Tíminn - 17.09.1953, Síða 5

209. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 17, septeinber 1953.
I
Fhnmtud. 17. sept.
Brynteifur Tobiasson:
Norræna ráðstefnan í Osló
Rekstrarlán vegna
sauðfjárafurða
I
Það var eitt af samkomu-
lagsmálum stjórnarflokk- j
anna við myndun hinnar
nýju ríkisstjórnar, að gerðar
yrð.u ráðstafanir til þess að
bændur gætu fengið rekstr-
arlán út á sauðfjárafurðir,!
sem ekki koma til innleggs
fyrr en síðara hluta ársins.
Samkvæmt þessu er ætlast
til aö lánað verði fyrirfram
út á dilka, sem vænta má til
frálags á næsta hausti. Hef-
ir Framsóknarflokkurinn í
seinni tíð beitt sér fyrir því,
að slík lánastarfsemi yrði
upptekin af hálfu bankanna,1
og þegar samningar um'
stjórnarmyndun hófust í
sumar tók> hann málið þeg
ar upp með þeim árangri,1
sem nú er orðinn með téðu i
samkomulagi.
Móti því verður ekki mælt,
að framleiðsla sauðfjárafurð
anna hefir verið sérstak-
lega illa sett í þessum efn-
um. Það er ekki nóg með það,
að bændur þurfi að leggja í
kostnað fyrirfram við að;
afla fóðurs hana sauðfé sínu. i
Það þurfa þeir líka að geraj
vegna mjólkurafurða, sem
framleiddar eru um gjafa-
tímann. Og flestir framleið-
endur þurfa að leggja í ein-
hvern kostnað fyrirfram. En
sérstaða sauðfjárbúskapar-
ins er í því fólgin, að þeir
sem hann stunda, þurfa að
bíða í heilt ár frá því að
heyja er aflað þangað til
hægt er að leggja inn afurð-
irnar og auk þess lengri eða
skemmri tíma eftir því, að
afurðirnar seljist. Eins og
búskap er háttað nú orðið,!
er óhugsandi, að bóndinn j
geti lagt fram svo langan
tíma í einu allt það fé, sem
þannig er bundið i sjálfri
framleiðslunni, og samvinnu
félög bænda eru þess heldur
ekki umkomin að sjá þeim
fyrir slíku rekstrarfjár-
magni eða útvega það í rekst
urinn. Þau hafa nóg með að
veita þá aðstoð, sem oft kem
ur í þeirra hlut að veita
vegna framkvæmda í land-
búnaðinum, því að föst lán
út á slíkar framkvæmdir
fást ekki fyrr en eftir á. Það
verður líka að teljast sann-
girnismál, eða beinlínis skylt,
að þær stofnanir, sem sér-
staklega hafa lánastarf-
semi með höndum, sinni eft
ir föngum rekstrarfjárþörf
sauðfjárframleiðenda eigi
síður en annarra framleið-
enda. Má segja, að lengur
hafi dregist, en eðlilegt er,
að úr þeSsu sé bætt. Kemur
það hér fram sem víðar, að
bændum veitir erfitt að ná
rétti sínum til fjármagnsins,
nema þeir geti tryggt sér
það með áhrifum á Alþingi
og í ríkisstjórn. f þessu sem
fleiru stendur viðreisn og við
gangur iandbúnaðarins í
órofasambandi við stjórn-
málastarfsemina og stjórn-
málabaráttuna í landinu.
Ef fjárskiptin á mæði-
veikisvæðinu og bólusetning
sú, sem hafin er gegn garna-
veikinni, bera þann árangur
sem vonir standa til, má
gera ráð fyrir að sauðféi
fari fjölgandi á næstu árum.
Slík fjölgun má að sjálf-
Það er eðlilegt að margt sé
rætt um áfengismálin á Norð-
urlöndum nú á tímum. í öll-
um norrænu löndunum hafa
verið starfandi milliþinga-
nefndir í þessum málum, og
álit nefndanna hafa verið birt
en löggjafarþingin hafa ekki
enn sem komið er tekið af-
stöðu til þeirrar nýskipunar,
sem nefndir þessar hafa gert
tillögur’um, nema ef telja
skyldi frávísun efri deildar A1
þingiS í síðastliðnum desem-
bermánuði á frumvarpi hinn
ar íslenzku neíndar, því sem
stjórnin hafði lagt fyrir þing-
ið. — '
Sérstáklega mikla athygli
hefir hið rækilega álit sænsku
nefndarinnar vakið. *Er þar
um að xæða víðtækar rann-
sóknir, er nefndin lét gera á
áfengisyenjum Svía, enda
hfði hún góðan tíma, þar sem
hún stárfaði í 8 ár. —
íslenzku blöðin hafa birt
margar greinar um þessi mál,
en þvi miður er ekki svo vel
vandað til sumra þeirra sem
skyldi. f Morgunblaðinu 29. f.
m. er sagt frá norrænni ráð-
stefnu í Osló um „heilbrigða
bindindislöggjöf“ (þannig!).
