Tíminn - 16.11.1955, Blaðsíða 5

261, blað.
TÍMINN, m'ðvikuðagmn 16- nóvember 1955.
5
MiSvihud. 16. nóv.
'ÍH
ERLENT YFIRLIT:
Fjárfestingarmálin
og Sjálfstæðis-
flokkurinn
.. Broslegt er að sjá Morgun
blaðið um þessar mundir, þeg
ar tónnmn í blaðinu núna er
borinii saman við þann, sem
.verið hefir undanfarin misserí.
Dag eftir dag, mánuð eftir
mánuó og viku eftir viku und
anfarið hefir Morgunblaðið
gortað af því, að Sjálfstæðis-
menn í ríkisstjórn og á Alþingi
hafj haft frumkvæði og for-
ustu um aukið frelsi í fjár-
f estin garmálum.
Ha.fa afrek Sjálfstæðis-
manna verið básúnuð mjög í
þessu sambandi og stöðugt á
það bent, að þeir hafi haft
forustuna í því að auka frels-
ið í fjárfestingarmálum.
Nú kveður nokkuð við ann
an tón hjá frelsishetjunum.
Nú telja þe'r það róg um
Sjálfstæð'smenn, ef aðr'r
benda á það sama, sem þe*r
hafa mest á loft haldzð und
anfarið, sem sé að Sjálf-
stæðismenn hafi v'ljað
ganga Iengra og fengið því
ráðið, að lengra var geng'ð í
að afnema f járfest'ngarhöml
urnar en Framsóknarmenn
töldu skynsamlegt.
Þáð rétta í þessu mál' er,
að Framsóknarmenn vildu
ganga skemmra í því að af-
nema fjárfestingareftirlitið
en Sj álfstæðismenn. Vildu
þinda frelsið við hæfilega stór
ar íbúðir, og það sem meira
var vert, vildu hafa fjárfest-
ingareftirlitið þannig, að
tryggt væri, að það væri ekki
misnotað. Framsóknarmenn
óttuðust, að fjárfestingarskrið
an á Suð-Vesturland' mundi
eetja efnahagskerfið úr skorð
um, ef of óvarlega væri farið
v'ð afnám fjárfestingareftir-
litsins.
Sjálfstæðismenn fengu því
ráðið, að bæjaryfírvöldum
var falið eftirlit með fram-
kvæmd fjárfest'ngarmál-
anna- Þettá eftirlit hafa yfir
völd Reykjavíkurbæjar rækt
þannig, að það er á allra vU-
orði, að með hrekkjum og
prettum eru í blóra váð frels
iff til að byggja íbúðir byggð
stórhýsi, sem alls ekk' er
ætláð að nota til íbúðar.
Stærsta hneykslið af þessu
tagi er byggdng Morgunblaðs
hallar'nnar, en að henni
. standa forystumenn Sjálf-
stæðfsflokksins. Og það trún
aðarstarfy sem bæjaryfirvöld
Reykjavíkur var fahð í
. samband' v'ð fjárfestingar-
. málin, rækja þau þannig, að
þetta er látið viðgangast á
sainá tíma sem allir viður-
kenna, að fjárfestzng'n sé
meiri en mögulegt er að ráða
við, vegna v'nnuaflsins, og
að ne'tað er um f járfestingar
leyfz fyiir hinum allra nauð
synlegustu framkvæmdum.
Þannig lýsa sér heilindi
Bjálfstæðismanna í fjárfest-
ingarmálunum, sem er ein-
hver viðkvæmasti og veiga-
mesti þátturinn i efnahagslíf
ínu.
En broslegt er að sjá við-
brögð Morgunblaðsins nú um
þessar mundir, þar sem höfuð
áherzla er nú lögö á þaö að
þera allt til baka, sem blaðið
hefir áður haldið fram um
•hina glæsilegu forustu Sjálf-
Keppa Warren og Stevenson?
Warrcn er nii taliim hið eina signrvawileg'a forsetaefni republik-
ana, að Eisenhoiver frátöldum
New York, 10. nóv.
Amerísku blöðin ræða nú mjög
um úrslit kosninganna, sem íóru
fram víða í Bandaríkjunum s. 1.
þriðjudag (8. nóv.). Nær eingöngu
var að ræða um kosningar, er svipa j §§
til bæja- og sveitastjórnarkosninga 1
heima, og eru þessar kosningar ekki
eins flokkspólitískar og þingkosn- í
ingar og forsetakjör. Þrátt fyrir það
þykja úrsiit þessara kosninga all-
mikil vísbending um það, hvernig j
pólitískir straumar. liggja nú í
Bandaríkjunum. Demokratar unnu
yfirleitt á og sums staðar verulega.
