Tíminn - 25.10.1955, Blaðsíða 5

UZ. blað.
TÍMINN, þrigjudaginn 25. október 1955.
5
Þriðjud, 25. oht.
Sanieinuðu þjóð-
irnar 10 ára
ERLENT YFIRLIT:
Genfarfundur utanríkisráðherranna
Blöð vestnrveldanna eru trnlxtll á, að sáxnkomalag náist að
slxmi í Þýzkalaxtdsmálunum eða afvopnunarmálunum
Samemuðu þjóðirnar voru
stofnaðar eftir beizka reynslu
þjóðanna af ægilegri styrjöld.
Meira en fimm ár höfðu myrk
ský ófriðar og haturs grúft
yfir mörgum þjóðum heims.
Fjölmörgum mannslífum
hafði verið sóað og gnægð
verðmæta glatast.
Þessi bitra reynsla var leið-
togum þjóðanna rík í huga
við lok styrjaldarinnar. Út í
baráttuna hafði verið lagt til
að koma í veg fyrir yfirgang
öfyrirleitinna harðstjóra og
með það fyrir augum að varð
veita frelsið og tryggja frið-
inn i heiminum.
En þó var ekki nóg að
vinna «igur í styrjöld. Ef hin
fagra hugsjón um varanlegan
frið átti að verða að veru-
leika, þá varð að koma á við-
tækum og öflugum samtök-
um margra þjóða.
Stofnfundúr Sameinuðu
þjóðanna var haldinn í San
Franciskó 1945. Þá gengu 50
þjóðir til samstarfs. Síðan
hafa bætzt við a. m. k. tíu
þjóðir. Markmið samtakanna
er hin fagra hugsjón aö
tryggja friðinn og skera úr
deilum milli ríkja á friðsamleg
an hátt. .
Öryggisráð S. þ. hefir því
hlutverki að gegna að finna
lausn á ágreiningsmálum
milli ríkja og hlutast til um,
að skorizt verði í ieikinn, ef
til friðslita dregur.
Efnahagsráðið vinnur að
þyí. að skapa heiibrigt fjár-
rnálaástand í rikjum, sem
eiga aðild að S. þ.
Verndárgæzluráðið hefir
eftirlit með stjórn nokkra
þjöða eða þjóðflokka, sem
hafa ekki sjálfsstjórn.
Auk þess er alþjóðadóm-
stóllinn í Haag, sem fer með
dómsvald ( millirikjamálum,
í beinum tengslum við S. þ.,
þar sem sumir dómararnir
eru kosnir af öryggisráðinu.
Ýmsar fleiri stofnanir eru
í nánu samstarfi við S. þ., svo
sem Alþjóðasambandinu og
Matvæla- og landbúnaðar-
stofnunin. ; x
Þétta sýnir hve starfsemi
bandalagsins hefir orðið víð
tæk' á þeim tíu árum, sem
liðin eru frá stofnun þess.
Á þessu tíu ára tímabili
hafa S. þ. ekki komizt hjá
að sýna, hvaða’vald þeim er
fengið í hendur Með því að
koma af stað styrjöld í Kóreu
var tendraður neisti, sem orð
ið gat að miklu ófriðarbáli.
Samkvæmt ákvörðun öryggis-
ráðsins sendu þá Bandaríkin
her til Kóreu til að skakka
þann leik, sem þar var haf-
: inn. Og nú er það stríð til
- lykta leitt.
En meginstarf S. þ. hnígur
að því að boða þjóðirnar til
samstarfs og lyfta þeim til
efnalegrar velmegunar og
aukinnar menningar. í fram
haldi af stefnu og starfi S.
þ. hafa svo komið viðræður
leiðtoganna, fjórveldafundur-
inn í Berlín síðastliðinn vet-
ur og fundurinn í Genf í sum
ar. Og enn stendur fýrir dyr
um fundur utanríkisráðherra
stórveldanna. Ef til vill er ekk
ert jafn áhi-ifaríkt úl að
tryggj a friðinn og viðræður
New York, 20. okt.
Bandarísku blöðin ræða nú mikið
iira hinn íyTirhugaða fund utan-
ríkisráðherra fjórveldanna, sem
hefst í Genf 27. þ. m. Niðurstaða
þeirra er yfirleitt sú, að ekki megi
vænta mikils árangurs af fundin-
um. „The Christian Science Moni-
tor“ oröar þetta sameiginlega álit
vel, er það kemst svo að orði, að
það megi teljast góður árangur, ei
hægt verður að láta líta svo út, að
fundurinn hafi ekki alveg mis-
heppnazt.
