Tíminn - 26.06.1954, Blaðsíða 5

138. blað.
TÍMINN, laugardaginn 26. júni 1954.
9
Laugard. 26. jicttí
kom til valda í Frakklandi, hefir
um fátt verið meira rætt en fram-
tíð Evrópuhersins svonefnda, en
ætlunin hefir verið að mynda hann
með þátttöku Frakklands, Vestur-
Þýzkalands, Ítalíu og Benelux-
landanna þriggja. Beneluxlöndin
og Vestur-Þýzkaland hafa þegar
samþykkt aðild að honum, en ít-
alir og Frakkar eru búnir að draga
það á langinn í tvö ár. Andstao-
an gegn aðildinni hefir þó verið
ilvað gerist í
togaramáEinu?
Á ofanverðum sl. vetri
komu fyrirsvarsmenn togara
útgerðarinnar á fund rikis-
stjórnarinnar og tjáðu henni
vandkvæði sín. Þeir skýrðu
frá því, að rekstur togaranna
bæri sig ekki. Niðurstaða
þessa máls varð sú, að Al-
þingi kaus milliþinganefnd
til að rannsaka hag og rekst-
ur togaranna og gera tillög-
ur til úrbóta eftir því, sem
hún teldi ástæður til. Nefnd
þessi hefir verið starfandi um i því augnamiði að sníða end-
um nokkurt skeið, og má urvigbúnaði Vestur-Þjóðverja þann
telja líklegt, að rannsókn sú, stakk, að þeir geti ekki beitt ná-
sem hún hefir með höndum,1 srannaWÓSir sinar ofbeldi á nýj-
Sé nokkuð á veg komin. Ell |an leik' MarSir andstæðingar Ev-
miklu skiptir fyrir þjóðina, I róPuhersins \rFra“and!' telja
„ , . . , „ ’ þetta hms vegar ekki nógu vel
ao hel Se vel að unmð og tryggt með Evrópuhernum, þar
þær staðreyndir leiddar í sem pjóðverjar verði öflugasti að-
Ijós, sem máli skipta. lilinn í þessu bandalagi. Þeir telja,
í togaraflotanum íslenzka,'aö Þetta hoyfði öðruvísi við, ef
sem stundað
seinni tíð,
svonefndir „nýsköpunartog- j sjáifU Sér eru ekki mótfallnir víg-
ERLENT YFIRLIT:
Hvað verður um Evrópuherinn?
Ver ðtíP \e«ítur*ÞýzkaIiindi Isoðin fiáíítaka
í Atl:mtshafsl>aiidalagimi?
Eftir að stjórn Mendes-France ekki tilnefna mann í stjórn hans,
þótt þeir veittu henni stuöning.
Greinargerð stjórnar brezka
verkamannaflokksins.
Rök þau, sem færð eru fram
fyrir nauðsyn Evrópuhersins, eru
dregin saman á ljósan hátt i smá-
pésa, sem stjórn enska jafnaðar-
mannaflokksins gaf út um sein-
ustu helgi. Þar segir, að hér sé
ekki um það að ræða, hvort víg-
stórum haröari í Frakklandi en í bua “Ö Þjoðverja eða ekki, þvi að
Ítalíu og hefir jafnan verið talið Austm-Þjzkeiend hafi þegar 100
tvísýnt, hvort franska þingið Þús- manna undir v°Pnnm-. Þar cr
myndi samþykkja aöildina. Hug- að Rússar Þeirra
myndin um Evrópuherinn er þó
upphaflega borin fram af Frökk-
Bretar væru einnig aðilar að sam-
ern cVíy-i tökunum. Einkum hefir þetta kom-
‘ió SKip, óó ið fram . áróðri Gaullista> er í
arar og 10 togarar nýrri, er, búnaði Þjóðverja. Liklegast er tal-
fléstir komu til landsins á ið, að Mendes-France sé í hópi
árinu 1951. Þess er að vænta þessara manna, en hann hefir jafn
að nefndinni hafi tekizt að an varazt að taka ákveðna afstöðu
afla rekstrarreikninga allra j111 Evrópuhersins. Aðrir eru svo
þessara skipa. Þetta skiptir andingir vjgbunaði Þjoðverja í vígbúnaði Þjóðverja fylgi hætta
rnjög miklu máli, því aö meö h,vaða mynd sem en Emdregnustu u.vg Jaiy s h*_..
