Tíminn - 22.10.1953, Blaðsíða 3

239. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 22. október 1953.
S
Getraunimar
Eftirfarandi leikir eru á
nœsta getraunaseðli og er
spá blaðsins í einfalclri röð:
Bolton—Wolves
Burnley—Cardiff
Charlton—Arsenal
Liverpool—Sheff. Utd.
Manch. Utd.—Aston Villa
Middlesbro—Blackpool
Ne wcastle—Huddersf ield
; Preston—Sunderland
| Sheff. Wed.—Portsmouth
; Pulham—Doncaster
j Leeds Utd.—Derby County
i Rotherham—Everton
1
1
1
x
1
x
I
X
1
1
1
2
1
13 ísl. nemar njóta ókeypis
skóiavðstar á Norðurlöndum
Frá aðaífnmli Norræna félagsins
Aðalfundur Norræna fé- w
lagsins var haldinn í Leik-
húskj allaranum, mánudag-
inn 19. október 1953.
Formaður félagsins, Guð-
laugur Rósinkránz, þjóðleik-
hússtjóri, gaf skýrslu um
starf félagsins á síðastliðnu
starfsári.
Eélagsmenn eru tæp 1100.
Flestir í Reykjavík, en um
300 manns víð^ vegar á land-
-inu. Utan Reykjavíkur eru 3
deildir úr félaginu. starfandi,
á Siglufirði, ísafirði og Pat-
reksfirði, en sú deild var
stofnuð þar síðastliðinn vet-
nr. Sigluíjarðardeildin hefir
starfað mikið og eru þar um
60 félagsmenn. ! *
Allmikil starfsemi hefir ver Guðlaugur Rósinkranz, íor-
ið á síðastliðnu starfsári. —' maður Norræna félagsins
Fimm skemmti- og fræðslu-'
fundir voru haldnir, komu ar verið ákveðinn, en aíltaf naði ^Sheff. Wed. jafntefli
þar fram ýmsir mjög þekkt- frestað þegar hinn ákveðni þar, en lítill munur er á
ír listamenn fra Norðurlond- ymi nálgaðist og nú í haust sheff.-liðunum. Aston Villa
urn ems og t.d hmn fíœp frestað um óákveðinn tíma. er á hraðri niðurleið, og sama
danski leikan Holger Gabri j stjórn félagsins fór þess á rná jafnvel segja um Black-,
elsen er las upp, Einar Knst jeit við ríkisstjórnina, að at- pool líka. Ólíklegt er að Hudd,
jansson operusongvan, Elsa hugað verSi um afnám vega- “ - - " ' ‘ !
Sigfúss öngkona, Tore Seg prefa til hinna Norðurland-
elcke leikkona er las upp,
söngkonan Lullu Zieglei', rit-
ÞINGMAL
Efling brúasjóðs er
mikið nauðsynjamál
IJr framsöguræðu Páls Porsteiussonar
Heimaliðin virðast hafa!
mun meiri möguleika til sig-!
urs í flestum leikjunum. Þó!
: eru á seðlinum nokkrir erf- j
iðir leikir.’ Bolton hefir staö- i
ið sig vel heima, og á að hafa 1
meiri möguleika til sigurs, i
þrátt fyrir góða leiki Úlfanna
ao undanförnu. Cardiff er
erfiðasta 1. deildar liðið til
að geta á. Hinn mikli sigur
Burnley á laugardaginn ætti j
íþó að tryggja heimasigur. —|
Liverpool er mistækt, t. d.'
anna, sem er í samræmi við
það, sem gildir í hinum lönd-
unum.
stiöm er hélt fyrirlestur og Fjárhagur Norræna félags
finnsld óperusöngvarinn ins er sæmilega góður. síð.
