Tíminn - 30.10.1955, Page 3

247. blaff.
TÍ.~MINX. sunnuclaginn 30. októbei' 1955.

Kjartan. Bergmann:
FJ ALLA-BEN SI
/ síendin<
ajoættir
Eitt kvöld veturinn 1953
var ég að hugsa um gamla
°rlímumenn. Meðal annarra
nugsaði ég um Benedikt S»g-
urjónsson, sem einnig er
kunnur undir nafninu Fjajlla
■^ensi. Eg var í huganum með
hálfgerðan leiða yfir því, að
ég skyldi ekki hafa rætt við
hann um glímu eitt sinn, er
ég var staddur á Akureyri, og
hann enn í fullu fjöri. Þessi
hugsun hvarf svo frá mér.
Eg fór að hugsa um eitthvað
annað, jsem ekki kom Bensa
neitt við. Næstu nótt dreymir
mig, að ég sé staddur á stað,
sem mér var ókunnur. Var
þetta við hraunjaður. Staldra
ég þarna við og horfi á hraun
ið, virði það fyrir mér og reyni
að bera kennsl á það. Verö
ég þess þá var, að til mín kem
ur ríöandi maður, á jörpum
hesti að mig minnir, og teym
ir hann bleikblesóttan trúss-
hest. Ég sé, að þarna er kom
inn bróðir Fjalla-Bensa, Frjð
björn Sigurjónsson, sem um
alllangt skeið hefir dvalist í
Reykholti í Borgarfirði hjá
tengdasyni sínum, Þóri Stein-
þórssyni skólastjóra. Bjössa,
en svo var Friðbjörn venju-
lega kallaður í daglegu tali,
var ég vel kunnugur og að
góðu einu, og þótti mér sem
ég ætlaöi að fagna honum
vel þarna. En í sömu svifum
sé ég annan mann skjótast
fram úr hraunbolla, kemur
hann til mín og fer allgreitt.
Bregður mér nú allverulega
x -brún, því að ég þekkti, að
þar er kominn Fjalla-Bensi.
Skiptir það engum togum, að
Bensi vindur sér að mér og
segir: ,,Nú skulum vjð glima“.
Mér varð ekki vel við þetta
ávarp og varö heldur seinn til
svars, því að ég minntist þess
að Bensi var dáínn. Bensa
hefir vízt fundizt standa nokk
uð á svari, því að hann hleyp
ur aö mér og ætlar að þrífa
mig glímutökum. Finnst mér
þá sem ég ákveði að forðast
að þreyta glímu yi.ð hann, og
um leið og hann teygir fram
hendurnar til að taka mig
glímutökum, gríp ég um upp,
handleggi hans og stöðva
hann. Bregður Beixsi þá
hægra fgeti fram, eins og
hann ætli að smeygja honum
inn á millí fóta mér. Taldi
ég fyrst, að hann ætlaði að
setja á mig hælkrók með
hægri á vinstra fót, en þegar
hann er búinn að teygja vel
Vir fætinum, breytir hann
bragðinu þannig, að ég sé,
að þetta á að vera hælkrók-
ur h. á h., og í sörnu svifum
beygir Bensi fótinn um ökl-
ann, .svo mikið, að það kemur
því sem næst vinkill um ökl-
ann, Þegar hann hefir koniið
fætinum í þessa stellingu,
jstanzar hann augnablik. ei.ns
og hann sé að gefa mér tæki
færi til að athuga, hvað
hann hafi gert, því næst
s’eppir hann tökurn af mér
ög segir: „Eg glími ekki meir“.
I
Þetta eru þau einu kynni,
Sem ég hefi haft af Fjalla-
Bensa. en oft hefi ég hugsað
ium þetta síðan, og ég hefi
Kannfærzt um það, að þetta
toragð var Bensi einungis að
ísýna mér og kenna, hvort sem
hann hefir beitt bragðinu á
Jþennan hátt í lifanda lífi eða
ékk*. Eg hefi athugað bragð-
Sexíugur: Lúther Guðnason
oddviti á Eskifirði
. i
a!