Eins og kunnugt er, var þessi
fundur utanríkisráðherranna á-
kveöinn á Geníarfundi æðstu
manna stórveldanna á síðast liðnu
sumri. Segja má, að ákvörðunin
um að halda hann hafi verið hin
eina jákvæða niðurstaða, sem náð-
ist á Genfarfundinum síðast liðið
sumar. Að sumra dómi var þetta
þó ekki meira en ákvörðun um að
fresta því að gera það opinskátt,
að enginn beinn árangur hefði
náðst á fundi æðstu manna fjór-
veldanna.
DtiLLES
A Genfarfundi æðstu mannanna
s. 1. sumar, var ákveðið að utan-
ríkisráðherrafundurinn skyldi ræða
þrjú mál fyrst 6g fremst. Pyrsta
málið var öryggi Evrópu og sam-
eining Þýzkalands, annað. málið
var afvopnunarmálið og hið þriðja
var aukin samskipti milli austurs
og vesturs.
Almennast er nú spáð, að lítill
árangur muni nást-i tveimur fyrst
nefndu málunum. Hins vegar er
ekki vonlaust um, að eitthvert sam
komulag muni nást um aukin skipti
milli austurs og vesturs, t. d. varð-
andi aukin ferðalög og ýms menn-
ingarleg samskipti. Slíkt samkomu-
lag gæti orðið til þess, að fund-
urinn yrði ekki alveg árangurs-
laus.
Vesturveldin munu nú hafa komið
sér saman um að bjóða Rússum
að koma á fót sérstöku' öryggis-
kerfi fyrir Evrópu, en Rússar hafa
talið sér ókleift að fallast á sam-
einingu Þýzkalands, nema öryggi
Evrópu væri tryggt áður. Samkv.
öryggistillögum þeim, sem vestur-
veldin hafa undirbúið, á það að
vera tryggt, að Rússar þurfi ekki
að óttast árás af hálfu Þjóðverja.
Skilyrði vesturveldanna fyrir
þessu öryggiskerfi er, að Rússar
fallist á sameiningu Þýzkalands á
grundvelli frjálsra kosninga í báð-
um hlutum Þýzkalands og hið sam-
einaða Þýzkaland fái síðan að ráða
því sjálft, hvort þáð kýs sér stöðu
í Atlantshaísandafaginu eða velur
sér heldur vopnað eða óvopnað
hlutleysi.
Það er talið nokkurn veginn víst,
að Rússar muni hafna þessum til-
MOLOTOFF
sé hægt að setja frjálsu Þýzkalandi
þvingunarkost-i, eins og reynslan
eftir fyrri heimsstyrjöldina haíi
sannað, heldur verði að gefa því
algert frjálsræði í þessum efnum,
eins og hverju öðru fullvalda ríki.
Almennt er og litið þannig á hér,
að Rússar hafni sameiningu Þýzka
lands ekki raunverulega af þessari
ástæðu. Hinar raunverulegu ástæð-
ur -þeirra séu aðrar eða fyrst og
fremst þessar: í fyrsta lagi vilji
þeir ekki eiga ■ á hættu, að hinu
kommúnistíska skipulagi verði koll
varpað í Austur-Þýzkalandi, en það
yrði líklega afleiðing af samein-
ingu Þýzkalands. í öðru lagi telji
þeir, að þeim stafi sennilega minnst
hætta af Þjóðverjum meðan Vestur
Þýzkaland er í Atlantshafsbanda-
laginu og er háð skilmálum þess að
heyja aðeins’ vamarstyrjöld. í
þriðja lagi telja Rússar svo, að
þeim sé pólitískt hagkvæmt að
draga lausn Þýzkalandsmála á lang
inn, því að það geti vajdið sundr-
ungu í Vestur-Þýzkalandi meðan
kommúnistar styrki sig í sessi i
Austur-Þýzkalandi.
Af þeim ástæðum, sem hév hafa
verið raktar og raunar ýmsum
] væru hins vegar stórt spoi' í þá
i átt að útrýma tcrtryggninni, eí
j þær næðu fram að ganga, og gætu
' þannig myndað grundvöll íyrir
I samkomulagi um afvopnunarmálin
| slðar. RúsSar hafa ekki hafnað
! þeim, .heldur haía færzt undan að
I taka beina afstiðu til þeivra. Margt
j bendir ti’, að þeir muni gera það
I áfrarn á Genfaríundinum. Nánari
( vitneskja urn þetta fæst ef.til vill
] á fundi áfvcpnúnarhéfndar S. Þ.,
j sfem cr kclluð sarnan til fúndar á
morgun (21. okt.) vegna sérstakrar
beiðni Rússa.
