Tíminn - 17.07.1954, Page 4

»
TÍMINN, laugarðaginn 17. júlí 1354.
157. blað.
I>aS var
víst sjálfur Pestalozzi, Ncemi Eskal-Jensen.:
sem sat,ði einhvern tíma: „Hið
sanna andlit hverrar þjóðar spegi-
ast greinilegast í þeim skólum, sem
hún býr börnum s:num.“
Þessi fullyrðing er í fullu gildi,
ef talað er um þjóðfélag, sem get-
ur nokkurn veginn óhindrað haft
tækifæri til þess að láta lífsskoð-
un sína hafa áhrif á barnaupp-
eldið, en þar sem einveldi ríkir eöa
Jiai-ðstjórn, hlýtur skólinn á hinn
ioóginn að verða spegill, sem sýnir
andlitsdrætti hinna ráðandi manna
eða manns, ekki endilega þjóðar-
innar. Því einstrengislegra sem ein
veldið er, því auðveldara er að sjá ‘
á skólunum, hvert er hið raun-
verulega markmið stjórnandans.
Hópur danskra kennara fór ný-
lega í heimsókn til Sovétríkjanna
og kom heim með talsvert af rúss-
neskum skólabókum, nýjustu út-
gáfunum, og nú er tækifæri til sam
anburðar. Vér tökum fyrst miðalda
sögu, skrifaða af þekktum manni,
prófessor E. A. Kosminskij, en sá |
maður hefir síðan 1936 verið með- j
limur vísindaakademíunnar í!
Moskvu og fo^maður sögurannsókn j
arstofnunarinnar.
Kosminskij er fæddur 1886, og
þegar 1914 varð hann doktor fyrir
skínandi rit um England á 13. öld,
og allt fram til 1930 vann hann
sér álit bæði heima og erlendis
sem fræðimaður í miðaldamenn-
ingu. Það er að vísu sagt, að vís-
indaafrekum hans hafi hrakað sorg
lega síðan, og álit hans utan heima
lands er sem bliknað blóm, en það
er þó ekki án eftirvæntingar að
vér opnum „Sögu miðaldanna", sem
pi'ófessor Kosminskij hefir ritað
fyrir elztu bekki unglingaskólanna.
Bókin er gefln út 1953 til notkunar
á þessu skólaári, og ósjálfrátt svip
urnst vér eftir einhverju merki um
veðurbreytingu í andlegu loftslagi
Sovétríkjanna, sem sumir héldu, að
orðið hefði eftir dauða Stalíns. Þvi
miður er þó ekkert nýtt í bókinni
nema ártalið. Það kemur í Ijós, að
hún er nákvæm endurprentun á
fyrri útgáfu, sem kom út 1950—51
og fylgdi nákvæmlega stefnu Stal-
íns og Shdanovs í menningarmál-
um.
Fyrir sjáandi augu Vesturlanda
lítur kennslubók þessi út sem bar-
áttu- og áróðursrit, en ekki fræðslu
rit, og á henni sést greinilega hvaða
„gamlar hugmyndir“ það eru, sem
uppalendum í Sovétríkjunum hefir
ekki tekizt að afmá. Öllum frá-
sögnum er nefnilega þannig hag-
að, að þær veki viðbjóð á guðs-
trúnni í öllum sínum myndum.
Helzt er ráðizt að Kristindómnum,
en önnur trúarbrögð, t. d. Múham-
eðstrúin, fá það líka óþvegið. Af
trúarfélögum kristinna manna er
kaþólsku kirkjunni og prestum
hennar mest úthúðað. Nemendum
Sovétrikjanna er sagt, að þar sé
uppspretta verstu illmennsku og
mannvonzka, þar sé ekkert jákvætt,
engin glæta. En mótmælendur og
trúarfélög þeirra fá litlu betri út-
reið.
Frásagnaraðferðin i þessari bók
og einnig öðrum þeim sögubókura
fyrir skóla, sem vér höfum séð,
byggist á því, að allt er gert ákaf-
lega einfalt, og öll fyrirbrigði eru
túlkuð út frá efnishyggjunni á hinn
frumstæðasta hátt. Siðabótinni er
t. d. lýst sem hreyfingu, sem sprott
ið hafi af ásælni og öfund. Furst-
unum, sem vinsamlegir voru siða-
bótinni, er lýst sem eins konar hý-
enum, sem einungis streittust við
að hrifsa til sin auðinn, sem kirkj-
an „hafði rænt frá vinnandi fólki“.
