Tíminn - 21.02.1954, Blaðsíða 7

TÍMINN, sunnudaginn 21. febrúar 1954.
7
43. blað.
Sunnud. 21. febr.
Fréttabréf frá
Eftir málefnum
TiSindalaust hefir verið á Al--'
þingi þessa viku. Pátt hefir komið
fram af nýjum málum og umrseð-
ur verið bragðlitlar. - - i
í neðri deild hefir það verið einna
^ helzt til tíðinda, að deilt hefir verjð
0§ BOrgafSlJOrmn nokkuð um hlutafélagalögin, er
voru þar til 2. umræðu. Helzta
Hér í blaðinu hafa hvað eft- deiluefnið hefir verið það, hvort
ir annað verið fserð rök að, lágmarkstala hluthafa skyldi hækk
því,. að brunatrýgglngar í [ uð úr 5 í 7. sýnist þetta ekki stórt
Reykjavík væru orðnar mjög atriði, en þó. getur það í víssum
óhagstæðar fyrir húseigend- J tilfellum verið til bóta. Þá lauk
ur. Reykj avíkurbær bauð í deildinni 1. umræðu um frv. um
tryggingarnar út 1943 Og var stofnun lögreglustjóraembættis á
á næsta ári samið um þær við Keflavíkurflugvelli og urðu þær
það félag, sem lægst tilboð
gerði, til fimm ára. Ef samn-
minni en horfur voru á í fyrstu.
í efri deild hefir það gerzt merk-
ingnum væri ekki sagt upp' ast tíðinda, að forseti veitti Pinn-
á tilsettum tíma, skyldu þeir'
framlengjast af sjálfu sér í
önnur fimm ár. Af hálfu bæj-
arstjórnarinnar. var ákveðiö
að segja samningunum upp,
þegar fyrsta fimm ára tíma-
bilið var liðið, en borgarstjór-
inn hagaði uppsögninni þann-
ig, að hún reyndist ólögleg.
í blöðum kommúnista og
jafnaðarmanna er nú varpaffi
arbotni, eða nánar tiitekið orku ýmsu ófögru að Framsóknar-
Dynjandisár og Svíiiár, sem falla J mönnum j tilefni af því, aff
þeir hafa tekið upp samstarf
við Sjálfstæðismenn í hæjar-
stjórn Siglufjarðar og Vest-
m.eyja. Svipaðan skæting
Þorsteinsson
í Dynjandisvog, og Mjólkár og Hofs
ár, sem falla ofan í botn Borgar-
fjarðar.
Aliar þessar áætlanir voru mið-
aðar við orkuframleiðslu vegna
stóriðju (aluminiumvinnslu í Eyr-
arfjalii hjá Plateýri), og voru að-
aldrættirnir í virkjunartilhögun
samkvæmt tiUögum Hóuts verk-
fræðinss þessir:
Áfnár fjóf-ar, sem áður voru
nefndar, Dynjandisá, Svíná, Mjólk-
á og Hofsá, skyldu leiddar saman
uppi á háiendisbrúninni. Orku-
verið átti áð byggja við Mjólká, þar
eð leiða átti Dynjandisá, Svíná og
Hofsá i hana. Pallhæðin, sem með
. þessari tilhögun notaðist var 300
|m., og þrýstivatnspípan ekki nema
000—1000 m.
' Með þessari virkjunartilhögun
taldi norski verkfræðingurinn að
hægt væri að fá þarna 30 þúsund
hestöfl fimm mánuði ársins, en
rúmlega 50 þúsund hestöfl sjö mán-
uði ársins.