FJALLA-BENSI
ið, tekið á þennan hátt, og
blandazt mér ekki hugur um,
að þetta Bensabragð muni
reynast mun sigursælla en
sams konar bragð, sem nú er
almennt tekið og kennt.
Eg er Fjalla-Bensa þakk-
látur fyrir þessa ábendingu,
þakka honum fyrir kennsl-
una, og ég mun ekki láta
þetta bragð hans gleymast.
Talið er, að eitt ' helzta
heimkynhi glímunar hafi
verið i Mývatnssveit. Þaðan
hafa margir afburða snjailir
glímumenn komið, og þar hef
ir glíman til skamms tírna
verið talin öndvegisíþrótt. Á
dorgveiðum á Mývatni hitt-
í Séxtugur gr 31. . október
{Lúthér Guðnason, • oddviti
í Eskifirði. Hann er fæddur á
j Randversstöðum í Breiðdals-
j hreppi í Suður-Múlasýslu,
; sonur hjönanná Guðna Ólafs
* sonar og Ólafar Ouðmunds-
\ dóttur, Ólst hann upp hjá for
j eltínun sínum á Raixdversstöð
| úm-og Innri-Kleff í Breiðdal
! pl 15 ára aldv.rs.
: Snemma bar á Jöngun Lúth
þers til að afla sér menntun-
{ ur umfraín það sern aimennt
j íerðist um sveite.pilta á þeún
í tíma, en aðstaða til þess var
j óhæg heima fyrir. Því var það
[ að hann réðst aifarmn að
j ’xeiman 15 ára gamall td vist
! ar ngeð Halldón Vilhjáimssynijþau hafa verið fáanleg, og
; -kólastjóra á Hvanneyri.! er þessi framleiðsla hans vet
\ Munu honum hafa hótt lík- • þekkt víða um Austurlantí. A.l
; indí til að ur greidd'st fyrir, menna verzlun rak Lúther um
j sér um menntuu og þroska; 13 ára skeið á Eskifirði, e.a
hjá hinum kunna búhöidi og, hætt' því fyrir nokkru v.egna.
j skólamanni, en veganestið aö anna v'ð önnur störf.
j heiman var ekki annað en I í félagsmálum á Eskifiröi
brjóstvitið. Ekki varð þó úr hefir Lúther tekið mikinn og
þvi að Lúther settist þegar á j góðan þátt, emkum hin siðari
stæðiixgnum tækifæri til
bragðs, en láta bragð koma
á móti. Þeir tapa stundum
ineð þeim leik, en glíman —r
iþróttin — hefir ávinning.
Heiztu glímubrögð Bensa
ust löngum hópar ungra 1 voru klofbragð og sniðglíma
manna, og þegar þeim fór að niðri. Klofbragð tók Bensi
urn og sterkur vel, stóð nærri
viðfangsmanni sinum og
hlýddi á „æðaslög“ glímunn-
ar. Glimustígandin var mjúk
og jafnvægið gott í glímunni
og i hvívetna mun hann hafa
verið himx vaskmannlegasti.
Djai’fur mun hann hafa ver-
iö í sókn og ekki sett um of
fyi’ir sig eigin áhættu í sókn
inni. Var hann — að sögn —
einn þeirra manna sem glíma . . . . . .. . . . _
glímunnar vesna, gefa and-.ífcSvnýa uaa Renfne5a
skólabekkinn heidur var hann
um 4 ára skeið vikapiltur hjá
Halldóri. Var það að vísu
skóli út af fyr-ir sig og ekki
mun Lúther teíja að þeim
tíma væri á glæ kastað.
Að syo búnu fór Lúther í
ár. Hefir hann átt sæti x
hreppsnefnd um áratug og
möi’g síðustu árin verið óslitiiV
oddviti. Er óhætt að fuilyrða
að í oddvitat.ið hans hafi Eski-
fjörður tekið miklum fram-
förum bæði hvað ytra úth-t
Hvítái’bakkaskóla og' stundaði þorþsins snertir og ekki síðm
þar nám í tvo vetur. Siðan
hugðíst hann halda áfram
námi og fór til Reykjavíkur
kólna við veiðarnar, var oft
tekið til þess ráós að fara í
glímu og' hita sér á þann hátt.
