Tíminn - 18.12.1954, Page 7

287. blað.
TÍMINN, laugardaginn 18. desember 1954.
7
Bjarnason, skólast jóri:
Lautjard. 18. des.
Launamál opinberra
starfsmanna
Eins og kunnugt er, eru
launalög þau, sem nú gilda,
allgömul eða frá árinu 1945.
Af því hlýtur að leiða, að
launakjör opinberra starfs-
manna séu á margan hátt í
ósamræmi við launakjör ann
arra stétta og starfshópa.
Hefir þetta vakið óánægju
meðal opinberra starfsmanna
og hafa þeir oftsinnis óskað
eftir lagfæringum á þessu
svo og ýmsum öðrum göllum,
sem þeir hafa talið að væru
á löggjöf um réttindi og
skyldur opinberra starfs-
manna.
Núverandi fjármálaráff-
herra, Eysteinn Jónsson,
hefir manna bezt skiliff
þessa þörf og hefir alla tíð
sýnt þessum málwm skiln-
ing og velvilja. Fyrir for-
gö?igu hans voru á síffastl.
vori sett lög um réttindi og
skyldur opinberra starfs-
manna, sem fela í sér marg
háttaffar réttarbætur og
hætt skilyrði þeim til handa.
Ern þar meffal annars á-
kvæði um sömu laun karla
og irvenna fyrir sömu vinnu
og ákvæði um jafnan rétt
allra til embættisframa í
samræmi viff hæfileika og
diígnað án tillzts til kynferð
is.
Mun ísland vera með
fyrstu löndnm heims, sem
tekur þetta ákvæði upp i lög
og ber það fagurt' vitni um
lýðræðiskennd og jafnréttis-
tilfinningu þjóðarinnar.
Ýmis fleiri merkilég á-
kvæði eru í lögum þessum.
Launabætnr til opinberra
starfsmahna komu snemma
á dagskrá nú í haust. Lýsti
fjármálaráffherra því yfir
snemma á þinginu, að þörf
væri uppbótar á laun opin-
berra starfsmanna til sam-
ræmis viff þær hækkanir,
sem orffiff liafa á lannum
annarra stétta síffan launa
lögin voru sett, 1946.
Eins og öilum er kunnugt
hafa ýmsar stéttir fengið
verúlegar grn?ínkaupshækk
anir síffan, beint og óbei?it
í auknum fríðinflum ýmis
konar.
Hefir þetta breikkað það
bil, sem er á milli launakjara
almennra vinnustétta og op-
inberra starfsmanna. Hefir
þetta vakið óánægju meðal
starfsfölks ríkis og bæja og
annarra starfsmanna á veg-
um ýmifsa stofnana ríkisins
og bæjarfélaganna.
Er verkfræðingadeilan,
sem cllum er í fersku minni
og nú er nýlega leyst, gleggsta
dæmið í þessu efni.
Fjármálaráffherra kom
því til leiffar, aff skipuff var
??efnd tii þess að vi????a að
ra?z??sókn og e??durskcffun
launalaga. Hefir sú nefnd
þegar unnið mikiff og mark
vert starf að rannsókn þess
arra mála og virðist niega
vænta þess, aff hú?? hafi á-
lit sitt og tillögur tilbúiff
fyrir ??æsta reglulegt Al-
þingi, sem kemur sama?i
næsta haust aff ve?iju.
Ríkisstj órnin taldi þó ekki
rétt að draga úrbótatilraun-
únaðarþing
S. 1. sumar var kosið til Bún
aðarþings. í hverju búnaðar
sambandi mun þó hafa kom
ið fram þannig tilreiddur
listi á aðalfundi, að ekki
þurfti að kjósa, nema í Bún
aðarsambandi Suðurlands,
þar komu fram tveir listar,
hvor þeirra með jafnmörgum
nöfnum manna og kjósa átti.
Þeir menn, sem um framboðið
fjölluðu, voru flestir sammála
um, að rétt og eðlilegt væri
að kosið yrði, meðal annars
með tilliti til þess, að síðast
þegar kjósa átti, samþ. aðal-
fundur B. S. einn lista, sem
samkomulag hafði náðst um
og kosning fór því ekki fram.
Menn, vel flestir, voru þeirr
ar skoðunar að meðal annars
þess vegna væri rétt að skjóta
valinu til kjósenda allra, sem
kosningarétt áttu, og varð
það að ráði.
