Tíminn - 18.05.1955, Blaðsíða 4

4
TÍMIXN, miðvikudaginn 18. maí 1955.
111. blað.
Hínrik 'lvarsson, Merkinesi:
Orðið er frjálst
Eyðing refa og minka
Fyrir nokkru las ég í Tím-
anum, að komið hefði fram
frumvarp á Alþingi um hækk
un verðlauna fyhr veidda
refi og minka. Lagt var til,
að greiddar yrðu kr. 300,00
fyrir hverja tófu, og kr. 150,
00 fyrir hvern mink. í annan
stað les ég í sama blaði, að
ein ágæt „nefnd“ í neðri!
deild legði til að skera nefnd
ar verðlaunagreiðslur niður
um helming, þ. e. fyrir tófur
fengist kr. 150,00 en fyrir
minka kr. 90,00.
f þriðja stað las ég enn-
fremur í Tímanum, að Ár-
nesingar sæki um leyfi til að
flytja inn hunda frá Eng-
landi, sem nasa skuli upp
refi, elta þá og drepa, en ríð-
andi menn fylgist svo með
öllu saman og tilkynni lát
refanna eftír atvikum. Skul-
um við nú athuga þessi þrjú
atriði nokkru nánar.
Að því er ég hygg, mun
áðurnefnt frumvarp vera
komið frá Búnaðarþingi frá
1954 heldur en 1953 og lagt
það fyrir Alþingi, en legið
þar í salti síðan. Það er aug-
Ijóst að tófu hefir fjölgað!
mjög undanfarin ár og eru
margar orsakir til þess.
í fyrsta lagi: Tiðarfar hefir
mjög batnað undanfarandi
vetur og þess vegna verið
hagstæðara villtum fuglum
og dýrum.
í öðru lagi hefir fækkað
mönnum, sem refaveiðar
stunda og kemur margt tú
þess. Fólki hefir fækkað til-
finnanlega i sveitum lands-
ins, svo aðems er hægt að
koma af hínum allra nauð-
synlegustu störfum, en eng-
inn tími tU vafasamra hern-
aðaraðgerða úti um heiðar
og fjöll, hinir eldri hafa gerzt
of gamlir, en Wnir yngri of
værukærir eða horfið úr
sveitinni.
í þriðja lagi; Laun þau,
sem greidd hafa verið fyrir
refaveiðar hafa oftast verið
klipin og knepuð af oddvit-
rm hreppanna að fáum und-
anskildum, sem fyllilega hafa
skihð erfiði og eril refaskytt-
anna — skilið líðan þeirra í
úirhellisrigningum og kann-
ske stormi, köldum, rennvot-
um og oft matarlitlum, hugs-
andi um það eitt langtímum
saman að hafa augu og eyru
opin tU þess að nema hið
ininnsta hljóð frá dýrinu eða
mófuglum, sem oft tilkynna
nálægð dýranna, og engin
hreyfing fari fram hjá þeim,
svo þeir verði ekki hennar
varir, og verður maður að
ætla, að ólík sé aðbúð þess-
ara manna eða hinna, sem í
nef.nd sitja á Alþingi og fá
kaup fyrir meðal annars að
skera niður mannsæmandi
laun refaskyttanna, og grun
ur minn er sá, væri skipt um
hlutverk, að árangur refa-
skyttanna yrði nokkur á Al-
þingi, en nefndarmanna
nauðalítill á tófugrenjum.
Áður fyrri lögðu menn mikið
kapp á að liggja fyrir tófu á
vetrum. Sumir slátruðu jafn-
vel stórgrip úti í högum, þar
sem umgangur var litill, í
skotfæri við skothús eða
byrgi, sem þeir áttu, og lögð-
ust svo þar, þegar tunglsljós
var og þeir töldu víst, að tóf-
an væri farin að „ganga“,
veiddu þessir menn oft drjúgt
Og dæml er til, að skotnar
yem tvær tófur c skotf.