^ 1 stuðnmgsmenn Evropuhersms er
i Evrópu hafi 6,7 millj. manna und
ir vopnum eða um 240 herfylki, en
vesturveldin hafi samtals ekki
nema 90—100 heríylki. Þau 12 her-
fylki, sem Vestur-Þjóðverjar eiga
að leggja til Evrópuhersins, séu
því nauðsynleg viðbót við herstyrk
vestrænu þjóðanna. Eindregið er
varað við því, að láta Þjóðverja
vera óvopnaða, þar sem af því leiði
að vesturveídin verði að hafa her
í Þýzkalandi um ófyrirsjáanlegan
tíma, en óvarið geti Vestur-Þýzka
land ekki verið, eins og ástatt sé
í alþjóðamálum. Á sama hátt er
varað við hlutleysi Þýzkalands, þar
sem Þjóðverjar geti þá hæglega
snúizt gegn vesturveldunum i fram
tíðinni. Það sé mjög mikilvægt á
þessu stigi að tryggja vesturveld-
unum samvinnu Þjóðverja. Þátt-
taka þeirra í Evrópuhernum sé
bezta tryggingin gegn því, að end-
fyrir nábúaþjóöir þeirra. Næst
samanburöi á þeim skipum,lað íinna f kaþólska nokknum og bezta lausnin. muni sennilega vera
sem bezt hafa gengið við hin, jafnaðarmannaflokknum.
sem lakari afkomu hafa, kem I
ur það e. t. v. einna gleggst Tilraun Mendes-France
fram, hvar skórinn kreppir
£10.
Þótt niðurstaða rannsókn-
til málamiðlunar.
í stefnuskrárræðu sinni, lét Mend
es-France svo ummælt, að hann
hægt að sameinazt um breyting-
ar á sáttmálanum, er gerði það
mögulegt, að aðildin yrði sam-
arinnar hafi enn ekki legiðlíf1! ehki heppUegt' ef aðildin að
. . , _ . ° ' Evropuhernum yrói samþykkt með
fynr, mun það vera nokkuð örlitlum meirihluta og myndi hann
almenn skoðun, að þaö sé þvl lata athuga, hvort ekki yrði
rétt hjá togaraútgerðarmönn
um, að togararnir a. m. k.
mikill hluti þeirra, hafi bar-
ist mjög í bökkum undanfar- 1 Þykkt með verulegum þingmeiri-
iö, og að rekstrargrundvöll-1hluta' Heíir hann í*esar íallð
ur þeirra hafi um skeiö verið tveimur,raðherrum Slnum að und’
,, , .„... Iirbua slíkar tillogur og er annar
óhagstæður. Hitt er svo rann þeirra fylgjandi Evrópuhernum,
SÓknaiefni, hve mikil biögð eins 0g uann nú er hugsaður, en
Séu að hallarekstrinum. Þessi hinn er andvígur honum í því
Skoðun styðst við nægilega ' formi. Flestir þeirra, sem um þessi
vitneskju til þess, að ástæða'mál hafa skrifað síðan, virðast
er til að , gera sér nokkra j Þ'úaðir á, að Mendes-France
grein fyrir því almennt, hvað takist að íinna Þá málamiðlun, er
„ v hann stefmr her að, nema þá helzt
iielzt geti orðið til þess að,. að hin aðildarríkin
afkoma utgerðannnar batm-ættu erfitt með að fallast á það
frá því, sem hún hefir verið Þvi er ottast, að þetta verði aðeins
undanfarið. j til að draga málið enn á langinn.
