Tíminn - 07.03.1954, Blaðsíða 6

6
TlMINN, smmadagiiin 7. nmrslC54.
55. blað,
Hdfðaborg, 25. febr. ’54. yigffo GujbmundssQn:
Kæru samlandar! j
Þá er nú komið hingað á |
suðurodda Afríku. Seinast j
sendi ég ykkur bréf frá vest-
urströnd þessarar álfu:
Sendibréf úr' f jarlægð.
Þegar ég fór umhverfis
hnöttinn fyrir tveimur árum,
var ég öðru hvoru að senda
ykkur línur, er Tíminn flutti.
Var ég þá farinn að hafa á
uöur-
hlið jarðar við það, sem áður ;
var verið.
Þegar við, sem höfum alið
aldur okkar norðarlega á
hnettinum, komum suður um
hyggjur af, að þær væru orðn m ðjarðarijnu, fmnst okkur
ar alltof margar. Og þegar, hfn þar svo mikill, að við
ég kom til London á heim-1*!™^ braðna i sundur.
leið og fór að telja saman,! ™. hlokkum til ems og born
hvað komið hafði í Timan- Jöiaima, að það dragi sem
um, (er ég sá þar hjá kunn-'aHra fyrst og sem lengst fra
ineia mínumi af bví er ég Þessan olukkans hitasvækju,
ha?ði sent ritstjóra’ haní í^ngað, smp fari að blása eitt
reyndist það vera í 14 tölu-
blöðum og stundum í sama
blaðinu meira en heil blað-
síða. Þá fékk ég skell á mig,
að hafa líklega ofþreytt þol-
rif ykkar, og varð kvíðandi
fyrir að fá sneypu hjá ykkur,
þegar heim kæmi. En hvað
skeði svo, þegar heim kom?
Sneypan varð helzt sú — og
það hjá talsvert mörgum —
að hafa sent of fá og of stutt
bréf úr fjarlægðinni!
Þetta ýtir undir mig að vera
hvað svalara.
Auðvitað er dálítið ein-
kennilegt, a. m. k. fyrst í stað,
fyrir okkur norðurhvelsbúa,
að vera allt í einu komnir á
suðurhveliö, og hafa fyrst sól-
ina í hvirfilpunkti um miðj-
an daginn umhverfis miðjarð
arlínuna, en sjá hana svo
skína, þegar sunnar dregur,
um hádegið í hánorðri!
Venjulega er eitthvert dæg
urgaman haft um hönd í til-
efni af því, þegar farið er yfir
ekki að spara pappírinn til miðjarðarlínuna. Þegar farið
ykkar. Ég veit líka, hvað út-Jer á sjó eru kaffæringar mikl
þrá er, alveg frá því að ég var j ar í sundlaugunum, þar sem
barn. Margir hafa hana fleiri þær eru. Man ég t. d. einu
og margir þeirra geta aldrei | sinni, þegar ein allra fínasta
svalað henni, einhverra hluta ■ og tildurslegasta frúin, sem
vegna. Ef þeim þykir betra en ' átti varla nógan vandlæting-
ekkert, að fylgjast með ferða-j arsvip til yfir framferði æsku
lang — máske gömlum kunn- fólksins, þar sem hún var að
ingja — í anda, út um víða j striplast, — var hrundið allt
veröld, þá er það mér ánægja í einu út í sundlaugina á bóla
og betri laun til mín en flest j kaf í öllum sínum skrautsilki-
annað, fyrir að verja nokkr-! skrúða með siifur- og gull-
um tómstundum í bréfaskrixt festarnar dinglandi um sig
ír. Jhingað og þangað. Þegar hún
Annars er nokkuð svipað að (skreið upp úr lauginni, var
vera sí og æ að skrifa sendi-! hlegið dátt! — Þegar sund-
bréf úr fjarlægð, þegar ekki laugar eru ekki, þá er stund-
er vitað, hvort bréfin koma j um ausið eða dælt sjónum
til skila eða að nokkur maður yfir mannskapinn all rösk-
sjái þau — eins og að standa j lega. Álfa-, trölla- og sjó-
fyrir framan hljóönemann ' skrímslabúnaður er algengur
við útvarpið einn í herbergi við þetta tækifæri. Slær sam-
og vita ekki, hvort nokkur ’ an stundum í allrösklegar
maður hlustar. | rj'skingar o. s. frv. En allt
En á það skal hætta og endar þetta að lokum í hlátr-
rabba eitthvað við ykkur héð- um og gamansemi. Og einu
Hiifðaborg.
