Tíminn - 07.01.1955, Blaðsíða 5

I. blaS.
TÍMINN, föstudaginn 7. janúar 1955.
5
Föstud. 7. ýan.
Reynsla, sem hollt
er að minnast
- Eftir tæp fjögur ár verða 40
ár liðin síðan að ísland end-
urheimti sjálfstæði sitt. Óum-
deilanlega hefur þetta tímabii
verið mesti framfaratími í
sögu þjóðarinnar. Svo miklar
hafa framfarirnar orðið, að
svipur landsins er nú að veru-
legu leyti annar en hann var
fyrir 40 árum, en þó hafa lífs-
kjör þjóðarinnar tekið miklu
meiri breytingum. Vafasamt
er, hvort nokkurs staðar ann-
ars staðar hafi orðið jafn
miklar framfarir á sama
'tíma, þegar miðað er við allar
aðstæöur.
Margar ástæður liggja til
þessara miklu framfara. Hin
almenna tækniþróun í heim
inum hefur hjálpað til að gera
þær örari og stórstigari en
ella. Þjóðin hefir eftir lang-
varandi kúgun og undirokun
gengið til starfa með miklum
dugnaði og umbótahug. Stjórn
landsins hefir líka alla jafnan
leitast við að styðja framfar-
irnar af beztu getu.
Aðeins eitt kjörtímabil eða
í fjögur ár af þeim 36 árum,
sem liðin eru síðan sjálfstæði
íslands var endurheimt, hefir
einn flokkur haft meirihluta-
vald á Alþingi. Það var íhalds
flokkurinn, er fór með völd
á árunum 1924—27. í 32 ár
hefir enginn einn flokkur
haft meirihlutann og stjórnin
Þefir því orðið að styðjast við
tvo eða fleiri flokka. Víða í
löndum hefir slíkt valdið
glundroða og staðið framför-
um fyrir þrifum. Hér hefir
það hinsvegar ekki orðið á
þann veg. Mesti kyrstöðutím-
inn af þessum 36 árum
eru einmitt þau f jögur ár, þeg
ar íhaldsflokkurinn einn
liafði völdin.
Orsök þessarar heillavæn-
legu þróunar er augljós. Hér
hefir verið starfandi frjáls-
lyndur umbótaflokkur, Fram-
sóknarflokkurinn, sem hefir
talið sér skylt að reyna að
trýggja landinu sem starfhæf
asta og framsæknasta stjórn
á hverjum tíma. Plelzt hefir
flokkurinn jafnan kosið, að
stiórnin gæti byggt á sam-
starfi hinna vinnandi stétta.
Hafi slíkt hinsvegar ekki ver-
ið mögulegt, hefir hann ekki
látið það hindra annað sam-
starf, ef með þeim hætti væri
hægt að trvggja landinu við-
únandi stjórn.
Ef Framsóknarflokksins
hefði ekki notið við. eru allar
líkur til, að hér hefði skapast
mikill glundroði og óáran í
st.jórnarfarinu. Öfgaöflin til
hæari og vinstri hefðu þá
styrkzt verulega, en hinsveg-
ar ekki verið fær um að
trvggja landinu umbótasinn-
að stjórnarfar. Stéttabarátt-
an hefði þá orðið mun harð-
vítugri og ófyrirleitnari. For-
usta og milliganga Framsókn-
arflokksins hefir tryggt það
jafnvægi, sem jafnan er ör-
uggasti grundvöllur framfar-
anna .
Nú um áramótin hefir nokk
uð verið rætt um það, eins og
reyndar stundum áður, að
horfur séu nokkuð tvísýnar
framundan. Spáð er harðn-
andi átökum milli stéttanna
o.s.frv. Nokkuð er óttast, að
ERLENT YFIRLIT:
Stendur Malenkoff höllum f æti?
Fyrrves'andi eiukariíari hans var tekiun
af lífi á aðfangadagiim
A aðfangadag jóla var birt í
Moskvu stjórnartilkynning þess efn
is, að fyrrv. öryggismálaráðherra
Sovétríkjanna, Viktor Semeyjono-
vitsj Abakumoff, hefði verið dæmd
ur til dauða og tekinn af lífi, ásamt
þremur aðstoðarmönnum sínum, er
um skeið höfðu verið háttsettir í
öryggismálaráðuneytinu. Tveir aðrir
fyrrv. starfsmenn ráðuneytisins
voru dæmdir til fangelsisvistar,
annar til 15 ára, en hinn til 25 ára.