L SSaDUC Þ(SíerS vgr StS, tíO;
Hinrik ívarsson.
ganga langt eða skammt
þvert fyrir vindi og draga á
eítir sér drögu af innýflum
eða hluta af einhverju dýri
og smábeygja svo undan
vindi af stað, sem fyirfram
var ákveðinn, þar sem gott
var að liggja fyrir. Þessi að-
ferð gaíst oft prýðilega hjá
vönum og nærfærnum mönn
uffi. Enn fremur lögðu marg-
ir dýraboga og vitjuðu þeirra
öðru hverju og þó þessi að-
ferð væri ómannúðlegust,
þar sem dýrin kvöldust. oft
hroðalega, áður en dauðinn
miskunnaði þeim — þá var
talsvert veitt á bennan hátt.
Það er auðskilið, hvers
vegna. þessar veiðar hafa
lagzt niður að mestu, eí ekki
öllu leyti, þá var tímavinnu-
kaup ekki neinar 15 krónur
á k!st. í dagvinr.u rreð orlofi
oa öllu t‘II:eyrandi, þá voru
tekjur oft litlar og \iHti ekki
af að hafa úti allar klær, en
þá vc;u rvfasl >rm, sem aflað
var frá jólalöstubyrjun og
fran: 1 janúar oft t geysiháu
vcrð1 á þeirra tíma mæli-
kvarða, en fyrir íokk’rm ár
um urðu refaskinn ekki leng
ur í „tízku“ og féll verðið um
leið, svo nú mega þau heita
verðlaus.
Allir þurfa að hafa nokk-
uð fyrir snúð sinn, og sézt af
því, sem ég hefi bent á hér
að framan, að það er með
engum ólíkindum þótt tófum
haÞ fjölgað. Oddvitar teljast
gera skyldu sina að fá menn
til að gera grenjaieit, og sjá
um að þau gren séu unnin,
sem dýr finnast í. en að menn
fari otúkvatídir og án trvgg-
ingar fyrir að þeir fái greitt
íyrir vinnu sína er óhugs-
andi á tímum, þegar kapp-
hlaup er eftir vinnuafli og
rr.pnn „fluttir inn“ bæði til
sjávar og landbúnaðarvinnu.
Og enn er þess að geta, að
hér á Suðurnesjum eru
nokkrir hreppar, sem alls
ekki haía íramkvæmt grenja
leit um undanfarin ár, þótt
nokkrir hreppsbúar þar eigi
sauðfé, og láta sig litlu skipta,
þótt land þeirra verði upp-
eldisstöð þessara skaðræðis-
dýra, og virðist mér hinir
hrepparnir, sem verja 'púsund
um króna á hverju vori til
refaeyðingar eigi fullan rétt
til að krefjast þess, að slíkir
oddvítar sættu allsvæsnum
fjársektum, sem sýna sann-
anlegt skeytingarleysi. Hið
opinbera greiðir kr. 60,00 fyr
ir hvert „skotið“ hlaupadýr.
