Tíminn - 10.09.1955, Blaðsíða 3

204. blað.
TÍMINN, laugardaginn 10. september 1055.
hSd .40
íúendingajpættir
Dánarminning: Þorgrímur Stefánsson,
Brúarhlíð
Vlnnulúinn bóndi hefir lagt
frá sér orf og skóflu og geng-
ið til hvíldar eftir langan
starfsdag. Því að langur var
starfsdagur Þorgríms orðinn,
enda þótt árin hefðu naum-
ast fyllt hálfan sjöunda tug.
í vissum skilningi var ævi
hans öll einn óshtinn vinnu-
dagur. Hann var barn þeirr-
ar kynslóðar, sem aðeins að
litlu leyti fékk notið þess
léttis, er nútímatæknin veit-
ir við daglegu störfin, kyn-
slóðar, sem jafnan hlaut að
yirjna. hörðum höndum og
sjaldnast, ef þá nokkru sinni,
alheimti daglaun sín að
kvöldi.
Saga Þorgríms í Brúarhlíð
er eins og ótal sögur starfs-
bræðra hans, íslenzkra ein-
yrkjubænda, fyrr og síðar, við
burðalitil saga og fábrotin á
ytra borði og álengdar séð.
En sé betur að skyggnst, á
þó hver slík saga sinn sér-
stæða hugblæ, mótaðan af
atburðum heillar mannsævi, í
einfaldleik sínum og marg-
fcreytileik, sorg sinni og gleði.
Þorgrímur Stefánsson var
íæddur 19. marz 1891 í Ruglu
dal i Bólstaðarhlíðarhreppi,
efstu byggðu býli meðfram
Blöndu. Þar ólst hann upp til
13 ára aldurs með foreldrum
sínum, Stefáni Árnasyni og
Guðrftou Bjarnadóttur, er í
Rugludal bjuggu um allmörg
ár. Árið 1904 fluttist Þorgrim
ur með foreldrum sínum að
Bergsstöðum í Svartárdal og
ári síðar að Syðra-Tungukosti
nú Brúnarhlíð í Blöndudal og
var þar heimili Þorgrims æ
síðan til dauðadags, 15. ágúst
siðastliðinn.
Árið 1916 gekk Þorgrímur
að eiga eftirlifandi konu sína,
Guðrúnu Björnsdttir. Sama
ár hófu þau hjónin búskap á
jörðinni og bjuggu þar þang-
að til á siðastliðnu ári, er þau
afheptu jörðina dóttur sinni
og tengdasyni. Þorgrímur
gerði þannig ekki víðreist um
ævina. Dvalarstaðirnir urðu
aðeins þrír, allir innan sömu
sveitarinnar og handtök hans
öll í > hálfa öld voru bundin
ábýlisjörð hans og síðar eign
afjörð, sem hann unni meira
en nokkrum stað öðrum.
Lengst af búskapartíma
síns bjó Þorgrímur við kröpp
kjör einyrkjans. Fjölskyldan
yar stór, en þar við bættist
að mikil og langvin veikmdi
steðjuðu að hemilinu æ ofan
í æ og var löngum ekki ein
báran stök í því efni.
Þrátt fyrir þröngan skó
fjárhagslega og að öðru leyti
löngum hinar erfiðustu að-
stæður hóf Þorgrímur
snemma á árum að bæta jörð
sína. Túnið færðist út, hæg-
'úm en jöfnum skrefum og nú
er töðufall margfallt við það,
senf áður var.
Þorgrímur var ekki einn
þeirra manna, sem láta sér
títt um skarpa spretti eða á-
:;hlaup á vettvangi starfsins.
En hann seig á. Elja hans
var mikil og þrautseigja hans
við vinnu var með ólíkindum,
þar sem hann gekk löngum
■ekki heUl tU skógar. Um langt
árabil var hann ferjumaður
við dragferjuna á Blöndu.
