Tíminn - 29.10.1954, Blaðsíða 5

244. blaði
TÍMINN, föstudaginn 29. október 1954.

5
ERLENT YFIRLIT:
Kosningar í Bandaríkj-
unum næsta þriðjudag
Barátían Iinrðnar með liverjum degi
í Föstud. 29. oíit.
Iðnaðarmálastofnun
*
Islands
Lagt hefir verið fram á Al-
þingi stjórnarfrumvarp um
Iðnaðarmálastofnun íslands.
Er þetta frumvarp samig af
sjö manna nefnd, sem ríkis-
stjórnin skipaði á sl. vetri.
Hlwtverk stofmmarinnar
á að vera það, að efla fram
farir í íslenzkum iðnaði m.
a. með því að:
a) Kynna iðnaðarmönn-
um og iðnrekendum helztu
tækilegar nýjungar og veita
leiðbeiningar, er miði að
aukinni vöruvöndun, bættri
nýtingu hráefna og vinnw-
afls og auknum afköstum.
b) Rannsaka mikilvægi
einstakra atriði í sambandi
við framleiðsluna og kynna
þann árangur til hagsbóta
fyrir framleiðendur iðnaðar
varnings.
c) vinna að awkinni sam
vinnu innlendra aðila, er
miði til framfara í iðnaði
landsmanna enda hafi stofn
Mnin náið samstarf við þá
íím þessi mál.
d) Stuðla. að því, að upp
verði tekið gæðamat ís-
lenzkra iðnaðarVara og í
sambandi við það verði
viðurkenndir ákveðnir mæli
kvarðar fyrir íslenzka iðn
aðarframleiðslu, eins og
tíðkast erlendis.
e) Sjá til þess, að árlega
verði gefin út heildarskýrsla
um iðnðarmálin í landinu
og þróun þeirra,
Stofnunin skal og vera rík-
isstjórninni til ráðuneytis um
iðnaðarmál.
Gert er ráð Jyrir því, að
stofnunin hafi um starf sitt
samband og samstarf við er-
lendar stofnanir, sem starfa
á svipuðum grundvelli. Fé til
rekstrar stofnunarinnar skal
veitt á fjárlögum.
í fjárlagafrumvarpi því, er
nú liggur fyrir Alþingi, er
gert ráð fyrir 650 þús. kr.
fjárveitingu en gera má ráð
fyrir, ag kostnaður við hina
fjölþættu starfsemi stofnun
arinnar verði nokkru hærri.
Tók fjármálaráðherra það
sérstaklega fram í fjárlaga
ræðu sinni, að þessi áætlun
gæti breytzt, þegar álit nefnd
ar þeirrar, er um máliö fjall-
aði, lægi fyrir.
Á undanförnum árum
hafa orðið stórstígar fram-
farir í íslenzkum iðnaði. Kom
það m. a. glöggt í ljós á iðn-
sýningunni, sem haldin var
haustið 1952. Var þar margt
að sjá, sem fáir hefðu trúað,
að framleitt væri hér á landi.
Fjölmargar nýjar fram-
leiðslugreinar hafa vaxið upp.
Fyrir nokkrum dögum var
sagt frá því, að fyrsta stál-
skip, sem smíðað hefir verið
hérlendis, flyti nú fyrir landi.
íslenzkir rafmótorar, eru.nú
komnir á markaðinn og þykja
gefa góða raun. Þannig mætti
lengi telja. Hinar stóru virkj
anir hafa opnað nýja mögu-
leika fyrir iðnaðinn, sem iðn
aðarmenn hafa þegar notað
sér, en eiga þó áreiðanlega
eftir að hafa meiri og víð-
tækari áhrif.
Leiðbeiningastarfsemi iðn-
aðarins hefir fram til þessa
veriði nokkuð ábótavant en
Annan dag nóvembermánaðar
næst komandi munu um 50 millj.
Bandaríkjaþegna mæta á kjörstað
og greiða atkvæði í mikilvægustu
kosningum, sem haldnar hafa verið
í Bandaríkjunum, síðan fyrir tveim
árum, þegar Eisenhower var kosinn
forseti.
í þetta sinn verða kjörnir með-
limir þjóðþings Bandaríkjanna. í
fulltrúadeildinni eiga sæti 435 þing
menn og verður kosiö um hér um
bil öll þau sæti við þessar kosning-
ar. í öldungadeildinni verður aftur
á móti kosinn rúmlega % hluti
þeirra 96 þingmanna, er þar eiga
sæti.