Tilefni þess, að ég rita um
þetta efni, er, að ég hefi oröið
þess var, að nokkuð er erfitt
að gera mönnum til hæfis í
þessu sem öðru. Enginn getur
neitað því, að réttast er að
skjóta til kjósenda þeim mál
um, sem kosningaréttur nær
til og heyrast oft óánægju-
raddir, ef fáir menn taka sér
vald í málefnum, sem fjöld-
inn efir rétt til að ráða til
lykta með atkvæði sínu, einn
ig þó að rétt sé að farið og
samkvæmt reglum, sem þar
um gilda. Þegar málum er
skotið til kjósenda, hafa þeir
ekki einungis rétt til að kjósa,
heldur einnig skyldu til þess.
Það er engin heil brú í þeirri
hugsun að láta í ljósi óánægju
ef önmir aðferð er notuð en
bein kþsiiing, en mæta svo
ekki áikjörfundi, þegar kjósa
skal, j|ahnig mega menn ekki
hugsa ’þé starfa.
KQSii|’ngar þær, sem Búnað
arsamband Suðurlands lét
framVjíára s. 1. sumar vor.u
mjög' íila sóttar eða iim 50%
þeirr%áer á kjörskrá voru.
Ástæðui- fyrir hinni lélegu
kjörsókn munu vera þessar:
í fyrsfa lagi var þurrkur kjör
daginjv og er það alþekkt og
eðlilegt' að heyþurrkun gangi
fyrir öllu, sem hjá verður
komizt.
í öðru lagi munu vera til
menn, sem ekki telja ómaks
ins vert að kjósa búnaðar-
þingsmenn, Búnaðarþing sé
svo léleg samkunda, að ekki
taki að gera sér ómak fyrir
þá stofnun, og í þriðja lagi
eru til bændur, sem eru svo
skeytingarlausir um sín eig
in félagsmál að þeir sinna alls
ekki slíku.
Við þessa menn og raunar
alla, sem lesa vilja þessar líni
ur, vil ég segja nokkur orðl
um Búnaðarþing, skipulag
þess, tilgang þess og þýðingu
fyrir bændastéttina.
Búnaðarþing er skipað 25
þingmönnum (fulltrúum)
með atkvæðisrétti, einnig á
stjórn B. í. og búnaðarmála
stjóri sæti á þinginu, en án
atkvæðisréttar. Ráðunautar
B. í. eiga tillögurétt og mál-
frelsi á þingfundum. Kosn-j
ingarétt til Búnaðarþings eiga j
bændur svo og ýmsir tíund
armenn landbúnaðarins svo
sem nánar er tiltekið í kosn
ingareglunum.
Kjörtímabilið er 4 ár. Bún
aðarþing kýs stjórn Búnaðar
félags Ísíands, en stjórnin
kýs einn mann úr sínum hópi
fyrir formann. Stjórnin velur
búnaðarmálastjóra, hann má
ekki vera Búnaðarþingsmaö-
ur. Stjórn B. í. og búnaðar-
málastjóri ráða starfsfólk og
ráðunauta, en Búnaðarþing
ákveður launagreiðslur.
Búnaðarþing hefir æðsta
vald í öllum málum Búnaðar
félags íslands, semur fjárhags
áætlun og tekur ákvarðanir
um starfsemi félagsins.
Þannig er í stuttu máli hin
formlega hlið þessara stofn-
ana.
Þó að til séu menn, sem
gera lítið úr þýðingu Búnað
arþings fyrir bændurna, eru
hinir fleiri, sem vita betur.
Frumvörp og tillögur varð
andi landbúnaðinn eiga jöfn
um höndum uppruna sinn í
Búnaðarþingi og Alþingi. At
hyglisvert er það, að mál, sem
fram koma í Alþingi varðandi
sveitir og landbúnað munu
næstum eða alveg án undan
tekninga vera send Búnaðar
þingi til athugunar og um-
sagnar, og alveg sérstaklega,
ef málin eru þýðingarmikil.
Alþingismenn gera ekki mik
ið að því að ganga í berhögg
við Búnaðarþing. Hver sá
bóndi, sem heldur að Búnaðar
þing sé áhrifalaust í málefn
um bænda ætti að endurskoða
huga sinn.
