Tíminn - 30.03.1954, Page 4

TÍMINN, þriffjudaginn 30. marz 1854.
74. blaff.
Darúval Danívalsson:
Orðið er frjálst
Hugvekja ura mannrækt
Það er mikið rætt og ritað
um ræktun. Blöðin fylla dálka
sína, fundir eru haldnir og
menn skeggræða sín á milli
um ræktun á öllu mögulegu,
hestum, kúm, kindum, fugl-
um, fiskum og svo framvegis
og hefir á mörgum sviðum
náðst árangur, en eitt er það,
sem ekki er mikið talað um
að rækta, það er maðurinn
sjálfur.
Nú er það svo, að það er
varið miklum fjárhæðum til
íræðslu og til trúarlegra mála
en þessar stóru fjárhæðir virð
ast ekki vera þannig, að þær
rækti manninn, en virðast oft
virka öfugt, að fræðslan sé
notuð til að blekkja sig og
aðra og verður þá útkoman
sú, að fræðslan pr neikvæð,
hjá hinum vanræktaða
manni. Sama gildir um trú-
málin, þau verða hræsni og
blekking. I
Nú mun ég félagar góðir
koma með tillögur um að,
rækta manninn og því leggja
höfuð áherzluna á andlega'
ræktun hans. Ég býst við, að
þið segið, að þetta sé hægra !
iiiiiiiiiiiiimiii 11111111111111 ■iiiiiuiiitimmmmiiiiiiiiimmiiiiiiiiMiiiniiiiiiii,,iii,um,,,uu,,,limiimill|llllllimml
I Keflavík hefir verið starfandi um nokkurt skeið
málfundafélag, sem nefnir sig Faxa. Á fundum þess
hafa verið rædd fjölmörg málefni og er vafalaust, að
það hefir beint og óbeint komið mörgu góðu til leiðar,
því að í félaginu eru ýmsir helztu áhrifamenn í Kefla-
vík. Þá hefir félagið gefið út blaðið Faxa, sem ræðir
málefni Suðurnesja og segir fréttir þaöan. í því blaði
birtist nýlega meðíylgjandi grein Danivals Danivals-
sonar, er upphaflega var flutt sem framsöguræða í
félaginu. ’
Ágúst M. Sigurðsson rœðir hér væri sett á Hesteyri og 'önnur á
H á eftir um endurbyggingu Jökul-
1 fjarða og Hornstranda og um
| Brjánslækjarprestakall:
I ’ „Nú er eins og áhugi manna hafi
| glæðzt fyrir endurbyggingu Sléttu-
1 hrepps og raunar allra Hornstranda
| og Jökulfjarða, og er það vel. Mér
5 hefir dottið í hug í sambandi við
I þetta, hvort ekki væri hægt að fá
| bændur til að setjast að þarna
Siéttu og enn ein í Skálavík.
Aðalverzlunarstaðurinn yrði svo
að sjálfsögðu á Hesteyri. Þar sæti
iæknirinn. Presturinn sæti á Stað
í Aðalvík. Og er tímar liðu, kæmu
svo vegir, að minnsta kosti sumar-
færir. Aðalsamgöngumiðstöðin yrði
Hesteyri. Þaðan liggja fjallvegir
til flestra víknanna. Hentugt væri,
að bændurnir þarna kæmu sér upp
liiiiiimmiiiiimiiiiiiimimmmiiiiMiiiiiiiiimMmiiiiii>iiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiimiimmimiiiiiUMmiiiiiiiiiiii
aðir séu uppeldisskólar, sem ar skilji, hversu það er þýð
taki börnin af vandræðaheim ingarmikið að rækta mann- Þeim, er viija, í té endurgjalds-
ilum og sé þeim falið upp- kindina, og nú þurfum við að laust- en þó með þeim skilyrðum,
eldi barnanna og gæta verð- kappkosta það, að kenni- að he?r setjist að á umræddum
stöðum, og megi þeir ekki selja
nyrðra, t. d. með því móti, að þeir kaupfélagi, með aðalvérzlun á Hest
fái jarðirnar þarna fyrir ekkert eyri, en útibúum á Látrum, i Höfn
verð. Ríkið kaupi jarðirnar og láti í Hornvík og í Purufirði.
ur sérstaklega að vanda til menn okkar og valdhafar séu
starfsfólks
bæina, nema þeir haldist í byggð
1 „Djúpbáturinn“ kæmi svo til Hest
eyrar 1—2 sinnum i viku og gæfist
bændunum norður þar kostur á að
selja mjólkina til ísafjarðar.
