfi
8. júlí 5. hverfi
9. júli 1. hverfi
10. júlí 2. hverfi
11. júlí 3. hverfi
Stranmurinn verður rofinn samkvæmt þessu þegar
og að svo miklu leyti sem þörf krefur.
Sogsvirkjunin