Tíminn - 22.10.1953, Síða 4

TÍMINN, fimmtudaginn 22. október 1953.
239. b!að.
1 ■1
Samanburður á tryggingalö:
jöf Norðurlandaþjóðanna
Félagsmálalöggjöf Norður-
landaþj óðanna fimm mun,
þegar á heildina er litið, vera
hin víðtækasta í veröldinni.
Að vísu mun félagsmálalög-
gjöf Nýsjálendinga og Breta
standa framar í fáum ein-
stökum atriðum og muri þó
álitamál hvort þau atriði eru
heppi-legri í félagsmálastarfi,
þegar fyrst og fremst er haft
í huga að skapa aímenningi
það öryggi, sem nauðsynlegt
er til vaxandi og þroskaöri
félagsmálalöggjafar í fram-
tíðinni.
Samstarf milli Norður-
landaþjóðanna á sviði félags
málefna verður með hverju
ári sem líður meira og full-
komnara — og nægir í því
sambandi að benda á samn-
inga þá sem undirritaðir voru
í sumar hér í Reykjavík um
gagnkvæm réttindi.
Starfsemi almanna-
trygginga.
Á félagsmálafundi, sem
haldinn var í Kaupmanna-
höfn árið 1945 var ákveöið
að sett yrði á stofn nefnd
sérfræðinga til þess að at-
huga og gera tillögur um sam
ræmingu á félagsmálastarf-
semi Norðurlandaþjóðanna
og gefa út skýrslur um starf-
semi almannatrygginga í
löndunum. Skipuðu Norður-
löndin fjögur fulltrúa nokkru
síöar í nefndina, en ísland
hefir.nýlega tilnefnt fulltrúa
í hana. Nefndin hefir unnið
gott starf og gaf liún út hag-
skýrslu am skipulag, tekjur
og útgjöld til tryggingamála
i þessum fjórum löndum og
lagði fyrir félagsmálaráð-
herrafundinn, sem haldinn
var hér i Reykjavík um miðj-
an júlí í sumar. í þessari
skýrslu fær maður glöggt yf
irlit yfir starfsemi almanna-
trygginganna á Norðurlönd-
únum fjórum, en ísland er
ekki með þar sem það átti þá
ekki fulltrúa í nefndinni.
Hér á eftir er birtur út-
dráttur úr skýrslunni, en
sambærilegar tölur héðan
eru teknar með svo að al-
menningur geti gert saman
burð. Tölurnar eru frá ár-
inu 1949/1950. Breytingar
hafa átt sér að sjálfsögðu
stað síðan — og ekki sízt
hér á íslandi — og til mik-
illa hagsbóta fyrir hina
tryggðu. Gefur þetta yfir-
lit því ekki til fulls rétta
mynd af starfseminni eins
og hún er í dag heldur eins
og hún var fyrir þremur ár-
um, en í meginatriðum fylg
ir hún sömu reglum.
Víðtækastar sjúkra-
tryggingar á íslandi.
Sj úkratryggðir voru árið
1949, miðað við fullorðna: Á
íslandi 85% þjóðarinnar, í
Noregi 79,4%, í Danmörku
77,4%, í Svíþjóð 55,6%, en í
Finnlandi voru aöeins 4,5%
þjóðarinnar sjúkratryggðir.
— Meðálútgjöld sjúkrasam-
laganna og til sjúkradagpen-
inga á tryggðan voru: fsland
kr. 275,00, Noregur N.kr. 107,
.90, Svíþjóð S.kr. 50,74, Dan-
mörk D.kr. 67,98. Útgjöld
sjúkratrygginganna eru því
langhæst hér á landi.
Iðgjöldin voru eins og hér
segir: ísland: Frá hinum
tryggðu kr. 160,00. Framlag
liins opinbera (ríkis og bæja)
kr. 127,00, framlag atvinnu-
rekenda kr. 10,00. — Noregur:
Iðgjald hins tryggða N. kr.
66,22, frá hinu opinbera N.
kr. 27,52 og frá atvinnurek-
endum N. kr. 15.44. — Sví-
þjóð; Frá hinum tryggðu S.
kr. 34,59 og S. kr. 17,57 frá
hinu opinbera. — Danmörk:
Frá hinum tryggðu D. kr. 48,
66 og frá hinu opinbera D.
kr. 15,96.
ísland og Noregur hafa því
hæðst iðgjöld og bæði löndin
fá framlög frá atvinnurek-
endum og eru framlög þeirra
þó miklu hærri í Noregi. í
I báðum löndum greiða trygg-
ingarnar miklu meira vegna
hinna tryggðu.