en helztu staða heL-na í Borg ið hrað vt-ra framúrskarandi
arfirði. !gott. Hiti ekki mjög mikill,
Máske hafa fleiri íslenzkir
unglingar um aldamctin —
eftir aha erlenda áþján bjóð-
ar sinnar — fundlð eitthvað
svipað til og borgfirzki afdala
drengurinn. Og sjái elnhver
þeirra þessar fátæklegu lín-
ur, gæti ég trúað, að þeir iesi
þær öðrutn fremúr með nokk-
urri áthygli — af því, hvar
þar sem úthöfin beggja meg
in kæla strendurnar og inn-
móðurborg Suður-Afríku.
í manntalinu er tekið var
árið 1951, voru í borginni, út-
iborgum hennar og næsta ná-
jgrenni: 267.212 Evrópumenn,
,297.645 „litaðir“, 50.803 inn-
lendir og 8.237 Asíumenn, eða
alls samtals 623.987 íbúar.
Svona hljóðar 1. grein kafl
ans um Höfðaborg 1 hinnl
stóru og mjög fróðlegu Árbók
S.-Afríku — í íslenzkri þýð-
ingu. 1
Þegar talað er um „litað'8
fólk hér að framan, eru það
kynblendingar melra og
minna dökkir. Svertingjarnir,
sem fyrir voru hér, hafa
blandazt svona mikið aðkomn
um kynstofnum, bæði frá Ev-
rópu og Asíu.
En ekki nema rúmlega 50
þúsund á að vera hér í borg
af hreinum (fullblóðs) svert-
ingjum, af gamla stofninuna
innlenda, eftir því sem mann-
talið segir. En blöndunin mun
vera óvenjulega mikil hér eft
ir því sem gerist í landinu!
yfirleitt. Hér hefir mestur
straumurinn verið af alls
konar kynstofnum og ferða-
löngum.
Nú eins og kunnugt er, geya
ar hér hið magnaðasta kyn-
þáttastríð og minni hlutinrí
(þeir hvitu) hafa fjármun-
ina, þekkinguna og völdin afT
miklu leyti í sínum hönduitt
og þykir mörgum þeir beita’
þeim hart og óvægið. Ett
máske á hér við í framtíð-
inni eins og víðar, að „tím-
inn græðir gömlu sárin“.
Víst er um það, að þrátfi
landið er víða það hátt, að! fyrir öll stríð, magnað ósam-
þar er líka kaldara, vegna; komulag og fjarri skyldleika
hæðarinnar. Breiddarstigið er! ýmis konar ferðalanga við í-
álika hér suðurírá og í Suður-
Ástralíu.
búana, þá verður æði oft út-
koman svipuð og Bjarna Ás-
geirssyni sýndist hún hafa
Varla þarf að dvelja hér
lengi til þess að verða var við orðlð a bæjunum næst sönd-
gæði landsins og velmegun í- unum i Skaftafellssýslu, þegf
þær eru skrifaðar. En hjá mér j búanna, þ. e. þeirra hvítu. Að- ar hann kom þangað fyrst.
er æviiöng
fá að sjá laná
Kættist vel úr.
Búanna.
En á söndunum höfðu oft
strandað skip Frakka o. fl.
alatvinnuyegirnir eru námu-
gröftur og landbúnaður, og , ,, . ,
svo iðnaður, sem kvað vera fJarskyidra íslendmgunl*
i hröðum vexti. Útflutningur Bíarna varð Þá að orðl Þes3Í
nokkuö kunna vísa:
an að sunnan.
Yfir miðjarðarlínuna.