Skora ég á bændur að setjast áð
á Ströndum norður. Það ætla ég
á þessum uppeld- sjálfir ræktaðir, er það mis- og sé ríkið þá seijandinn. sú kvöð
ísheimilum. Ef við ætlum okk tekst, verður lítið úr mann- fyigi> að rikið skuii gera það> sem
ur að ala upp ræktaða kyn- ræktunarmálum, en sé heppn mögúiegt er, í þá átt að leggja að sera sialfur. ef ríkið vill gefa
slóð, verðum við að byrja in með, og ef vel tekst að síma og heizt rafmagn, að svo mér °s cðrum jörð.
strax á barninu, um leið og velja þessa menn, þá er von miklu leyti sem hægt verði á bæ
það fær vit. Við getum hugs- um árangur, því eftir höfð- ina Þarna, en það mun vera vel
að okkur þá óskaplegu breyt-
ingu á þjóöfélagi okkar, ef
inu dansa limirnir.
Framkvæmd mannræktun-
j mögulegt, að minnsta kosti á flesta
Nú hafa nokkur prestaköll verið
auglýst laus til umsóknar. Þar á
meðal var Brjánslækjar-prestakaH
bæina, ef ekki alla, sem til greina . Barðastrandarsýslu. Prestslaust
kemur að komist í byggð.
hér byggi siðmenntuð þjóð, armálanna verður að koma
ég ætla ekki að draga upp þá ofanfrá, ef hún á að verða _____ _______ ______ _____
mynd fyrir ykkur nú, þið framkvæmanleg. Ef valdhaf- 1 mjög í veginum fyrir því, að al-
gerið það í huganum, hver arnir sýna hlutdrægni, sukk í mennt verði hægt að koma raf-
með sér, og ég veit, að þar meðferð almannafjár, nota magni og síma við, en Dísii-raf-
sagt en gjört að framkvæma jsjáið þið skínandi dýrmæta ! aðstöðu sína til að auðga 'stöðvar má setia upp °s talstöðvar
perlu, sem er í rauninni sá sjálfa sig og með valdastreitu
mannrækt, og ég skal viður-
kenna það, en ég vil segja,
eitthvað verður að gera, ef
mennirnir vilja í raun og
sannleika vera æðri dýrun-
um, sem þeir stjórna.
Það er mín meining, að
heimilin, ásamt skólunum,
æðri sem lægri, séu aðal rækt
unarstöðvar mannsins. Ég vil
leggja til, að breytt sé bæði
fræðslulögum okkar, og fyrst
og fremst kennslufyrirkomu-
lagi skólanna. Það þarf að
taka upp nýtt kennslufyrir-
komulag, þar sem kennslan
er fyrst og fremst miðuð við
að rækta mannsandann, en
ekki troða í hann torskildum
fræðigreinum. Taka skal tvo
vetur af fræðslutíma barn-
anna, sem eingöngu séu helg
aðir andlegri ræktun þeirra,
og verða kennarar barnanna
að vera sannmenntaðir og um
fram allt sálfræðingar til þess
að kennslan nái að rækta nem
andann. Við verðum að gera
aðrar kröfur til kennara en
nú er gert. Það á enginn kenn
ari að fá leyfi til að kenna,
sem uppfyllir ekki það, sem ég
hefi sagt hér að framan.
Ég vil segja, að það er eitt
hvað bogið við það kennslu-
fyrirkomulag, í skólum okkar,
þegar börn og unglingar og
líkamlega þroskuð ungmenni
koma út úr^ skólunum eftir
margra ára'nám, og virðast
ekki hafa numið siðgæði eða
umgengnismenningu.
Það er á heimilunum, sem
fyrsta og farsælasta tækifær-
ið er til að sá fyrstu mann-
dómsfrækornunum í hina
ungu og frjóu barnssál. Það
eru ömurlegar staðreyndir, að
til eru heimili, sem ekki geta
alið upp börn sín og í staðinn
fyrir að sá manndómsfræum,
er sáð fræum lasta og glæpa.