í sjúkradagperiinga var
greitt: Noregur: N. kr. 25,52
að meðaltali til hins tryggða.
— ísland kr. 26,40. — Sví-
þjóð: S. kr. 23.94. — Dan-
mörk: D. kr. 4,44.
Útgjöld til lyfja voru mið-
uö við tryggðan: ísland kr.
63,75, Danmörk D kr. 6,65,
Sviþjóð S. kr. 1,89 og Noreg-
ur N. kr. 0,41.
f læknishjáfp var greitt:
ísland kr. 82,50, Danmörk D.
kr. 21,91, Noregur N. kr. 21,98
og í Svíþjóð S. kr. 8,91. — Út-
gjöld íslendinga eru því lang
mest bæði í lyf og í læknis-
kostnaö. Reksturskostnaður
þ. e. kostnaður viö rekstur
sj úkratrygginganna er hins
vegar alljafn í löndunum. ís-
land, miðað við hvern tryggð
an, kr. 25,00, Svíþjóö S. kr.
6,89, Danmörk D. kr. 8,03 og
Noregur N. kr. 5,93.
Fleiri læknar á íslandi.
Fjöldi lækna og hjúkrun-
arkvenna var í löndunum ár-
ið 1949, miðað við 10000 í-
búa: Tannlæknar; Danmörk
4, Noregur 5,2, Svíþjóð 4,6,
ísland 1,8. — Læknar; ís-
land 11,5, Danmörk 10,2,
Noregur 8,8, Svíþjóö 6,9 og í
Finnlandi aðeins 4,7. —
Hjúkrunarkonur: Danmörk
21,9 á hverja 10,000 íbúa,
Noregur 21,9, Finnland 15,1,
Svíþjóð 14,8 og á íslandi 10.
Sjúkrarúm voru á hverja
10,000 íbúa: Danmörk 59,6,
ísland 56,3, Svíþjóð 51, Noreg
ur 49,2 og Finnland 32,7. —
Hins vegar munu allmörg
sjúkrarúm hjá okkur koma
að takmörkuöum notum, þar
sem þau eru í sjúkraskýlum
út um land, sem standa auð
tímunum saman.
Samkvæmt þessu höfum
við hlutfallslega fleiri lækna
en bræðraþjóðir okkar, en
miklu færri tannlækna. Þá
höfum við miklu færri hjúkr
unarkonur en þær, en hins-
vegar eigum við allt að því
jafnmörg sjúkrarúm og Dan-
ir, sem standa fremstir í því
efrii.
Samkvæmt skýrslunni fá
allir, sem orðnir eru 67 ára
ellistyrk í Svíþjóð, í Dan-
mörku aðeins 59% þeirra og
í Noregi 57%. Hér á íslandi
miöast ellilaun við 67 ára
aldur eins og annars staðar
á Norðurlöndum. Á árinu
1949 fengu 937 hjón og 6051
einstaklingar ellilífeyri. Sam
kvæmt þessu nutu því um 81
af hur.draði þeirra, sem orðn
ir voru 67 ára, ellilífeyris.
Þess skal þó getið að af þeim
sem ekki nutu ellilífeyris al-
mannatrygginganna nutu um
2,3% hærri lífeyrissérsjóða —
og má því segja að alls hafi
um 83% gamalmenna hér
notið ellilífeyris.
EHitryggingar.
Ellitryggingar og ellilífeyr-
ir fyrir hjón nam á þessu
árí í löndunum eins og hér
segir: Danmörk D. kr. 3.115,
00, Svíþjóð S. kr. 3.380,00,
Noregur N. kr. 2.640,00, Finn-
land (finnsk mörk) 18491,00
(um 2.310,00 ísl. kr.) og á ís-
landi miðað við fyrsta verð-
lagssvæöi kr. 6.048,00. —
Ellilífeyrir til einstaklinga
nam: Svíþjóð S. kr. 2.230,00,
Danmörk D. kr. 2.077,00, Nor-
egur N. kr. 1.620,00 og á ís-
landi kr. 3.780,00. (10% upp-
bót var greidd á ellilífeyrir
síðari helming ársins). Svíar
virðast því hafa haft full-
komnastar ellitryggingar á
þessu ári.