Tilkynningin um þessar aftökur
hefir vakið nokkuð minni athygli
en ella vegna þess, að hún var birt
alveg rétt fyrir jóiin. Ýmsir blaða-
menn telja, að hún hafi einmitt
verið birt á þeim tíma i þeim til-
gangi að minna yrði rætt um hana
vestan járntjaldsins. í þessu sam-
bandi er vakin athygli á því, að
tilkynningin um aftöku Bería og
félaga hans var birt á Þorláksmessu
1953.
Herréttur kvað upp
dauðadómana.
í stjórnartilkynningunni um af-
töku Abakumoffs og félaga hans
segir m. a„ að herréttur í Leningrad
hafi fjallað um mál þeirra dagana
14.—19. desember og hafi hann fedt
úrskurð sinn eftir að sakborningar
allir hefðu verið búnir að játa
sekt sína.
Það var einnig herréttur, er á
sínum tíma kvað upp dauðadóm-
inn yfir Bería og félögum hans.
Ýmsir blaðamenn telja þetta benda
til þess, að völd hersins fari nú
vaxandi í Sovétríkjunum. Aðrir
telja, að stjórnin láti herinn kveða
upp dauðadómana til þess að gera
hann samábyrgan flokknum.
Ákæran gegn Abakumoff
og félögum hans.
í stjórnartilkynningunni segir, að
Abakumoff hafi orðið öryggismála-
ráðherra fyrir tiíverknað Bería og
hafi hjálpað honum i glæpastarf-
semi hans gQgn rússneska komm-
únistaflokknum og Sovétríkjunum.
M. a. er sagt, að Abakumoff hafi
látið útbúa falskar ákærur gegn
ýmsum trúnaðarmönnum flokksins
og ríkisins og látið síðan beita
þessa menn ólöglegri meðferð og
þvingað þá þannig til að játa sektir
sínar. Ýmsir þessara manna hafi
því ranglega játað á sig að hafa
framið glæpi gegn flokknum og rík
inu. Sérstaklega er tilgreint, að
Abakumoff og aðstoðarmenn hans
hafi beitt þessum aðferðum í hinu
svonefnda Leningradmáli, þegar
allmargir trúnaðarmenn flokks og
ríkis hafi verið ranglega ákærðir og
látnir játa á sig falskar sakir.
Loks segir í stjórnartilkynning-
unni, að dauðadómunum yfir Aba-
kumoff og félögum hans hafi þeg-
ar verið fuilnægt, en hins vegar
hafi verið sleppt úr haldi þeim
mönnum, sem þeir höfðu með
röngum ákærum og játningum
látið dærna til fangelsisvistar.
Þungt áfall fyrir réttarfar
Sovétríkjanna.
Blöðum vestan járntjaldsins
kemur yfirleitt saman um, að dauða
dómurinn yfir Abakumoff og fé-
lögum hans sé í rauninni ekki ann
að en áfellisdómur yfir réttarfar-
inu í Sovétríkjunum í stjórnartíð
Stalíns. Með honum sé viðurkennt,
eins og með dómunum yfir Bería
og félögum hans, að ákæru- og
dómsvaldi Sovétríkjanna hafi verið
misbeitt á hinn freklegasta hátt af
æðstu mönnum ríkisins, er öðrum
fremur áttu að gæta laga og rétt-
ar í þjóðfélaginu. Raunar hafði
þessu lengi verið haldið fram af
kunnugum mönnum vestan járn-
tjaldsins, en kommúnistar höfðu
jafnan mótmælt því. Alveg sérstak
lega höföu kommúnistar mótmælt
því, að þvingaðar játningar ættu
sér stað i Sovétríkjunum. Nú hefir
þetta verið játað af sjálfum dóm-
stólum Sovétríkjanna, eins fullkom
lega og verða má.
Þá er bent á, að hinir nýju vald
hafar hyggist að sanna það með
dauðadómunum yfir Bería og Aba-
kumoff, að breyting hafi orðið á
réttarfarinu í Sovétríkjunum. Slíkt
sé þó ósannað með öllu. Þegar
Stalín lét á sínum tíma taka af
lífi yfirmenn leynilögreglu og ör-
yggisgæzlu, átti það líka að vera
sönnun um bætt réttarfar. Réttar-
farið batnaði þó ekki, eins og dóm-
arnh- yfir Bería og Abakumoff hafa
leitt í Ijós.
Samstarf Abakumoffs
og Malenkoffs.
Dómurinn yfir Abakumoff og fé-
lögum hans hefir mjög ýtt undir
þann orðróm, að Malenkoff standi
nú höllum fæti í valdabaráttunni
í Kreml.