Og borgararnir hugsuðu bara um
að stela þýíinu, og þeir studdu
sioabótina bara til þess að láta ekki
aðalinn sitja einan að krásinni, er
eignir kirkjunnar kæmu til skipt-
anna. Og áframhaldandi viðgang-
ur Lútherstrúarinnar var af líkum
rótum runninn, segir Kosminskij.
„Borgararnir“, kennir hann ung-
lingum Sovétríkjanna, „þurftu á
kirkju að halda, sem viljug væri
til þess að predika það fyrir verka-
mönnum og iðnaðarmönnum, að
þeir skyldu bara púla fyrir herra
sína og þola fátæktina möglunar-
laust. Ákveðnasti baráttumaður
þessarar kenningar var Marteinn
Lúther."
Fram yfir þetta fá nemendur
Sovétríkjanna harla lítið að vita
Hvað er börnum og unglingum
kennt í Sovétríkjunum?
* s
Nýlega er lokið í Moslcvu nýrri háskólabyggingu, sem er að verulegu leyti í ameriskum
skýjakljúfsstíl. Ekkeii; virðist hafa verið sparað til þess að gera hana sem glæsilegasta.
Háskóli þessi, sem rússnesk stjórnarvöld leggja nú mikla rækt við, er líklegur til þess að
verða miðstöð þeirra kennslu- og áróðursaðferða, sem lýst er í meðfylgjandi grein.
hættunum af ósáttfýsi, árvekni og
viljaþreki, á meðan nokkur óvin-
ur sé uppistandandi.
Það er einungis eðlilegt, að í slík
um Martein Lúther. Nafn hans er leika: Allt, sem beinlínis verður aö
nefnt aðeins tvisvar til, fyrst í sam gagni málum kommúnismans, get-
bandi við Bændastríðið og þar er ur gjarnan fengið viðurkenninug
hann kallaður „hinn andlegi for- sem vísindi, siðfræði, list og menn-
ingi hinna auðvirðilegu og þræl- ing, en það, sem ekki uppfyllir
lunduð'u borgara, sem vegna rag- þetta skilyrði, getur hvorki kallazt' Um hugarheimi sé ekki rúm fyrir
mennsku og haturs á bændunum gott né gagnlegt, og það verður því sannleikann eða það, sem vér vest-
studdu hina „svívirðilegu sigurveg- að berjast gegn því og helzt útrýma an tjalds leggjum í það orð. „Sann
ara, Iénsherrana'1. í seinna skipt- því sem hverju öðru illgresi. Sá, leikurinn" um stríðið við Finnland
ið er Lúther nefndur í sambandi sem auðsýnir samúð sína hugsun 1939 er sagður börnunum á þessa
við helgisiðina, en Lúther afnam eða verknað, sem ekki eiga upp á
allt ytra skraut við messur til þess pallborðið, skal skoðast sem óvin-
ur, og öllum óvinum skal útrýma
án miskunnar.
að þóknast hinum sparsömu borg-
urum, sem hsimtuðu „ódýra
kirkju".
leið: „Ægileg ógnun grúfði yfir
Leningrad.... í Finnlandi réðu
fasistarnir. Þá dreymdi um að i
ræna frá okkur Leningrad og öðr-
um héruðum föðurlandsins okkar.
í handbók að sögu Sovétríkjanna Þess vegna hófu þeir styrjöld gegn
útgefinni af rússneska kennslumála Sovétríkjunum."
lappirnar eru rússneskar) og með-
alstóru jarða. Raunverulega er
Danmörk algjört auðvaldsríki með
ákaflega mikla stéttaskiptingu....
Meira en helmingur þjóðarinnar
eru öreigar."