Ekki er hægt aö bera sam-
an ekknatryggingar í lönd-
unum.. í Danmörku, Noregi og
Finnlandi eru ekki greiddar
ekkjubætur, en aftur á móti
í Svíþjóð og hér á landi. í
Svíþjóð fengu tæplega 5 af
hundraði allra ekkna í iand-
inu ekkjubætur. Var hæðst
tillag til þeirra S. kr. 1.610,00
að viðbættum kr. 250,00 fyrir
hvert barn, en lægsta tillag
kr. 630,00 og kr. 250,00 á barn.
Ekknabæturnar eru í Svíþjóð
grciddar til ekkna, sem orðn-
ar eru 55 ára þegar þær missa
maka sinn og hafa verið gift-
ar í 5 ára. Þess skal getið, að
í .Danmörku er ekkjum greidd
ar kr. 504,00 á barn hæðst,
en lægst kr. 372,00.
Ekkjubætur.
Ekkjubætur eru hér á landi
tvenns konar og greiðast til
þeirra, sem ve'rða ekkjur und
ir 67 ára. Allar ekkjur, sem
ekki eru komnar á ellilífeyris
aldur fá bætur í 3 mánuði
eftir dauða maka kr. 600,00
í grunn á mánuði. Eigi ekkj-
an börn undir 16 ára aldri
fær hún bætur í næstu 9
mánuði kr. 450,00 í grunn á
mánuði eða samtals í 12 mán
uði auk lífeyris með börnum
sínum þar til þau veröa 16
ára. Sé ekkjan á aldrinum 50
—67 ára þegar hún verður
ekkja, eða hættir að taka
barnalífeyri, kemur lífeyris-
réttur til greina þar til elli-
lífeyrisréttur kemur til.
Á árinu 1949 fengu 332 ekkj
ur bætur samtals kr. 600 þús.
(Ekkjurnar éru nokkrum
færri þar sem nokkrar þeirra
fengu bætur úr fleiri en sín-
um flokki).
Þá fengu 1072 bótaþegar
óendurkræfan barnalífeyri
fyrir samtals 1979 börn, eða
rúmlega 3,7 milljóirir króna.
Endurkræfan barnalífeyri
fengu 1405 bótaþegar fyrir
1818 börn, kr. 3,8 milljónir.
Fjölskyldubætur fyrir 4.
barn og fleiri fengu 2804 fjöl
skyldur fyrir 5041 barn kr. 4,
5 milljónir. Þannig fengu á
árinu 1949 5281 bótaþegar
barnalífeyri fyrir 8838 bcrn.
Barnalífeyririnn nam því 12
millj. kr.
Samkvæmt þessu stöndum
við framarlega hvað snertir
(Framh. a tí. síðu.*
Jón bóndi hefir kvatt sér hljóðs
og ræðir um kartöflur og vínber:
„Fyrir nokkru skrifaði Björn Guð
mundsson skrifstofustjóri Græn-
rr.etisverzlunar ríkisins grein í
Tímann a'ð gefnu tilefni um kart-
öfluinnflutninginn í sumar og fleira.
Hann ræddi það af hreinskilni og
þekkingu. Óþarflega mikilli þekk-
ingu virðist höfundur Reykjavíkur
tréfs Morgunblaösins álíta. Ef sá
rökvana maður, sem Reykjavíkur-
bréfið skrifar í Mbl. ætti brot af
framsjni Njáls, þá hefði hann getað
sagt mér og öðrum bændum strax
í vor um liið dásamlega sumar,
sem er að kveðja. Þá hefðum við
jafnvel getað sparað okkur helm-
ing af venjulegum áburðarkaup-
um. En það láoist honum, þeim
vísa manni. Eftir á segist hann
geta verið vitur.
En þegar Björn bendir á vafa-
saman imifiutning banana og fleiri
ávaxta, sem gæðinsar Mbl. stóðu
fyrir á sarna tíma og innlenda
gróðurhúsaframleiðslan var að
koma á markaðinn, þá fer Morgun-
blaðshöfundurinn að dæmi strúts-
íns, þegar hann er á flótta og
stingur toppstykkinu sem fastast í
Sinn eigin poka og læzt ekkert sjá
og ekkert skilja. Sem bóndi hef
ég aö vísu samúð með höfundi
Reykjavíkurbréfsins, skil að hann
iangar að eiga æta tuggu handa
gæðingunum sínum og vilji breiða
yfir þá eftir vel stiginn sprett, sér-
staklega þar sem þeir eru í æö'i
brúkun nú um sinn, þar sem ekki
iíður ár á milli erfiðra ferða, en
ferðalög eru dýr og reyna á þolið,
enda er rfú þessa dagana verið að
stinga upp í þá lostætum vínberj-
um, sem væntanlega viðhalda fjör
inu.
