Tíminn - 07.03.1954, Blaðsíða 8

TIMINN, suimudasrinn 7. marz 1&54.
55. blað.
/ sleridingabættir
Dánarminning-. Una Sigurðardófíir
Ég fæ ekki neitað mér um, t
þótt seint sé orðið, að minn- j
ast nokkrum orðum merkrar j
sæmdarkonu, sem borin var,
til moldar á Hólum í Hjalta- j
dal hinn 7. desember s. 1. Kona I
þessi er Una Sigurðardóttir.
frá Kálfsstöðum í Hjaltadal,1
en hún lézt 19. nóvember s.l. I
Hún var fædd 4. janúar j
1865 á Hofdölum í Skagafirði. j
Voru foreldrar hennar hjónin •
Sigurður Jónsson og Rannveig ;
Guðmundsdóttir, er þá
bjuggu þar. Faðir Sigurðar
og föðurfaðir voru bændur á
Hofdölum. Þeir Hofdalamcnn
voru fastheldnir við forna
hætti og búmenn góðir að j
hætti þeirra tíma. Rannveig,
móðir Unu, var dóttir Guð-
mundar yngra Ólafssonar, frá
Vindhæli í Húnaþingi. Er það-
an stutt að rekja ættir til
kunnra manna og fræði-
hneigðra listunnenda. Má þar
nefna séra Davíð Guðmunds-
son og prófessor Guðmund
Magnússon. En bræður Rann
veigar voru þeir séra Pétur í
Grímsey og Sigurður málari,
báðir þjóðkunnir rnenn.
Nálægt tvítugSaldri fluttist
Una að Reykjum i Hjaltadal.
Þá bjuggu þar Jóhannes Þor-
finnsson og Heröís Bjarna-
dóttir, vel gefin sæmdarhjón.
Var Herdís Eyfirðingur að ætt,
en Jóhannes skagfirzkur, dótt
ursonur Þorláks Höskuldsson-
ar bónda á Hólum, nafn-
kennds manns. Voru synir
þeirra Reykjahjóna: Bjarni,
Ástvaldur og Friðrik, prýðisvel
gefnir mannkostamenn, sem
allir eru héraðskunnir. Þau
Una og Friðrik felldu hugi
saman, en áður til giftingar
kæmi, missti Friðrik heilsuna,
lá að síðustu nokkur ár rúm-
fastur, unz hann lézt árið
1909. Var Friðrik einn hinn
sérstæðasti og ágætasti menn
ingarmaður, þótt sjálfmennt-
aður væri, og frábærlega góð-
ur kennari. Er það allrar at-
hygli vert, hve kennara og
leiðtogahæfileikar hafa verið
ættfastir hjá niðjum Þorláks
Höskuldssonar og Bjargar
Jónsdóttur konu hans. Má þar
nefna, auk Reykjabræðra, þá
dr. theol. Friðrik Friðriksson,
Stefán skólameistara, síra
Sigurð í Vigur og Ingimar
Óskarsson. Mun Friðrik Jó-
hannesson vera minnisstæð-
ur öllum þeim, er kynntust
honum. Bar margt til þess
og þó mest það, hversu vel og
karlmannlega hann tók ör-
lögum sínum, óx á andlega
visu eftir því sem honum
þvarr likamsþrek. Þau Frið-
rik og Una efndu vel tryggðir
sínar til dauðadags. Var hún
með honum á Reykjum, með-
an hann lifði, en fluttist það-
an nokkrum árum síðar að
Kj arvalsstöðum með Sigur-
veigu dóttur þeirra, er hún
giftist Árna Sveinssyni. Fám
árum síðar fluttist fjölskyld-
an að Kálfsstöðum og hefir
búið þar síðan 1923. Naut Una
jafnan kyrrlátrar elli hjá
góðri dóttur og góðum tengda
syni og barnabörnum.
Aldrei átti Una húsum að
ráða, sem kallað er, en þó
mun hún, þessi hlédræga,
hófsama og lífsglaða kona,
vera flestum minnisstæð, sem
á heimili hennar komu, jafn-
vel þctt um mjög lítil kynni
væri að ræða. öll framkoma
hennar var mótuð af því þreki
og þeirri iífshollu bjartsýni
þrosk'aðs manns, sem fyrir
löngu' hefir sigrazt á öllum
smámunum, en sækist. eftir
því einu, sem mest er vert og
varanlegast gildi hefir. Við,
sem höfum af henni náin
kynni, munum geyma í hug-
um okkar þökkum og hlýju
roðna minningu um barn-
elska mannkostakonu, sem
með þreki sínu og siðrænm
viðsýni gat jaínan veitt styrk
og örvun þeim, er í vanda
voru staddir. Mun það, er nú
var talið, næg skýring þess,
að Una á Kálfsstöðum naut
slíkra vinsælda sem hún naut.
Þó undraðist ég jafnvel enn
meir annað í fari hennar.
