Tíminn - 08.09.1954, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, miðvikudaginn 8. septcmber 1954.
209. blað,
Böðvar Magnússon:
Góðar tiilögur sunnlenzkra
presta um Skálholt
Síðastliðinn sunnudag sam
þykktu allir prestar Suður-
lands, 20 að tölu, sem saman
voru komnir að Skálholti, til
lögu um það, að óska eindreg
ið eftir því, að byggð yrði veg
leg kirkja í Skálholti og að
þar yrði endurreist aftur hið
forna biskupssetur. Þetta
þótti mér vænt um að heyra,
og svo mun fleirum farið
hafa — sennilega langflest-
um í hinu forna Skálholts-
biskupsdæmi.
Með þessum tillögum tveim
eru þá loks komnar fram á-
kveðnar tillögur í fyrsta sinn
um það, hvað eigi að gera til
að endurreisa við hinn forn-
helga stað, — tillögur, sem
þjóðin vill óefað fylkja sér
um, og koma í framkvæmd
að minnsta kosti allir í hinu
forna Skálholtsbiskupsdæmi
og sennilega allir landsmenn.
Því sannarlega höfum við öll
verið fegin því, sem Norðlend
ingar hafa komið í fram-
kvæmd tii að heiðra og prýða
Hólastað og reisa hans fornu
frægð og höfum við enga á-
stæðu til að halda annað en
þeir geta unnt okkur hinum
sð gera það sama við Skál-
holt.
Við verðum að eiga ein-
hverja helga staði í landinu,
sem við berum virðingu fyr-
ir og okkur þykir vænt um —
staði, sem við viljum prýða
og líta upp til. Þingvöllur er
það, sem allir landsmenn
telja sameiginlegan helgan
stað. Norðlendingar eiga sér
Hóla, og við Sunnlendingar
þurfum að eignast aftur Skál
holt i sinni fornu dýrð. Það
verður ekki gert með öðru
en að reisa aftur við biskups
stól í Skálholti. Allt annað er
fálm einskisvert, sem fær
ekki hljómgrunn með þjóð-
ínni.
Fyrir nokkrum árum skrif
aði ég smágrein í „Tímann“
um Skálholt. Þar var ég að
hrekja fyrst og fremst það,
sem mér virtist haldið mest
á lofti að í Skálholti hefðu
aldrei búið aðrir en búskuss
ar. Þetta sýndi ég þá fram
á, að var að öllu leyti hin
mesta vitleysa, því að þar
hafa oúið lengst af hinir á-
gætustu bændur, oftast tveir
og hafa haft stærsta bú sveit
arinnar og verið með hæstu
gjaldendum hennar. En eftir
að ekki fékkst ábúð á jörð-
inni nema til stutts tíma, var
engin von að leiguliðar legðu
í dýrar húsabætur. En túnin
jbættu þeir afar mikið Skúli
læknir, sem þar bjó Jengi
hinu mesta rausnarbúi, og
Jörundur Brynjólfsson, alþm.,
sem einnig hafði þar stærsta
. bú sveitarinnar.
í þessari sömu grein minni
minntist ég einnig á, að þar
sem jörðin Skálholt hefði ver
. gefin til ævarandi biskups-
| seturs og þegin af ráðandi
jlandsmönnum til þess, þá
ibæri þjóðinní að halda þetta
loforð. Allt annað væru óaf-
sakanleg svik við gefendurna.
Og hver væri svo hin réttlæt
andi ástæða til að svíkja
þetta loforð? Hún er ekki til,
bókstaflega engin. Söm er
jörðin nú, nema þó margfalt
betri en hún var í þær aldir,
sem hún var biskupssetur.
f grein minni vitnaði ég í
orð Þórhalls biskups, sem
hann sagði í Miðdal, þegar
hann var á yfirreið þar. Hann
sagði það væri ekkert várið
í það að vera biskup og verða
að sitja í Reykjavík, en aö
vera biskup í Skálholti hefði
sér þótt gaman. Eitthvað á
pessa leið féllu þessum frjáls
lynda glæsilega biskupi orð.