I En það sat við undirbúninginn
einn. Af framkvæmdum varð ekki
boga R. Valdimarssyni þunga á-
minningu, er hann mætti á þing-
fundi í fyrradag, en það rnutí hafa''
verið íyrsti eða annar fundurinn, da's. Tálknafjarðar og Patreksfjarð
er Pinnbogi mætti á eftir þing- ar °S norður á bó§inn lil ^ingeyr-
hléið. Hafa nú fiestir eða allir þing- ar- Suðureyrar, Bolungavíkur, Súða
menn efri deildar fengið áminn- j vikur °S Hnífsdals og Isafjarðar.
ingu hins nýja forseta vegna lélegr- j Ríkisstjórninni heimilast að taka
ar fundarsetu, en þeir virðast lítt ián fyrir hönd rikissjöðs eða á-
Framlengdust samningarnir j iáta sér segjast við það. | byrgjast íán, sem rafmagnsveitur
þannig af sjálfu SÓr næstu í sameinuðu þingi gerðist það ríkisins taka, allt að 60 milljónum neitt vegna fjárskorts'
fimm ár. markverðast, að þar lauk fyrri um- króna, eða jafnrildi þeirrar upp-
Það eru þannig liöin meira ræðu um þá tillögu Hermanns Jón- hæðar í erlenari mynt, til greiðslu Dynjandisvirkjun
en 10 ár siöan _ brunatrygg-(assonár að skipuð yrði nefnd til stofnkostnaðar þeirra mannvirkja, hafnað 1946.
ingarnar voru seinast boðnar þess að gerá tillögur um heildar- 1 Sem áður getur. Af þeirri upp-
út, en á þeim tíma hefir skipúlag spítalamála og aukna hæð má taka sem lán úr raforku-
margt gerzt, er gerir lækkun' heilsuvernd. sjóði samkvæmt 1. lið 35. gr. raf-
iðgjaldanna eðlilega. Bruna-j Vonir standa nú til þess, að þing ! orkulaganna allt að 20
rnat á húsum hefir t. d. stór-’störfin taki að fjörgast. Eftir helg-'króna, þó eigi meira en nemur l/3
hækkað Og ætti það að auö-,ina er von á nefndaráliti frá alls- jhluta af stoínkostnaði mannvirkj-
velda iðgjaldalækkun. Ný' herjarnefnd efri deildar um áfeng- ; anna
tryggingafélög háfa komið til islagafrumvarpið, en hún Jrefir
hafa íhaldsblöðin Iíka veriffi
að birta undanfarið vegna
þess, að Framsóknarmenn
hafa samstarf viff kommún-
ista í bæjarstjórn Akraness
og í hreppsnefnd Borgarness,
Rvammstanga og víðar. Einn-
ig hafa þau deilt' á Fram-
sóknarmenn fýrir samstarf
við Alþýðuflokkinn I bæjar-
stjórn ísafjarðar.
Það, sem hér hefir gerzt,
er þó ekki nema í samræmi
við þaff, sem Framsóknar-
menn lýstu yfir fyrir bæjar-
og sveitastjórnarkosningarn-
ar. Þeir lýstu yfir því, að þeir
myndu vinna eftir málefn-
um á hverjum stað. Af hálfu
heildarsamtaka flokksins var
það látið afskiptalaust, hvern
ig flokksfélögin kysu að vinna
í hverju einstöku tilfelli. Þaff
yrði að miðast við aðstæður
og málefnin í hverju einstöku
byggðarlagi. Málefnin yrðu
fyrst og fremst að ráða því,
Það gerist svo næst í pessum hvcrnig samstarfinu við aðra
málum, að sérstakt hlutafélag flokka yrði háttað.