Það gefur auga leið, að hél’ Það er af þessum ástæöum, sem
fer um tvennt aö velja til úr-.kaþólski flokkurinn hefir ekki vilj-
bótæ í fyrsta lagi lækkun aö veita stjórn Mendes-France
rekstrarkostnaðar og eðli- stuðning og jafnaðarmenn vildu
lega hækkun ú því verði, sem
undanfarið hefir fengizt fyr
ir afurðirnar. í öðru lagi j
þátttaka Þjóðverja í Atlantshafs-
bandalaginu, en sitthvað sé þó við
hana að athuga.
Vaxandi andstaða gegn
vígbúnaði Þjóðverja.
Stjórn jafnaðarmannaflokksins
mun hafa gefið umræddan pésa út
vegna þess, aö innan flokksins eykst
nú stöðugt andstaöa gegn endvr-
vígbúnaði Þjóðverja í hvaða formi
sem er. Það var þó ríkisstjórn
flokksins, er lýsti yfir því sumarið
1951, að Bretar væru hlynntir þátt
töku Þjóðverja í Evrópuhernum, og
vakti það þá ekki deilur í flokkn-
um. Síðan friðarhorfur tóku held-
ur að batna aftur, hefir andstaðan
gegn enduxvígbúnaði Þjóðverja
blossað upp í flokknum og
virðist njóta vaxandi fylgis.
Ekki aðeins Bevanistar, heldur
margir hægri menn í flokknum,
eru andvígir vígbúnaði Þjóðverja,
eins og t. d. Dalton. Ýmsir blaða-
menn telja þetta merki þess, að
takist ekki að koma endurvígbún-
aði Þjóðverja fram á þessu ári,
kunni það að reynast ógerlegt síð-
ar, vegna vaxandi andstöðu gegn
henni í nágrannalöndum Þýzka-
lands, þar sem tvær seinustu heims
styrjaldir eru enn í fersku minni.
A DE N A U E R
Aðalmáliö á fundi Eisen-
howers og Churchills.
Vafalaust má telja, að á fundi
þeirra Eisenhowers og Churchills
hjá stjórnum Beneluxlandanna,
verði framtíð Evrópuhersins helzta
umræðuefnið. Bandaríkjamenn
munu telja það enn meiri ósigur
fyrir sig, ef ekkert verður úr víg-
búnaði Þjóðverja, en þótt Frakk-
ar gæfust alveg upp í Indó-Kína.
Vaxandi óþolinmæði þeirra yfir
seinlæti Frakka og ítala má bezt
marka á því, aö þeir hafa ákveðið j leiðslukostnaði
að veita þeim enga frekari fjáv-
hagslega aðstoð fyrr en þeir hafa
tekið endanlega afstöðu til aðildar
að Evrópuhernum. Þá er talið, að
Bandaríkjastjórn hafi tekið þá á-
. kvörðun að telja Evrópuherinn úr
sögunni, ef hann kemst ekki á lagg
irnar í sumar, og muni hún þá
leita annarra úrræða til þess að
tryggja endurvígbúnað Þjóðverja.
Sama óþolinmæði kemur nú fram
sem búin eru að samþykkja aðild-
ina að Evrópuhernum. Að írum-
kvæði jafnaðarmannaleiðtogans
Spaaks, sem er nú utanríkisráð-
herra Belgíu, komu utanríkisráð-
herrar þessará landa til fundar í
fyrradag og ákváðu þar að efna
til sérstakrar ráðstefnu þeirra
ríkja, sem ætluð er aðild að Ev-
rópuhernum, og ' skyldi hún koma
saman. innan 14 daga. Á þessari
nokkuð mikill eftir gæöum. ar og jeppapbifreiðar) er
niðurborgun rekstrarkostnað Ef hér kynni að vera ein-
ar eða uppbætur á verð, og
í sambandi við það nýjar op-
inberar álögur á þjóðina eða
sérstakt „togaragjaldeyr“-
álag.