Vel gæti ég unnt núverandi
biskupi, Ásmundi Guðmunds
svni, að bera gæfu til þess,
að endurreisa aftur biskups
stólinn í Skálholti og verða
þar fyrsti biskup eftir endur
reisnina. Það myndi áreiðan
lega sóma honum vel og vera
í fullri þökk margra góðvina
hans lífs og liðinna. Þökk sé
prestum Suðurlands fyrir
þessar tillögur sínar.
Nú vlll dcktorinn gera jundantekn
ingu írá þessari. annars sjálfsögðu
reglu og kalla menn ekki sveita-
menn, þó að þeir taki vinsamlega
á móti nýliða, af því áð okkur vant-
aðalatriðum ar tilfinnanlega vissa starfskrafta
Landhelgisdeilan og
Norðurlandaráðið
Ekki er þess aö dyljast, að
oss íslendingum munu yfir- j
leitt hafa orðið það talsverð j
vonbrigði, að frændur vorir í j
Norðurlandaráðinu töldu það Steingrimur í Nesi sendir eftir- kalla mann sveitamann jafngilái
að þinglokum ekki í verka- farandi pistil um óperuflutning í því, að hann sé kaliaður auli eða
hring þeirrar stofnunar að Þjóðleikhúsinu í tilefni af grein dr. heimskingi.
blanda sér með þeim hætti, Urbancic:
að fullt mark væri á því tak-!
andi, í fiskifriöunarmál við ”Kæri Starkaður. — i baðstofu-
íslandsstrendur, hvað þá Timans hinn 6. júlí s. l. ræðir
, , , _ , , , , . dr. Victor Urbancic um operuflutn-
heldur að taka algerlega a- ing , þJóðleikhúsinu.
kveðna afstöðu til deilunnar íslendingar munu í _________D_ ____
milli Breta Og Islendinga Út vera sammála um, að þjóðleikhúsið að Þjóðleikhúsinu til óperuflutnings
af stækkun landhelginnar ÍS- eigi að miða starfsemi sína að mestu og doktorinn treystir sér til að gera
lenzku Og ofbeldisaðgerða við innlenda starfskrafta og efla is- nýliðana nothæfa.
þeirra, sem stórþjóöin brezka ienzka söng- og leiklist meö því að eí ekki stæði svo sérstaklega á,
hefir látið sér sæma að grípa Seía hverjum vænlegum vísi tæki- væri vinsemd og velvild í garð ný-
til í því sambandi. Því að færi ti] að reyna si8' og sýna, hvað liða heimskuleg og enguin sæmandi
í honum býr. : öðrum en sveitamanni.
! Tæpast mundi nokkur íslending-
Við lestur greinarinnar finnst ur hugsa þannig:
manni fyrst lengi vel, að maður;
standi á grænni grund göfugs menn ■ / fyrsta lagi er það niikill mis-
átökum, en látiö óbreytta ingaráhuga. En allt í einu stanzar skilningur, að það sé sérkenni á
fisksala og handbendi þeirra maður á barmi fúafens rotins hugs- sveitamanni að taka nýliða með
í viðkomandi hafnarbæjum unarháttar. ivinsemd og velvild. Sanni nær er,
þar x landi hafa fyrir því að Þar stendur þessi klausa: jaðþað sé einkennandi.fyrir íslend-
„Ekki má kalla þann sveita- ing, eins cg eðlilegt er hjá fámennri
mann, sem þó tekur á móti nýliða
með vinsemd og velvild___“
. Þó að orðalagið sé ekki ljóst og
eða lið til þess að koma í veg haria óislenzkulegt, dylst ekki, hvaö
jfyrir athæfið, né heldur reynt doktorinn á við:
! að miðla málum á jafnréttis-j Heimskulegt er að sýna nýliðum
grundvelli, og er því með engu vinsemd og velviid, það mundu
'móti hægt að sýkna hana ekki aðrir gera en sveitamenn und rotinn, andkristinn
1 allra saka i hessnm pfnnm ir venjulegum kringumstæðum, af hugsunarháttur.