Helzta niðurstaða kosninganna
verður sú, hvort meirihlutavaldið i
þjóðþinginu verði áfram í höndum
repúblíkanaflokksins, og er það
takmark Eisenhowers forseta, eða
hvort flokki demókrata muni tak-
azt að ná meirihlutanum í sínar
hendur, en hann sat við völd' hér
um bil óslitið frá árinu 1932 til
1952 í stjórnartíð Roosevelts og Tru
•nans.
Stjórn Eisenhowers hin
sama.
Niðurstaða kosninganna hefir
ekki áhrif á framkvæmdarvald
Bandaríkjastjórnar eins og verða
mundi samkvæmt þingræðisskipun
íslands og flestra annarra Evrópu-
landa. Eisenhower forseti gegnir
því hlutverki, sem forsætisráðherra
er falið í flestum Evrópulöndum.
Þessu hlutverki gegnir forsetinn á-
fram þau tvö ár, sem eftir eru af
kjörtímabili hans, ásamt því ráðu-
neyti, er hann hefir skipað, hver
sem úrslit þingkosninganna kunna
að verða.
Úrslit kosninganna geta hins veg
ar orðið mikilvæg hvað löggjöf
snertir. Forseti Bandaríkjanna héf
ir venjulega langtum meiri áhrif i
þjóðþinginu og betra tækifæri tii
að hafa áhrif á löggjöfina, þegar
hann og meirihluti þjóðþingsins
tilheyra sama stjórnmálaflokkin-
um. Af þessari ástæðu hefir Eis-
enhower forseti barizt ötullega fyrir
frambjóðendur repúblikanaflokks-
ins. Á sama hátt hefir Adlai E. Stev
enson, frambjóðandi demókrata i
forsetakosningunum árið 1952, bar-
izt af eldmóöi fyrir fylgi fram-
bjóðenda demókrata.
Undanfarin tvö ár hefir styrk-
leiki beggja flokka innan þingsins
verið mjög álíka. Eftir kosningarn-
ar 1952, þegar Eisenhower og repú-
blíkanaflokkurinn náði sigri, áttu
sæti í fulltrúadeildinni 221 repú-
blíkanar, 213 demókratar og einn
óháður, og í öldungadeildinni áttu
sæti 48 repúblíkanar, 47 demókrat
ar og einn óháður.
Báðir trúa á sigur.
Forustumenn beggja flokka hafa
nú verður úr því bætt með
þessari nýju stofnun.
Eijtt mikflvægasta hlut-
verk hinnar nýjw stofmm-
ar verður það að kynna hér
á landi allar helztu nýjung
ar, sem miða að því að auka
vörugæði en halda þó verði
vörunnar í skefjum.
íslenzkar iðnaðarvörur eru
á mörgum sviðum mjög vel
samkeppnisfærar við erlend
ar vörur, hvaö þetta snertir,
en að sjálfsögðu er ekki hægt
að búast við því, að fram-
leiðsla hins unga íslenzka iðn
aðar geti á öllum sviðum
keppt við vörur frá elztu og
reyndustu framleiöendum
spáð hvor sínum flokki sigri í nóv-
emberkosningunum. Hver sem úr-
slitin verða, munu engin skyndi-
leg umskipti í stjórnmálastefnu
Bandaríkjastjórnar eiga sér stað.
Báðir fiokkarnir eru eindregnir
stuðningsmenn Sameinuðu þjóð-
anna og annarra þeirra samtaka,
er tryggja mega heimsfriðinn. Báð
ir eru þeir fylgjandi öflugum varn-
arsamtökum og bandalögum, svo
sem Atlantshafsbandalaginu, er
hafa það að marki aö hindra árás.
Báðir eru harðsnúnir andstæðing-
ar kommúnista. Báðir eru eindregið
fylgjandi þeirri reglu, að sambands.
stjórnin skerist í leikinn, þegar nauð
syn ber til að koma í veg fyrir at-
vinnuleysi og til að afstýra eða
draga úr þjóöfélagslegu' böli og
mannlegum þjáningum, af hvaða
rótum sem það er runnið.
Leiðir skilur.
Málefnaiega eru flokkarnir sam-
mála í aðalatriðum, en sjónarmið-
in skilur, þegar að framkvæmdun-
um kemur. Hvdvugur flokkurinn
getur talizt fylgja öfgum á sviði
þjóðfélags- og fjármála, en þó er
repúblíkanaflokkurinn almennt tal
inn sýna tilhneigingu til íhalds-
semi og demokrataflokkurinn til
frjálslyndis. Það eru til undan-
tekningar frá þessari meginreglu,
og í Bandarikjunum er enginn með
limur þjóðþingsins skuldbundinn
til að fylgja afstöðu flokks síns.