Þó mur, það ekki síöur hafa
ráðið, að menn vildu gripa
tækifærið og reyna glímni
sina. Það er því ekki að undra
þó aö sveit þessi, sem hefir
að geyma margt af blíöu og
stríðu, hafi oftlega l'óstrað
þrautgóða atorku- og dugnað
armenn.
Éinn’ af sonu^a Mývatns-
sveitar var Benedikt- Sigur-
jónsson Fjalla-Bénsi. Hamx
mjög hátt eða þannig, að þeg
ar hann hafði náð viðfangs-
manni sínum hátt á brjó.st
upp, þá vatt hann sér til
gagnstæðrár hliðar við bao.
sem aðrir menn ;gera við'
kloíbragð, og kom þessi að-
ferð mörgum á óvart. sem ó-
vanir voru að glíma yið haxxn.
Sigurður S. Bjarklinú, sem
var ’annálaður ágætis glímu-
maður, glirndi oft við Bensa
á yngri árum hans og hefir
sagt inér, að Bensi hafi verið
hinn fjöibrögðóttasti, varnar
var fædúur á Syðri-Nesvöll-: maður ágaetur og í hvívetna
um við Mývatn .9. apríl-1876. j hinxi drengilegasti glímumað
Faðir hans var Sigurjón Guð j ur. — Bensi tók þátt í ísíands
mundsson, Pálssonar frá j gíimuhni á Akureyri 1907 og
Brúargerði í Fnjóskadal, enjvar þá þríðji rnaður að vinix-
móðir Friðfinna Daviðsöóttir j ing'um. Ái'ið eftir tók Bensi
frá Ferjubakka í Öxarfirói.! einnig.þátf i Íslandsgiímunni
Benedikt átti 9 sy.stkini. Vpruj en s.em kunnugt er hætt-u
bræðurnir 6, en systur 4.; Þinge.vingar vegna ósamkomu
Mun oft hafa verið þröngt íjlags y»ð Akureyringa. þegar
búí hjá foreiúrum Beneúikts, j komiö var fram í glimuna.
enda fór hann snemma aðj Beusi vaixtíist i æsku öllunx
heiman til. vandalausra og verijuleguhx svei.tastörfum og
varð að bjargast senx bezt j stundaði þau lengst af, ýnxist
hann gat. Allir voru þessir i í vinnmennsku eð'a sjálfs
að þvl er hag' einstaklinga og
hreppsins sjálfs viðkernur. Bér
margt th þess og er að sjál?
sögðu ekki Lúther einunx aó'
þakka, því að hann er eng-
iixn eiixræðisherra. En þaö’
munu kunnugir votta að Éski
fjarðarhreppur nýtur nxi
fyllsta trausts allra þeirra,
sem skipti eiga víö hann, og á.
Lúther góðan þátt í því senx
oddviti.
Vorið 1925 kvæntist Lúther
Arnþjörgu Pálsdóttur frá Vesi.
urhúsum við Eskifjörð, hinnf
nxætustu konu. Var hjóixa-
banú þe’rra ástríkt. Þcam varö’
5 barna auðið, tvö dóu ung.
en þrjú eru á lífi. En árið'
1932 varð Lúther fvrir þ’eirrf
sáru sovg að missa konu sína.
unga efpr aðeius 7 ára sarn-
búð.
Það virðist taisverr áber-
andi að þeir íslendingar, sem.
voru að alast upp á fyrstu tug
um þessarar aldar og hutr
höfðu á bóknámi en þe»r
próf úþp í Menntaskólann. En
nxeðan hann var að búa sig
n.ndii’ prófið véiktist haixix og
var upp frá því heilsutæpur
iim hrið. Ollu veijkindixx þvi að
hann varð að hætta við fyrír-
ætlanir síixar um nxexxnta-
skólanánx i biþ.
