Alþýðublaðið - 03.04.1920, Blaðsíða 2

2
ALí’ÝÐUBLAÐIÐ
Sj;ómannayerk-
lítlliÖ í Astralíu.
Síðastliðið vor hófst stórkost-
legt verkfall meðal sjómanna í
Ástralíu, sem stóð yfir frá 19, maí
til 26. ágúst. Ástæður þess voru
aðallega þær, sem hér segir.
í desember 1918 hafði sjó-
mannasambandið eftir mikinn
málarekstur fengið því til leiðar
komið, að mánaðarkaup háseta
hækkaði úr 11 pundum (ca. 198
kr.) upp í 12 pund og 5 sh. (ca.
220 kr). Þessi kauphækkun var
samt miklum mun lægri en þeir
höfðu krafist. Auk þess héldu
vörur áíram að hækka i verði og
ágóði útgerðarmanna og annara
skipaeigenda jókst stórum. Síðastl.
vor ákváðu hásetar því að reyna
aftur. Þeir komu fram með nýjar
kröfur án tillits til þess, hve
stuttur tími var liðinn frá því, að
gerðardómurinn, sem um málið
íjallaði í desember, hafði gefið úr-
skurð sinn, og héldu því fram
að vöruverð væri orðið svo hátt,
að ekki væri lifandi á kaupinu.
Maður sá, sem mest bar á þegar
verkfallið var hafið, var ritari sjó-
mannabandalagsins, Th. Walsh,
sem kvæntur er Adele Pankhurst,
dóttur frú Pankhurst. Hann vildi
reyna að komast hjá gerðardómi
og fékk sjómennina á sitt mál. í
kröfum sínum fóru þeir m. a. fram
á 14 pund (252 kr.), 6 tíma vinnu
í höfn, þægindi á skipum endur-
bætt samkvæmt siglingalögum rík-
isins, sem ekki voru gengin í gildi,
sömuleiðis fæði, aukaborgun fyrir
að lesta kol og matvæli, líftrygg-
inga hljóðandi upp á 500 pund
(9000 krónur.)
Stjórn Ástralíu fór fyrst hægt í
sakirnar, en þareð talsverðar stífni
gætti frá báðum hiiðum, varð ekki
komist hjá algerðu verkfalli. Eftir
að Mr. Walsh og félagar hans
með atkvæðagreiðslu höfðu hafn-
að tilboðum þeim sem gerð voru,
var vinna lögð niður. Verkfallsins
gætti mjög um alt ríkið, einkum
að því er iðnaði viðvíkur, enda
var það skiljanlegt, þar sem allur
kolaflutningur stöðvaðist.
Stjórnin sá sér ekki fært að
leggja neitt ákveðið til málanna
eftir að út í verkfallið var komið,
enda þótt andi laganna fordæmi
verkföll, en Mr. Walsh, sem var
lífið og sálin í hreyfingunni, þótti
tala of mikið og var dæmdur í
100 punda (1800 kr.) sekt, en lét
það ekkert á sig fá, heldur end-
urtók þær og var þá dæmdur í
200 punda sekt, og jafnframt fang-
elsaður. Það gerði ekki lítið til að
stappa í sjómennina stálínu og
krafan um það, að hann yrði Iát-
inn laus, var sett á oddinn, enda
þótt sættir kæmust samt á, áður.
Þess er getið í „The New Stat-
esman" frá 20. des. síðastl. að
samúð almennings hafi verið óskift
með verkfallsmönnunum, sem ekki
er að undra, þegar aðgætt er hve
lágt kaup þeirra var.
Mönnum reiknast svo til, að f
Ástralíu hafi 400,000 manna (þar
með konur og börn) orðið fyrir
beinum áhrifum verkfallsins og að
f Victoría einni hafi 25,000 manns
mist atvinnu við það.
í síðari hluta september komust
menn loks að sættum. Var þar
farin millileið sú, sem hér segir:
a) kaup hækki um 35 sh (kr. 31,50) á
mánuði.
b) 8 tíma vinna.
c) heimfarerleyfi í höfnum og 2 sh
10 d (kr. 4,30) fyrir yfirvinnu.
d) sérhver háseti fái árlega 14 daga
sumarfrí með fullu kaupi.
e) matartími ákveðinn, og þægindi
samkvæmt siglingalögunum, þar
sem framkvæmanlegt er.
Þó verkfalls þessa hafi verið að
litlu getið, er það þó merkilegt
mjög. Hásetar í Ástralíu eru svo
samtaka um kröfur sínar, að þeir
geta komið ríkisstjórninni til að
standa magnþrota gegn þeim og
neytt hana til að láta lög ríkisins
liggja á milli hluta. -f-
Jil athngnnar.
Konung vilja fslendingar því ab
eins hafa, að hann sitji í öðru
landi. Vilji hitt landið ekki hafa
hann lengur yfir sér, viljum við
þab ekki heldur, því hingað viljum
við ekki fá hann.
Verði Danmörk lýðveldi, múnum
við eiga kost á að losna úr sam-
bandinu, ef við óskum að verða
gleyptir af stórþjóð, sem við þekkj-
úm vel.
ísland vill verða sjálfstjórnandi
ríki í Bandaríkjum Norðurlandaj
jafnrétthátt hinum.
Smávegis úr stríðinu
um verklegar framkvæmdir.
Eftir fyrirlestri sir Charles A. Par-
sons í Brezka vísindafélaginu;
tekið eftir „Nature" (stytt).
Emkennileg aðferð.
Þegar Titanic fórst á fjalljaka í
Atlantshafi árið 1912 fóru ýmsir
hugvitsmenn að spreyta sig á því
að finna aðferðir til þess að hindra
árekstur. Ein aðferðin var að senda
hljóðbylgjur frá skipinu neðansjáv-
ar, og svo að ráða af bergmálinu
a hvað hljóðöldurnar rækjust. Berg-
málið var auðvitað svo veikt að
það gerði ekki vart við sig nema
í sérstökum mjög næmum mót-
tökuverkfærum. Þessi aðferð hefir
verið endurbætt svo mjög á stríðs-
árunum, að með henni getur skip
sem er að elta kafbát vitað ná-
kvæmlega hvar hann er, þó hann
sé neðansjávar í ait að því 20
rasta (km.) fjarlægð. Aðferðina
má á sama hátt nota til þess að
vita um skip, ísjaka og sker, þó
þau sjáist ekki, og það er'hægt
að nota aðferðina til þess að mæla
dýpi með.
Einkennilegnr haínsognmaðnr.
Einkennilegur leiðarvísir var það
sem Þjóðverjar fundu fyrst upp,
en síðan Bandamenn, til þess að
vísa skipum rétta leið. Það var
vírstrengur sem lagður var neðan-
sjávar, og skiftistraumur var látinn
leika um. Með sérstökum verk-
færum í skipunum gátu þau alveg
fylgt þræðinum sem lá á mararbotni,
og notuðu Þjóðverjar svona lagaða
leiðarvísira fyrir kafbáta sína gegn-
um tundurduflasvæði Bandamanna.
Voru sumstaðar lagðir 100 rasta
(km.) langir vírstrengir til þessarar
notkunar, neðansjávar1). Búist er
við að að uppfundingu þessari
verði ómetanlegt gagn á friðar-
tímum til þess að vísa skipum
um skerjótta leið, og til þess að
vísa skipum til hafnar og frá höfn,
I þoku,
1) ioö rastir, jainlangt og frá
Akureyri til Grímseyjar eða yfir
þveran Faxaflóa.