Það var oft erilsamt starf og
bindandi, en löngum lítið í
aðra hönd. Á þeim árum, þeg
ar sleðaferðir að vetrinum
voru enn tíðkaðar, mun Þor-
grímur hafa farið fleiri slíkar
ferðir en nokkur sveitunga
hans um þá daga. Suma vet-
urna, emkum á hörðu árun-
um fyrir og um 1920 var hann
í sleðaferðum fyrir sveitunga
sína samfleytt svo vikum
skipti. Lætur að líkum, að
ýmsu hafi hann mætt mts-
jöfnu í þessum ferðum, þótt
aldrei hlekkttst honum á í
þeim svo talið yrði. Hér sem
endranær, fylgdi hann regl-
unni, að fara sér að engu
óðslega, en síga heldur á. Var
ekki fyrir að synja, að sumir
þeir, er geystara fóru úr hlaði
kímdu stundum góðlátlega að
rólegu ferðalagi Þorgríms. en
ekki óku þeh hinir sömu æ-
tíg vagni sínum jafn heilum
heim að kvöldi sem hann.
Þorgrímur var vinnuglaður
maður. Hann leit ekki á vinn
una, sem illa nauðsyn eða ó-
hjákvæmilegt böl. Hitt var
böl í hans augum, að verða
fyrir aldur fram ófær til þess
að njóta starfsgleðinnar i
fullum mæli. Mér er fyrir
minni vor eitt, fyrir mörgum
árum, er við Þorgrímur unn-
um saman í vegavinnu nokkr
ar vikur. Að loknu dagsverk'
í veginum tók hann sér oft
skóflu í hönd og vann í eftir-
vinnu að skurðgrefti í túni
sínu. Og þá var hann jafnan
glaðastur, er við hittumst að
morgni, ef skurðmum hans
hafði miðað vel kvöldið áður.
Á síðustu eykt ævidags
síns vann Þorgrimur þaö
þrekvirki, að reisa nýtt og
vandað íbúðarhús á jörð
sinni, þá farinn maður að
heilsu og kröftum. Ýmsir
töldu þá, og enda ekki sízt
hann sjálfur, að örðugur
mundi honum reynast sá
baggi, er hann þá lagði sér
á herðar og vandséð, að hon-
um tækist nokkru sinni að
sjá fram úr þeim skuldum,
er hnnn þá komst í. En einnig
hér ók hann vagni sinum
heilum heim. Sem fyrr var
sagt seldi hann jörðina í
hendur dóttur sinni og
tengdasyni á sl. ári. Á jörð-
inni hvíldi þá nokkur hluti
byggingarkostnaðarins í við-
ráðanlegu láni th langs tíma.
í'yrir sl. áramót liafði hann
svo greitt að fullu allar skuld
ir sinar.
Þannig auðnaðist þessum
emyrkjabónda, sem lengst af
ævinnar barðist í bökkum
fjárhagslega, að koma í fram
kvæmd óskadraumi sínum um
nýtt íbúðarhús á jörð smni
og að lifa þann dag, að hver
eyrir hinnar síðustu skuldar
var ítð fullu greiddur. „Það
eru raunar aðeins peninga-
skuldirnar, sem ég hefi borg-
aö upp'1, sagði Þorgrímur v'ð
mig skömmu fyrir andlát sitt.
„Hinar skuldirnar allar, þakk
lætisskuldirnar \dð samferða-
mennina, verð ég víst að láta
standa þangað til yfir um
kemur“. Hann kunni vel að
meta og raunar stundum I
Ávarp
1. 9. 1955
Heiðruðu gestir! Ég veit
varla, hve vel getur tekizt, að
ávarpið sé hálfkveðin vísa,
en vona þó hið bezta. Skáld-
inu vefst jafnvel tunga um
tönn, þött talan sé snjöll og
ræðan sönn, að dómi hinna
göfugustu gesta. Þýðlega
handtakið þakka ég þeim, er
nú hafa aukið minn veg. Það
minnmga safnast í sjóði. Það
gelur svo farið, að þið finnið
það fyrr eða síðar, að stefnt
er að markvissu marki, í ljóði
Ég finn að þið komið af heil-
um hug hingað og víkið þeim
drunga á bug, er sextíu árin
að mér stundum hlóðu. Svo
tökum við nú lagið og látum
okkur syngja þau ljóð, sem
kæta, fjörga og yngja. Gerið
þið svo vel og verði ykkur að
góðu!