miiiiónum ”°rkuver Vestfjarða h' f-“ fékk verk I Það er vegna þess, að Fram
“ ,7 fræðinB tU að gera áætlun um virkj sóknarmenn hafa þannig lát-
un Dyndandisár á ámnum 1942-; ið málefnin ráða, að glund-
44. Ur framkyæmdum varð hins roða hefir verið afstýrt i mörg
Þá seeir í frumvarninu að fram- 1 Vegar ekkl' Anö 1945 gerði BV0 um bæjarfélögum Og sveitar-
Þá segir frumvarpmu, að fiam danska flrraaS Hójgaard & Schultz félöirum að undanförnU og
... , , kvæmdir skuli ekki hefjast fyrr en nýja áætlun á vegum ríkisstjórn-' verAur afstvrt framveeis
miklu rneiri samkeppni en áð- urra manaða skeið^erður nu far- íyrir liggja nákvæmar kostnaðar- ■ arinnar og var nú aðeins miðas við v™ hesf að Frams^knar
ur. ið að taka það til afgreiðslu í deild- áætlanir samkvæmt ákvæðum raf-■ virkiun nvniandisár einnav |V ^ hCSS’ að *ram , nar
í samræmi við þetta fékk inni og þykir ekki ólíklegt, að sú orkulaga, en nauðsynlegum rann-'L^ p.riað sknaði áæUun í fl°kkurmn hefir reynzt hlð já
Þórður Björnsson því fram- j málsmeðferð geti orðið Böguleg. Isóknum í því sambandi mun enn raarz 1946 og var niðurstaða þ6ss iandTTfTá^bessum SUtöff
gengt á siðastl. ari,aö samn- Vonir standa þó til þess, að málið ekki lokið. --- -— - .... ■ .... i byggjandi atl a þessum stoo
..ingunum um bruhatrygging- fáist afgreitt í þinginu.
arnar var sagt upp með lög-1 Prumvörp. þau, sem von er á sam stórhugur fyrir 40 árum.
mætum fyrirvara. Beint á- kvæmt stjórnarsamningnum, munuj j greinargerð frumvarpsins
SÖgunnar og má því vænta haft það til meðferðar um nokk-
sú, að 7000 ha. virkjun myndi kosta 1
um, hefir glundroðakenning
16,5 millj. kr„ en háspennulinur os ! ihaldsins verið afsönnuð þar.
aðalspennistöðvar um 10 millj. kr.; Vegna þessa er Framsóknar-
um i íiamkvæmd var hins vegar ekki fiokkurinn nú líka vaxandi
framhald af því var það, að tæplega komá fram í þessari viku, orkuver Vestfjarða er rifjuð upp ráðizt, enda hafði nýsköpunarstjórn fí^„r í fl.Jínrn
trvffffiníi'arnar vrðll-boðnar Út en þau eisra að f.ialla um skatta- cqcrn com cúnir vjol Vixro ViÁriiiSin ‘ i.. ______________ ___• _ I
tryggingarnar yrðu boönar Út en þau eiga að fjalla um skatta-1 saga, sem sýnir vei, hve héruðin, ’ in áhuKa fyrir öðru metía en raf-1 í10KKtUr 1 Ileslum bæjum Og-
með nægum fyrirvara. Þaö og útsvarsmál, rafmagnsmál, bygg- ' önnur en þau, sem næst eru stærstu ' orkuframkvæmdum og auk þess kauptunum landsms-
hefir hinsvegar ekki verið ingamál og rekstrarlán landbún- bæjunum, hafa verið látin afskipt töldu sérfræðingar betra að leysa
gert. Sá tírni nálgast nú óð- ' aðarins. Að undirbú.ningi þessara i þessum málum. I raforkumál vestfirzku kauptúnanna
um, að samningarnir renni út mála er þó kappsamlega unnið, en | xim þetta segir m. a. í greinar- með byggingu lítilla diesel-raf- hefir hvað eftir annað verið
Og er fresturmn til útboös því ágreiningur er enn nokkur um máls gerðinni: i stöðva á hverjum stað, og hafa þær ' afstýrt á Alþingi, þótt enginn
orðinn í stytzta lagi. j meðferð. M. a. kemur f.ram nokk- I „Þas eru nú rúm 40 ár síðan- verið reistar undanfarið. Niðurstað einn flokkur hafi lagt þár til'
X bæjarstjórninni "hpfir ur t.rppffn hlá f=;iálfíít.fPíSi«;flnlrtnnm „________I
Það er af sömu ástæðum,
sem glundroða og uppláusn
hefir ur tregða hjá Sjálfstæðisflokknum farið var að athuga og undii'búa 1 an hefir orðiö
Þórður Björnsson livað eftir varðandi það, að standa við fyrir-
annað spurzt fyrir um það, heit stjórnarsáttmálans um raf-
hvað tefði útboð á trygging- orkumálin.