Ég er því miður ekki alveg
viss, hvort hreppur, sýsla og
nki greiða þetta eða aðeins
ríkið, en hitt er mér kunn-
ugt um, þegar ég hefi skotið
tófur í öðrum hreppi, hefi
ég orðið ag ganga frá Heró-
desi til Pílatusar til að fá
þetta litilræði greitt, en
hvers vegna þarf þetta að
vera svona’ Tú að taka föst-
um tökum á plágu þessari,
barf hið opinbera (ríkið) að
taka þetta í sínar hendur,
eins og fátækramálin og elli-
styrkinn á sinum tima, þeg-
ar allt var komið í hreinustu
fordæmingu — og sýslumað-
ur viðkomandi skyttu greiði
fyrir allar skotnar eða á ann
an hátt veiddar tófur, en
hreppar greiði alla grenja-
leit og varði stórsektum, ef
út af er brugðið að leita
grenja. Fyrir hvert dýr full-
orðið og yrðling skal greiða
kr. 300,00, bví fyrir stríð hefði
þótt mjög sanngjarnt að
greíða kr. 30.00 fyrir daginn
og nóttina, og öll erum við
sammála um. að kr. 10,00 þá
er nálega kr. 100,00 nú, og
því sé ég ekki út af hverju
er verið að japla, né hvers
vegna hin spaka nefnd hefir
brýnt söx sín til niðurskurð-
ar á hinu mjög svo hógværa
frumvarpi. Ég vil meina, að
ef borgað er mannsæmandi
kaup íyrir eyðing refa og
rr.innka, þá muni margir
leggja sig betur fram en nú
á sér stað, og yngri menn
fást til að tako við af okkur
eldri, sem gjörumst of gaml-
*r. Fyi'ir nokkrum árum lá ég
oft í kríuvarpi á sumrin fyr-
ir tófum og skaut nokkuð
margar, en sú hreppsnefnd,
sem þá fór með mál sveitar-
innar sá sér ekki fært að
greiða mér fyrir skósliti hvað
þá meira, og lagði ég þess
vegna fljótlega niður svoleið
is sport, en til sönnunar
þessu og gamans, skal ég geta
þess, að sonur núnn, sem var
15 ára tók byssu mína, er ég
var fjarverandi, og kom hann
með gamlan ref. sem hann
skaut sér sem hægast. Eftir
nokkra daga kom hann með
annað dýr, og eigum við
mynd af honum með sínar
fyrstu tófur.
Þá kemur að því, að ég
neyðist tú að ræða þá aðferð
refaeyðingar, sem er eitrun-
in. Ekki vU ég halda því
fram, að hún geti ekki borið
nokkurn árangur, en hitt er
annað mál, að það er ekki
nema á fárra og vandvirkra
monna íæri, svo hættulaust
sé mönnum og gripum, en
komi þó aö notum. Stryknin
(refaeitur) er svo baneitrað,
að hvergi má sá maður hafa
rispu eða opið sár á höndum,
sem meðhöndlar það, og al-
þekkt er, að hundar, sem tek
ið haía upp í sig bein af kind,
sem eitruð var fyrir langa
löngu hafa drepist við ægi-
legustu harmkvæli. Þar að
auki hefir eitrun — sem í
sannleika er ekki samboðin
siðmenntuðum mönnum —
aðra hættu í sér fólgna, sem
fáir menn athuga. Tófan er,
eins og rnennirnir, með ólíku
lundarfari, og þekkja það all
it, sem refaeldi hafa stund-
að. Sumar eru gáskaítllar og
ótortryggnar, aðrar cru tor-
tryggnar, cn ckkl grimmar,
55555S5555555S555555555555555555555555S5555555555555555555S5555555555553
Vorannataxti í skrúðgörðum
frá 29. apríl 1955
Seld vlnnnstomd
Gariítfrfojjumcnn
Garðy/rkjuverhsij.
Aðsto&armenn
Ur. 30,00. u. klst.
kr. 30,00 á klst.
kr.. 25,00. á klst.
Ofangreindir taxtar eru jafnaðartaxtar. 15% á-
lagning leggst á heildarreikning. Það er vinna og
efni, sem verktaki sér um útvegun á og leggur fé út
fyrir. úðun gegn skordýrum og sveppum reiknast kr.
2,00 pr. úðaðan litra.
Verkts.ka er heimilt að innheimta vikulega á með-
an framkvæmd stendur.
Aifuar Gunnlauefsson
garðyrkjumaður, sími 81625
Al.ASKA tgróðrastöðin
Sími 8 27 75
Gróðrastöðin SÓLVAXGl]R.
Sími 80936
S KRÍJ ÐV R
Sími 80685 '
Keflavík!
Glæsilegar fokheldar íbúðsr til sölu strax. íbúðirn-
ar verða afhentar um mánaðamótin ágúst-september.
Upplýsingar og teikningar fást á skrifstofu Eigna-
sölunnar.