Spádómar brezkra blaða um utan
ríkisráðherrafundinn eru nokkuð
svipaðir og bandarísku blaðanna.
Þau gera sér yfirleitt ekki teljandi
vonir urn árangur í Þýzkalandsmál-
unum eða afvcpnunarmálunum.
Þau eru þó enn svartsýnni í sam-
bandi við Þýzkalandsmálin og
byggja það einkum á þeirri skoð-
un, að Rússar vilja ekki fyrir neina
muni sleppa tangarhaldinu á Aust-
ur-Þýzkalanöi vegna þess, að það
geti valdið þeim miklum erfiðleik-
um í öðrum ríkjum Austur-Evrópu.
Þrátt fyrir það, þótt ekki sé spáð
verulegum órangri i sambandi við
Þýzkalantísmálin eða afvopnunar-
málin, gera bandarisku og ensku
blöðin sér nokkrar vonir um, að
fundurinn misheppnist ekki alger-
íega. Vonir um nokkurn árangur
af fundinum eru einkum bundnar
við þriðja helzt-a dagskrármálið, þ.
e. aukin samskipti milli austurs og
vesturs. Ýmsir gera sér vonir um,
að samkomulag muni nást um að
ýmis konar samskipti verði aukin,
t. d. á sviði ferðalaga og menning-
armála. Slíkm' árangur gæti reynzt
þýðingarmikill fyrir framtíðina,
því að aukin kynni eru líkleg til
að draga úr tortryggni og geta þann
ig lagt grundvöll að víðtækara sam
komulagi síðar meir.
Það getm að sjálfsögðu ráðið
miklu um framvinduna, hvernig
niöurstöður fundarins verða túlk-
aðar, ef ekki næst teljandi sam-
komulag í Þýzkalandsmálunum eða
afvopnunarmálunum. Yfirleitt virð
ist búizt við þvi, að brcði Rússar
og Bandaríkjamenn muni ekki gera
mikið veður út af þvi, þótt árang-
ur fundarins verði ekki mikill. Það
er í samræmi við stefnu -Sovét-
stjórnarinnar nú að telja friðar-
horfui'nar batnandi. Bandaríkja-
stjóm mun og telja sér hagkvæmt
að halda því sama fram vegna for-
setakosninganna á næsta ávi.
lögum. Þeir hafa hingað til gert j f]en-Um, virðast blöðin hér trúlítil
það að ófrávíkjanlegu skilyrði fyrir
sameiningu Þýzkalands, að hið sam
eináða Þýzkaland væri ekki í nein-
um vaxnarsamtökum. Vesturveldin
hafa hins végar hafnað þessu skil-
yrði með þeirri forsendu, að ekki
hinna stóru ýmist opinber-
lega eða í einrúmi
Hvarvetna um heim mun
sú skoðun ríkja, að bezta af-
mælisósk S. þ. til handa sé
sú, að beim takizt að láta
„andann frá Genf“ verða sem
áhrifamestan með öllum þjóð
um heíms. Á þessu veltur
fremur en flestu öðru fram-
tíð alls mannkyns á þessari
jörð.
á það, áð nokkuð muni ávinnast
í Þýzkalandsmálu’num á Genfar-
fundi utanríkisráðherranna. Þau
virðast og trúlítil á það, að ár-
angur náist á sviði afvopnunarmál-
anna. Þar hefir nokkuð þokazt i
samkomulagsátt seinustu .misserin,
en eftir er hins vegar að brúa
verstu torfærurnar og virðist al-
mennast litið svo á, að það þurfi
enn nokkurn tíma að útrýma þeirri
tortryggni, sem þar er mestur þrösk
uldur i vegi, ef það þá á annaö
borð tekst.
Af hálfu Bandaríkjamanna verð-
ur sennilega lögð mest áherzla á
eftirlitstillögurnar, sem Eisenlrow-
er lagði fram á Genfarfundinum f
sumar. Þær verða að vísu ekki tald-
ar beinar afvopnunai-tillögur, en
Ef draga ætti saman niðurstöður
af skrifum bandarískra og brezki'a
blaða nú fyrir utannrikisráðherra-
fundinn verður það eitthvað á þessa
leiö: í náinni framtíð er tæpast að
vænta samkomulags málli Rússa
og vesturveldanna um stærstu deilu
málin. Stríðshættan er þó miklu
minni en áður, því að báðir aðilar
óttast kjarnorkustyrjöld. Kalda
stríðið mun hins vegar halda á-
fram meðan helztu ágreiningsmál-
in jafnast ekki og méöan þau jafn-
ast ekki mun hvorugur aðilinn
draga úr vörnum sínum að ráði.