Gangi demókratar með sigur af
hólmi í kosningunum, má þó bú-
ast við því, að löggjöf sú, sem þeir
beita sér fyrir, verði hliðhollari
verkalýðsfélögum en verzlunar- og
fjáraflamönnum. Ennfremm- eru
flestir demókratar hlynntir hærri
tryggingum fyrir landbúnaðaraf-
urðir og hærri greiðslum úr ríkis-
sjóði til stuðnings atvinnuvegum
landsins. Þeir hafa einnig sakað
repúblíkana um að hafa dregið
hættuiega mikið úr lalndvörnum
Bandaríkjanna og sýnt öðrum
þjóðum hins frjálsa heims minni
vinsemd. En repúblíkanar byggja
málsvörn sína fyrst og fremst á
því, að skattar hafa verið lækkaðir,
einstaklingsframtakið á sviði verzl
unar- og framleiðslumála eflt, og
að Eisenhower forseta, með meiri
hluta repúblíkana á þingi að baki
sér, hafi tekizt að binda endi á
Kóreustyrjöldina.
Öldungadeildarþingmennirnir eru
kosnir til 6 ára í senn, og er kosn-
ingafyrirkomulagið þannig, að \í>
hluti þeirra er kosinn annað hvert
ár. í rauninni nær kosningin til
meira en % hluta þeirra, vegna
þess að kjósa verður í stað þeirra,
sem látizt hafa á kjörtímabilinu.
Þingmenn fulltrúadeildarinnar
verða aftur á móti allir að beygja
sig undir úrskurð kjósenda á
tveggja éra fresti, þar eö kjörtíma
heimsins.
Það á að verða takmark
Iðnaðarmálastofnunarinnar,
að sjá til þess að íslenzkar
iðnaðarvörur verði í fram-
tíðinni ekki aðeins samkeppn
isfærar vig erlendar, heldur
skari fram úr að gæðurn. —
Með því móti einu er hægt
að tryggja það, a.ð iðnaður-
inn geti tekið við þeim aukna
fólksfjölda, sem til hans hlýt
ur að leita á næstu árum og
séö því öllu fyrir atvirmu og
sómasamlegum lífskjörum.
Því er frumvarpið um Iðn-
aðarmálastofnun fagnaðar-
boðskapur, ekki aðeins iðn-
aðarmönnum heldur og þjóð
inni allri.

Eisenhower
bil þeirra er aðeins tvö ár. f rylk-
inu Maine fúru kosningarnar fram
í september s. 1., og þar var end-
urkjörinn einn öldungadeildarþing
maður repúb’íkana, frú Margaret
Chase Smith, ásamt þremur þing-
mönnum repúblíkana í fulltrúa-
deild. Þannig nær kosningin í nóv-
ember í rauninni ekki til- allra 435
þingmanna fulltrúadeildarinnar,
heldur til 432 þingmanna.
í öidungadeildinni eiga sæti tveir
fulltrúar frá hverju hinna 48 fylkja
án tillits til íbúafjölda fylkjanna. í
fulltrúadeildinni eiga fjölmennari
fylkin fleiri fulltrúa. íbúar* New
York-fylkis, 15 milljónir að tölu,
kjósa til dæmis 47 þingmenn til
fulltrúadeildarinnar, en önnur
minni eða fámennari fylki kjósa
aöeins einn.
Ljós úrslit í sumutn fylkjum.
í sumum fylkjum má með full-
kominni vissu segja fyrir um úrslit
koS’.iinganna. Sum suðui-ríkjanna
hafa ekki kosið repúblíkana á þing
í heila öld eða meira. Sum norður-
ríkjanna hafa verið • álíka trygg
írambjóðendum repúblíkana. Úr-
slit kosninganna í heild eru því
komin undir úrslitunum i „vafa-
sömum" fylkjum í mið-vesturhluta
landsins og við vesturströndina,
svo og úrslitunum f iðnaðarhéruð
um við strönd Atlantshafsins.
Eitt þessara vafasömu fylkja er
Minnesota, þar sem Valdimar
Björnsson, fjármálaráðherra fylkis
stjórnarinnar, er frambjóðandi
repúblíkanaflokksins og leitast við
að vinna öldungadeildarsætiö, sem
demókratinn Hubert Humphrey
heldur nú. Árið 1948, þegar kosn-
ingaúrslitin um gervallt landið
voru demókrötum í vil, var Hum-
phrey kosinn með 729.494 atkvæð-
um gegn 485.807, en árið 1952, þeg-
ar Eisenhower forseti leiddi repú-
blíkanaflokkinn til sigurs, var kos
inn frambjóðadni repúblíkana til
öldungadeildarinnar, Edward J.