Heiðruðu gestir! Ég veit
varla hve
vel getur tekizt, áð ávarpið sé
hálfkveðin vísa, en vona
r þó hið bezta.
Skáldinu vefst jafnvel
tunga um tönn
þótt talan sé snjöll
og ræðan sönn,
að dómi hinna göfugustu
gesta.
Þýðlega handtakið þakka ég
þeim, sem að nú hafa
aukið minn veg.
Það minninga safnast í sjóði.
Það getur svo farið,
að þið finnið það
fyrr eða síðar, að stefnt er að
markvissu marki — í ljóði.
Ég finn að þið komið af
heilum hug
hingað, og víkið þeim drunga
á bug,
er sextíu árm að mér
stundum hlóðu.
Svo tökum við nú lagið
og látum okkur syngja
þau Ijóð, sem kæta, fjörga
og yngja.
Gerið þið svo vel og verði
ykkur að góðu.
Kr. Breiðdal.
miklaði um of fyrir sér, ef
honum hafði verið rétt njálp
arhönd. Þegar þyngst var fyr
ir fæti. en vísaði að öðru leyti
þeim skuldum sinum, er hann
svo nefndi, til endanlegrar af
greiðslu lífsins sjálfs. Við
slíkt uppgjör verður niður-
staðan löngum önnur en sú,
sem reiknuð er út með tölum.
Skuldin, sem vig svo nefnd-
um, e-r stnkuð út og getur
jafnvel verið breytt í inn-
stæðu. Þannig ætla ég að líf-
ið muni gera upp skuldirnar.
sem Þorgrímur í Brúarhlíð
taldi sig hafa stofnað til í
samskiptum við samferða-
mennina á lífsleiðinni.
J. T.
ðholl starfsemi
Tvenns konar öfl birtast
alls staðar í hinni Þfandi
náttúru. Þau, sem byggja líf
ig upp, og hin, sem eyða því
eða ríía það niður. En þegar
mennirnir veroa þrælar eyð-
ingaraflanna og rífa með
þe'm niður líf og heilsu, þá er
voðinn vís.
Stundum heyrist fólk ræða
um áfengið eins og saklaust
leikfang. Það segir, ag öðrum
komi það ekki við, þó aö vín
sé haft um hönd, og helzt
ætti að selja það i hverri búð.
Þetta fólk segir eins og Kain:
„Á ég að gæta bróður míns?“
Það segir, að sér komfc það
ekki við, þó að heimili eyöi-
leggist af áfengisnautn og
börnin búi við léleg uppeldis
skilyrði. Það segir, að sér sé
sama, þó að bifreiðaslys verði
vegna ölvunar við akstur. —
Bara ef það fær staupið sitt.
Og þetta fóik segir fleira.
Það segir að bindindisstarf-
semi g;eri ekkert gagn. Jafn-
vel þótt það hafi ekki hug-
mynd um þá starfsemi.
í síðásta* blaði „Einingar"
er mjög glöggt yÞrlit yfir
hina ýmsu þætti bindindis-
starfs hér á landi síðastliðið
ár. Ég vil benda öllum á, sem
þess eiga kost, að kynna sér
þessar greinar vel og ég hygg
að þá sannfærist menn um,
að talsvert víðtækt bindind-
isstarf fer fram hér á landi,
og að það er nokkurs virði.
Þarna skýrir Brynleifur
Tobíasson frá alþjóðaþingi
Góðtemplarareglunnar, sem
fram fór í Bournemouth í
Englandi í sumar. Sterkust
er Reglan á Norðurlöndum og
eiga Svíar flesta fulltrúa í
framkvæmdanefnd hennar.