Vænlegasta leiðin tii að greiða
fyrir samkomulagi er að stuðla að
auknum' kynnum og samskiptum
milli þjóðanna. Sérhver árangur,
sem næst í þá átt, er því mikils-
verður. Hins vegar hlýtur það að
taka sinn tima, að aukin kynni éri
tilætlaðan árangur. Það getur
reynzt hættulegt að vera of bjart-
sýnn, en „það getur líka reynzt
jafnhættulegt að vera of svartsýnn,
þótt hægar gangi en æskilegt sé.
Þ.Þ.
Gr minkor á bak
við Morgunblaðið?
Fjórir Framsóknarmenn.
þe*r: Gísli Guðmundsson,
Karl Kristjánsson, Andrés
Eyjólfsson og Skúli Guð-
mundsson fluttu fyr>r nokkr-
um dögum í sameinuðu A1
þ*ngi svofellda þingsályktun-
artillögu:
„Alþingf ájlyktar að fela
ríkisstjórninni að láta í sam
ráði við Búnaðarfélag ís-
lands fara fram athugun á
möguleikum til eyðingar refa
og minka, og þá sérstaklega,
hvort ekki sé tiltækilegt að
taka upp nýjar aðferðir til
útrýmingar þeim.“
Kunnugt er, að refir vinna
mikið tjón víðs vegar á land-
inu. Þeim virðist fara fjölg
andi, þrátt fyrir það, að mikið
fé hefir verið lagt til höfuðs
þeim. Samdráttur . byggðar-
innar hér og þar gefur þeim
aukið rými og bætt lífsskil-
yrði.
Villiminkaplágan er þó ekki
síður uggvænleg. Hún færist
í aukana og útbreiðist. Egg-
ver eyðast. Veiðivötn spillast.
Sums staðar má ekki veiði-
maður víkja sér frá fiskum
á árbakka, svo minkurinn
grípi þá ekki. Fuglalíf geldur
afhroð. Alifuglar eru jafnvel
í hættu heima á bæjum,
Ár frá ári leggur villiminkur
inn undir sig ný og ný lands-
svæði. Haldi áfram ems og
horfir, fer hann um landið
allt innan skamms.
Þetta er svo alvarlegt mál,
að ekkert dund má eiga sér
stað í aðgerðum gegn minkn
um. Hið opinbera verður að
láta til sín taka og stofna t*l
skipulegrar herferðar t;l eyð-
ingar þessum vargi með þeim
áhrifaríkustu aðferðum, sem
tiltækilegar eru, og kveðja
þar til ráðgjafar há, sem helzt
hafa þekkmgu og kunnáttu í
slíkum hernaði.
Ætla hefði mátt, að í land-
inu fyndist enginn maður,
sem væri því andvígur, að ýtt
væri v*ð hinu opinbera í þessu
skyni. En hvað skeður? Dag-
inn eftir að áðurnefnd tillaga
kom fram á Alþingi stendur
þessi fyrirsögn í Movgunhlað
inu með áberandi letri:
FRAMSÓKNARMENN ÝTA
UNDIR FALSKAR VONIR Í)M
EYÐINGU MINKS.“
Og und»r fyrirsögnmni
stendur þessi klausa:
,Fjórir franisóknarmenn
hafa komið fram á Alþingi
með t‘llögu um að ríkisstjórn-
in láti rannsaka, hvort ekki
er hægt að taka upp nýjar að-
ferðir við eyðingu refa og
minka. Munu þe»r eiga við það
að koma af stað sjúkdómum
meðal dýranna, með sama
hætti og gert hefir verið með
rottur og kanínur o. fl. dýr.
Þessir Framsóknarmenn,
sem flytja þessa tillögu munu
vita það að dr. Björn Sigurðs-
son á rannsóknarstcfu Háskél
ans á Keldum, er einmitt að
gera slíkar rannsókmr og
hann mun einn’g fylgjast ná-
kvæmlega með slíkum rann-
sóknum erlendis, en ekkl
telja tímabært, að segja frá
þeim, af þvi að þetta hefir
ekki enn gefið góða raun og
illa farið að vekja upp von»r
manna með tillögum, sem alls
óvíst er, hvort koma að
nokkru gagni.
Þrátt fyrir þetta víla þessir
þingmenn Frainsóknarflokks-
ins ekki fyr»r sér að koma mcð
slíkt í tíllöguformi á AlþingL
Þeir vita ekkert nema að með
þessu séu þe»r að gefa alger-<
(Framhald á 8. Blðu).