Lauri Lathinén og óperusöng asta Alþingi sýndi félaginu
konan Anna Muutanen sungu og starfsemi þess þann skiln-
Söngmenn úr „Fóstbræðrum ‘ ing Qg soma að liæ^]ja styrk
hafa sungiö og ýmislegt inn til þess ur hr. 5 þus. t
fleira hefir verið til skemmt-, 15 þúsund
unar á fundum félagsins. J Urn lramtiðarstarfið sagði
Þijátíu ára afmælis félags . f0rmaðuri að gert væri ráð
ms var hátiðlega minrist 8. fyrir skemmtifundi í nóvem-
nóveniber síðastliðinn. For- ðeri þar sem námsfólki og
seti Islands, forsætisráðherra oðru starfandi ungu fólki
og fulltrúar allra Noröur-
landa voru viðstaddii'
ersfield nái meira en jafn-
tefli í Newcastle. Portsmouth ’
vann í Sheff. í fyrra. Þrír síð
ustu leikirnir eru frá 2. deild.
Fulham á að vinna Don-’
caster, og einnig ætti Rot-
herham, sem er efst, að vinna
Everton. —
Danska STEF stöðv
ar greiðslur vegna
,Hreðavatnsvalsins’
Sem kunnugt er sendi ís-
frá Norðurlöndum, sem hér
°g er> yröí boðið.
fluttu ræður og óperusöngv-| Luciúhátíð yrði þann 13. .... ......D. .. _____ „
arinn Jussi Björling frá óper clesem-Der eins og Venja væi'i lenzka STEF sambandsfélagi
uuni í Stokkhólmi söng. 170 til og næsta sumar væri gert' sínu í Danmörku „Hreða-
manns íck þatt í afrnælis- j rað fyrir að fulltrúafundur j vatnsvalsinn“ eftir Reýni
hófinu. Auk þess gekkst fé- j alira fé]aganna á Norðurlönd Geir, til samanburðar við
>agið fyrir tveim opinberum um yrði liaður lier á íslandi. lagið „Lone og lille Lasse“,
sörigskemmtunum, þar sern Þá gat hann þess að til stæöi
! sem danska tónskáldiö
Jussi Björlmg söng i Þjóð- ^ að clanski rithöfundurinn Sophus Brandholt var talinn
leikhúsinu fyrir fullu húsi. j jorgei-i Bukdal, sem allra 1 höfundar að. Bað íslenzka fé
Ágóðinn af . annarri söng- manna hezt hefir talað máli.lagið um úrskurð dómnefnd-
skemmtuninni rann _til 0kkar íslendinga í Dan- j ar danska félagsins, um það
Barnaspitalasjóðs Hringsins mörku, um endurheimtun hvort væri um ritstuld að
og nam sú upphæð kr. 39.523.: handritarina, kæmi hingað í ræða. Nú hefir borist svar
Nefnd til þess af Is-, vor a vegum félagsins. i um að ráðunautur dómnefnd
lands halfu, að endurskoðaj „NQT-rgen. jðl“ koma fyrir ar danska félagsins hafi fall
kennslubækur Norðurlanda í .jóiin, en verða nú sem mynda ist á að lögin séu svo lík að
sögu var skipuð. á árinu og ðok( með myndum af göml- j félagið hefir stöðvað allar
eiga sæti í henni þeir Svein- j Um byggingum í höfuðborg-' greiðslur til dönsku rétthaf-
björn Sigurjónsson kennari, um hinna Noröurlandanna. j anna vegna lagsins. Endan-
Þoikell Jchannesson prófess-j fór fram stjórnarkosn-: legur úrskuröur biður máls-
or og Þórhallur Vilmundar- j ing yar Guðlaugur Rósin- höfðunar.
Eins og kunnugt er, var
brúin á Jökulsá í Lóni, sem er
önnur lengsta brú landsins.
fullgerð haustið 1952 og vígð
s. 1. sumar. Hún var byggð fyr
ir fé úr brúasjóði fyrir ötula
forgöngu Páls Þorsteinssonar
alþm. og samkvæmt ákvörð-
un samgöngumálaráðherra
og fjármálaráðherra í fyrrver
andi stjórn. —
Nú hefir Páll Þorsteinsson
ásamt Halldóri Ásgrímssyni
og Jörundi Brynjólfssyni, bor
ið fram frv. um að efla brúa-
sjóð með það fyrir augum að
hraða meira en ella bygginu
stórbrúa. — Við 1. umræðu
málsins í nd. fórust Páli þann
ig orð:
— Árið 1939 báru þrír þing
menn Framsóknarflokksins í!
