Tíminn - 22.01.1955, Blaðsíða 4

é,
TÍMINN, laugardaginn 22. janúar 1955.
17. blað,
Theodór G unnlaugsson:
Fáein orð um fjailvegi
Bn i tn
1 I_J v-y
Síðustu 35 árin höfum við
íslendingar — á mörgum svið
um — lifað ævintýrin, sem
við lásum um í „Þúsund og
einni nótt“. Heimur töfranna
hefir sannarlega birzt okkur
og boðið aðstoð sína. Véla-
menningin er í algleymingi.
Á fáu hefir þó orðið meiri
breyting en á vegagerð.
Það eru ekki mörg ár síðan
að hópar manna stóðu með
spaða og kvíslar og jöfnuðu
eða köstuðu upp í vegina því,
er þurfa þótti. Aflið, sem not
að var, lögðu mennirnir til.
Og þegar slíkir vegir voru
lagðir; yfir fjöll og firnindi,
voru eðlilega víða þræddir
götuslóðarnir: Þ. e. auðbrotn
asta leiðin, þótt hlykkjótt
væri. Ástæðan var ofur skilj
anleg. Takmarkið var það eitt,
að komast sem lengst fyrir
sem minnst fé. Og því tak-
marki var oft náð fyrir ósér
hlífni, dugnað og harðfylgi
þeirra manna, er þar lögðu
hendur að verki. Hugsunin
um það að sjá bílana koma
hlaðna þungavöru alla leið
heim í hlað, kannske 50—100
km. leið frá verzlunarstað, í
stað klyfjahestanna, var sá
orkugjafi, sem um munaði.
Þessir sömu menn hafa nú
horft á stórar jarðýtur, þessi
jötunefldu tröll, sem vaða á-
fram og reka þúsund spaða-
stungur á undan sér — í
einni lotu, eða þá stórbjörg
og skilja við það þar, sem
bezt hentar. Og afköstin fá
aukið gildi vegna þess að
þar sem áður var reynt að
jafna eða slétta t. d. stórþýfi
og því grafinn niður vegur-
inn, þá eru nú myndaðir mis
háir garðar, sem verjast marg
falt betur fyrir vatni og snjó.
Á þennan hátt er í dag
unnt að leggja vegi, sem und
arlega lengi verjast fann-
kyngi okkar kalda lands. Slík
ir vegir eru því orðnir og
munu verða sú líftaug, er
seint verður metin að verð-
leikum, bæði fyrir þá, er við
sjó búa og hina, sem uppi í
landi lifa. Á tiltölulega fáum
árum hafa slík kraftaverk
gerzt.
Víða 1 lágsveitum er nú kom
inn upphlaðinn vegur, sem
er fær bílum í sæmilegu ár-
ferði. Og þá sjáum við í hill
ingum um allar landsins
byggðir. Enginn þarf þó að
ætla að slíkir vegir verði ekki
oft ófærir í snjóþungum vetr
um.
„Snjóbílarnir þurfa eKKi
vegi. Það er framtíðarlausn-
in“, hugsar vafalaust einhver.
Satt er það. Þeir eru hjálpar
hella og raunabót, þegar mest
á reynir. Þess er skemmst að
minnast. Og óskandi væri, að
þeim fjölgaði sem fyrst í snjó
þyngstu héruðum landsins.
Aldrei munu þeir þó geta
keppt við bræður sína, sem
þurfa fast land undir fótinn.
Þótt draumarnir um leiðir
loftsins séu glæsilegir, þá held
ég samt að um langa framtíð
enn þyki það betra og meiri
búdrýgindi fyrir fjöldann,
þegar á allt er litið, að fara
með jörðunni. Sérstaklega
gildir það, þegar flytja þarf
hráefnin, sem við þörfnumst
öll.
Ég sagði að fara með jörð-
unni. Og þá er ég kominn að
efninu.