Man ekki, hvort ég
sinni var ég þátttakandi að
lokum í því f jörugasta grímu-
balli, sem ég hefi verið á, þar
hefl sem „sjávarguðinn“ sjálfur
nókkurn tíma sagt ykkur frá var aðalstjórnandinn. Já,
ferðalögum yfir miðjarðar- það var nú jafnvel eins fjör-
línuna. En nú nýlega fór ég ugt og á Framsóknarvist!!
yfir hana í 3. sinn á þessum j
seinustu misserum. Fyrst á Gamlar endurminningar.
Kyrrahafi, næst á Indlands-j var hálfvaxinn
hafi og nu semast Atlants-! , f . . .
hafsmegin. Mmnistæðast er drenSur heima 1 minum
Bára margan bar á sand,
beint að faðmi svanna.
Eru og víða um okkar lan<í
augu skipbrotsmanna.
mér kvöldið, sem ég fór yfiri
hana á Indlandshafinu. Flug
Flókadal, að gæta kinda for-
eldra minna um aldamótin
_ j siðustu, komu vikublöðin frá
lega mikið áður en 7ökkva i^Æ^^an^mnu sihni
fiskarnir höfðu flogið óvenju- j,
!í mánuði og þá nokkuð göm-
ul. En frá útlöndum komu að-
nóttunni var skafheiðríkt,.'ein.s. fréttir «1 blaðanna
hvergi skýhnoðri á lofti.{!^m tÍ™
tók, en þá hafði ég ekki séð
að ráði fyrr. Að kvöldinu og
Finnst mér ég aldrei á ævinni
hafí séð eins fjölstirndan
ekkert hraðskeytasamband
jkomið á við útlönd og útvarp
himin og jafn skærar stjörn-Ívar J*ekki h6ÍmÍUU?u
'Samt fylgdu hmum gomlu
ur og þetta kvöld. Hugsanleg,
ráðning, að nokkru leyti, er^
i fréttum blaðanna af Búa-
að ýmsar stjörnur sjást!stríðinu, hér i þessu landi sá
ekki nema frá suðurhveli jarð undrfmattur’ að hann tok
ar og aðrar hið gagnstæða, alSerIega ,mn —’
su
upp unglingshu;
ann, og ekki nóg með að það
ég mjög oft upp úr tíraum
um mínum á nóttunni við
það, að ég var að berjast meþ
Búunum á móti oíurefli Eng-
aðeins frá norðurhvelinu. Sýn . . , . ... . ... .
ist þá ófróðum leikmanni ekki , ™
ólVúlegt, að um miðjarðar-
línu sjáist stjörnur, sem venju
legast sjást aðeins frá ann-
arri hlið jarðar, auk þeirra, ... _ , .
sem sjást frá báðum hliðum .lendin?anna'En Vlð Þá ensku
hennar, og því verði stjörnu-,sarnaðl mer inni ega’ að Þeir
mergðin svo mikil þar. ískyldu vera að Lriota undfr
Ýmsir halda, að þaö sé heil ^na frjálsu og traustu
mikill viðburður að fara yfir landnema þarna suður i landi
miðjarðarlínuna, áður en þeir hinna goðu vona‘
hafa farið það. En viðburð-J Nöín ýmissa hraustra og
urinn er minni heldur en hugrakkra Búa urðu már und-
margir búast við. Þá er óneit- (ur kær, og staðamöfn, þar
anlega dálítil tilbreyting allt- sem mest var barizt, urðu
af að flytjast á gagnstæða mér engu siður kunn heldur
Eftir BúastríSið virðast einn vara héðan er mjög mikill. ,
ig þeir sigruðu hafa unað vel Eru Það einkum málmar, svo „x..-----------.... i
hag sinum. Þó ao .S.-Afrika sem: Gull, kopar, tin, platína j
hafí, síðan Búasiríðinu Iauk, °- fl- Einnig eru fluttir ut dem j
1902, heyrt Bretaveldi til, þá antar> ko1 — °§ mí°g mih
er landið nú sjálfstætt og lð af híoti> smjöri, ull, húð-
frjáislegt stjórnarfar hér um og skinnurn. Ennfremur Ætliþa3 ver3i ekki SV(J;
eins og vfirieitt í sam- mais> vin °- m- ÍL íengst af, að hvað sem Malan
veldislöndum Breta. Tii dæm- i Þegar sagt er að efnahagur og a3rir slíkir aghafast og
is eru, hcfuðstaðirnir í sam- hvitra manna hér sé i bezta (>þótt náttáran sé lamin me3
veldinu tveir: Höíðaborg hér lagi, þá munu samt margir lurk^.