Saga Abakumoffs er mönnum lít
ið kunn að öðru leyti en því, að
hann var um skeið einkaritari Mal-
enkoffs og honum mjög handgeng-
inn. Malenkoff er talinn hafa átt
mestan þátt í því, að Abakumoff
var öryggismálaráðherra ríkisins á
árunum 1946—52, en þá tók annar
maður við embættinu. Á þessum
árum var gott samkomulag milli
Bería og Malenkoffs. Hvort Aba
kumoff hafi svo síðar staðið með
Bería, þegar sundur slitnaði milli
hans og Malenkoffs, er ekki kunn-
ugt, en yfirleitt er það ekki talið
líklegt vegna fyrri tengsla hans við
Malenkoff.
Það þykir sérstaklega óheilla
merki fyrir Malenkoff, að Abakum
off er feinkum áíelldur fyrir fram
göngu sína í Leningradmálinu svo-
nefnda. Það mál beindist einkum
gegn ýmsum samstarfsmönnum
Sdanoffs, er hafði verið keppinaut-
ur Malenkoffs, og var Malenkoff
talinn standa á bak við Abakum-
off í þessum málaferlum.
Valdabaráttan í Kreml.
I seinni tíð hafa þess sézt ýmis
merki, að Krushseff, sem er nú að-
Pétur Sigurðsson:
Akademisku borg-
ararnir og
MALENKOFF
alritari Kommúnistaflokksins, sé
að ná meiri og meiri völdum í sin-
ar hendur. Sum vestræn blöð gizka
á, að hann standi á bak við rétt-
arhöldin gegn Abakumoff.
Eins og nú standa sakir, er Sov-
étríkjunum stjórnað af hópi nokk-
urra manna, þar sem mest ber á
þeim Malenkoff, Krushseff og Molo
toff. Þetta er svipað fyrirkomulag
og var fyrst eftir fráfall L,enins,
en því lauk svo, að Stalín brauzt
einn til valda. Ekki er ósennilegt,
að endirinn verði svipaður nú. Það
þykir a. m. k. sennilegt, að allhörð
valdabarátta sé nú háð í Kreml
bak við tjöldin, þótt enn virðist
allt slétt á yfirborðinu. Líklegustu
keppinautarnir þykja þeir Molotoff
og Krushseff. Það þykir ekki lík-
legt til að bæta aðstöðu Malen-
koffs, að Bería varð fyrstur til að
stinga upp á honum sem forsætis-
ráðherra eftir fráfall Stalíns.
Ýmsir kunnugir blaðamenn telja,
að því meiri sem deilurnar kunna
að verða um þetta innan flokksins,
því sterkari muni áhrif hersins
verða, en hann er talinn hafa átt
mikinn þátt í falli Bería, þar sem
honum var illa við leynilögreglu
hans. Sumir gizka á, að vel geti svo
farið, að einhver hershöfðingjanna
eigi eftir að grípa völdin, og er
Zukoff nú einkum nefndur í því
sambandi, því að hann er þeirra
vinsælastur. Mikið hefir einnig bor
ið á honum i seinni tíð.
Kaupgjaldsmálin
þessar deilur og afleiðingar
þeirra geti dregið úr framfara
sókn þjóðarinnar. Fengin
reynsla sannar, að gegn þess-
um hættum er aðeins eitt ör-
uggt úrræði. Það er efling
Framsóknarflokksins. Með
því aö efla hann er jafnvægið
í þjóðfélaginu aukið, dregið úr
öfgum tiL hægri og vinstri og
framhald. umbótanna tryggt.
Með eflingu hans er jafnframt
styrkt sú félagsmálastefna, er
bezt hefir reynzt í heiminum,
samvinnustéfnan.
Áramótin ’eru réttur tími til
að gera það upp, hvernig
menn geta bezt veitt góðum
málum liö og tryggt áfram þá
umbótasókn, sem haldið hefir
verið uppi með svo glæsileg-
um árangri síðan sjálfstæðið
var endurheimt. Fengin
reynsla sýnir vissulega og
sannar, að þetta veröur bezt
gert með því að efla þann
flokk, sem hefir átt mestan
þátt í að tryggja framfara-
sókn þjóðarinnar á undanförn
um áratugum og mun gera
það því betur í framtiðinni,
sem honum er veitt meira
bolmagn til þess.
(Framhald af 4. síðu).
þeirra, sem að framleiðslunni
standa, launþega og atvinnu
rekenda, þá mega samning-
arnir ekki ganga svo nærri
atvinnurekandanum að að-
staða hans gerbreytist. Vilji
launþegasamtökin ekki missa
vald sitt í þessu atriði, þá
mega samningarnir ekki
ganga það nærri atvinnurek
endunum, að þeir geti gert
kröfu til — og fengið — op-
inbera styrki.