Nú verður að líta á þetta mál
þannig, að þjóðfélagið verði
að vera á verði um, að þetta
komi ekki oft fyrir, því maður
inn er það i raun og veru, sem
mestu máli skiptir fyrir þjóð-
félagið.
Þá erum við komnir að því,
á hvern hátt er hagfelldast
að koma í veg fyrir misheppn
að uppeldi barnanna, og er
það skoðun mín, að eins og
nú er, þá sé það ekki unnt á
annan hátt en þann, að stofn
verðmesti og eftirsóknarverð (eru sinnulausir um almenn-
asti þjóðarauður, sem gerir nngs hag og sjónlausir á and-
þjóðfélagið traust og varan- ieg mál' hennar, þá er von-
legt, þáð er hin sanna mann-,iausf um mannrækt, og hætt
ler þá við, að þjóðin úrkynjist
Ég hef nú lítillega minnzt' og að henni fari aftur. Það er
á heimilin og skólana í sam- ’ vont að standa í stað, en þó
hefir nú verið á Brjánslæk um nokk
' urt árabil. Svo virðist sem áhugi
En auðvitað stendur^ Btrjálbýhð presta fié lítJ]1 fyrir þessu kosta_
kalli. Ekki virðast klerkar reka aug
un í það, að skógur er talsverður
í Brjánslækjarlandi, þar eru og
heitar laugar rétt við túnfótinn.
Æðardúnstekjur eru talsverðar, heil
eyja (8 kýrfóður) er skammt undan
landi. Ræktun(arskilyrði ern góð
á Brjánslæk. Sóknarbörnin eru
gott fólk, en heldur er fámennt í
sókninni. Útkirkjan er 4 Haga, stutt
frá. Silungsveiði er góð í landi
mætti setja upp á bæjum, eins og
á Kvíum í Jökulfjörðum og Stein-
ólfsstöðum, en hætt er við að sú
jörð byggist ekki, þar eð hún er
eitthvert argasta kotið þarna
nyrðra. Simakerfið mætti vera
svona: í Aöalvík mætti hafa stöð
bandi við mannræktina og er hálfu verra að fara afturá-
verður því ekki mótmælt, að, bak.
þar veltur á miklu að þessar
uppeldisstofnanir bregðist Faxa félagar? Miðar okkar
ekki, og verður að gera þá þjóðfélagi áfram í mannrækt
kröfu til valdhafanna, sem. eða er það öfugt? Nú er það
með völdin fara á hverjum svo að við höfum tækni yfir
tíma, að þeir leggi höfuðá-jað ráða, sem getur miklu á-
herzlu á, að heimili, sem ala orkað, ef hún er notuð í þágu
upp börn og skólarnir, sem mannræktar, og á ég þar fyrst
kenna börnunum, séu í raun og fremst við Ríkisútvarpið.
í Sæbóli, hefði sú stöð allar Suður-
víkur og Miðvíkur, önnur stöð væri
á Látrum og hefði hún Norðurvík
ur og Rekavík, einnig bæina Tungu
„w, °g Atlastaði í Pljótum. Þriðja stöð
b * 1 m væri í Hofn i Hornafirði og hefði
hún bæina Kjaransvík, Hlöðuvík,
Búðir, Hælavík og' Horn. Pirðtal-
stöð er í Látravík. Stöð væri sett
í Furufjörð, hefði hún víkurnar
frá Látravík til Reykjarfjarðar.
Pirðtalstöð væri sett á Kvíum. Stöð
og veru starfi sínu vaxin.
Þá er rétt að minnast lítil
lega á hina andlegu leiðtoga
Ríkisútvarpið á að hafa mögu
leika á aö styrkja til náms
bæði konur og karla, sem
Brjánslækjar. Guðmundur bóndi á
Brjánslæk er góður mótbýlismaður,
varla verður á betra kosið.
Óska ég svo þess, að einhver úr
hópi íslenzkra presta vendi sínu
kvæði i kross og sæki um Brjánslæk.
Ég veit, að ekki mun standa á sókn
arbörnunum að velja sér prest.“
Ágúst M. Sigurðsson hefir lokið
máli sínu.
Starkaður.