heldur verður lxún miklu frem Því að sveitamenn eru heimskingjar. I '
' Annað hvort er þetta einstefnu- ] Ef það væri einkennandi fyrir
I ,. ,. . "■■'.■■: ■'■ akstur lærdómshrokans á mjóstræti sveitamann að taka nýliða með vin
enda þótt brezka stjórnin
hafi hikað við, a. m. k. enn
sem komið er, að gerast milli
liðalaust, beinn aðili í þeim
skipuleggja slíkt ofbeldi og
framkvæma það, er þó ekki
vitað, að hún hafi hrært legg
þjóð. Þar er hver einstaklingur
rneira metinn en hjá fjölmennari
þjóðum.
í öðru lagi á hver maður rétt til
að honum sé tekið með vinsemd og
velvild, a. m.- k. meðan hann hefir
ekkert af sér brotið. Allt annað er
afmenningar-
ur að teljast samsek að hafa!
látið kné fylgja kviði Og neytt þröngsýninnar eða vanhugsuð eftir semd og velvild. væri það honum
aflsmunar hins sterka og
volduga gegn hinum smáa og
umkomulausa.
Mál þetta var lagt með
öpun fjandsamlegs áróðurs.
Það áróðursbragð er mjög í tízku
að nota samheiti hóps manna, heiti
skörulegum hætti fyrir Norö- j a stefnum, stéttum og jafnvel heil-
urlandaráðið, málstaður vor um Þjóðum sem hrakyrði í því
i skýrt og skelegglega túlkaður, i augLnamiði að vekia anúúð á þeim
! enda ótvírætt látið í veðri meðai íjoldans, sem gengur hugsun
: , ... , . ,. | arlitið troðnar sloðir, notar gagn-
yaka að auðyeldlega gæti svo ; rýnilaust utanaðlærðar lexiur og
i farið að ver Islendingar mund varar sig ekki á lævísiegri föisun
t um telja oss fremur lítið hafa
iað sækja til þessarar stofnun
ar í fi-amtíðinni, annað en
hugtaka.
Notkun orðsins sveitamaður i
hinni tilfærðu málsgrein hjá dokt-
fögur orð og veizluglaum, ef . ornum er hugtakafölsun. I því sam
’ bandi sem það stendur hjá honutn
virðist það gefa til kynna: 1. að
sveitamenn taki öðrum fremur á
móti nýliðum með vinsemd og vel-.
vild. 2. að það sé heimskulegt, 3. að
til sóma eftir íslenzkum hugsunar-
hætti. Mætti orðið sveitamaður bá
fremur vera lofs- en lastyrði. En
það er andstætt íslenzlcri hugsun og
íslenzkri tungu að gefa gömlum og
grónum orðum í málinu nýja og
annarlega merkingu og mynda þann
ig hugtakarugling. Hitt et' íslenzku
legra að mynda ný orð yfir ný hug-
tök eða ný blæbt'igði eldt'i hugtaka.
Erlend áhrif gerast núyfjölþreifin
um islenzka tungu og íslenzka hugs
un, sem svo mjög er háð tungunni.
íslenzkur metnaður hrekkur við og
blygðast sin, þegar beim líðst að
verða of nærgöngul".
Steingrímur
máli sínu.
í Nesi hefir Ickið
Starkaður.

Snjófaug Sigurðardóttir
heldur
píanótónleika
i Gamla bíói föstudaginn 10. sept. kl. 7,15 e. h.
Verkefni eftir Bach, Schubert, Liszt, Pentland,
Ravel, Magnús Jóhannsson og Chopin.