Þá er einnig sú hlið á mál-
inu, að yfirvöldin, sem veita
slíka styrki, eiga erfitt með
aö beita sér fyrir lækkun
slíkra styrkja, þótt aðstæður
breytist, eða jafnvel að standa
gegn auknum kröfum. At-
vinnurekendurnir geta líka
átt það til að hneigjast til
þeirrar skoðunar, að til lausn
ar erfiöleikum sínum, þá séu
yfirvöldin einna árennilegust.
En það er lausn annarra erf
iðleika, svo sem hinna tækni
legu vandamála framleiðsl-
unnar, söluvandamála o. s.
frv., sem við köllum framfarir
í efnahagsmálum, og þeir
eiga að fá arð sinn fyrir að
leysa, en ekki fyrir skipu-
lagða áróðursstarfsemi og
samtök gegn yfirvöldunum,
sem vera eiga fulltrúar allr-
ar þjóðarinnar. Slíkar styrk
veitingar grafa því siðgæðis-
grundvöllinn undir sjálfu
þj óðf élagsskipulaginu.
Fimmtíu ár eru nýlega liðin
síðan stofnað var i Noregi sam
band bindindisfélaga í skól-
um. Þá fluttu ýmsir þjóðkunn
ir menn ræður og rituðu blaða
greinar, þar á meðal hinn
kunni yfirlæknir Johan Sch-
arffenberg, sem nú fikar sig
upp eftir 9. áratugnum.
Læknaprófessorinn og fyrrv.
rektor háskólans í Osló sagði
m. a. þetta:
„Ég óska N.S.U.A. (Noregs
Studerende Ungdoms Avholds
forbund) til hamingju á 50
ára afmælinu.
Á þessum 50 árum hafa lífs-
kjör þorra manna breytzt svo
til batnaðar, að bylting getur
það heitið. Framfarirnar á
sviði heilbrigðismála og lækna
vísinda, til eflingar velferð
manna, eru svo stórfelldar, að
naumast gera menn sér grein
fyrir slíku.
Áfengisneyzlan — og þar
með hennar trygga fylgja of-
drykkjan — á meginsökina á
því, að þúsundir manna geta
ekki séð þá lífshamingju verða
að veruleik, þótt lagður hafi
verið til þess viss grundvöllur.
Botnlaust hyldýpi þjáninga
og spillingar, eyðilagðra heim
ila og vonleysis, vitnar um
þetta mjög átakanlega.
Eitt af framfarasporum
læknavísindanna á þessu
tímabili, er viðurkenningin
um að áfengið sé eiturlyf,
deyfilyf, sem skaðar og lamar
taugakerfi líkamans.
Frá sjónarmiði heilbrigðrar
skynsemi ætti því hin óskyn-
samlega og ósæmilega áfeng-
isneyzla að vera augljóst mál.
Mætti ætla, að upplýstasta
fólkið, þar á meðal hinir aka-
demisku borgarar, væri sókn-
hörð sveit framvarða í bar-
áttunni gegn áfengisbölinu.
Fyrir hundrað árum var það
þannig, en því miður gildir
hið sama ekki um þessar
mundir. Og hér við bætist
það, að sóknin gegn áfengis-
bölinu er komin í mesta vanda
þar sem áfengissalan — öfugt
við allt, er menn höfðu vonað
— er oröin ein aðaltekjulind
og áhugamál ríkisstjórnarinn-
ar.
Þörfin er því brýnni en
nokkru sinni áður á Sambandi
bindindisfélaga í skólum, sem
verið getur súrdeig í sveit
hinna upplýstu og kraftur,
sem markvíst vinnur málefni,
er talar jafnt til heila sem
hjarta“. (Folket).
Hér á landi stöndum við
andspænis sama vandanum,
ríkið selur áfengið, öruggara
vígi gat það varla fengið, og
hinn akademiski lýður veitir
sannarlega ekki þá forustu í
bindindismálum, sem vænta
mætti. Þó mun nokkuð þokast
í þá átt og má ekki vanþakka
það, en vissulega er það
hnefahögg beint í andlit þekk
ingar og menningar, ef það
fólk, sem bezta upplýsingu
fær og mesta skólamenntun,
heldur áfram aö dýrka villi-
mannslega siði áfengisdrykkj
unnar ,eftir að vísindi hafa
dæmt hana ósæmandi upplýst
um mönnum á menningaröld,
eins og norski læknirinn og
prófessorinn bendir á.
Ef háskólaborgarar vilja
ekki vinna eins og þeim vissu-
lega sæmir, gegn öllum þeim
hörmungum, sem áfengis-
neyzlan hefur í för meö sér,
eins og þeir virðast vera fúsir
(Framhald á 6. síðu).