Ég hef sjálfur verið við að
ryðja vegi með reku, kvísl og
járnkarli. Ég hef einnig plægt
og herfað með hestum. En ég
hef bara horft á jarðýtu
vinna þetta verk. Og ég hef
staðið undrandi og hrifinn í
senn yfir afköstunum. En
það er annað, sem mig hefir
stundum furðað á við þessa
vegagerð, þessa nýju vegi, vegi
framtíðarinnar næstu hundr
uð árin. Það er hvernig vegirn
ir eru lagðir.
Ég vil taka það skýrt fram
hér að það er ekki verkið,
heldur vegarstæðið, sem ég
fyrst og fremst á hér við. Ég
vil endurtaka það líka, að hér
er ég áhorfandi. Þeim, sem
vegamálum stjórna, þykir þvi
sjálfsagt skörin færast upp i
bekkinn, að ég skuli leggja
hér orð í belg. Ástæðan er sú,
að ég hef nægilega mikið
kynnzt skoðunum verkfræð-
inga og verkstjóra á þessu
sviði, til þess að sannfærast
um, að þar er andrúmsloftið
svipað og á öðrum sviðum
stjórnmálanna hjá okkur ís-
lendingum. Þar er nefnilega
helzt til oft hver höndin upp
á móti annarri og ekkert slak
að á ísl. tungu. Því mætti ég
þá ekki líka segja mína skoð
un?
Hér á landi er árlega varið
stórfé til brúa og vegagerðar,
miðað við tekjur þjóðarbús-
ins. Sé á hina hlið horft á þá
lífsnauðsyn, sem slíkar fram
kvæmdir eru fyrir þjóðina í
heild, miðað við torfærur og
vegalengdir, þá mega ýmsar
aðrar framkvæmdir hafa sig
allar við, eigi þaer með rökum
að halda velli á því skák-
bor-ði. En sleppum því.
Hver, sem ákveður vegar-
stæði á fjöllum uppi þarf á-
reiðanlega að taka fleira til
athugunar og athuga gaum-
gæfilegar en sá, sem vegar-
stæði ákveður, t. d. 50—100
m. yfir sjó. Fyrst og fremst
kemur þar þrennt til greina.
Hvar snjóþyngsli verða
minnst. Hvar vatn safnast
saman og hvað hátt það stíg
ur, og hvernig það rennur. —
Allt þetta getur stundum orð
ið ókleift að sjá fyrir ókunn-
uga. En reynslan er ólýgnust.
Þeir, sem bezt þekkja til og
lengst hafa búið á þessum
stöðum eiga því tvímælalaust
að vera með í ráðum, segja
ur þeirra SH RHRD SHRSET
sína reynslu. Samhljóða dómi
þeirra ættu því verkfræðing
ar og verkstjórar að leggja
eyru við. Með hliðsjón af hon
um, ásamt eigin reynslu eiga
þeir svo í félagi að ákveða
vegarstæðið. Og kemur þó enn
margt til greina.
Að öðru jöfnu virðist aug-
ljóst, að valin sé sú leiðin, sem
lengst verst stórfenni. Næst
því verður svo hallaminnsta
eða láréttasta leiðin sjálf-
kjörin, þótt lengri virðist og
hlykkjóttari og kosti meira
fé í upphafi. Allir vita, hvílík
orkueyðsla það er, að fara
upp á bæð og niður aftur í
stað þess að fara láréttari
sveig, sé þess kostur. Þess skal
ætíð minnzt og ekki sízt hér,
að vel skal athugað og vel
skal vanda það, sem lengi á
að standa.
Þá er hæð vegarins eftir
landslagi ekki síður álitamál.
Uppi á hálsum og hæðardrög
um, sem oftast rífur af, þarf
því víða ekki nema mjög litla
upphækkun á vegi, í stað
þess að hafa hana því meiri
þar, sem hættast er við að
snjó leggi á hann. Verkfræð
ingar og verkstjórar þurfa
því að hafa öruggar heimildir
fyrir mestu snjóaátt á því
svæði, sem vegur er lagður
um hverju sinni.
Þegar allt þetta er athugað,
er það ekki heiglum hent að
taka ákvarðanir, þar sem eitt
rekst á annars horn.