Það getur vart orkað tví-
mælis, að megináherzlu verð- sem hið opinbera kynni að
ur að leggja á þá leið, sem geta haft einhver áhrif
það að segja, að þær eru
beinlínis notaðar í þágu fram
þarf að athuga gaumgæfi-
lega þá Iiði rekstrarkostnaö-
arins, sem breytilegir geta
verið, og þá ekki síst þá liði,
fyrr var nefnd. Nefndin verð-
ur að athuga gaumgæfilega
það verö, sem togararnir
hafá fengið fyrir framleiðsiu
sína, hvaða horfur séu á
breytingum, t. d. í sambandi
við nýja viðskiptasamninga,
og hvort hið opinbera geti
hjálpað til, að koma verö-
hækkun í kring. Þaö er og
nukilsvert að athuga, hvernig
til hefir tekizt um verkun
aflans, og þá t. d. hvort hæfi-
lega mikið af honum sé fyvsta
meö samningum eða fyrir-
raælvm.
Hver sem niðurstaðan verð -
ur, hljóta menn að gera sér
grein fyrir því, að sú leið,
að leggja nýjar álögur á
þjóðina til að leysa þetta mál,
er neyðarúrræði. Það er
víst ekkert leyndarmál, að
sumir hafa t. d. haft á orði
að leggja nýjan skatt á bií-
reiðar. Segja má, að sumar
tegundir bifreiða gætu borið
slikan skatt, en um margt
hverju áfátt, eru þar mögu-
leikar til úrbóta. Á sama hátt | ieiðslunnar eða til flutnings
á neyzluvörum. Undanfarið
hefir verið reynt að stefna
í þá átt, að skattar gætu far-
ið heldur lækkandi, sbr. að-
gerðir síðasta þings í þeim
málum, og er slæmt, ef nú
þegar þarf að byrja að stefna
í gagnstæða átt.
Hér verð'ur að gæta fylístu
varkárni, svó að ekki verði
að neinu hrapað. Víxlspor i
þessu máli geta orðið afdrifa-
rík. Rekstur útgeröar er lífs-
nauðsyn fyrir þjóðina. En
hin eina viöunandi leið í
]iessu máli er að styðja tog-
araútgeröina til þess að rétta
við afkomu sína, án þess aö
grípa til þeirra úrræða, sem
í koll koma. í lengstu lög
verður að vona, að það tak-
STORT OG S/AATT:
Er rússneska fisk-
verðið of lágt?
Eins og kunnugt er, standa
nú yfir samningar um við-
skipti við Rússland. Hefir
þegar verið geröur „ramma“
samningur um vörumagn
það, er til greina komi, en
ekki mun enn ráðið um verð
á vörum þeim, er íslending-
ar kaupa eða selja. Undan-
farið hefir Þjóðviljinn birt
stórletraðair fyrirsagnir am,
að Rússar vilji kaupa 33 þús-
und tonn af fiskflökum (þ. á.
m. karfa), og er að sjá í þess-
um fréttum blaösins annað
veifið, að þar með sé allur
vandi leystur. En því miður
virðist hér eitthvað á skorta,
því áö samhliða talar Þjóð-
viljinn um að gera þurfi sér-
stakar ráðstafanir til þess, að
togararnir stöðvist ekki. Eft-
ir þessu virðist vera gengið
út frá því, aö rússneska verö-
ið á fiskinum verði of lágt til
þess að standa undir fram-
togaranna.
Má vera, að þetta reynist svo.
En ef eitthvað væri hæft i
því, sem Þjóðviljinn predik-
aði fyrrum, ætti ekki að þurfa
annað en að eftirláta togur-
unum Rússlandsmarkaðinn.
Betur, að svo reyndist.
Var Dawson eina
vonin?