Einna eftirtektarverðust þykja úr-
slitin í því eina af helztu landbún-
aðarfylkjum, þar sem kosningar
fóru fram, Indiana. Undir venjuleg-
um kringumstæðum eru republikan
ar þar í meirihluta, en að þessu
sinni veitti demokrötum þar stórum
betur. Þykir þetta vottur þess, að
bændur séu andstæðir republikön-
um um þessar mundir.
í þvi eina fylki, þar sem kosinn
var ríkisstjóri, Kentucky, unnu
demokratar mikinn sigur. Að visu
hafði verið búizt við sigri þeirra
þar, en ekki svo mikium og raun
varð á. Frambjóðandi þeii’ra lagði
megináherzlu á það í kosningabar-
áttunni að deila á republikana fyrir
þátt þeirra í landbúnað'armálum.
WARREN
Urslit þessara kosninga þykja
iíkleg til að hafa mikil áhrif á hina
póiitisku framvindu í Bandaríkjun-
um næstu mánuðina. Þau verða
áreiðanlega til að auka sigurtrú
demokrata. Demokrötum óx sjálfs-
traust við þá kosningasigra, sem
þeir unnu á s. 1. hausti, og sigrar
þeirra nú munu auka það enn þá
meira. Aukin sigurtrú þeirra er lík
ieg til að herða enn baráttuna milli
forsetaefnanna 1 flokknum. Eins og
sakir standa nú, er hiutur Steven-
sons langbeztur í þeim efnum. Sein
ustu skoðanakannanir benda til, að
hann ha.fi langmest fylgi af hugs-
anlegum forsetaefnum demokrata.
Einkum styrkir það þó aðstöðu hans,
að hann virðist hafa langsamlega
mest fylgi meðal óháðra kjósenda,
sem eru líklegir til að ráð'a úrslit-
'um i næstu forsetakosningum.
Meðal republikana munu úrslit
kosninganna í fyrradag vafalaust
valda stórauknum áhyggjum. Dóm
ar blaöanna eru yíirleitt á þá leið,
að úrslitin beri þess augljósan vott,
að republikanar séu vonlausir um
sigur í næstu forsetakosningum,
nema þeim takist að tefla fram
forsetaefni, sem nái fylgi óháðra
kjósenda í stórum stíl. Að Eisen-
hower frágengnum, hafa republi-
kanar aðeins einum slíkum manni
á að skipa, en það er Warren, for-
seti hæstaréttar.
að Warren lýsti því yfir á s. 1.
sumri með mjög afdráttarlausu orða
lagi, að hann myndi ekki gefa kost
á sér til framboðs undir neinum
kringumstæðum. Siðan hefir hann
þráfaldlega endurtekið þetta í kunn
ingjahóp. Vist þykir, áð honum sé
þett.a full alvara. Honum fellur vel
að' skipa forsæti hæstaréttar, enda
rækir hann það starf af miklum
áhuga og skyldurækni. Öllum kunn
ugum kemur saman um, að hann
muni ekki gera annað nauðugra
en að þurfa að víkja úr því.
Þessi afstaða Warrens sjálfs virð
ist ekki hafa nein áhrif á fyrri
flokksbræður hans. Þeir gera sér
vonir um, að Warren muni láta
undan, ef ílokkurinn leggur einhuga
að honum, og þó einkum, ef Eisen-
hower bæði hann um það.
Margt veldur þvi, að Warren er
talinn sigurvænlegasti frambjóðandi
republikana, að Eisenhower frá-
gengnum. Hann er reyndur sem
fareæll og írjálslyndur ríkisstjóri í
öðru stærsta íylki Bandaríkjanna,
Kaliforniu. Þar náði hann slíkum
vinsældum, að báðir flokkamir
studdu hann þráfaldlega í kosn-
ingum. Það er lengi búið að tala
um hann sem forsetaefni. Síðan
hann varð forseti hæstaréttar hefir
til að ná hylli svertingja í austur
fylkjunum, sem undanfarið hafa
kosið með demokrötum. Það gæti
og styrkt Warren einnig, að hann
hefir fylgt frjálslyndari stefnu í
verkalýðsmálum en Eisenhower.
Samkvæmt þvi, sem hér hefir
verið rakið, bendir flest til þess, að
republikanar muni leggja allt kapp
á að fá Warren sem frambjóðanda,
ef Eisenhower dregur sig í hlé.
