Tíminn - 06.01.1955, Blaðsíða 5

3. blaff.
TÍMINN, fimmtudaginn 6. janúar 1955.

5
Fímmiud. 6. jan.
Ástand og horfur um áramótin
Álit fréttaritara „New York Times" í níu höfuðborgum
Árangur heilbrigðr-
ar gagnrýni
Sá úrskurffur hæstaréttar,
að Gunnar Pálsson hafi með
meðferg sinni á máli Helga
Benedilctssonar gert sig ó-
hæfan til að fella dóm í
því, hefir fullkomlega stað-
fést gagnrýni Tímans á fram
kornu dómsmálastj órnarinn-
ar í sambandi við þennan
málarekstur. Þótt þessi dóm
ur sé þungur fyrir viðkom-
andi setudómara, er hann
raunverulega þyngri fyrir
yfirmann hans, dómsmála-
ráðherrann. Bersýnilegt er aö
hann fól Gunnari dómara-
starfið í þessu máli í alveg
sérstökum tilgangi, þar sem
í hlut átti politískur and-
stæðingur, sem nauðsynlegt
þótti að gera óvígan vegna
valdabaráttu í viðkomandi
bæjarfélagi. Málsmeðferðin
öll bar þess merki, að þess-
um manni skyldi komið á
hné, hvað sem það kostaði.
Þegar farið var að gagnrýna
málsmeðferðina hér í blað-
inu, snerist málgagn dóms-
málaráðherra illa við og
varði setudómarann af miklu
kappi. Hæstiréttur hefir nú
staðfest gagnrýni Tímans á
þessari málsmeðferð svo full
komlega, að óþarft er að fara
um það fleiri orðum.
í sambandi við þessi mála
lok, er vissulega ekki úr vegi
að vekja athygli á þeirri mik
ilvægu þýffingu, sem umrædd
gagnrýni Tímans hefir haft.
Allar líkur benda til, að máls
meðferðin gegn Helga Bene-
diktssyni hafi aðeins verið
prófmál af hálfu dómsmála-
stjórnar Sjálfstæðisflokksins.
Hefði hún verið látin hald-
ast uppi mótmælalaust,
myndi slíkum aðferðum hafa
verið beitt gegn öðrum and-
etæðingtim Sjálfstæðisflokks-
ins. Hin eindregna gagnrýni
Tímans varð þess hins vegar
valdandi, að dómsmálastjórn
Sjálfstæðisflokksins taldi
ráðlegt að fara sér gætilegar
og. gefa ekki slíkan höggstað
á sér að sinni. Tvímælalaust
hefir gagnrýni Tímahs þannig
orðið til þess að réttarfarið
hefir verið heilbrigðara að
undanförnu en það hefði ver
ið ella. Full ástæða er til að
vona, að slíkt geti haldist
méðan Sjálfstæðismenn eða
kommúnistar hafa hér ckki
einir völdin, enda verði þess
áfram gætt af blöðunum að
halda uppi nauðsynlegri
gagnrýni ef börf krefur.
Fleiri dæmi mætti nefna
um þau áhri'f, sem heilbrigð
gagnrýni blaðanna getur
haft. Á síðastl. sumri hóf
kennslumálastjórn Sjálfstæð
isflokksins að misbeita mjög
valdi sínu í sambandi við
stöðuveitingar. Lengst var
gengið í þessu sambandi við
veitingu skólastj órastöðunn-
ar við barnaskólann á Akra-
nesi eins og alræmt er. Tím
inn reig þá á vaðið fyrstur
blaðanna og gagnrýndi harð
lega þessi rangindi veitinga-
valdsins. Sú gagnrýni bar án
efa þann árangur, að kennsiu
málastjórnin hætti við ýms
rangindi í stöðuveitingum,
er hún hafði haft á prjón-
unum. A. m. k. var þeim
miklu. minna beitt eftir að
Fyrir áramótin voru fréttaritar-
ar stórblaðsins New York Times í
níu höfuðborgum beðnir að senda
blaðinu yfirlit um framtíðarhorfur
og ástand í viðkomandi löndum.
Frá öllum borgunum, nema Saigon,
bárust fregnir- um minnkandi
þenslu í stjórnmálum og hagstæð-
ari fjárhag. Hér á eftir fer úrdrátt
ur úr yfirliti frétta'ritaranna.
Wasfeington.
Horfur eru betri en voru fyrir
ári síðan og flestir embættismenn
búast við róiegu tímabili í alþjóða-
málum, a. m. k. framan af árinu
1955. Heimurinn virðist standa á
fastari fótum en hann hefir gert
í mörg ár. Rússar tala um friðsama
samvinnu og flestar vinveittar þjóð
ir virðast búa við ítöðugt stjórn-
málalíf og öruggan fjárhag. Hið
eina, sem virðist þurfa að óttast,
er ástandið í Indókína og á For-
mósu.