Það verður ekki annað séð af
þessari feitletruðu grein á
fyrstu siðu blaðsins en hér
hafi vefið að ræða um fjöl-
menna ráðstefnu áhrifa-
manna á Norðurlöndum. Sann
ast hér, að öllu má nafn gefa.
— Það er hlægilegt að tala um
norræna ráðstefnu, þegar
menn vita, að á fundi þessum
voru saman komnir 18 — segi
og skrifa átján — menn,
reyndar frá þremur löndum.
Það vorú fjórir frá Noregi,
tveir frá Svíþjóð og tólf
frá Danmörku. — Mér er sagt,
að helztu blöðin í Noregi hafi
ekki eytt mörgum oröum um
þessa ráðstefnu, ekki þótt
hún þess verð. Eitt þeirra
mála, sem ráðstefnan tók til
meðferðar var hin erfiða af-
staða ferðamannahótela
vegna þröngrar vinlöggjafar.
Af þessu sjáum vér, hvaða
menn háfa verið hér aö verki.
Það eru vínsalar og verndarar
áfengisframleiðslu og áfeng-
issölu. Aðaláhugamál þessara
manná er talið vera að
„vernda persónufrelsi, per-
sónulega ábyrgð einstaklings-
ins og Iýðræðið“. Sprittfram-
leiðendur, vínsalar og brugg-
arar hafa löngum viljað hafa
leyfi tiltað framleiða, selja og
Géraðaböimin í Morcgi - Yfirlýsingar lands
fnndar sænskra Mndindismamia - Ályktun
XIX. norræna bindindisji. nni sterka ölið
veita áfenga drykki, án aí-
skipta hins opinbera, og sú
ein löggjöf, sem veitir þeim ó-
skoraoan rétt til slíks at-
vinnurekstrar, er að þeirra
dómi „heilbrigð vínlöggjöf".
Það hefir farið í taugarnar á
þeim stefnuskrá norrænu
bindindishreyfingarinnar, en
í henni segir, að takmarkið sé
„áfengislaus Noröurlönd“.
Finnur „ráðstefnan“ það út,
að ekki sé hægt að ná því tak
marki, nema með „aðferðum“,
sem ekki samrýmast grund-
vallarkenningum lýðræðis-!
ríkja.“ Ég veit ekki hvernig
„ráðstefnan" heldur aö við
ætlum að ná umræddu tak-
marki? — Við þekkjum ráð og
bendingar áfengisíramleið-
enda og vínsala, viðskiptasið-
ferði og mannkærleika. Þeir
vilja hafa gott olnbogarúm
til þess að verzla með áfenga
drykki og afhenda svo ríkinu
og aðstandendum viðskipta-j
mennina, þegar þeir geta ekki,
lengur haft neitt upp úr við-1
skiptunum við þá. Svo þykj - j
ast þeir geta gefið ráð um;
það, hvernig eigi að berjast ';
gegn ofdrykkju. Eitt ráðið erj
að fá út úr heiminum þessa ;
„þröngu vínlöggjöf", sem þeir ,
kalla svo.
Lloyd George sagði ein- j
hverju sinni: „Veitingamenn
irnir (vínsalarnir) krefjast
réttlætis. Látum mál þeirra
vera dæmt af réttlátasta sam- ■
félagi veraldarinnar. Það er !
gömul og góð regla, sem seg-
ir: Sá, sem leitar réttar, skal
koma með hreinar hendur. j
Látum vínsalann rétta framj
þá hönd, sem hann reynir að
hrifsa með til sín skaðabætur. i
Hún lyktar af mannlegri
eymd, óhreinindum og löst-
um, neyð, glæpum og dauða.
Eftir þessu skal vínsalinn vera
dæmdur eftir lögum réttlæt-
isins.“
Frelsi manna til þess að
selja og veita áfenga drykki
með litlum eða engum höml-
um samrýmist ekki yfirlýs-
ingu um almenn manréttindi,
hvað sem líður ályktunum
nokkurra verndara áfengis-
framleiðenda og vínsala. •—
í Tímanum 28. f.m. birtist
Á víðavangi
„Kalda stríðið“ í
Þjóðviljanum.