Þá er þarna skýrt frá komu
Svíans Karls Wennbergs hing
að tú lands í vor, en hann
var sendur af hátemplar til
að kynna sér starf Reglunn-
ar á Islandi.
Skýrt er emnig frá stór-
stúkuþinginu í Reykjavík í
sumar. Regluboði hennar á
starfsárinu var Guðm. G.
Hagalin cg voru stofnaðar 7
stúkur á árinu og 3 endur-
vaktar. í Régluuni eru alls
um 10 þús. félagar, með fé-
lögum barnastúknanna og
ýmsar almennai stofnanir
starfa á hennar vegum s, s.
Sjómanna- og gestaheimili
Siglufjarðar, ®skulýðsheim-
ili templara á Akureyri, Skála.
túnsheimilið í Mosfellssveit
og barnaheimilið að Jaðrú
Af þessu starfi Reglunnar
er þarna skýrt frá tveimur
þáttum, sem eru bundnir vit
æskun.i í landmu Það en
námskéið ivrir börn og ungl-
mga, sem haldin hafa verit
að Jaðri í sumar, og hafa vei
ið á þessum námskeiðum yf-
ir 200 þátttakendur. Hitt er
skýrsla um Æskulýðsheimil
templara á Akureyri í vetui
Voru þar haldm 6 verkleg
námskéið og opið æskulýðs
heimili fyrir unga fólkið.
Hvort tveggja þetta e.
merkíleg uppeldisstarfsemi.
sem er þess verð, að henni et
gaumur gefinn.
Loks er í „Einingu“ skýrslí
áfengisvarnaráðs s.l. ár. Þess.
nýja starfsemi, sem komic
hefir til liðs við bindindisfé-
lögin í landinu, hefir faric
vel af stað. Brynleifur Tobíac
son, áfengismálaráðunautui
íikisins, héfir sýnt mikinn öi
ulleik í því að kveðja Þ.
starfa áfengisvarnanefndii
um land allt. Vonandi bsitt
þær vSér fyrir betri samkomu
menningu, er stundir líöa, er.
nú á sér stað all víða un.
land.
Þá er í blaðinu skýrt tví
námskeiði Bir.dindisfélags is
lenzkra kennara frá í sumar
En þetta félag og Bindindis-
félag Ökumanna, sem stóð ac
góðaksturskeppninni nýlega
eru nýjar greinar á meið.
bindindísmálsins og lofs
bæði gcðu.
E'nnig er 1 þessu sama
blaði faheg og hiýleg kveðjc
ti! isienzkra góðtemplara frá
h'm.um góðkunna Vestur-ís-
lendingi Rikharð Beck.
Þá he.fi ég drepið á helzti.
greinarnar úr þessu blað
„Einingar.4 Og hvað sým
bær? Þær sýna það, að rekir,
er í landinu þróítmik’I binc
indisstarfsemi og margir gót
ir mcnn leggja þar hönd í.
plóginn. Og ef Þtið er ta hins
hver nautsvn er á sliku starf..
verða tæp.ega um það skipt-
ar skoðanir.
Biþ.dindishugsjónin er gön
ul, en þó alitaf ný. Undii
merki hennar hafa barizr
margir beztu hugsjónamem..
mannkynsins. Og enn er þa:
þcrí vaskra drengja.
Eiríkur Sigutðsson
I Kvennaskóiinn á Blöndósi |
I: Kvennaskólinn á Blönduósi verður settur 1. október |
| n. k. Nemendur komi daginn áður. Vegna forfalla |
| geta nokkrir nemendur komist að. — Umsóknir séu j
| sendar forstöðukonunni sem gefur allar nánari uppl. |
F. h. skólanefndar, l
1 HULDA Á. STEFÁNSDÓTTIR. \
Afgreiðslustarf |
Piltur eða vön stúlka óskast í matvörubúð. |
KAUPFÉLAG KÓPAVOGS,
Álfhólsveg 32. Sívii 82645.
«
Bezt að auglýsa í TÍMÁNUM h
s