Á Búnaðarþingi eru 25
bændafulltrúar, langflestir
bændur að lífsstarfi, en Al-
þingi er alls ekki þannig skip
að, þar eiga flestar stéttir og
hið breytilega atvinnulíf sína
fulltrúa og í Alþingi eru ör-
fáir bændur nú orðið. Hins
vegar hefir Alþingi valdið til
að setja þjóðinni lög. Sam-
starf Búnaðarþings og Alþing
is varðandi landbúnaðarlög-
gjöfina er mjög merkilegt, á-
hrif Búnaðarþings á hin
tæknilegu mál bændanna eru
ir á kjörum starfsmannanna
og lét því undirbúa fyrir
þriðju umræðu fjárlaga þær
tillögur, sem nú liggja fyrir
í þessum málum.
Samkvæmt þeim eiga
launauppbætur opinberra
starfsma?ma aff hækka
þ;m??ig, aff þær nemi alls
20%. Yerka þessi fyrirmæli
aftur fyrtr sig þa??nig, að
greidd verffwr uppbót á laun
þessa árs, og taka síðan
gíldi frá áramótum fyrir
lau?z næsta árs.
Yerður launauppbót þessa
árs borguð út nú í næstu
viku.
Saraa verður einnig látið
gilda ,um elli- og örorkulíí-
eyri þeirra, er hans eiga að
nióta Verður sú launauppbót
reiknuð og greidd á sama
hátt.
Er þarna um að ræða veru
legar kjarabætur fyrir opin-
bera starfsmenn, sem jaínar
að talsverðu leyti þann mun,
sem verið hefir á launum
þeirra og annarra þjóðfélags
stétr.a.
Standa vcnir til, að með
þessu móti séu þessi vanda-
mál :eyst í bili, en að sjálf-
sögðu er ekki um aðra úr-
iausn að ræða í þessum mál-
um, sem til frambúöar geti
kallazt, en setningu nýrra
launalaga, sem, eins og áður
er sagt, er uú í undirbúningi,
og væntanleg mun á næsta
ári.
Bjar??i Bjarnason
meö öllu ómetanleg. Sem
dæmi nefni ég það, að á Alþ.
síðast liðinn vetur komu
fram að minnsta kosti tvö
frv. til breytinga á jarörækt
arlögunum.
Breytingar þessar gengu
mjög langt i þvi að fá aukin
framlög til ræktunar og bygg
inga enda mun Alþ. ekki
hafa litizt meir en svo á mál
in. Bæði frv. voru send Bþ.
til athugunar og umsagnar.
Jarðræktarnefnd Búnaðar-
þings, sem um frumvörpin
fjallaði, lagði til við Bþ. að
jarðræktarlögin öll yrðu end
urskoðuö. Bþ. gekkst svo fyrir
því við landbúnaðarráðherra,
með samkomulagi við flutn
ingsmenn fyrrnefndra frv. í
Alþ., að öll jarðræktarlögin
sem heild skyldu tekin til
rækilegrar endurskoðunar.
Bþ. kaus þrjá bændur í milli
þinganefnd, þá Gunnar Guð-
bjartsson, Hjaröarfelli, sem
síðar varð form. nefndarinn-
ar, Pétur Ottesen alþm. og
Þorsteinn Sigfússon á Sand-
brekku. Nefndin hefir lokið
störfum og skilað áliti fyrir
nokkru síðan. Málið mun
vera til athugunar hjá ríkis-
stjórninni, en vonandi kemur
það fram á alþ. fljótlega. Síð
an mun Alþ. og Bþ. fjalla um
málið eftir frestun Alþ. þeg
ar Bþ. kemur einnig til fund
arhalda. Ef að venju lætur
mun Alþ. ekki ganga 1 ber-
högg við vilja Bþ. í þessu þýð
ingarmikla máli bændanna.
Að vísu getur komið ágrein
ingur og þá um meginatriði,
þ. e. ef Alþ. virðist Bþ. ganga
of langt í kröfum um fjár-
framlög úr ríkissjóð'i. Hingað
til hefir ríkið ekki lagt til
nægilegt fjármagn til land-
þurrkunar og ræktunar með
tilliti til þeirra miklu verð-
mæta, sem þannig skapast í
landinu. Verði ágreiningur
milli Alþingis og Búháðar-
þings ræður auðvitað Alþ. því
er veitt að alvaldiö þ. e. að
setja þjóðinni lögin.