þjóðarinnar, en til þeirra myndu vera líkleg til þessara
mála er varið miklurn opin- mála. Höfuöáherzluna verður
berum fjármunum, og vil ég'að leggja á siðfræði, siðgæði
þar fyrst tilnefna prestana.'og umgengnismenningú og
en það virðist vera þannig, j láta svo þetta fólk koma fram
að þeir nái litlum árangri í í útvarpið og í skólum lands-
að rækta mannveruna, má! ins. Enginn kennari, sem fær,
vera að orsökin liggi í því, að , borguð laun af opinberu fé,
þeir telja sig bundna við bókjmá vera hirðulaus um rækt-
staf kenningar biblíunnar. Á ' unarmál mannsandans, hann
þessu þarf að verða breyting. | verður að vera sannmennt-
Það dugir ekki lengur fyrir aður og þekkja völunarhús
prestana að þylja ritningar- sálarinnar. Það mætti að skað
greinar og hóta fólkinu eilíf- | lausu fella niður eitthvað af
um kvölum, nú er fólkið hætt þeim námsstyrkjum, sem rík
að taka mark á slíku rausi. j isstjórnir undanfarið hafa
Ég held, að prestarnir ættu ungað út, því það er alls ekki
að beina ræðum sínum til hægt að láta sér detta í hug,
meiri skilningsauka á sam- að þeir verði til gagns. Mér
tíðinni, þeir ættu að kenna t finnst líka að það mætti (í
fólkinu að umgangast hvert'stað kennslustundanna)
annað, kenna því að skapa leggja niður sumt af því, sem
Paradís á jörðu. Þeir ættu að kemur í Ríkisútvarpinu, til
kenna söfnuði sínum, að það dæmis upptuggan um útlenda,
er gagnslaust að sýnast, og svokallaða höfðingja og svo
að það, sem ber að kappkosta, að ógleymdri músíkinni, sem
er að vera maður í raun og er býsna fyrirferðarmikil og
sannleika. Sjálfir verða þeir oft mjög léleg, og alls ekki
að ganga á undan, því bezta uppbyggjandi fyrir þjóðfélag-
kennslan er sú, að kenni- ið.
mennirnir sýni með breytni
sinni fagurt fordæmi. Þessir
umtöluðu embættismenn þjóð
arinnar, svo og aðrir embætt
ismenn hennar, gætu miklu
áorkað í ræktunarmálum
mannsins, ef þeir væru sjálf-
ir ræktaðir, en án þess eru
þeir gagnslausir í þeim mál-
um.
Nú er ég kominn að því,
hvað það hefir mikla þýðingu
í þessum málum, að kenni-
menn og leiðtogar þjóðarinn-
Knattspymumót fslands
1954
í öllum aldursflokkum, fer fram í Reykjavík á næstk.
sumri og hefst, sem hér segir:
Meistarafl.: 7. júní. I. fl.: mánaðamótin júní — júlí.
II. fl.: 10. ágúst. — III. fl. 25. júní. — IV. fl. 1. júlí.
Skriflegar þátttöku tilkyningar sendist Knattspyrnu
ráði Reykjavíkur, Hólatorgi 2, eigi síðar en föstudag 9.
apríl næstkomandi.
Knattspyrnuráð Keykjavíkur
Eg verð að segja það, að ég
get ekki séð að valdhafar okk
ar hafi áhuga á að nota Rik-
isútvarpið til mannbætandi
mála. Á þessu þarf að verða
breyting. Ríkisútvarpið þarf,
að þjóna mannræktinni og
ennfremur kvikmyndahúsin
og leiklistin. Þessi tæki á ís-
lenzka ríkið að þjóðnýta öll
og hafa þau í þjónustu sinni
til að rækta fólkið.
Til þess að sjá um, að þessi
(Framhald á 6. siðu.)
Hraðkeppni
knattspyrnu-
manna
j
(Hustmót meistarfl. 1954) hefst í Reykjávík 11.
sept. — Rétt til þátttöku hafa öll félög innan K.S.Í.
Skriflegar þátttökutilkynningar sendist Knatt-
spyrnuráði Reykjavíkur, Hólatorgi 2, eigi síðar en föstu
dag 9. apríl næstkomandi.
K?zattspyrnuráð Reykjavíkur