EIGNASALAN
Símar 566 og 49.
en sumar eru bæði tortryggn
ar og grimmar. Þær grimmu
eða blóðþyrstu fara heldur
óravegu úl fanga, heldur en
leggja ?*r til munns auðfeng
ið hræ, sem þar að auki ber
með sér mannaþef, bæði
sjálft og spor þess, er eitraði,
en hínar saklausu eða mein
lausu láta lífið, m. ö. o. blóð-
vargarnir lifa í flestum til-
fellum, þótt gambaneitrun
hafi farið fram, og gæti þá
svo farið, að við fengjum
rauðan belg fyrir gráan eða
hreinræktaðan blóðdýrastofn
í báðar ættir. Ég hefi nokkr-
um sinnum haft heima hjá
mér yrðling, sem ég hefi tek-
ið á grenjum, sumir hafa ver
ið stálpaðir, þegar þeir hafa
verið teknir, en orðið fljót-
lega beztu vmir mínir og
barna minna, gengið lausir
eins og kötturinn inn og út
um húsið. en einn hefi ég
tekið nærri bbndan, en þótt
hann héldi sig hetaa og
heimtaði mat sinn en engar
refjar, þá vildi hann ekki sjá
fisk né kjöt, ef það var eldra
en sólarhrmgs gamalt. Aðrir
yrðlingar hafa grafið niður,
það sem þeim hefir verið gef
ið og virzt þykja það betra,
þegar farið hefir ag „slá“ í
það, — en það voru víst ekki
gamansögur af tófum, sem
lágu mér á hjarta, þegar ég
greip pennan, heldur að
skammast út í þá menn, sem
veitt hefir verið aðstaða til
að Icggja lið réttlátum mál-
um og t’Ilögum, og ekkl ætti
fjárbændum landsins að
vera það ofætlað að finna út
hverjir sitja í nefnd þeirri,
er ég gat um í upphafi, og
gefa þeim, þó ekki værl nema
vel i nefið á ræstu þingmála
fundurn, þegat þeir yi)Ja íá
endurnýjaö kjör eitfe. ■ L'
Hvað viðvíkur mnflutningi
dýrhunda, býst ég við, að það
sé hæpin ráðstöfun. Við höf-
um fáa inenn, sem kanna
nokkuð með huntía ag fara,
utan að siga þeim og sveija
þeim aftur. Annars sr mín
reynsla sú, að hægt sé að
þjálfa okkar eigin hunda til
margra hluta, en það er vita-
skuld críitt að nota sama
hund til ólíkustu starfa, svo
sem fjárgæzlu með hæglæti
og lipurð annan daginn, en
lúnn dáginn til að drepa refi
og minka, en þó hefir maður
bekkt svona hunda. Hitt er
erfiðara, að mjög vlöa’ er
landslag hér þannjg. að hund
ar kcma ekki að fullum not-
um, þ. e. í brunahrauiium og
öðrum holum og hellóttum
hraunum, eins og víðast?er
hér í Gullbringusýslm eða frá
Lögbergi og heúa .veginn: af
suður um Reykjanesskaga. og
austur fyrir Herdísarvík.
__________ ;
Síðan þetta var ritað, hefir
hæstvirt Alþingi, g.amþykkt
umrætt frumvarp í því formi
að veita 180 kr. verðlaun týr
ir tóíur, en 90 kr. fyrir minka.
Að sjálfsögðu hefi ég má-
ske ofsagt og vansagt nér að
framan, en tiigangur minn
er að sýna fram á þau vinnu-
brcgð, sem oft eiga sér stað,
þegar á aö fara að spara, og
eins og aö líkum 'ætur, kem-
ur það n'tur eða á aa koma
niður á þeim, sem eiga for-
svarsmenn fáa, en til næstu
knsninga iangar nug tii að
biðja háttvkta alþingismenn
að reikna út hvaða skatt
bændur fá að grtuba ef I
t iHikjaítinn ler — þð ekki
væri nema þrítugasta hver
sauðklnd af stofnt þeim, sem
hú Cí ttj,