Ég nefni ekki fleiri dæmi
um varðstöðu Bþ. í málum
bændanna. Jarðræktarlögin
eru mál málanna fyrir bónd
ann og' fyrir því nefni ég
þetta dæmi, að það ætti að
geta hnuggað við þeim mönn
um, sem kynnu í sinnuleysi
að halda, að félagsmálastarf
einnar stéttar megi liggja í
dvala á sama tíma sem aðrar
stéttir vaka yfir rétti sínum
og beita honum miskunnar-
laust til hagsbóta félaga
sinna.
Ég veit, að Búnaðarþing
Ui'ramhald 6, 10. siðu?
Dregur að
þingf restun
Nú líffur aff því, að þingi
verffi frestað og þingme??n
fái jólaleyfi sitt.
Ems og menn muna, var
þingiff sett hinn 9. október í
haust og hefir staríaff síffa??.
Höfuffmál þingsins var aff
vanda fjárlagafrumvarpiff,
sem nú er verið að leggja sö
ustu hö??d á þessa dagana.
Afgreiðsla fjárlaga er mzk
iff og va??dasamt verk og ger
ir miklar kröfur til ábyrgff-
artilfinningar og samvizkw-
semi þeirra manna, er um
það eiga mest aff f jalla þ. e.
fjárveitinganefndarmanna og
fjármalaráffherra. Þarfir þjóff
félagsins og einstaklinganna
eru margar og fjölþættar en
fjárráff ríkissjóðs oft af
skornum skammti.
Þess vegna þarf útsjónar-
semi, skarpan skilning og
góffa þekkingu til þess aff
(<eila þeim fjárhæffum, sem
veittar eru, niðnr til hinna
ýmsu þarfa þjóðfélagsins.
Er þaff vandasamt verk og
sannast oft á starfi fjárveit-
inganefndar spakmæliff
forna: „Enginn gerir svo öll-
um líki.“
Þótt afgreiðsla fjárlaga
verði aff teljast þýffingar-
mesta mál, sem þingið hefir
afgreitt til þessa, þá hafa
mörg merkileg mál verið af-
greidd og fjöldi mála bíður
afgreiffslu til framhalds-
funda þingsins sem koma
saman aff nýjw í febrúarmán
uði. Meðal merkra mála má
nefna: Frumvarp um aðstoff
viff togaraútgerðina, stjórn-
arfrumvarp tii staðfestingar
á bráffabirgffalögum, sem
sett voru í snmar og fjalla
um innflutningsgjald af fólks
bifreiðum, sem renni í sér-
stakan sjóð til stuðnings tog
araútgerðinni. Frumvarp nm
vfirstjórn mála á varnarsvæð
unum, stjórnarfrumvarp um
sameiningu á yfirstjórn
allra mála, sem snerta dvöl
varnarliðsins, á cinwm staff,
þ. e. hjá varnarmáladeild ut-
anríkisráðuneytisins. Stjórn-
arfrumvarp til nýrra lækna-
skipunarlaga. Frumvarp frá
laniíbúnaffarráðherra um
breytingu á lögum um bygg-
ingar og landnámssjóff og
ræktunarsjóff. Fjalla þessar
breytingar um þaff, að fram-
lengd skuli um tíu ár ákvæffi
þau, sem gilda iim framlag
ríkissjóffs til sjóffa þessarra.
Yar upphaflega ákvæðiff,
sem sett var 1946, um, aff
þessi fyrirmæli skyldu gilda
tfu ár en með þessarri breyf-
ingu verffur gildistími ákvæff
anna tuttugu ár.
Af þingsályktunartillögum
má nefna tillögu um affild
Vestur-Þýzkalands að stofn-
samningi Atlantshafsbanda-
lagsins.
Ýmis mál mætti nefna,
sem ekki hafa enn hlotiff
fullnaffarafgreiffslu s. s. frum
varp til laga um skógrækt,
frumvarp til heildarlaga, sem
flutt er af landbúnaðarráff-
herra. Fnn má nefna frum-
varp um Iðnaffarmálastofn-
un íslands, stjórnarfrum-
varp um þessa stofnun, sem
fvrirhíígaff er. að verði helztl
affili um kynningu á íslenzk-
um iðnaði, og hafi miklu hlut
verki aff gegna í sambandi
vúð tæknimenntun iðnaffar-
manna.
Af þessarri upptalningu
sést, að stórmerkileg mál eru
til afgreiffslu nú á þessu
Framh. á 10. slðu.