Hinar síendurteknu fullyrðingar
Sovétstjórnarinnar um samstarfs-
vilja eru í mikilli mótsögn við þær
framtíðarhorfur, sem predikaðar
eru í skólabókunum. Nemendunum
er kennt, að skipting heimsins í
tvo andstæða og óvinsamlega hluta
sé söguleg nauðsyn. „Á þessum
tímum eru spádómar okkar mikla
kennara raunhæfari en nokkru
sinni áður“, segir í athugasemdum
við þau orð Stalins, að hið óhjá-
kvæmilega stríð á milli þessara
tveggja aðila — og ekkert annað
— muni ráða örlögum heimsins, þvf
að baráttan hljóti að enda með
tortímingu annars þeirra. „Heims-
veldisstefnan, sem stjórnað er frá
Bandaríkjunum, er dauðadæmd“,
því að enginn máttur í heimi megn
ar að rjúfa „fylkingar hinna frið-
sömu lýðræðisríkja, sem slá skjald
borg um Sovétríkin, vöggu bylting
arinnar, sem með fordæmi sínu
leiða allar þjóðir heims fram til
frelsis og hamingju."
Ef til vill bregður mönnum í
brún, er þeir lesa það í opinberri
og löggiltri kennslubók, að Sovét-
ríkin hafi í síðasta striði barizt
alein sinni hetjubaráttu við ofur-
eflið, á meðan hinar „svokölluðu
bandalagsþjóðir' hafi brugðizt og
átt í baktjaldamakki við Hitler með
hinn „undirförla Churchill að leið
toga.... “ En sá, sem þekkir hið
daglega innihald Sovétblaðanna,
kinkar kunnugiega kolli við þessari
fullyrðingu og sömuleiðis þessari,
að „auðvaldsríkin" byggi sína yfir-
borðslegu hagsæld á „þrældómi og
eymd réttlausra verkamanna, á ó-
frelsi og kúgun....“ Skömmu fyrir
stúdentspróf er menntaskólanem-
endum Sovétríkjanna kennt eftir-
farandi: „Menning auðvaldsríkj-
anna er lygi í skólunum, lygi í kirkj
unurn og lygi í blöðunum og að lok
um lögreglan, sem hefir leyfi til
þess án viðurlaga að misþyrma
verkamönnum og drepa þá.‘
En mesta undrunarefnið við
þessa skóiabók er þó hinn ofsalegi ráðuneytinu, (þessi bók er, eins og |
stílsmáti on æsingafulla orðalag. hinar, gefin út 1953) eru þessax | I landafræði, þax* sem hófundur-
AUir kaflarnir eru beinlínis útbF- kennisetningar settar fram á mjög inn sýnir þó lit á því að vera ó-
aðir með orðatiltækjum, er hljóta skýran og auðskilinn hátt, e. t. v. hlutdrægur, er farið viðurkenning-
að koma miklu róti á tilfinninga- ve=na Þess ekki sízt, að bókin ei v'"‘.....
líf hins unga lesanda. Kaflarnir ætiuð 4. bekk barnaskólanna, þ. e.
a. s. 10 ára gömlurn börnum:
um landnámið í Ameriku og ný-
lendupólitík Evrópumanna myndu
t. d. áreiðanlega hljóta 1. verðlaun
í samkeppni um sem hryllilegastar
og mest blóði drifnar lýsingar.
Myndin, sem Kosminskij dregur af
miðöidunum, er augsýnilega gerð
vitandi vits í þeim tilgangi að rót-
festa þá skoðun hjá nemendun-
um,. að þeirrar tíðar menn hafi
annað hvort verið „heri-ar" með
taumlaust grimmdareðli eða beisk-
ir „þrælar“, þyrstir eftir hefnd
arorðum um danskan landbúnað
og gæði framleiðslunnar. En svo er
sagt: „Boi'garalegir vísindamenn
„Æðsta skylda Sovétborgarans er hafa lengi iðkað þann ósið að
að verja Sovétríkin gegn öllum ó-
vinum, hverrar tegundar sem þeir
eru“, segir á bls. 268. Svívirðilegast
ur allra glæpa er sá að „ganga á
hönd óvinunum“, líka á friðartím-
um. (Þær þjóðir,' sern ékki' hafa
kommúnistiskt stjórnarfar eru tald
ar „óvinir", þó að ekki sé stríð.)