Margir hneykslast á því, að
sjá tvo og þrjá vegi eða veg-
arparta samliggjandi. Séu þar
bara ásjónur gamla og nýja
tímans, er slíkt ekki í orð fær
andi. Það er aðeins hin sanna
mynd þróunarinnar. En rísi
upphlaðinn vegarpartur
skammt ftó eða við hliðina á
upphlaðnum vegi, þá getur
verið ástæða til að hneyksl-
ast.
Það er bæði gagn og gaman
að aka eftir góðum vegum,
fyrst og fremst sléttum og
með sem jöfnustum halla. Nú
tíðin segir um suma vegi, er
lagðir voru fyrir aðeins fjórð
ungi aldar: „Þessir krákustig
ir. Niðri í jörðinni og inni i
brekkunum. Eins og eftir
brjálaða menn.“
Slikir dómar eru snauðir af
skilningi og velvild. En! Hvað
ætli framtíðin segi um suma
vegina, sem nú eru lagðir?
Ég held, að fáum trúnaöar
mönnum þjóðarinnar sé sýnt
meira traust en einmitt vega
verkstjórum. Mikið fé er lagt
í lófa hagsýni þeirra og hygg
inda. Þeir eru þess líka verð-
ugir. Því verkið, sem þeir eiga
að framkvæma, er ein megin
stoðin undir menningu og far
sæld íslendinga. Það er vara-
sjóður í nútíð og framtíð.
Bretar heimsmeistarar.
Eins og skýrt var frá í síð-
asta þætti átti heimsmeistara
keppnin í bridge að hefjast í
þessari viku. Keppninni er nú
lokið með sigri Breta eins og
margir höfðu reiknað með.
Sigruðu þeir heimsmeistar-
ana frá Bandaríkjunum með
5420 stigum. Terence Reese
var áberandi bezti maðurinn
í keppninni, og brezka sveit-
in hafði fram yfir Bandaríkja
menn áberandi beíri sagn-
tækni. Síðar mun þátturinn
birta spil frá þessari keppni.
Talning spilanna.
— 50—50, félagi, sagði suður
og tók ranga svíningu í spaða
í eftirfarandi spili. — Nei,
sagði félagi hans, — þú hefðir
átt að spila eftir hinni gömlu,
góðu reglu, að drottningin
liggur á eftir gosanum.
Báðir höfðu rangt fyrir sér,
því spilið var 100% öruggt,
ef sagnhafinn hefði talið upp
hendurnar, en spilið var þann
ig: á hættu:
4 Á G 5
v Á K 8 7 Suður Vestur Norður Austur
4 986 14 2* 34 3 y
4 ?63 44 4V 44 5¥
4 3 4 D 9 8 4 2 54 p p p
V D 10 5 3 ¥ G 9 4 2
4 32 4 75 Vestur spilaði út hjartaás.
4 ÁKD1054 4 92 Suður athugaði spilin vel, og
4 K 10 7 6 drap því næst með spaðaníu,
Aukinn réttur
svertingja í U.S.A.
New York. — Stærstu þjóð
réttarsamtök Bandaríkjanna
hafa farið lofsamlegum orð-
um um hinn „mikilvæga ár-
angur“, er náðst hefir í bar-
áttunni fyrir útrýmingu kyn-
þáttamisréttis i Bandaríkjun
um árið 1954.
Þessi viðurkenning kemur
fram í ársskýrslu þjóðréttar-
og menntamálasjóðs, sem rek
inn er á vegum hinna um-
fangsmiklu samtaka, er
vinna að auknum réttindum
svertingja í Bandaríkjunum
(National Association for the
Advancement of Colored
People) og út kom fyrir nokkr
um vikum.
í skýrslunni er lögð áherzla
á mikilvægi úrskurðar hæsta
réttar frá því í maí s. 1., þar
sem því var lýst yfir, að kyn
þáttamisrétti, sem tíðkazt hef
ir í opinberum skólum ýmissa
fylkja, væri brot á stjórnar-
skrá landsins. Þessi úrskurð-
ur, segir í skýrslunni, mun
verða viðurkenndur sem eitt
mikilvægasta skref í þá átt
að útrýma misrétti kynþátta
og stétta í amerísku þjóðfé-
lagi“. Þar er einnig rakinn sá
árangur, er orðið hefir hvað
snertir aukið umburðalyndi og
skilning í mennta- og hús-
næðismálum og skemmtana-
og samgöngumálum.