Hún var gædd frábæru minni,
sagnrænum hugðarefnum og
frásagnarsnilld. Kippti henni
um það glögglega í kyn móður
frænda sinna. Væri það mik-
111 ávinningur, hefði hún get-
að ^krifað minningar frá
æskuárunum, því að athygli
hennar og glöggur mannskiln
ingur var hvort tveggja með
ágætum. Eftir að hún hafoi
misst sjónina og var rúmföst
orðin, birtust eftir hana tvær
greinar sögulegs efnis í
Kvennablaðinu, sem báðar
vöktu almenna athygli. Svo
voru þær greinar til orðnar,
að Una dótturdóttir hennar
skrásetti greinarnar eftir bví,
sem eldri Una sagði fyrir.
Minna þau vinnubrögð á
löngu liðinn tima, þótt nú séu
þau lítt þekkt orðin. Ber
þeim nöfnum báðum heiður
af þessum góðu ritsmíðum,
sem hafa það sér til ágætis,
auk vandaðs ritmáls, að les-
andinn hlýtur að fylgjast
með söguefninu af lifandi á-
huga svo fullkomlega, ao
minnir á forna þjóðtrú, er ó-
freskir xnenn gátu, með því
að taka aðra undir hönd sína,
látið þá sjá allt, sem beir sáu
dulskyggnum augum. Eru slík
ir töfrar dýrmætir rithöfund-
arhæfileikar, sem fáum eru
gefnír. Aldrei varð ég þess
var, að Una á Kálfsstöðum
læsi ættfræði eða kynnti sér
slík fræði af bókum. Þó má
það vel hafa verið. En svo
var trútt minni hennár í þeim
efnum, að líkast var því, sem
ihún geymdi óritaða ættar-
spjaldskrá allra sveitunga
I sinna og nærsveitunga frá
þeim tíma, er hún fyrst komst
á legg, allt fram á síðustu ár.
, Verður mér lengi í minni, hve
' gott var að leita til hennar í
ættfræðivanda. Mér kom því
í hug, er moldin hrundi að
kistu hennar 7. desember s. 1.
og ég sendi henni hlýjar
kveðjur yfir geimdjúpið ó-
ræða: Verður ekki Una á
Kálfsstöðum síðasti Odda-
verjinn, síðasta konair í sveit
alþýðufólks, á þessari ógna-
öld hraða og villtrar véia-
menningar, er unni sögu og
ættfræði af slíkum trúnaði,
að upplýsingar hennar í þeim
' efnum voru svo öruggar yfir
80 ára skeið, sem skráðar
samtimaheimiidir væru?
Kolbeinn Krisíinsson.
Getraiíoirriar
; I Á 10. getraunaseðlinum eru
; allir 4 leikirnir í 6. umf. bik-
arkeppninnar ensku. 5. sept.
í haust vann W.B.A. Totten-
ham, 3—0, og 16. sept. vann'
Sheff. VVed. Eolton 2—1. All-.
ir leikirnir verða þó að telj - j
ast mjög vafasaniir. Væri ekki;
fjarri lagi að setja x á þrjá
þá fyrstu og 1 á þann fjórða.
í 1. deild er nú crðið Ijóst, að
þar koma aðeins W.B.A. og
Wolves til greina sem sigur- |
vegarar. Hins vegar er enn
mjög óvíst, hvaða lið falla
niður. Þó er óiíklegt, að Liv
erpool takist að komast hjá
falli. Sheff. United má ekk-
ert stig missa heima, ef það
vill forðast fall. Af 2. deildar ^
liðunum, sem á seðlinum eru,
hefir aðeins Nottingham
möguleika á að komast upp í
1. deild. Liðið er þó frembr
lélegt á útivelli og er ekki Mk- ,
legt, að þeir nái meiru en!
jafntefli. Bury keypti fyrir
nokkru leikmann írá Manch.
Utd., Pearson, og heíir liðið
siðan verið í miklum upp-
gangi. Þess má geta, að Pear-
son hefir um mörg undaníar-
in ár verið markahæsti mað-
ur Manch. Utd., og einn af
þeim, sem settu mestan svip
á liðið. Hann var hvað eftir
annað valinn í enska lands-
liðið, og skoraði bar mörg
mörk. Það einkennilega við
scluna er, að Pearson var seld
ur fyrir smáupphæð. Þá má
geta þess, að Leicester keypti
í vikunni J. Froggatt frá Ports
mouth, fyrrum landsliðsmið-
framvörð og kantmann.
Kerfi 36 raðir.
Leicester—Preston (l)x(2)
Leyton-Fort Vale (x)2
Sheff. W.-Bclton l(x 2)
W.B.A.-Tottenh. 1
Arsenal-Charlton 1
Aston Villa-Manch. U. 2
Cardiíf-Burnley 1
Huddersf.-Newcastle 1
Sheff. U.-Liverpool 1
Bristol-Nöttingham x
Burv-Stoke 1
Doncaster-Fulham (l)x
Sinf óníutónieikar
Ríkisútvarpsins
Einleikar! á píaué Eögnvaldur §ignr]óns$.