I.
sögðu ekki verða meiri eða
hraðari én svo, að fullrar var
úðar sé- gætt við ásetning, og
mun tíðarfar því ráða mestu
um hana, svo og aðstaðan
til heyyerkunar, þ. e. hvort
framfarir verða og þá hve
miklar i því efni. En ekki
verður talið, að markið sé
sett of hátt, þótt gert sé ráð
fyrir að fjárfjöldinn verði
áður en langt líður eins og
hann var fyrir 20 árum, eða
um 730 þús. í stað 400 þús.
eða því sem næst undanfar-
ið. Fyrir nokkrum árum var
það prédikað af ýmsum, sem
margvísir þóttust umfram
aðra menn og nærri stóðu
stjórnarvöldum þeirra tíma,
að sauðfé væri ein af höfuð-
plágum þessa lands, og bæri
helzt að eyða því sem skjót-
ast, en leggja í þess stað ein
göngu stund á mjólkurfram
leiðslu að svo miklu leyti
sem byggð héldist í sveitum.
Síðan hefir máttur þessarar
speki mjög hjaðnað, enda1
þykjast menn nú sjá að
vinna megi markað fyrir
kindakjöt erlendis eigi síð-
ur en ýmsar aðrar útflutn-
ingsvörur ef eitthvað væri af
lögu til að flytja út af þess-
um afurðum. Sýnist og eðli-
legt, ef með þyrfti, að útflutt
kjöt nyti svipaðra gjaldeyr-
isfríðinda og aðrar verðlágar
útflutningsvörur, svo sem
aðalfundur Stéttarsambands
bænda benti á nýlega.
En það sem næst liggur
fyrir í þessum efnum, er að
sjá svo um, að sauðfjárfram
leiðslan eigi aðgang að eðli-
legum rekstrarlánum og um
þaö hefir eins og fyrr var
sagt verið samið milli
stjórnarflokkanna, að gera
ráðstafanir til að svo megi
1 verða.
grein um héraðabönnin í Nor-
egi. Er verið að telja mönnum
trú um, að þau hafi gefizt illa.
Ekki eru nefndar neinar töl-
ur, enda er það vissara. Mað-
urinn, sem skrifar greinina,1
er í þjónustu Áfengiseinka-
söjunnar norsku. — Ég leitaöi
upplýsinga hjá bindindisráði
ríkisins í Osló útaf þessu
greinarkorni, sem Tímanum
þótti heppilegt að birta. Svar
ráðsins er á þessa leið:
Ölvunarbrot í bæjum, þar
sem er áfengissala 1951 23,710,
1952 25,605.
Ölvunarbrot í bæjum, þar
sem er engin áfengissala 1951
4,195, 1952 3,913.
Þessar tölur tala skýru máli.
Sannleikurinn er stuttorður.
Þá er Vísir nýlega að fræða
okkur á því, að sænska Regl-
an sé fylgjandi sterku öli o. s.
frv., líklega tekið upp úr Þjóð-
viljanum 10. þ. m., en þar er
grein þýdd úr sænska komm-
únistablaðinu Ny Dag og segir
þar frá yfirlýsingu sænsku
Góðtemplarareglunnar, sem
mér kemur nokkuö á óvart.
Blað Reglunnar sænsku, „Re-
formatorn“, með svona yfir-
lýsingu, hefi ég ekki séð og
fæ ég þó blaðið, en það er
kannske ekki komið. í sam-
bandi við þetta vil ég skýra
frá, að landsfundur sænskra
bindindismanna síðastliðið
vor gaf út yfirlýsingar um á-
lit áfengislaganefndarinnar
sænsku. Landsfundurinn lýsti
yfir fylgi sínu við afnám Bratt
kerfisins sænska, og veit ég
ekki betur en allir helztu bind
indismenn á Norðurlöndum
telji afnám þess sjálfsagt, þar
sem 40 ára reynsla hefir sann
að, að það náði ekki þeim til-
gangi sínum að minnka á-
fengisneyzluna og draga úr
ofnautn áfengis. Um sterka
ölið samþykkti landsfundur-
inn svohljóðandi ályktun (en
meiri hluti áfengislaganefnd-
arinar er fylgjandi afnámi og
banni við sölu á sterku öli).