Ed. fram frv. um brúasjóð. j
Samkvæmt frv. átti sjóður-J
inn að fá tekjur af hluta af,
benzínskatti, er samsvaraði j
einum eyri af verði hvers;
benzínlítra, en fé sj óðsins'
skyldi varið til að greiða
kostnað við að brúa hinar
stærstu ár í landinu. Flutn-
ingsmenn þess frv. færðu
skýi’ rök fyrir því, að ekki j
myndi takast með fjárveit-
ingum hvers árs að fá nægi-
legt fé til að standast kostn-
að við stórbrýr jafnframt
því sem brúaðar væru smærri
ár í mörgum héruðum.
Rangæingar höfðu farið þá
leið aö safna lánsfé í héraði,
svo að unnt yrði að brúa fyrr
en ella stórvötn í þeirri sýslu,
en ríkissjóður endurgreiddi
lánin á næstu árum. Á þann
liátt skiptust framlög ríkis-
ins til þeirra mannvirkja á
nokkur ár. Augljóst var, að
sú leið var ekki fær i öllum
! liéruðum og myndu þá mörg
j stórvötn verða óbrúuð
' næstu áratugi, nema gerðar
I yrðu sérstakar ráðstafanir í
' þessu efni.
Með stofnun brúasjóðs
Imyndi safnast fé á einu til
jtveimur árum til að stand-
ast kostnað við eina stórbrú
son magister.
Þá hefir félagið haft milli-
göngu um útvegun ókeypis
skólavistar í skólum á Norð-
urlöndum. í vetur njóta 13
íslenzkir nemendur ókeypis
skölavistar i lýðháskólum og
húsmæðraskólum í öllum
Norðurlöndunum á vegum fé
lagsins, fles’tir í Svíþjóð eða
7 samtals. Á íslandi njóta nú
2 nemendur frá Svíþjóö sömu
kjara. í vetur.
Til stóð<4ð efnt yrði til „ís-
lenzkrar viku“ í Stokkhólmi
á síðastliönu ári og stóð
Stokkhólmsdeild Norræna fé
lagsins í Svíþjóö fyrir því.
Ráðgert var að þar yrðu leik-
sýningar á hlutum úr „ís-
landsklukkunni“ eftir Hall-
dór Kiljan Laxness og
„Gullna hliðinu“ eftir Davíð
Stefánsson og auk þess mál-
verkasýning. Tíminn fyrir
þessi hátíðahöld hafði þrisv-
kraná endurkosinn formaður
í einu liljóði. Aðrir i stjórn
voru kosnir: Arnheiður Jóns
dóttir kennslukona, Gylfi Þ.
Gíslason prófessor, Klemens
Tryggvason hagstof ust j óri,
dr. Páll ísólfsson, dr. sigurð-
ur Þórarinsson og Vilhjálm- J
ur Þ. Gíslason útvarpsstjóri. j
Endurskoðendur .voru kjörn'
ir þeir Pétur Jónsson gjald-
keri og Þorvarður Árnason
verzlunarstjóri.
Norðmenn vilja
rækta meira sauðfé
Norska blaðið „Gula Tid-
end“ skýrði nýlega frá því,
að sauðfjáreign Norðmanna
næmi 2,25 milljónum. Segir
blaðið, að Norðmenn ættu að
auka sauðfjárrækt sína stór
lega, enda sé Noregur bezt
allra Norðurlanda til sauðfjár
ræktar fallinn. Sem dæmi
um, hversu Noregur sé á eftir
öðrum sauðfjárræktarlönd-
um, bendir blaðiö á, að kinda
kjötsmagnið í Noregi nemi
aðeins 5 kg. á mann, en í Bret
landi sé neyzla kindakjöts
þrisvar sinnum meiri og á ís-
landi 6—7 sinnum meiri.