Ríkisútvarpið hélt tónleika
í Þjóðleikhúsinu á þriðju-1
dagskvöldið var. Að þessu
sinni lék sinfonian Leonara
forleik Beethowens. j
! Deyfð og drungi virtist
hvíla yfir hljóðfæraleikuryn-'
um í upphafi, og voru þeir
afar illa samtaka, einkum
kontrabassarnir og hnéfiðl-,
urnar sem og fyrstu fiðl- j
urnar.
I Þegar á leið forleikinn tókst
samt stjórnandanum, Róbert
A. Ottósyni að blása nokkru
lifi í hljómlistina og fór allt
vel að lokum.
! Rögnvaldur Sigurjónsson
lék pianó konzert nr. 3 í c-
moll eftir Beethowen, með
undirleik sinfóniu hljóm-
sveitarinnar.
Konzertinn var í heild
rrijög vel leikinn, af miklum
þrótti, mjög fullkominni
tækni og góðri túlkun. Rögn-
valdur er glæsilegur pianó-
leikari og lék hann fyrsta
þáttinn Allegro con brio, mjög
' „brilliant" með tærum og
hreinum áslætti, en ef til
vill full hörðum á einstöku
stað. Hægi kaflinn Largo er
mjög fagur. Einbeiting Rögn-
valds var þar alger, og túlk-
unin ágæt, náði hann þar
(mjög tökum og áhrifum á
áheyrendurna.
í síðustu köflunum naut
tækni hans sín enn á ný á-
gætlega, og var hann að lok-
, um hylltur ákaft og innilega
af áheyrendum.
Vorsinfonia Schumanns var
j nú endurtekin og tókst flutn-
ingur hennar að þessu sinni
ekki eins vel og í hið fyrra
skiptið. Hljóðfæraleikararnir
voru víða ósamtaka og heild-
arsamræminu var ábótavant.
Mikiö skap og rík lund er
nauðsynleg hverjum lista-
manni, ef henni er haldið í
skefjum, en geðofsi á hvergi
heima hjá neinum sönnum
listamanni eða stjórnanda.
En margt skeður á langri ævi
og þrátt fyrir smávegis mis-
fellur tókst ýmislegt vel í sin-
foniunni, einkum Langhetto
kaflinn. Það er' einnig auð-
heyrt, að bæði stjórnandi og
hljómsveit eru á hraðri og
öruggri framfarabraut.
Áheyrendur klöppuðu
hljómsveit og stjórnanda lof
í lófa og fögnuðu þeim vel.
E. P.
Aðalfundur Málara-
meistarafélagsins
Aðalfundur Málarameist-
arafélags Reykjavíkur var
haldinn í skátaheimilinu
þann 28. febrúar 1954. Stjórn
félagsins var öll endurkosin,
en hana skipa eftirtaldir
menn: Jón E. Ágústsson, for-
maður; Hörður Jóhannesson,
varaformaður; Ólafur Jóns-
son, ritari; Halldór Magnús-
son. gjaldkeri; Pétur Hjalte-
sted, aðstoðargjaldkeri.
Mikill áhugi ríkti á fund-
inum um aukna menntun
málarastéttarinnar, og í því
sambandi var kosin fræðslu-
nefnd félagsins, en hana
skipa eftirtaldir menn: Jón
Björnsson, Sæmundur Sig-
urðsson og Kjartan Gíslason.
5 nýir félagar gengu inn á'
árinu. Á sumri komanda
verður haldið mót norrænna
málarameistara í Stokk-
hólmi, og mun félagið senda
fulltrúa á það.
Fer35a2jréf frá
Suðiir-Afríkia
(FramhaM af 6. síðu.)
Og nú þegar afmælisdag- j
inn minn öer uppá byrjun
hausts í náttúrunnar ríki um-
hverfis mig, þá sendi ég ykk-
ur öllum velunnurum mínum
ir.nilega haustkveðj u héðan
frá landi hinna góðu vona.
— Og m. a. þá í þeirri von að
talsvert sé rétt hjá Stein-
grími:
„Ekkert fegra á fold ég leit
en fagurt kvöld á haustin".
ykkar einlægur.
Vigfús Guðmundsson.

JÓRUNN VIÐAR
PÍANÚTÖNLEIKAR
þriðjudaginn 9. marz kl. 7 í Austurbæjarbíó
Viðfangsefni eftir Schubert, Bach, Schumann
og Chopin
Aögöngumiðar hjá Eymundsson, Lárusi Blöndal og
Bókum og ritföngum, Austurstræti 1.

niMiiuinir
.................................................................................IIIIIMIIIIIIIIIUII.....I......
I I
! t
/ísfef). dieselvélar
eru stöðugt öðrum fremri
enda faia þær sigurför um
ollan heim.
LISTER-vélor til BÚgþurrk-
unar
LISTER - dieselrafstöðvar
LISTER til allra þorfa og
filétotfllflnl
Hafnarhújinu - Sími 5401 - Raykjavik
iniiwiHiiimmmimiiH«niiHnnniiiHmiHt»iii«iHnnnnii»niiiiiniinniiiMiiiwiiHmniii»inmuMiwHMH»HmmnniMMmiiWM