Meðal liægri manna í flokknum
verður þó sennilega nokkur and-
staða gegn þessu, en þó vafalaust
minni gegn Warren en nokkrum
manni öðrum úr frjálslyndari armi
flokksins.
Að þeim Eisenhower og Warren
báðum frágengnum, virðist Nixon
varaforseti hafa mest fylgi og svo
Stassen og Dewey. Sennilega verður
þá Knowland forsetaefni hægri
manna í flokknum. Þá hefir heyrzt,
að McCarthy muni gefa kost á sér,
en þó sennilega fyrst og fremst til
að halda áhangendum sínum sam-
an og tryggja þeim sem mest áhrif
á flokksþingi republikana, þegar for
setaefnið verður kjörið.
Sennilega getur það haft veruleg
áhrif á afstöðu demokrata, hversu
líklegt það verður talið, að Warren
gefi kost á sér. Það myndi að öll-
um likindum styrkja aðstöðu Stev
ensons, ef framboð Warrens þætti
sennilegt, þar sem Stevenson er
það forsetaefni demokrata, sem er
vænlegastur til að fylkja óháðum
kjósendum um merki eitt.
Þ. Þ.
Albert og Nordahl
erfiðastir
Næstkomandi sunnudag
leikur norska landsliðið í
'knattspyrnu við hið þýzka.
Fyrirliði Norðmanna, Thor-
tajörn Svenssen, leikur taá 60.
landsleik sinn, en enginn
Norðurlandabúi hefir leikið
það mjög aukið áiit hans meðað. jafn marga landsleiki í knatt
frjálslyndra marrna, að honum eru
einkum eignaðir úrekurðir réttarins
um jafnrétti svertingja og hvítra
manna í skólum. Skaplyndi hans,
starfsaðferðir og framkoma minnir
að mörgu ley.ti á Eisenhower, sem
um þessar mundir er í augum mikils
hluta Bandarikjamanna tákn hins
fullkomna forseta. Skoðanir þeirra
falla og mjög saman, bæði í innan
landsmálum og utanríkismálum.
Allt þetta veldur þvi, að republikan
ar eiga ekki innan vébanda sinna
mann, sem er líklegri til þess en
Warren að vinna fylgi óháðra kjós-
Spádómar blaðanna eru nú yfir- Penda, að Eisenhower frágengnum.
leitt þeir, að kosningaúrslitin muni
leiða það af sér, að aukið kapp
verði lagt á það að fá Eisenhower
til að gefa kost á sér aftur, ef hann
nær heilsu sinni. Flest blöðin telja
þó ólíklegt, að Eisenhower láti und-
an þessum áróðrí. Afleiðingin af
þvl verður vafalaust sú, að sú hreyf-
ing mun nú stóraukast meðal repu
blikana að fá Warren sem fram-
bjóðanda, ef Eisenhower dregur sig
í hlé.
Sá galli er á þessaxi fyrirætlun,
Seinustu skoðanakannanir benda
lika til þess, að Warren og Steven-
son myndu reynast jafnir að fylgi,
ef þeir kepptu um foreetastöð'una,
en Stevenson væri hins vegar ör-
uggur með að sigra öll önnur for-
setaefni republikana, sem rætt hef
ir verið um, ef Eisenhower drægi
sig til baka.
Meðal demokrata mun sú skoðun
líka vera ríkjandi, að þeir muni
þurfa að halda á öllu sínu, ef
Warren yrði frambjóðandi repu-
blikana. M. a. væri hann liklegur
spyrnu. Fyrsti landsle'kur
Svensen var 1947 gegn Pöl-
landi, og hefir hann leikiö
alla landsleiki Noregs síðan
nema fimm. í tilefni þessa
afmælís leiks átti Aftenpost-
en viðtal við Sveinsen og þar
var hann m. a. spurður að
því hvaða andstæðingar
hefðu verið erfiðastir i þess-
um leikjum. SvenSsen svar-
aði: Svlinn Gunnar Nordahl
og íslendingurinn Albert Guð
mundsson, sem gerðist at-
vinnumaður skömmu eftir
le'kinn í Reykjavík 1947, kem
ur næstur og lítill munur var
á þeim
stæðismanna í afnámi fjár-
festingareftirlitsins.
Nú þegar alhr sjá, að fjár-
festingin er ofmikil og stór-
fellt tjón hefir orðið í efna-
hags- og atvinnulífinu vegna
þess að hún hefir orðið of mik
il, þá keppist Morgunblaðið
við að bera það allt tU haka
að Sjálfstæðismenn hafi haft
þar nokkra forustu, og segir,
að þeir hafi aldrei stigið feti
framar og aldrei viljað stíga
fet framar en aðrir menn.