í senn.
j Frv. þetta hlaut ekki af-
'greiðslu á því þingi. Á þingi
! 1940 var frv. flutt aftur. Þá
Jvar það fellt í Ed. með jöfn-
' um atkvæðum. En árið 1941
j tókst aö fá lögfest ákvæði um
, brúasjóð og voru tekjur sjóðs
j ins þær sömu og lagt hafði
1 verið til 1939. Var þá jafn-
framt ákveðið, að fyrst
skyldi smíða brú á Jökulsá á
Fjöllum fyrir fé sjóðsins.
Nýsköpunarstjórnin svipti
brúasjóð tekjum sínum.
Á þingi 1943 fluttu tveir
I þingmenn Framsóknarflokks
j i-ns fi’v. um að efla brúasj óð
imeð því að hækka tekjur
hans um helming og var það
samþykkt. Stóð svo fram á
, þingið 1945. Þáverandi fjár-
í málaráðherra lagði til, að
brúasjóður yrði sviptur tekj-
J um sínum, og fénu ráðstafað
á annan hátt. Það var sam-
J þykkt af þáverandi þing-
, meirililuta og gekk sú skipan
í gildi meö lögum nr. 53 1946
cg hélzt óbreytt um þriggja
ára skeið. En 1949 var aftur
lögfest, að hluti af benzín-
I skatti rynni í brúasj óð og
neniur sú fjárhæð 5 aura
gjaldi af hverjum benzínlitra.
Páll Þorsteinsson
Koscnaður vio að örúa
hvert stórvatn í landinu
skiptir milljónum króna.
Reynslan hefir staðfest þau
rök, að seint gangi að safna
svo miklu fé með hinum
venjulegu fjárveitingum til
brúagerða i fjárlögum hvers
árs, sem þarf til hinna
stærstu brúa, jafnframt, því
sem dreifa þarf brúafé i flest
héruð landsins til smærri
framkvæmda, sem nauðsyn-
legar eru. Á árunum 1945—
’48 var veitt nokkurt fé til
brúa á Þjórsá, Blöndu og
Jökulsá í Fljótsdal. En engin
þessara brúa var byggð á
þeim árum, sökum þess að
fjárveitingar voru ekki nægi
iega háar.
I
Framkvæmdir á vegum
brúasjóðs.
; Fé brúasjóðs var í fyrstu
varið til að brúa Jökulsá á
Fjöllum samkvæmt ákvæðum
laganna frá 1941. Og eftir að
sjóðurinn fékk að nýju viss-
ar tekjur hafa verið kostaðar
að nokkru leyti af fé hans
brýrnar á Þjórsá, Blöndu,
ÍJökulsá í Fljótsdal og Skjálf
andafljót i Bárðardal og að
öllu leyti brú að Jökulsá í
Lóni. Nú er og hafin brúar-
gerð á Hvítá í Árnessýslu fyr
jir fé brúasjóðs.
j Þrátt fyrir það, sem unn-
izt hefir, er eftir að leysa af
hendi mörg og stór verkefni
■ á þessu sviði. Smíða þarf að
( nýj u stórbrýr á nokkrum stöð
um í staö annarra, sem eru
að falli komnar. Sem dæmi
um það má nefna brú á Lag-
arfljót og á Jökulsá í Axar-
firði. — Og enn eru stórfljót
í sumum landshlutum óbrú-
uð. Ennþá eru þau farar-
tálmi milli héraða eða kljúfa
blómlegar byggðir.
Með frv. þessu, er ég flyt
ásamt háttv. 2. þm. N.-Múl.
og háttv. 1. þm. Árn. og hér
er til umræðu, er lagt til að
efla brúasjóðinn með því að
auka tekjur hans um helm-
ing frá því sem nú er í pví
skyni að hraða meira en ella
nauðsynlegum framkvæmd-
um á brúagerðum. Hér er þó
ekki lagt til að hækka benzín
skattinn í heild frá þvi sem
nú er.
Það er augljóst, að þær
framkvæmdir eru mjög mik
ilvægar, sem miða að því að
tengja sveit við sveit, bæta
aðstöðu manna í lífsbaráttu
þeirra og skapa skilyröi til
aukinnar framleiðslu í ýms-
um héruðum. —