Annars er saga Sovétríkjanan í þess
ari bók scgð sem stöðug barátta við
alls konar óvini, og þeirra á með-
benda á Danmörk sem land hinna
„blómlegu" smáfyrirtækja (Gæsa-
Þessar skólabækur þyrftu seaí
flestir menn á Vesturlöndum a3
lesa, því að í þeim er boðað hreinfi
og klárt í einföldu og samanþjöpp
uðu fomri það, sem stórkostlegt á-
róðui’sbákn hefir árum saman
þröngvað upp á Sovétborgarana.
Ef til vill hefir ekki tekizt áð fá
þá til þess að trúa þessu öllu, eq
þeir hafa orðið að læra það.
(Lausl. þýtt.) :
ekkert fólk hafi veriö hér mitt á al eru taldir Trotzky, Zinowjew,
milli — og engir hafi þá borið Hy^ow og þeirra áhangendur. Börn
aðrar tilfinningar í brjósti en hat-
ur, fyrirlitningu, viðbjóð, öfund —
og aftur hatur.
Tilgangurinn tneð þessum sam-
safnaði neikvæðra tilfinninga er
auðsær. Slíkar geðshræringar eru
smitandi, en sóttkveikja hatursins
er ekki talin skaðieg í Sovétríkjun-
um, sé hún aðeins ræktuð á réttan
hátt. í fcrmála að safni háskóla-
fyrirlestra, sem gefnir voru út 1952,
skrifar prófessor Kosminskij; „Sönn
vísindaleg rannsókn á sögu mið-
aldanna, gerð eftir aðferðum Marx
og Lenins, kennir okkur að hata
arðræningjana, að hata verjend-
ur þeirra, gagnbyltingai-skýjaglópa
kapitalistanna; hún kennir okkur
að afhjúpa og kveða í kútinn þessa
fölsku vísindamenn, á bak við
hvaða grímu, sem þeir i*eyna að
skýla sínu sanna andliti.“
Án cfa myndi flestum háskóla-
kennurum vestan tjalds, ekki sízt
á Norðurlöndum, þykja algjörlega
óhæft að æsa skólaæskuna þannig
upp til ofstækis, en í Sovétríkjun-
um er þetta bardagafas og illinda-
viðhorf alveg sjálfsagður hlutur,
blátt áfram vegna þess, að það
byggist á lögmáli því, sem allt Sov-
étkerfið hvílir á, efnislega og and-
lega. Þessi grundvallarhugsun er á
þessa leið í öllum sínum einfald-
unum er sagt, að þessir menn hafi
verið hinir svívirðilegustu glæpa-
menn, sem hafi skaðað „sigur sósí-
alismans". En svo er haldið áfram
og sagt, að Sovéti'íkin hafi komið
nógu snemma í veg fyrir hættuna
með því að útrýma óvinunum misk
unnariaust.
Það, sem æðsta yfirstjórn sovét-
fræðslumálanna er að reyna með
þessari bók að koma inn hjá börn-
unum, er sú grundvallarkenning,
að miskunnarlaus útrýming óvina
sé dyggð, sem hver og einn geti
bezt lært með því að feta dyggi-
lega í fótspor flokks og ríkis. Þar
segir m. a., að hinum miklu fram-
förum, sem Sovétstjórnin hafi
„gefið þjóðinni", hafi hún getað
komið í kring með því að útrýma
kapitalistunum og aðalsmönnum,
mola niður stórbændurna og út-
rýma miskunnarlaust „óvinum Sov-
étþjóðanna, arðræningjum og
snikjudýrum í sérhverri mynd.“ En
þrátt fyrir alla þessa sigra, segir
ennfremur, sé baráttan þó engan
veginn á enda, þvi að enn séu Sov-
étríkin umkringd af kapitaliskum
ríkjum. Það sé þessum ríkjum að
kenna, að í hinu „sigursæla föð-
urlandi sósialismans'1 sé ennþá
urmull af óvinum, sem jafnvel smá
börn þurfi að vara sig á. Sérhver
Sovétborgari verði að berjast gegn
Varanlegur
Fyrirliggjandi í sex litum.
Minir vaudlútn voljja Clierry Blossem
Kristján Ó. Skagfjörð h.f.
Munið! Blaðgjaldið féll í
gjalddaga 1. júlí