í lok skýslunnar er úrskurð
ur hæstaréttar lofaður með
þessum orðum: „Þessi upp-
örvandi þróun, er stefnir að
fullkomnu kynþáttajafnrétti,
er svo öflug, að þeir sem hafa
helgað starfsorku sína þessu
málefni, sækja þangað nýjan
styrk og sannfæringu um, að
sigurinn sé ekki langt und-
an.“
¥ 6
4 ÁKDG10 4
4 G 8
Sögnin var fimm tíglar hjá
suður, og vestur spilaði út
laufaás, kóng og drottningu,
:—■ austur kastaði spaða tvist.
Suður trompaði þriðja laufið,
og trompaði síðan út. Þá stóð
hann frammi fyrir því vanda
máli, sem áður er nefnt. Svín
ingin misheppnaðist í spaðan
um og suður tapaði sögninni.
Hins vegar er þetta mjög
einfalt spil. Það kemur strax
í ljós, að vestur átti upphaf-
lega sex lauf. Þá fær maöur
að vita, að hann átti tvo tígla,
og þá eru fimm spil eftir.
Hjarta er spilað þrisvar, og
því næst farið inn á tígulní-
una 1 blindum, og fjórða hjart
anu spilað — og vestur er
enn með. Sem sagt hann hafði
sex lauf, tvo tígla, fjögur
hjörtu, og þá er aðeins einn
spaði eftir. Það skiptir engu
máli, hvaða spaði það er. Suð
ur spilar á ásinn í blindum,
og svínar svo gegnum austur
með 100% öryggi.
Rétt áætlun.
Þegar spilin koma á borðið,
gerir sagnhafinn áætlun um,
hvernig spila skuli spilið, og
gölluð áætlun er betri en eng
in. í eftirfarandi spili notaði
suður alla möguleika til að
spila það örugglega.
4 10 9 5
¥------
4 G 10 7 4
4 ÁK8654
A 6 4 0743
¥ ÁG743 y KD1098
4 Á D 9 6 4 852
4 10 9 7 4 3
4 ÁKD8 2
¥ 652
4 K 3
4 D G 2
Sagnir gengu þannig, allir
til þess að geta spilað út
spaðafimminu. Austur lét lít-
ið á, og suður svinaði áttunni.
Suður hafði ekkert á móti því,
þótt vestur fengi slaginn á
gosann, ef hann hefði hann,
því suður myndi þá alltaf eiga
þrjú niðurköst .í Ia,ufið. Éina
vandamál suður er að koma
austur ekki inn í spilið, til
þess að komast hjá hinu
hættulega gegnumspili í tígli.
En spaðaáttan hélt. Suður
trompaði hjarta með tíunni
í blindum, og spilaði síðan
litlu laufi og tók á drottning
una, spilaði trompunum og
átti alla slagina þrettán. Ef
suður dírepur hjartaás með
spaðafimmi í blindum, eyði-
leggur hann innkomurnar hjá
suður. Þótt spaðatía fari í
gegn, kemst suður ekki tví-
vegis inn á sína hönd í laufi,
og verður að láta sér nægja
að vinna sex, ef hann hættir
ekki á að tapa spilinu.
Tilkynning
um aimexmt trygginjíasjóðssílald o. fl.
Hluti af almennu tryggingasjóðsgjaldi fyrir árið
1955 fellur í gjalddaga nú í janúar, svo sem hér segir:
Karlar, kvæntir og ókvæntir, greiði nú kr. 350,00
Konur ógiftar .............. kr. 250,00
Vanræksla eða dráttur á greiðslu tryggingasjóðs-
gjalds getur varðað missi bótaréttinda.
Skrifstofan veitir einnig móttöku fyrirframgreiðsl
um upp í önnur gjöld ársins 1955.
Reykjavík, 18. janúar 1955.
Tollstjóraskrifstofan
ARNARHVOLI
Gerist áskrifendur
að TÍMANUM
Xskriftasími 2323