Heima fyrir er allt komið í fast
form aftur eftir kosningarnar og
fjárhagur er hágstæður. Dixon-
Yates þrætan mún ekki hafa neina
upplausn í för með sér og McCarthy
er ekki nærri eins ógnandi og áð-
ur. Yfirleitt er hægt að líta björt-
um augum til hins komandi árs.
Loiidoii.
Þar sem Bretland er nú vel á
vegi statt og friður ríkjandi í heim
inum, horfa menn hér til fram-
tíðarinnar með bjartsýni. Tvennt
er það, sem skapar þessa bjartsýni.
Hið fyrra að heimafyrir hefir verið
hagstæð verzlun og mikill iðnaður,
og hið síðara að á alþjóðavettvangi
lögðu Bretar sinn skerf til vopna-
hlésins í Indó-Kína og til öiyggis
Vestur-Evrópu. En það, sem mesta
ánægju vekur, er sú staðreynd, að
hin mikla sjálfsafneitun áranna
eftir stríðið er nú farin að bera
sýnilegan árangur.
Samt er framtíðin ekki alveg
skýlaus, þvi að Bretar gera sér vel
Ijóst, að útflutningurinn, sem þeir
lifa á, mun mæta harðri sam-
keppni, og þeir vita einnig, að ef
til styrjaldar kemur, munu borgir
þeirra verða jafnaðar við jörð. En
velgengni og friður undanfarins
árs hefir á ný fært heim sanninn
um það, að þeir eiginleikar, sem
hafa gert brezku þjóðina sterka og
færa um að verja frelsi sitt, gefa
henni enn kraft til mikilla afreka.
Þess vegna er þjóðin viss um á-
framhaldandi styrk sinn í breyttri
veröld.
Moskva.
Eftir því, sem útlendingur kemst
næst, er kommúnistaflokknum, Sov
étstjórninni og þjóðinni í heild.það
sameiginlegt að líta með ánægju
þessi gagnrýni hófst.
Fyrir Tímann var það
vissulega ánægjulegt, að
stj órnarandstæðingar vökn-
uðu seint og um síðir til að
gerða í þessu máli, og báru
þá lítið annað fram en að
vitna í ummæli Tímans! Að
réttu lagi hefðu stjórnarand-
stæðingar átt að verða fyrst-
ir á vettvang til að hefja
þessa nauðsynlegu gagnrýni.
En þeir sváfu á verðinum
meðan Tíminn hélt barátt-
unni uppi og knúði fram
stefnubreytingu hjá kennslu
málastjórninni. Tíminn lét
það ekki aftra sér frá því að
hefja þessa gagnrýni, þótt
hann væri stuðningsblað við
komandi ríkisstjórnar. Þann
ig ber líka frjálsum blöðum
að haga sér; ef þau vilja vera
trú því mikilvæga hlutverki
sínu að halda uppi heil-
til ársins 1954, enda þótt ánægjan
sé blandin kvíða.
Ánægjan skapast af því, að mestu
leýti hefir tekizt að framkvæma
allar áætlanir, sem ráð var fyrir
gert, og ávinningur hefir orðið mik
ill á sviði iönaðar, bygginga og
landbúnaðar, sem hefir aftur leitt
af sér bætta afkomu. Sú trú, að
baráttan fyrir sósíalismanum standi
nú á fastari grundvelli en nokkru
sinni fyrr, hefir einnig haft í för
með sér öryggi meðal þjóðarinn-
ar.
Kvíðinn, sem vottar fyrir, or-
sakast af hinni óhagganlegu ákvörð
un Vesturveldanna um endurvopn-
un Þýzkalands, og hinni greinilegu
stjórnmálaþenslu, sem af því hefir
leitt. Ennþá er þó of snemmt að
segja fyrir um afleiðingar þessa í
stjórnmálum hér í landi.
París.
Frakkar kvíða því framar öðru,
hverjar afleiðingar endurvopnun
Þýzkalands muni hafa á sambúð
MENDES-FRANCE,
sem aff margra dómi er
„maffur ársins 1954“.
Vesturveldanna og Rússlands. De
Gaulle hélt því fram, að enn eina
tilraun bæri að gera til að semja
við Rússa, áður en fariö væri út
í að vopna Þýzkaland á ný, og Mend
es-France var á sömu skoðun.