Firmakeppni í
bridge lokið
Firmakeppni Bridgesam-
bands íslands lauk sl. sunnu
dag og sigurvegari varð Heild
verzlun Árna Jónssonar, sem
Ásgerður Einarsdóttir spilað'
fyrir, hlaut 163 stig, og hlaut
þar með farandbikar banp,
sem keppt var um. Næst í
röðinni varð Últíma, en í
þriðja sæti Vátryggingarfé-
lagið, í keppninni tóku þátt
128 fyrirtæki og verður röðin
birt á morgun.
Takmark Sósíalista-
flokksins
E'tt s'nn fór hinn íslenzki
kommún'staflokkur ekkz dult
með það, að hann stefndz að
þjóðfélagsbyltingu og henn'
blóðugr'.
„Það þarf að renna blóð“!
hrópaði forðum annálað ljúf-
menni á Akureyri, þegar hann
stóð verkfallsvörð undir
stjórn E'nars Olge'rssonar.
En of fázr þóttu aðhyllast
byltingarboðskapznn og þess
vegna var úr honum dreg'ð.
Nú er í flokknum fjöldi
fólks, sem lætur sér ekk'
detta byltingu í hug og mundi
ekki styðja flokkinn, ef það
gerð' sér gre'n fyrzr því, að
byltzng er ems og fyrrum tak-
mark flokksms.
Hrekklausir menn og ótor-
tryggnir e'ga erfitt með að
hugsa sér góða granna og
greiðvikna samferðamenn búa
yfir byltzngarhugsunum og
viljá tzl þess að beita rúss-
neskum aðferðum í stjórnmál
um. Því auðvitað eru þess>r
menn oft og ematt engu síðri
félagar í daglegum samskipt-
um en aðrzr.
Þannig halda ýmsir að Sósíal
istaflckkurmn sé ekki komm-
únistaflokkur, þótt vondzr
menn uppnefni hann það.
Þeir álíta, að hann sé lýðræð
isflokkur, þjóðræknarz en all
ir aðrir flokkar, en vUji hrað-
ari umbætur en hznir- Blóð
telja þeir, að hann megi ekkz
heyra nefnt, nema þá í gömlu
saklausu merkmgunni gæða-
blóð. Mynd friðardúfunnar
sjá þeir speglast í augum for
ingja flokksins, — Brynjólfur,
ekkz undan skilznn.
Reyndar segja síðustu frétt
ir, að þessum mönnum fari
fækkandi. Þejr séu hver af
öðrum að átta s!g á því, að
þeir hafi látið blekkjast. Sagt
er, að stjórnmálaályktun síð
asta þzngs Sósíalistaflokkszns
hafi opnað augu ýmsra, sem
hafa gengið undir merkjum
hans, í góðri trú á það, að
hann stefnd* ekki lengur að
þjóðfélagsbyltingu, heldur um
bótum hins borgaralega lýð-
veldz's.
Öll ályktunin — að hezta
má — er um nauðsyn á mynd
un vinstri stjórnar með þátt-
töku Sósíalistaflokksins.
T'Idrar flokkur'nn sér til,
svo sem bezt hann getur :i
ályktun þessari, ezns og ákaf
ur bz'ðill og felur innræti sitt.
Þó sér á úlfshár út undan
gærunni á einum stað. Þaa- seg
*r, að þótt gengið sé til sam-
steypustjórnar „verður Sósíal
istaflokkurinn jafnan að vera
mmnugur þess, að takmark*ð
er afnám auðvaldsskipuiags-
zns“.
Takmarkið er sein áður
sovétskipulag. Þvi má aldrei
gleyma og að þvi skal unnið,
segir flokksþingið.
Þetta er tvíiiiælalaust. Það
hr*ndir vitaniega þeim flokks
mönnum frá, sem ekki viður-
kenna þetia takmark, og eru
sjálfstæð'r menn.
Fm le-ð er það aðvörun til
allra þeirra manna í öðrum
stjórnmálaflokkum, sem
kunna að hafa verið farnír
að halda að Sósíalistaflokkur-
inn hafi tekið þeim breyting-
um að fela mætti fulltrúum
hans að fara með ríkisstjórn
arvald.
Hvaða menn aðrir en komm
únistar v*Ija fela ríkisstjórnar
vald mönnum, sem hafa að
takmarki afnám núverandi
þjóðsk'pulags?
Hver felur v'tandi vits sk*p
stjórn manni, sem kunnugt er
að vill brjóta sk'pið, nema sá*.
sem vill h>ð sama?