unum, en fengið jafnan loð-j
in svör og óljós. . Orkuver Vestf jarða.
sú, að þær hafa meirihluta. Franisóknarflokk
virkjun vatnsfallanna fyrir botni orðið dýrar í stofnkostnaði og raf- urinn hefir heldur kosið aff
Arnarfjarðar, þó að aldrei hafi orð- ' magnsverðið mjög óhagstætt. j taka þann kost, sem skárstur
ið af framkvæmdum. Nýjar áætlanir liggja enn ekki var hverju sinni, en að láta
Það mun hafa verið árið 1912, j fyrir um það, hvað Dynjandisár-' allt lenda í öngþveiti og
sem Páli Torfason á Plateyri stofn virkjun muni kosta nú, en ljóst er stjórnleysi. Hann hefir látiff
Það er hinsvegar kunnugt, j Drátturinn, sem orðið hefir á aði íélag, sem ætlað var að vinna a öllu, að það var mikið óhapp, að málefnin ráða og því þorað aff
að forstjóri félags þess, sem því, að stjórnin leggði fyrir þingið að eilingu iðnaðar hér á iandi. Þetta ekkj skyidi hafizt handa um virkj-
nú annast tryggingarnar,
stóð framarlega- í Lýðveldis-
flokknum. Sá orðrómur hefir
líka kcmist á,.aðsamb. milli
hans og' borgarstjórans hafi
átt sinn þátt í því, að Lýð-
veldisflckkurinn féll frá fram
boði.
Forvígismenn Sjálfstæðis-
flokksins munu gera sér. Ijóst,
að erfitt er mbö ótíreyttum
iðgjöldum að framlengja
samningana vtð umrætt gróða
félag. Úrræði þeirra til að
kornast út úr þéssari klíku,
komu því í ljós á bæjarráðs-
fundi síðastl. fimmtudag.. Þar
lagði borgarstjóri til, áð bær-
inn tæki sjálfur tryggingarn-
ar í sínar hendur rneð óbreytt
um iðgjölöum. Hitt Kóm ekki
Ijóst fram, hvorÞ bænum er
ætlað það raunverulega að
taka við tryggingunum eða á
aðfeins að vera leþpur fyrir
umrætt gróðafélag.
Þótt kommúnistar og jafn-
aðarmenn taki öllum þjððnýt-
ingaráformum opnum örm-
um, fór svo í þetta sinn, að
þeim var rpteira en nóg boðið.
Þeir lögðu því til í bæjarráð-
inu, að útboð færi fram á
tryggingunum og bærinn
tæki þær ekki í sínar hend-
ur, nema ljóst væri, að hann
tillögur sínarum raforkumálin, hef-
ir nú m. a. leitt til þess, að þing-
menn af Vestfjörðum (Hannibal
Valdimaresc^i, Eiríkur Þorsteins-
son, Kjartan J. Jóhannsson og
Sigurður Bjárnason) hafa lagt
fram í neðri-'deild frumvarp til laga
um orkuver Vestfjarða. Aðalefni
þess er á þéssa leið:
„Rlfkisstjc/rnjllini er heimilt að
fela rafmágnsveitum ríkisins áð
virkja Dynjandisá í Arnarfirði til
raforkuvinnslu i allt að 7000 hest-
afla orkuveri og leggja þaðan aðal-
orkuveitú vestur á bóginn til Bíldu-
félag eignaðist vatnsréttindin þarna
og hóf undirbúning að stórvirkj-
un.
Árið 1916 fékk félagið híngað til
lands danskan verkfræðing, F. H.
Krebs, og vann hann að virkjun-
arrannsóknum við Dynjanda þá um
sumarið. Síðan var- verkinu haldið
áfram- af norskum verkfræðingi,
Hout að nafni, og vann hann að
mælii^gum á vatnasvæðinu fyrir
botni Arnarfjarðar í tvö sumur.