Franska þjóðin er óróleg vegna
þess að henni er ómögulegt að líta
á Þjóðverja sem vopnaða banda-
menn, enda þótt leiðtogar hennar
viðurkenndu opinberlega að svo sé.
Framleiðsla og útílutningur hefir
aukizt á árinu 1954, og ef Mendes-
France verður áfram við völd, hefir
hann hug á að endurskipuleggja
fjármálastefnuna. Það verður sein-
legt verk, en við það eru bundnar
miklar vonir. Þær vonir eru þó
skyggðar af því, hverjar afleiðing-
ar endurvopnunin muni hafa á sam
túð austurs og vesturs, og einnig
biigöri og nauðsynlegri gagn
rýni á því, sem miður fer.
Á svipaðan hátt og Mac-
Carthyisminn hefir spillt á-
liti Bandaríkjanna út á við,
hefir það líka treyst álit
þeirra, að hin frjálsu blöð
þar í landi hafa ráðist ein-
dregið gegn honum og eru
nú búin að draga mjög úr
áhrifum hans. Þetta hlut-
verk þurfa blöðin vissulega
ekki síður að rækja annars
staðar. Þau þurfa að vera á
verði gegn einræði og yfir-
gangi, hvort heldur það birt
ist í gerfi kommúnismans
eða MacCarthyismans. Rétt-
mæt gagnrýni þeirra getur
áorkað miklu til að trýggja
heilbrigt réttarfar og hindra
rangindi í stöðuveitingum,
svo að aðeins þau tvö dæmi
séu nefnd, sem vitnað er til
hér að framan.
af þeirri vissu, að ef til styrjaldar
kæmi, yrði það atómstyrjöld.
Róm.
Þótt uppskera væri léleg á árinu
1554, hækkuöu þjóðartekjur ítala
um 4 af hundraði, og kaupmáttur
almennings fyrir jólin bar vitni um
aukna velmegun. ítalir líta því fram
tíðina björtum augum. En ítalskir
kömmúnistar eru ekki alls kostar
ánægðir vegna hinnar greinilegu
slöðnunar í útþenslu kommúnista-
flokksins og jafnvel fylgistaps.
Lausn Trieste-deilunnar leiðir ltka
af sér fríðsamlegri horfur.
Frá ítölskum sjónarhóli er-ástand
i alþjóðamálum gott, enda eru flest
ir ítalir staðráðnir í að standa
með öðrum þjóðum gegn yfirgangi
Rússa í heiminum.
Mímn.
Árið 1954 var hið bezta fyrir V,-
Þjóðverja síðan stríðinu lauk og
útíit er fyrir að árið 1955 verði
jafnvel enn hagstæðara Stöðug-
leiki i fjármálum hefir skapazt af
nægri vinnu, stórauknum iðnaði og
bygg ingaf ramkvæmdum
Þrátt fyrir meirihluta Adenauers
hefir endurvopnunin skapao sundr
ung, sem verður mikið vandamál
fyrir stjórnina að bæla niöur. V-
Þjóðverjar eru ekki lengur fúsir
til að fylgja stjórnmálastefnu, sem
sett er i "Washington Árið 1955 mun
því verða ár vaxandi velmegunar,
en jafnframt mehi óvissu í stjórn-
málum
Saigon.
Þeir eru ekki margir hér, sem
hafa þá skoðun að hægt verði að
bjarga Suður-Vietnam undan yfir-
ráðum Vietminh í kosningunum
1956, en það er þó stoð fyrir Vest-
urveldin að slíkir menn skuli finn-
ast Það mun ekki veitast þeim
auðvelt verk að skapa nýtt, frjálst
ríki í Suður-Vietnam, og það mun
krefjast þess fyrst og fremst að end
urskipuleggja herinn, og gera gagn
gera breytingu á stjórnmála- og
fjármálastefnum.
Það er augljóst, að til þessa verks
þarf sterkan vilja og þolgæði, og
hvort það mun takast, er enn ekki
hægt að segja fyrir um.
New líellii.
Indverjar eru vissir um að þeir
hafi gert vel á árinu 1954, enda hef
ir verið tekið mikið tillit til þeirra
í alþjóðamálum, og það álíta þeir
ekki vera svo lítils virði fyrir ungt
ríki. Indverjar búast ekki við nein-
um ófriði á árinu 1955, og yfirlýs-
ingar Eisenhowers hafa sannfært
þá um, að ekki verði ófriður í heim
inum svo lengi sem hann situr í
Hvíta húsinu. Þessi skoðun er jafn
vel útbreiddari meöal Indverja en
Bandaríkjamanna.
Annars hafa alþjóðamálefni að-
eins áhrif á fámennan hóp manna
— hinir hugsa aðeins um það, hvort
þeir muni hafa nóg að bíta og
brenna á komandi tímum.