„Öll reynsla sýnir, að leyfi
til' sölu á sterku öli mun ekki
minka neyzlu sterkra drykkja
og verður þá niðurstaðan sú,
að neyzlan til samans og of-
nautn áfengis verður meiri en
áður“.
Á landfundinum mættu full
trúar frá öllum bindindissam-
tökum Svía. Einnig var hér
á xix. norræna bindindisþing-
inu í sumar samþykkt í einu
hljóði svohljóðandi „sérstök
ályktun um sterkt öl“. „Um
ið áfenga öl skal fram tekið,
að vegna þeirra upplýsinga, er
komið hafa fram í fyrirlestr-
um og umræðum á þinginu,
þá er það vilji þingsins, að
komið verði á löggjöf, sem
rækilegast takmarkar eða
stöðvar alveg framleiðslu, sölu
og veitingar áfengs öls“.
Einnig á norræna þinginu
voru fulltrúar frá öllum helztu
bindindissamtökum Svía. —
Mér þykir næsta ólíklegt, að
þessum samþykktum athuguð
um, ef sænskum Templurum
hefir nú snúist hugur seinustu
víkurnar.
B. T.
Forsprakkar kommúnista
virðast orðnir eitthvað
smeykir við það, að þeir
missi styrkinn til að halda
úti tólf síðna dagblaði. Þess
vegna herða þeir nú róginn
um varnarliðið og Banda-
ríkin um allan helming. Á
forsíðu Þjóðviljans eru nú
daglega birtar „rosafréttir“,
sem haf^ þann tilgang að
reyna að spilla á milli ís-
lendinga og Bandaríkja-
manna.
í fyrradag flutti Þjóðvilj
inn t. d. sem aðalfrétt for-
síðunnar, að „bandariskur
sódómisti, sekur um mök
við íslenkan pilt, sleppur
nær við refsingu“. Ástæðan
á að hafa verið sú, að ís-
lenzk stjórnarvöld hafi lát
ið varnarliðinu málið eftir.
Eftir því, sem nú hefir ver-
ið upplýst, hefir íslenzkum
aðilum ekki borist nein
kæra um þetta efni og þau
því ekki látið varnarliðinu
neitt slíkt mál eftir. Hins-
vegar mun varnarliðið hafa
haft í gæzlu mann, sem
grunaður var um kynvillu,
en ekki er vitað, að neinn
íslendingur sé við mál
hans riðin. Það brot, sem á
hann hefir sannast, er
þannig vaxiö, að það mun
ekki refsivert eftir íslenzk-
um lögum. Hinsvegar er
það refsivert eftir amerísk
um lögum, er taka stórum
strangara á þessum mál-
um.
í gær birtir Þjóðviljinn
það sem aðalfi'étt forsíð-
unnar að „Bandaríkja-
menn séu að æfa kjarn-
orkuárás á ísland“! Vit-
andi það, að hér er um
uppspuna að ræða, þorir
hann þó ekki annað en að
láta spurningarmerki
fylgja fyrirsögninni!
Þvílíkar „rosafréttir“
Þjóðviljans verka vitan-
lega til lengdar öfugt við til
ganginn. Að því leyti má
segja, að þær séu skaðlaus-
ar. Að hinu leytinu eru
þær aftur á móti athyglis-
verðar, að þær gefa til
kynna, að frá hærri stöðum
sé kommúnistum nú fyrir-
skipað að herða fremur
„kalda stríðið“ en draga úr
því.
Raforkumálin og
kommúnistar.
Grátbroslegt er að lesa
þau skrif Þjóðviljans, að
kommúnistar hafi áhuga
fyrir raforkuframkvæmd-
um. Öll verk þeirra tala
nefnilega gagnstæðu máli.
í nýsköpunarstjórninni
studdu þeir að því, að öll-
um stríðsgróðanum væri
eytt, án þess að nokkru
væri varið af honum til
meiriháttar raforkufram-
kvæmda. Síðar börðust þeir
gegn þátttöku í Marshall-
samstarfinu. Hefði þeim
ráðum verið fylgt, myndi
sennilega ekki byrjað enn á
nýju virkjununum við Sog-
ið og Laxá.
Þessi afstaða kommún-
ista er ekki undarleg. Þeir
eru á móti ölum raunhæf-
um framförum, sem bæta
lífskjörin og draga úr fylgi
manna viö kommúnismann,
en hann þrífst bezt, þar
sem neyð og óstjórn ríkir.
(Frainh. & 6. bHSu). j