Þegar hér var komið, hafði
eldri bi’óðir Lúthers, Ólafur,
um hríð verið búseítur í Dan-
rnöx’ku og var n.u búinn að
konxa sér þai’ fyrir senx stein-
smiður. A hans fund fór nú
Lúther og varð það að ráð',
áð hann.tók að nema leg-
steúxasmíð og múraraiðn og
iauk því’náfni. Var hanxx í
Danmörku í 5 ár. Ekki hafði
lxann þó gefi.ð upp alla von
um írekara bóknánv. þvi að
tvö siöustu árúx ytra var lxann
yið nánx í menntaskóla á Jót
iándi. Mun íxámsáraixgur hans
hafa orðið aligóður, þrátt fyrir j voru tiltölulega nxargir.
það að hann var útlendingur, j drykkju í sig bókmenntír þjóö
en hér fór senx áður að hetis- | arinnar af cveixjulegu þorst-
an bilaði, að þesSu sinni sjón ilæti, ekki .sízt hið bundixa mál
ifx og var þá ekki .unx annað. Má víða rekast á þá rnenn úr
að ræða en leggja allar f.vrú- ; þ.essunx aldui*sflpkk=, senx
ætlanir unx langskölanánx á!
hiliuna fjTir fullt. og ailt.
Ekki mun það hafa verÖ'
Lúther að' skapi að eyða ævi-
dögunx sínum í Danmörka
eftir að haixn hafði lokið iðn-
iegja nxá að kunm bókstaí-
lega utanbókar og i heiln
lagi mai’gar kvæðataækur
lxelztu góðskáldanna. Af
þessu leiddi svo aftur það. ,ao
þ.esSum mönnunx varð næsta
námi sínu og útséð var um.'tamt að bregða fvtír
bræður glímumenn góðir, þótt nxennskn. Hann dxrald
hæst' hafi.þá borið Benedikt. bæði í Mývatnssyeit o
Guðmund Hofdal og Karl.
Guðmundur S. I-Iofdal var
viða
axxn-
ars staðar í Þiixgeyjarsýslu.
Leixgst mun Beixsi hafa átt
einn af Lundúnaföruniím; heírxa á Skútustöðum, en sið
1908 og mjög kunnur gum.u-ju.stu æviár sin dvaldist hann
maður syðra. Karl var for-1 á 'Akureyri.
maður glímufélagsins Grettisj Fiaha-Bensi var þjóðkunn
á Akureyri, en allir voru þeir
bræður hinir fræknustu nieiin
aö þreki og kaiTmennsku.
Beixsi muix snemnxa lxafa
farið að glíma og gerzt einn
hinn ágætasti glímumaður.
Hann var mjúkur í hreyfúxg-
ur iyrir vetrarferðir sínar unx
öræfi Þingeyjarsýslu, eifikunx
um óbyggðir austur og suð-
astur af Mvvatni, en þar
lenti hann oft i hinum mestu
mannraunum í eftirleitum
(Framh. á 8. síðu)
frekai’a bóknánx- Kom haixix
því heirn haustíð 1922 og sett-
ist að ú . Eskifirði og hefir
verið búsettur þar síðan. Fyrst
eftir heimkonxuna sumdaði
haixn ýmsa vúxnu á sumrin
eix uixglingakeiXixslu á vetrum.
En árið 1928 stoínsetti hann
Plpugei’ð Eskifjarðar, sem
framleiðír ýmsar jgerðir steypu
rora og stéina. Mun fram-
leiðslá þess fyririækis hafa
vaxið jafnt og þétt, enda hef-
ir Lúther haft vakandi auga
fyrir því að afla sér nýrra og
hagkvæmra tækja tíl þessar-
ar framleiðslu eftír því sem
bundnu máli, einnig frá e'ghi
brjósti- Kunnugir vita að I.útlx
er Guðnason cr engtix -undan
tekning frá þessar* reglu, þo
að yf-TTæt'sleysi hans leyfí
Jxoxxum ekki aö flika. siíku r.c“
nauðsyn»alausu.
Þegar nú þsssi iieiðursmað-
ur fyliir sjö.tta áratuginn,
mu.nu þeir verða margir san
minnast hans með hlýjum.
lxuga og óska bonurn emx
langra lífdaga, mmnugir þess
að hann hefir jaínan veríö
reiðubúinn til að leggja öll-
um góðum máluin lið og ea
drengur góður. B. K. 1