Gerði hann síðan áætlun og ákveðn
ar tillögur um, hvernig virkja
skyidi allt vatnsafl fyrir Arnarfjarð
unina 1946 í stað þess að byggja
dieselrafstöðvar í þorpunum.
Lærdómsrík saga.
Öll er þeSsi saga 1 sambandi við'
Dynjandisárvirkjunina lærdóms-
rík. Það er fróðlegt og uppörvandi
að sjá þann stórhug, sem ríkjandi
var í þessum málum fyrir 40 ár-
um, þegar athugaðir voru mögu-
leikar tU að koma upp stórrl virkj-
un- til að hefja stóriðju á- grund-
veUi hennar. Þeir, sem að því verki
• Framh. á 10. síðu.
gæti gert það ódýrara
tryggingafélögin.
Fulltrúar Sjálfstæðisflokks-
Ins héldu eigi að síður fast
yið hina sósíalistisku tillögu
sjna og var hún því samþ.
Ýmsum gætnari Sjálfstæðis-
mönnum mun hlnsvegar hafa
þótt nóg þoðið, og komu því
til leiðar, að málið var ekki
tekið til umræðu á bæjar-
stjórnarfundi, er haldinn var
síðar um daginn.
Það verður hinsvegar fróð-
legt að sjá, hvað framtíðin ber
í skauti sínu varðandi þetta
mál. En litið er það í samræmi
við yfirlýsingar Sjálfstæðis-
flokksins um ókosti hins op-
en inbera reksturs, ef hann tek-
ur upp forgöngu fyrir því, að
faríð verði að gera þessa
tryggingastarfsemi sósíalist-
iska, enda er hætt við, ef
Reykjavíkurbær færi inn á
þessa braut, að það ýtti undir
að stíga sporið til fuils og þjóð
nýta allar tryggingar. Það sýn
ir og áhuga Sjálfstæðisflokks-
ins fyrir því að vilja létta á-
lögum af Reykvíkingum, að
beita sér fyrir óbreyttum
brunatryggingum, sem vitan-
legt er, að erö úú óhagstæðar
úr hófi fram.-
Reynslan af opinber um
brunatryggingúm hefir ekki
verið góð. Brunatryggingarn
ar út um land myndu áreiðanl.
stórlækka, ef þær væru lfeyst-
ar úr; einofcun Brunabótafé-
lags íslands. Það kemur því
áreiðanlega ekki síður til
greina, að sú leið verði athug-
uð að gefa tryggingarnar al-
veg frjálsar. Og ekki ætti
taka á sig ábyrgð, sem oít
virtist ekki vænleg til vin-
sælda og aðrir viku sér þvi
undan.
Niðurstaðan hefir samt oft-
ast orðið sú, að Framsóknar-
flokkurinn hefir ekki goldiff
þess að takast slika ábyrgff
á hendur. Þvert á ittóti unniff
sér aukið traust og fýlgi.
Þegar þetta er athugaff.
Verður þaff skiljanlegra en
ella, að einmitt það tfmabil
íslandssögunnar, sem Fram-
sóknarflokkurinn hefir átt
þátt í að móta meira en nokk-
ur flokkur annar, er mesti
framfaratími hcnnar. Þá hef
ir verið' sótt fram á öllum sviff
um. Aldrei hefir þjóðin því
búið við betri lífskjör og meiri
Sjálfstæðisflokkurinn - flokk menningarskilyrði en einmitt
ur- frelsisins og samkeppninn-
ar - að hafa á móti þeirri at-
hugun.
nú í dag.
Þetta má hún að verulegu
En um þetta skal svo ekki leyti þakka því, að hún hefir
fjölyrt meira að sinni. En vert átt raunsæan ogr framsækintt
sem sýnir næsta vel vinnu-1 umbóta£lokk> sem hefir haft
fylgjast vel með þessu mali ,
en þegar er orðið um vinnu- i'£y”r lelðarIl°s a« vmna eft'
brögð og „stefnu“ Sjálfstæð-
isflokksins.
ir málefni og látiff önnur
sjónarmið víkja fyrir þvL