Eftirtekt vakti það í grein Björns
að þeir aðilar, sem verkum ráða á
Keflavíkurfiugvelli geta verzlað og
flutt inn kartöflui' utan við Græn-
metisverzlun ríkisins. Vill ekki Mbl.
Ijá því lið, að kippa þvx í lag? Og
hvernig er með skipafélögin? Mega
þau gera innkaup til eigin nota toll
frjálst á erlendum markaði? Höf-
undur Reykjavíkurbréfsins vill
máske upplýsa það í næsta bréfi.
flokki sem þeir standa, að taka
höndum saman og reyna að gera
sitt bezta til þess að sá fengur verði
að sem mestum notum“.
i
|
Jón bóndi hefir lokið máli sínu,
en svo er liér bréf frá Vilhjálmi
Jónssyni:
I
| „Hvað er Iýðræði? Er lýðræði að
minnihlutinn ráði? Spyr sá, sem
ekki veit. Mér datt í hug, þegar ég
sá fyrirhugaða dagskrá útvarpsins
n. k. vetur, að ekki væru ráðandi
ineixn útvai'psins af baki dottnir.
Það var aðalúrbótin, að bæta við
tónleikana. Einmitt þann lið, sem
meiri partur þjóðarinnar vill ekki
, hafa í jafnríkum mæli og það er
i útilátið. Svo eru þessir ráðandi
menn að gefa út, að fólkið hafi
, ekki vit á þessu. Ég ætla að segja,
j' að talsvert af þessu fólki, sem ekki
vill svona mikla tónleika, kann
bæði söngfræði og sömulelðis að
spila á hljóðfæri.
! Hér um árið var gerð nokkurs
konar skoðanakönnun og voru um
, 80% hlustenda, sem ekki vildu tón
t leika, ^n 20% með þeim. Líkt mundi
enn þá ef atkvæðagreiðsla færi
fram yfir landið. Hér um árið voru
hlustendur hvattir til að láta til
sín heyra og skrifa útvai'pinu bréf
og láta skoðanir sínar í ljósi og
var það albezta skemmtun. sem
útvarpið hefir flutt. En galli var
á að bezti mergurinn var oft slit-
inn úr sanihengi, svo að bréfin voru
ekki eins áheyrileg.
/ mörg ár hafa hlustendur verið
óánæ’gðii’ með útvarpið, en það er
eins og að slá í stein með lófunum
að gera umkvartanir. Það er að sjá,
að einstakir menn í Reykjavik hafl
atvinnu af þessurn hljómleikum,
enda Reykjavík þjóðin!!! Hina varð
ar þá ekki ,um, þeir mega borga
I brúsann.
j Útvarpsstjóri hefir sagt, að rétt-
! mæt gágnrýni væri heilbrigð. En
jhvað er réttmæt gagnrýni? Við,
s sem í meirihluta erum, teljum rang
I læti að kasta aðfinnslum okkar fyr
, ir borð og að minnihlutinn ráði,
j Einræði viljum við ekki. Við viljum,
að allir fái eitthváð að heyra, en
gangi ekki neitt á rétt annarra.
Allir hugsandl menn vita það, | Væri cklti rétt að stytta hljómlistar
að hin geysimikla framleiðsla á kart! þáttinn og lofa útvarpshljómsveit-
öflum er vandamál, sem þarf að ' inni að hvíla sig. Það myndi spara
(leysa ef vel á að fara og þar dugir
ekki Grænmetisverzlun ríkisins ein
1 til, hversu vel, sem forráðamenn
1 hennar vilja, heldur þurfa allir
ábyrgir og velviljaðir menn, hvar í
mikil útgjöld".
Vilhjálmur hefir lokið máli sínu,
Starkaður.
I
Bifreiðar af öllum stærðum og gerðum.
Eilthvað fyrir alia
Greiðsluskilmálar oft mjög hagkvæmir.
Bif reiöasalan
Bókhlöðustíg 7. — Sími 82168.

Jarðarför mannsins míns,
JÓNS GÍSLASONAR,
Eystri-Loftsstöðum,
fer frarn frá Gaulverjabæ föstudaginn 23. október.
Athöfnin hefst með bæn að heimili hins láína kl. 1 e. h.
Ferð verður frá Ferðaskrifstofunni kl. 10.
Jóhanna Kristjánsdóttir.