Tokíó.
Fæstir Japanir munu sakna árs-
ins 1954, sem að mörgu leyti brást
vonum þeirra. Eina bótin er að
flestir landsmenn eru sannfæröir
um að árið 1955 verði betra.
Þrátt fyrir það hafði árið, sem
var að líöa, sínar ljósu hliðar. Þjóð
in var neydd til að minnka inn-
kaup sín erlendis, og hafa gjald-
eyristekjur hennar verið meiri en
undanfarið. En þrátt fyrir það er
kaupmáttur þjóðarinnar minni en
fyrir ári síöan. Vonir standa samt
til að hin nýja stjórn muni koma
þessu í betra horf. Svo eru Japanir
einnig vissir um að stríðshætta
verði minni á þessu ári en var á
þvi, sem var aö kveðja.
Bvernig á
■ ■ B
(Framhald af 4. síðu).
fram margar ástæður gegn
sjóðmyndun á þessum grund
velli. Framlögum ríkis og
bæjar er ekki hægt að ná
nema með nýjum sköttum,
og flestum þykja þeir nógir.
Því er aðeins svarað á þann
hátt, að það er nokkuð ann-
að fyrir skattþegninn að
ynna af hendi skyldusparn-
að, til aukinnar þjóðareign-
ar, heldur en til aukinnar
eyðslu. Menn telja ekki eftir
sér, að fcorga háar upphæð-
ir til áfengis- og tóbaks-
kaupa og annarrar slíkrar
eyðslu, því skyldi þá mönn-
um vaxa í augum að iaka á
sig nokkurn skyldusparnað
til þess að byggja yfir sig og
börn sín. Nú eru hömlur á
meðferð Mótvirðissjóðs, en
ósennilegt verður að teliast
að eigi væri uom að fá slika
notkun, á etnf-verjiim hluta
hans.
Hliffarráðsíafanir.
Til þess að hægt sé að
sinna útlánum til íbúðar-
bygginga nú þegar, svo veru
legu nemi, þá þarf að afla
fjár á annan hátt en með
sjóðmyndun þeirri, sem vik-
ið er að hér að framan. Verð
ur það að gerast með verð-
brefasölu.
Eins og nú standa sakir er
enginn verðbréfamarkaður
til í landinu nema svartur
markaður, þar sem okurkarl
ar nota sér neyð manna.
Eins og fjármálaástandið er,
þá þurfum við ekki að ímynda
okkur, að hægt sé að koma
upp heilbrigðum verðbréfa-
rnarkaði án sórstakra ráðstaf
ana.
En ég hygg að hægt myndi
vera að kon.a upp nokkurri
\ erðbréfasölu fyrir fasteigna
lánastofnun meö þre-mur að
ferðum.
1. Að skylda banka og spari
sjóði til aff kaupa verðbréf
væntanlegrar fasteignalána-
stofnunar fvrtr ákveðinn
hluta sparifjárinnstæðnanna.
Hvað mikil sú upphæð mætti
vera árlega, verða banka-
fróðir menn að meta, því í
mörg horn er að líta fyrir
bankar.a, sem haltia verða
uppi rekstri atvinnuveganna.
2. Með sölu verðbréfa, sem
væru tryggð fyrir gengisfalli
e t. v. gæti komið til mála
að verð þeirra breyttist eftir
verðlagsvisitölu. Vitanlega
hefði sá háttur það í för með
sér, að sá, er lán fengi, yrði
að vera háður gengishækkun
og verðlagsvísitölu, en slíkt
er engin goðgá. Það er engin
ásta*ða til að viðhalda bví
óheilbrigða íyrirkomulagi, er
viðgengist hefir hin síðasta
hálfan annan tug ára, að sá
skuldugi græði alltaf á allri
verðbólgu, en sá, sem leggur
til veltuféð tatfi alltaf.
3. Með sölu verðbréfa, þar
sem sá, er kaupir verðbréf
af fasteignalánastofnuninni,
mætti draga andvirði bréfs-
ins frá skattskýldum tekjum
það ár, sem hann kaupir
bréfið. Þrð er engum vafa
undirorpið, að ýmsir myndu
freistast til eð kaupa verð-
bréf, jafnvel þó það væri 20
—30 ára bréf, ef hann gæti
þar með sloppið við að greiða
skatt. og útsvar af þeirri upp
hæð, árið sem hann keypti
bréfið. — Vestur-Þjóðverjar
hafa notað þessa aðferð með
góðum árangri, og hafa þeir
hana þá mur. róttækan en
hér er lagt cl.
(Fiamhald á 6. síöu)