Það mun vart orka tví-
hiælis, að eitt af því, sem tog
araútgerðinni gæti að mestu
gagni komið, er opnun ísfisk
markaðsins í Bretlandi, ef
framkvæmanleg væri. Ef
ráðstefnu vilja þeir fá úr því skor- þetta tækist, myndi að veru-
ið, hvort Frakkar og ítalir vilja legu leyti greiðast úr þeim
samþykkja sáttmálann um Evrópu Vanda, að ráða menn á togar
herinn óbreyttan, en ella munu ana> j vetur stóð stjórn tog.
laginu. Sú tillaga mun vafalaust
mælast vel fyrir í Vestur-Þýzka-
landi. Jafnaðarmenn þar liafa t.
d. alltaf haldið því fram, aö þátt-
taka í Atlantshafsbandalaginu
væri stórum æskilegri fyrir Þjóö-
verja en þátttaka í hinum fyrir-
hugaða Evrópuher.
Vaxandi óþolinmæði í
Vestur-Þýzkalandi.
í Vestur-Þýzkalandi er það farið
að valda vaxandi óánægju, hve
lengi það dregst, að ganga frá stofn
un Evrópuhersins. Óánægja þessi
er enn meiri en ella vegna þess, að
samningar vesturveldanna við V.-
Þýzkaland, sem veita Vestur-Þýzka
landi raunverulega fullt sjálfstæði,
hafa verið bundnir því skilyrði, að
þeir gengju ekki i gildi, fyrr en
Evrópuherinn væri stofnaður. Þjóð
verjar krefjast þess, að þetta skil-
yrði verði nú látið falla niður og
sjálfstæði Vestur-Þýzkalands verði
(Framhald á 6. síðu.)
flokks vara, én eins og kunn- [ af þeim bifreiðum, sem flutt-
ugt er reynist verðmunur oít'ar eru inn (t. d. vörubifreið-1 ist.
Krafizt 12 ára fang-
elsis yfir Sunde
NTB—Ósló, 23. júní. — Sak
sóknari hins opinbera í mál
inu gegn Asbjörn Sunde og
félögum hans, sem ákærðir
eru fyrir njósnir í þágu Rússa
krafðist þess í dag, að Sunde
yrði dæmdur í 12 ára fang
elsi og Nordby liösforingi í
4 ára fangelsi, en hann var
helzti hjálparmaður Sunde.
Verjandi Sunde hóf varnsr
ræðu sína í morgun og var'ð
henni ekki lokið í dag. Held
ur hann vörninni áfram í
íyrramálið.
raun í þessa átt, en sú til-
raun var með ævintýrablæ
frá öndverðu og endaði með
„skelfingu“. Samið var við
nýríkan kaupsýslumann, Daw
son að nafni, sem hafði grætt
á brotajárni eftir stríðið, en
aldrei fengizt við fiskverzl-
un. Reyndist það og ekki á
hans færi. Löndunartilraun-
in var gerð i Grimsby, þótt
kunnugt væri, að þar var
höfuðvígi þeirra, sem fyrir
löndunarbanninu stóðu og
sérstaklega öflug samtök
gegn íslendingum í þessu
máli. Nú er full ástæöa til að
spyrja, hvort fyrirsvarsmenn
togaraútgerðarinnar hafi
hugsað sér að láta við svo
búið standa. í fyrra var stund
um að því vikið, að fleiri
möguleikar kynnu að vera
fyrir hendi en að landa á veg
um Dawsons í Grimsby? Og
ekki er ástæða til að láta mál
ið falla niður, þó að Dawson
ævintýrið færi illa. Umboðs-
Iauna-s jónarmið mega þar
(engu ráða.
I
Þjóðviljinn grætur
Hamiiton
Þjóðviljanum Iíður illa, og
sýnist vera eitthvað bilaður
á sönsum, þegar hann minn-
ist á varnarmálin. í gær gat
hann ekki dulið harm sinn
út af brottför Hamiltons og
óttast það nú mest af öllu,
áð íslenzk samvinnufélög
kunni að taka að sér ein-
(FramhsJd & 6. síðu.)