Aðgöngumiðar á kr. 20,00 hjá Sigfúsi Eymundssyni og
Lárusi Blöndal.
•sstætwsssssssssssssssssassssssssssssssssssssss
tSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSÍS
Litla rafveitu úti á landi vantar nú þegar
rafvirkja
til gæzlu veitukerfis og húsalagna á veitusvæðinu. Út-
vegun á húsnæði fyrir fjölskyldumann getur komið til
greina. Upplýsingar gefnar í rafmagnseftirliti ríkisins
•eða i síma 82727.
ssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss
Sýningin
á norskri mitímalist,
er daglega opin kl. 1—10 e. h«—- Aðgangur
ókeypis.
»SSSSSS6SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS»SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS
svo færi, að ráðið sæi sér ekki
jfært að ljá þessum mikils-
^verða málstað vorum raun-
.hæfara og vafalausara fylgi
! en óákveðnar og almennar
J yfirlýsingar. Gæti því auðveld
lega farið svo, að aðild vor að. {SKjsssssssssssssssss-æssssssssssssæss
þessu virðulega ráði og hinni
svokölluðu „norrsénu sam-1
vinnu“, sem það beitir sér
fyrir, ylti framvegis algjör-
lega á því, hverj ar undirtekt- j
ir liðsbón þessi hlyti, enda
mundu flestir sanngjarnir J
menn mæla, að ekki væri að,
raunalausu eöa ástæðulitlu
eftir stuðningi frændþjóð-!
anna leitað í þetta sinn, held
ur bæri lífsnuðsyn til, og sjálf
undirstaða tilveru vorrar
sem sjálfstæðrar og efnalega
sjálfbjarga þjóðar undir þessu
máli komin flestu öðru frem-
ur um langari aldur.
Liðsbón íslendinga var
þannig í upphafi þings þessa
mjög á oddinn sett af hálfu
fulltrúa vorra þar, og munu
flestir, ef ekki allir, lands-
menn hafa verið þeim full-
komlega samþykkir í þessu.
En þrátt fyrir þessa hiklausu
og einarðlegu byrjun, fóru
svo leikar, er nær dró þing-
slitum, að málið var afgreitt
með algerlega almennum og
fyrirfram sjálfgefnum yfirlýs
ingum, að því er virðist, sem
egnan veginn taka skarið af,
né heldur fordæma aðferð þá,
er stórþjóð hefir enn á ný
látið sér sæma að viðhafa í
skiptum sínum við friðsama
og áður vinsamlega smáþjóð
og næsta nágranna, sem í
engu háfði ýfzt við Bretum,
en aðeins hugðist standa á
eigin rétti og lífsnauðsyn.
(Framhald á 6. Biðu.)
Nauðungaruppboð
verður haldið á bifreiðastæðinu við Vönarstræti-hér í
bænum eftir kröfu bæjargjaldkerans í Reykjavík og
fleiri, föstud. 10. sept. n. k. kl. 2 e. h., og verða seldar
eftirtaldar bifreiðar: R 581 — R 2321 — R 3358 — R 3755
— R 4015 — R 4693 — R 5229 — M 166. / ' •
Greiðsla fari fram við hamarshcgg.
Borgarfógetinn í Reykjavík.
WWIWWVW.W.VAV.V.V.VV.V.'AWI%V.%WAV.VW
HJARTANLEGA ÞAKKA ÉG öllum, sem glöddu mig á íj
80 ára afmælisdegi mínum með gjöfum, heimsóknum
og skeytum og blómum. Sérstaklega þakka ég sam-
starfsfólki mínu í Áfengisverzlun ríkisins, börnum
mínum og kunningjum, sem gjörðu mér daginn ógleym
anlegan. — Lifið heil. Guð blessi ykkur öll.
Sigurður Sigurðsson,
Sölvhólsgötu 12.
ÍAVVWWAWAVA\WWVWIAVA^WAVVVWWVVWW,