Thye, með 785.649 atkvæðum gegn
590.011. Búizt er viö, að úrslitin
í kosningabaráttunni milli Valdi-
mars Björnssonar og Humphreys
verði nokkuð jöfn. Forustumenn
demókrataflokksins, sem búast við
að fiokkur þeirra muni vinna aftur
meirihluta í þjóðþinginu, byggja
(Framhald á 6. síðu).
Góð aðsókn að
sýningu Harðar
Sýning Haröar Ágústsson-
ar listmálara, sem nú stend-
ur yfir, hefir verið opin síð-
an á laugardaginn í fyrri
viku. Hafa 600 manns séö
sýninguna, og 14 myndir
hafa þegar selzt. Sýning-
unni lýkur upp úr næstu
helgi, svo að þeir, sem ætla
að sækja hana, ættu ekki að
láta það dragast mikið úr
þessu.
STÓRT OG SMÁTT: t
Konunúnistar og
Adenauer
Kommúnistar halda uppi
mjög kyndugum skrifum í
Þjóðviljanum þessa dagana.
Hafa þeir aðallega snúið sér
að því að ráðast á Adenauer
kanzlara Vestur-Þýzkalands.
Bera þeir honum á hrýn all
ar vammir og skammir saka
hann um nazísma og þar fram
eftir götum.
Mörgum kann að virðast
þetta einkennilegt, en, ef mál
ið er athugað nánar, kemur
í ljós, að ekkert er einkenni-
legt við þetta.
Kommúnistar hafa alltaf
haft horn í síðu þeirra stjórn
málamanna, sem barizt hafa
fyrir lýðræði og gegn einræð
isstefnu kommúnista. Aden-
auer hefir barizt skelegglega
gegn áhrifum kommúnista í
landi sínu og orðið vel ágengt.
Þegar þar við bætist að hann
hefir átt drjúgan hlut að
þeirri sameiningu Vestur-Ev
rópu, sem nú er komin á til
aukins öryggis fyrir þær þjóð
ir, sem þar eiga aðild að, þá
verður skiljanlegt hvers
vegna kommúnistar halda nú
uppi árásum á hann, ekki
einungis i heimalandi hans
heldur um allan heim. Já,
meira að segja Þjóðviljinn get
ur ekki stillt sig um að reka
upp bofs eins og hinir.
Pólitískt brotajárn
Þjóðvarnarflokkurinn hefir
nú fundið stórmerkilegt mál
sem hann hyggst berjast fyrir
á Alþingi. Búast menn við, að
þarna sé á ferð mál, sem kom
ið geti í stað ráðherrabílamáls
ins fræga, sem var höfuðmál
þeirra á síðasta þingi. Þetta
stórmál er um brotajárn. Hafa
þingmenn flokksins borið
fram frumvarp í neðri deild
um bann við útflutningi brota
járns og þingsályktunartil-
lögu í sameinuðu þingi um
sama efni. Má segja, að mál
inu sé fast fylgt eftir. Gár-
ungarnir segja, að Þjóðvörn
liafi fundið <Jil skyldleikans
við járnaruslið og er það ekki
ótrúlegt, þegar þess 4er gætt
úr hvers konar pólitísku brota
járni flokkurinn er gerður.
Gíslagrjót
Gísli Jónsson hefir borið
fram á Alþingi tillögu um að-
stoð ríkissjóðs vegna atvinnu
mála í Flateyjarhreppi.
í því sambandi rifjast upp
fyrri afskipti hans af atvinnu
málum Flateyinga. Sú saga
hófst 1942, haustið, sem Gísli
var kosinn á þing. Þá lét hann
byrja rétt fyrir kosningar á
vinnu við hafnarframkvæmd
ir, sem hann sagði sjálfur að
kosta myndu 500 þús. krónur.
Jafnframt lofað'i hann í blaða
viðtali fleiri framkvæmdum
s. s. hraðfrystihúsi, fiskimjöls
verksmiðju, lýsisbræðslu, ver
búðum, rafstöð og fleiru. Einn
ig átaldi hann harðlega þá
stefnu að sækja um ríkisstyrk
til framkvæmda svipaðra og
þessarra. Eftir ko-sningar var
framkvæmdum frestað og
framkvæmdir Gísla Jónsson-
ar í Flatey urðu aldrei ann
að en grjótgarður í fjörunni.
Fimm árum síðar sótti sá
sami Gisli Jónsson, sem harð
ast fordæmdi ríkisstuðning
til framkvæmda, um ríkisá-
byrgð fyrir láni fyrir Flatevj
(Framhaid á 6. síðu).