og Pretoria í Transvaal. En spyrja: Er hér ekki að safn- þá leitar hún út um síðir.“
sí'ðarnefnda umhverfið var ast óþarflega mikill auður á 1
aðalstaður Búanna, en Höfða einstakra manna hendur í all Kveðjur.
landið hér Englendinganna. stórum stíl? j Þar gem ég er nýkominn
Er stjórnaraðsetrið alitaf sina Margir hinu meginn hafa hingað suður eftir, er ég ekki
sex maiiuðina a hvoruni stað á orði, að hér í Samvelainu farinn að kynnast nema lítið
og alít, sem þvi fylgir, nema Væri gott rúm fyrir mikinn ennþá. Líklega er hér eng-
húsin. Alit annað er flutt til fjölda Innflytjentía — jafn- inn fslendingur. Ætla samtí
á sex manaða fresti. Þó er vei í tugmilljcna tali. Það er a3 gera tiiraun til að grennsí
leiðin á höfuðfcorganna Varla ólíklegt, að þessi syðsti ast eftir þvl._______Allt er héc
hátt á annao þus„nd kiló- hiuti Afríku verði fiölmennt j yndislegum sumarskrúðn
metra löng. og V0ldugt ríki, þegar tímar ennþá, en úr þessu fer að
Alkunna er, að sumir heiztu líða fram. , hausta. Af því að afmælisdag
hershöfðingjar Búanna urðu ! urinn minn er í dag, hugsa ég
síðar hinir mestu vinir Breta, Höíðaborg (Capetowa). J máske meira til ykkar en ann
eins og t. d. Smu<,s, hinn stcr- j nýáthominni árbók (prent ara °S vildi ekki sízt í tilefni
merki og frægi leiðtogi hér u3 ^954) fyrir samveldi S.- af þessu senda ykkur nokkr-
syðra um langt skeio — allt Afríku (er kom t bókabúöir ar línur. Komið getur fyrir,
tii þe3s að sá margumtalaði ufi t vikunni, eins og þeir að ég sendi ykkur fáeinar 1
Malan tók við forustunni. segja hér), segir í fyrstu grein viðbót, þegar ég fer að kynn-
Yíirléitfc kvað vera gott sam kafla þess, er fjallar um Höfða ast hér betur.
komulag á milii þsirra, sem borg: j Já, hér fer að hausta ÚC
áður börðust, hver á móti Þingræðislega séð er Höfða þessu og þá verður gróðurinn
öðrum, og niðjum þeirra. borg höfuðborgin í Samveldi viðkvæmur eins og á vorin,
S.-Afríku og hvað borgarstæð Um mitt sumarið er hann
Stárt cg gott land. inu viðkemur, er óhætt að sterkastur — minnst við-
Ekki er landrýmið svo lítið telja það með fegurstu borg- kvæmur. Þannig er það lík-
hér suðurfrá, að íbúarnir arstæðum heimeins, við hiið- lega með okkur mennina einn
þúrfi að vera að rekast á þess ina á Napólí, Rio de Janeiro ig.
vegna. Hér í Samvéldi S.-Áfr- og San Francisco. | Rifjast nú upp fyrir mér 1
íku er talin að vera'um tíu Borgin hefir forustuna, þakklátum huga allur sá hlý-
og hilí milljón íbúa, þar af hvað höfnina áhrærir, í suð- leiki, sem margir ykkar hafi3
um 2% míllj. hvifcir menn. En urhiuta álfunnar, og hún er sýnt mér á áratuga afmælis-
landið er taiið að vera ein næst stærsta borgin í þessu dögum minum,; síðan mínu'
milljón og 220 þús. ferkíló- Samveldi. Og þegar litið er ævisumri fór að byrja a3
metrar eða nær því tólf sinn- yfir sögu hennar og fornleif- halla. j
um stærra en ísland. Og land ar, er óhætt að kalla hana I (Framhald á 8. síðu.K